ЖОСПАР:
Кіріспе................................................................................................................ 5
I тарау. Ақша-несие саясатының түрлері, құралдары, мақсаты
1.1. Несие саясаты және оның мақсаттары............................... 6-9
1.2. Несие саясатының құралдары.......................................... 10-16
1.3. Ақша-несие жүйесі........................................................... 17-22
II тарау. Ақша және несие саясатының өзара байланыстылық
2.1. Ақша-несие саясатының операциялары........................ 23-26
2.2. Ақша-несие саясатының салық-бюджет, валюта
2.3. Ақшаға сұраныс пен ұсыныс......................................... 38-46
III тарау. Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатын талдау.
3.1. Ақша айналысы және несиені талдау.......................... 47-50
Қорытынды.................................................................................................... 51
Пайдаланылған әдебиеттер.......................................................................... 52
Кіріспе
Ақша-несие саясаты дегеніміз – бұл айналыстағы ақша жиынын,
Қазақстан Республикасының Ел басының елге жолдаған жолдауында ақша-несие
Ақша-несие саясатының негізгі мақсаты – инфляцияны тежеуді қамтамасыз
Ақша – несие саясатының келесі міндеті – қаржы
1 тару. Ақша-несие саясатының түрлері, құралдары, мақсаты.
1.1. Ақша-несие саясаты және оның мақсаттары
Ақша-несие саясатының негізінде ақша мен ақша несие саясатының
Мемлекеттің ақша-несие саясаты экономиканы мемлекеттік реттеудің маңызды құралы
Мемлекеттің ақша-несие саясатының ең басты мақсаты - баға
Кез-келген жағдайда да мемлекеттің ақша-несие саясатын жүргізуші болып,
«Саясат» — бұл мемлекетке қатысты іс, мемелекеттік қызмет.
Нарықтық экономика, барлық элементтері сұраныс пен ұсыныс әсерімен
Ақша-несие қатынасы нарықтық катынастар жүйесінде ерекше орынды алады,
Біз нарықтық экономиканың реттелетін жүйе екенін білеміз. Оның
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтай-тын және
Сәйкестіріліп үйлестірілген және белгіленген мақсаттарға бағытталған, осындай іс-шаралар
Несие саясаты Үкімет Орталық (Ұлттық) банктің бірлескен іс-жігерімен
Ақша-несие – бұл айналыстағы ақша жиынын, несие көлемін,
Өндіріске тікелей емес, жанамалы әсер ету іс-шаралар жүйесінде
Ақша-несие саясатының негізгі субъектісі-ұлттық (Орталық) Банктің дәл өзі.
Орталық Банктің атқаратын міндеттерін екі бағытқа бөліп көрсетуге
Ақша-несие саясаты – бұл макроэкономикалық процестердің мемлекетке қажетті
Шаруашылық жағдаятына байланысты ақша-несие саясатының екі типі болады:
1) Рекстрикциялық ақша-несие саясаты;
2) Экспанциялық ақша-несие саясаты;
Рекстрикциялық ақша-несие саясаты – екінші деңгейлі банктердің несиелік
Экспанциялық ақша-несие саясаты – несие беру көлемін кеңейту,
Ақша саясатының мақсатын төмендегідей топтастыруға болады.
Ақырғы мақсат:
а) экономиканың өсуі
ә)толық жұмысбастылық
б) бағаны тұрақтандыру
в) төлем балансын тұрақтандыру.
Аралық мақсат:
а) ақша жиыны
ә) пайыз мөлшерлемесі
б) айырбас курсы.
1.2. Ақша-несие саясатының құралдары.
Құралдары:
а) несие берудің лимиті, пайыз мөлшерлемесін тікелей реттеу
ә) міндетті резервтер нормасының өзгеруі
б) есептеу мөлшерлемесінің өзгерісі
в) ашық нарықтағы операциялар.
Тікелей (а) және жанама (ә,б,в) құралдарының арасында айырмашылықтар
Соңғы мақсаттар жалпы экономикалық саясаттың, сонымен қатар қазыналық,
Аралық мақсаттар нарықтық жағдайда тікелей орталық банктің жанама
Бұл мақсатқа жету үшін Ұлттық банк ақша-несие саясатын
қайта қаржыландыру мөлшерлемесі:ресми мүдделендіру мөлшерлемесі деңгейін белгілеу;
ҚҰБ-те (Қазақстан Ұлттық банкі) жинақталатын ең төменгі міндетті
банктерге және үкіметке несие беру;
валюталық нарықтағы басқыншылық;.
ресми есепке алу (дисконттық) мөлшерлемесі.
Кейбір жағдайларда несиелік операциялардың жекелеген түрлерінің деңгейі мен
мемлекеттің бағалы қағаздарын сатып алу және сату бойынша
Орталық банк несие саясатын іс жүзінде практикаға асырғанда
Несие беру сомасын шектеу. Орталық банк коммерциялық банктер
Дисконт саясаты мен ломбардтық саясат бұрыннан келе
Орталық банк бұл ставканы кез келген уақытта өзгертуге,
Ашық нарықтағы операциялар. Орталық банк, ашық нарықта (мысалы,
Құнды қағаздар нарығындағы операциялар өз табиғатымен нарық тәртібіне
Бұл әдістің негізгі артықшылықтарының бірі-ол: Орталық банктің нақты
Ақша-несие саясатының басқа да әдістеріндей, осы қаралып отырған
Минимальды резерв саясаты. XIX ғ. аяғында XX ғ.
Міндетті резерв нормасы коммерциялық банктің Орталық банктегі белгіленген
Минималды резерв саясатының қызмет атқару механизмі, ол өте
Ерікті келісімдер саясаты. Жоғарыда аталған реттеу шаралары «еркін
Коммерциялық банктер мұндай келісімге өз ықыласын танытқанда, қызметін
ҚҰБ өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қайта қаржыландыру
ҚҰБ пайыз саясатының басты мақсаты – айналыстағы теңге
Қазақстандағы инфляциямен күресудің тағы да бір маңызды факторы
Ұлттық банктің мүдделендіру мөлшерлемесі ақша нарығындағы қаржылық операциялардың
Қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің шамасы ақшалай қаражаттарға деген сұранысқа
Ұлттық банктің ресми пайыздары, оның тікелей бақылауына жатпайтын
Ақша жүйесіндегі жанама реттеу құралын қарастырамыз.
Ақша-несие саясатын жасағанда және оны іске асырғанда кездесетін
1) Экономиканың жалпы жағдайын
2) Ұлттық экономиканың дамуына сыртқы экономикалық факторлар әсерін
Бұдан басқа, Орталық банк белгілі уақыт мерзімінде
Ақша-несие саясатын іске асырғанда онда қолданған құралдардың өз
1) Экономика субъектілері неие шығындарын өзінің клиенттеріне, түптеп
2) процент деңгейін әкімшілік шешіммен «жоғарыдан» белгілеу нарықтық
3) орталық банктің процент арқылы экономикаға ықпал жасау
Коммерциялық банктер және ірі фирмалар көбінесе өз операцияларын
1) экономикалық жағдайға байланысты реттеу моделінің өзгеруі;
2) шаруашылық өмірінің интернациялануы. Соңғы жағдай әртүрлі елдерде
1.3. Ақша-несие жүйесі.
Ақшалай формадағы капитал иесінің ссудаға төлемін пайда түрінде
Ссудалық капиталдың қайнар көздеріне төмендегілер жатады:
- негізгі капиталды қалпына келтіруге арналған және оның
- тауарды өткізу мен жалақы төлеу арасындағы
- негізгі капитал алуға бағытталған қаражаттар;
- үй шаруашылығындағы адамдардың ұзақ мерзімді пайдаланатын тауарларды
Ақшалай қаражаттардың козғалыссыз тұруы нарықтық экономиканың табиғатта қарама-қайшы
Несие негізгі екі түрде болады: қатысушылар құрамына, ссуда
Коммерциялық несие—бұл бір кәсіпорынның келесі кәсіпорынға тауарды төлемін
Тауарды өткізуді жылдамдату мен одан пайда алу коммерциялық
Банк несиесі ақшалай қаражаттардың иелері банктер арқылы арнайы
Қазіргі заманғы нарықтық экономикаға коммерциялық және банктік несиенің
Тұтыну несиесі жеке тұлғаларға ұсынылады. Ұзақ мерзімде пай-даланылатын
Тұтыну несиесі коммерциялық (тауарды бөлшек сауда дүкендері арқылы
Мемлекеттік несие - қарыз алушы да, қарыз беруші
Сонымен қатар тиімсіз, бірақ қайта өндіріске керекті салаларды
Халықаралық несие - ссудалық капиталдың елдердің арасындағы қозғалысы
Несие ең алдымен қайта бөлу қызметін атқарады. Оның
Несие сонымен қатар айналыс шығынын үнемдеу қызметін атқарады.
Қазіргі нарықтық экономиканың ерекше қызметі несиені ақшамен және
Ссудалық капитал қозғалысы процесінде мемлекет қайнар көзден несиені
Несие жүйесі - есеп айырысу қатынастарының жиынтығы, несиелеу
Несие - банк жүйесі нарықтық экономикада өте маңызды
Несие жүйесінің өзінің кызметін атқару барысында несие қатынасы
Несие жүйесі елдегі ақшалай айналысты реттейді, заңды және
Несие екі түрде болады: тауарлы және ақшалай. Тауарлы
Несие қатынастары, несие формалары мен несие ұйымдарының жиынтығы
Дүние жүзінде әр түрлі ақша айналымының жүйелері бар,
1. Ұлттық ақша өлшемі (доллар, теңге,
2. Несие және қағаз ақшалар, монеталар жүйесі, олар
3. Ақша эмиссиясы
4. Ақша айналымын реттеп отыратын мемлекеттік органдар.
Ақша айналымы жүйесінің негізгі екі түрі бар:
1.Металл ақшалар айналымы
2.Несие және қағаз ақша айналымы жүйесі. Бұлардың ерекшелігі
Тарихи металл ақша айналымының (жүйесінің) биметализм және монометаллизм
Монометаллизмнің үш түрі белгілі: біріншісі — алтын монеталы
XX ғасырдың 30-жылдарынан бастап батыс елдерінде бірте-бірте несие
Қазіргі кезде қағаз және несие ақшаларды шығаруды мемлекет
Экономика жұмыссыздық пен бағаның төмендеуімен қақтығысты делік. Басқарушы
Басқарушылар кеңесі резервтік банктерге ашық нарықта құнды
қағаздарды сатып алуға бұйрық береді. Облигацияларды бұлай сатып
алу коммерциялық банк резервін көбейтеді.
Резервтік норма төмендетіледі, ол керекті резервтерді автоматты
түрде молайтады және ақша мультипликаторы көлемін көбейтеді.
Есеп ставкасы төмендеуі керек, ол коммерциялық банктердің
өздерінің резервтерін резерв банктеріне қарыз алу арқылы көбейтуге
ынталандырады.
Бұндай саяси шешімдер жиынтығы арзан ақша саясаты деп
Оның тапсырмасы жиынтық шығын мен жұмыспен қамту көлемін
Енді артық шығын экономиканың инфляциялық спиралы арқылы жүргізілді.
1) Резерв банктері мемлекеттік облигацияларды коммерциялық банктердің
2) Резервтік норманың өсуі коммерциялық банктерді артық ақшадан
3) Есеп ставкасының жоғарылауы коммерциялық банктердің резерв банктерінен
Бұл қымбат ақша саясаты деп аталады. Оның мақсаты
2 тарау. Ақша және несие саясатының өзара байланыстылық
2.1 Ақша-несие саясатының операциялары.
Міндетті резервтер.
Коммерциялық банктер Орталық банкке пайыз мөлшерлемесі есептелмейтін
Әр мемлекетте ақшаны сақтау формалары әр түрлі болады.
Міндетті резервтердің нормасы депозиттің көлемімен белгілі бір пайыз
Банктер артық резервтерді сақтайды – бұл міндетті резервтердің
Резервтік талаптар
Ақша нарығындағы тепе-теңдікті қамтамасыз етуде, банктерге берілетін несие
Резервтік талаптар, ашық нарықтағы операциялар және пайыз саясатымен
Ақша-несие саясатының бұл құралы 1993 жылы 1 қаңтарда
Әлемдік тәжірибеде міндетті резервтердің өте жоғары деңгейде болуы,
АҚШ пен Германияда міндетті резервтік нормалар біршама жоғары
Федералды резервтік жүйе экономикалық құлдырау кезеңінде міндетті резервтердің
1) міндетті резервтер;
2) резервтеудің баламалы тәртібі.
Орталдық банк неғұрлым міндетті резервтердің нормасын жоғары тағайындаған
Практикада міндетті резервтер нормасы қайта қарастыруға сирек түседі,
Ақша-несие саясаты арқылы реттеудің бірі есеп мөлшерлемесін өзгерту.
Несиенің азаюы және ақшаның қымбаттауы барлық жүйеге таралады.
Есеп мөлшерлемесінің кемуі керісінше әсер етеді.
Әдетте тіркелген мөлшерлеме нарықтағы банкаралық мөлшерлемеден төмен болады,
Қысқа мерзімдік несие коммерциялық банктердің резервін толтыру үшін
Несиелік операциялар
Несиелеу және қаржыландыру операцияларына соңғы жылдары Ұлттық банк
Ақша нарығындағы операциялар
Ақша нарығындағы операциялар – Ұлттық банктің айналыстағы ақша
Бұл біршама ақша жиынын, коммерциялық банктердің өтімділігі және
Ұлттық банк нарықта бағалы қағаздарды сату арқылы оны
Осы айтылғанның барлығын Орталық банк коммерциялық банктердің
Орталық банк ақша нарығы операцияларын мұқтаждық пайда болуына
2.2 Ақша-несие саясатының салық-бюджет, валюта саясаттарымен байланысы.
Орталық банк жоғарыда аталған құралдары арқылы ақша-несие саясатының
Ақша саясатының варианттары ақша нарығының графигінде әр түрлі
Ақша-несие саясатының варианттарын таңдау көп жағдайда ақшаға сұраныспен
Егерде ақша айналымының күтпеген, кездейсоқ өзгерісі нақты айнымалылардың
Монетарлық саясат өте күрделі табыстау механизмінен тұрады. Жалпы
1) Орталық банк саясатының салдарынан нақты ақша ұсынысының
2) Ақша нарығындағы пайыз мөлшерлемесінің өзгеруі;
3) Пайыз мөлшерлемесінің динамикасына байланысты жиынтық шығындардың реакциясы;
4) Жиынтық сұраныстың өзгеруіне байланысты өнім көлемінің өзгерісі.
Ақша ұсынысының өзгерісі мен жиынтық ұсыныс реакциясының арасында
Нарықтық пайыз мөлшерлемесінің өзгерісі экономикалық агенттердің қоржын активтерінің
Ақша нарығының реакциясы қисығының тікшелеу
Ақшаға сұраныс пайыз мөлшерлемесінің өзгеруіне байланысты сезімтал болса,
Келесі қадам, пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне байланысты жиынтық сұранысты
Табыстау механизмі қадамдарының бұзылуына байланысты ақша саясатының төмендеуі
Мысалы, ақша нарығында пайыз мөлшерлемесінің болымсыз өзгерісі немесе
Экономикалық құлдырау және ақшаға сұраныстың азаюы жағдайында Орталық
Ақша-несие саясатының жанама әсерлерін де ескерген жөн. Мысалы,
Мұндай шаралардан кейін ақша мультипликаторы төмендейді, бұл жағдай
Ақша-несие саясаты көлемді сыртқы кешеуілдеуге ие бола алады
Ақша-несие саясаты салық-бюджет және сыртқы экономикалық саясатпен тығыз
Егерде Орталық банк тұрақты айналым курсын ұстап тұруды
Қазыналық саясаттың нәтижесінде бюджетте тапшылық болса, онда мұндай
Ақша-несие қатынастар саласында экономикалық саясатты жасау және практикада
1) Нақты жағдайда экономикалық саясат жүргізуші мекемелер көбінесе
2) Қаржы мен несие шараларының оптималды арақатынасы қандай?
Қаржы шараларының басымдылық нұсқасы:
а) Кейнсиандық экономикалық саясат
б) Монетаризм
Экономикалық саясатта салмақты монетаризмнен кейнсшілдік әдіске және керісінше
Өйткені реттелетін негіздің өзі экономикада дамып, уақыт өткен
Ғаламдық экономикалық, экологиялық және демографиялық проблемалардың қиындап асқындаған
Қорыта айтқанда, ҚР – да монетарлық саясат пен
Ақша массасы — халық шаруашылығындағы тауарлар мен
Ақша массасы құрылымының белсенді-активті бөлігіне шаруашылыққа нақты қызмет
Қазіргі рыноктық экономикада
Профессор П. Самуэльсон квази-ақшаларды өтімді активтер деп атады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып ақша айналымы құрылымында мынадай
Біздің елімізде соңғы уақытқа дейін ақша агрегаттары есептелмеді
Ақша агрегаты – ақша массасының көлемі мен құрылымының
Ақша агрегаттары
(жылдың аяғына)
2003 2004
М (айналыстағы қолма-
қол ақша), млн. теңге
М , млн. теңге
олардан:
халықтың теңгедегі ау-
дарылатын депозиттері
банкіге жатпайтын заңды
тұлғалардың теңгедегі
аударылатын депозиттері
М , млн.теңге
одан:
халықтың теңгедегі басқа
депозиттері және шетел
валютасындағы аударыла-
тын депозиттері
банкіге жатпайтын заңды
тұлғалардың теңгедегі басқа
депозиттері және шетел
валютасындағы аударыла-
тын депозиттері
М , млн. теңге
одан:
халықтың шетел валюта-
сындағы басқа депозиттері
банкіге жатпайтын заңды
тұлғалардың шетел валюта-
сындағы басқа депозиттері
М -тегі М -дің үлес
салмағы, пайызбен
М -тің ЖІӨ-ге қатынасы,
Пайызбен
(((((((((((((((((((((((((((((((((((
* Қорытынды айналымдар есепке алынған жоқ.
Бұл процесс қалай жүреді? Бұл сұрақтардың жауабы мынада:
Келесі кезенде төлем ретінде 81 мың доллар алған
Банктік депозиттердін үлғаю шегі:
100 мың долл. + 90 мың долл. +
(1 +0,9 + 0,92 + 0,93 + ...)-
Сонымен, резерв ережесінің 10% деңгейіндегі 100 мың долл.
Ақша массасы көлемінің банктін жаңа ақшаларымен ұлгаюы нақты
Ол мына формуламен есептеледі
Біздің мысалымызда m = 10, резервтегі әрбір доллар
Нақтылы өмірде банк депозиттері ұлғаюының мультипликациондық әсерінің нәтижесі
Банктердің жаңа ақша жасауларының демек, ақша массасының өзгеруінің
2.3. Ақшаға сұраныс пен ұсыныс
Макроэкономикалық тепе-теңдік ақша рыногында белгілі бір пропорциялардың болуын
Ақшаға сұраныс шаруашылық агенттерінің сақтап жүрген ақша қаржыларының
Ақшаға деген сұраныстың монетарлық теориясы неоклассикалық дәстүрлерге сүйеніп,
Монетаристер экономиканы дамытуда ақшаның рөліне үлкен мән береді.
М-S = KRY
Мүнда M-S— ақшаның номиналды саны: k — номиналды
Егер К мен Ү — өзгермейтін тұрақты мөлшер
Американ профессоры И. Фишер өзінің "Ақшаның сатып алу
Теңдіктің екі бөлігін V-ге белсек,
Ақшаға сұраныстың неоклассикалық теориясы математикалық тұрғыдан үш тендік
М2 = KRY
Екіншіден, бұл теңдеу ақшаның ұсыну қызметін сипаттайды:МS =
Үшіншіден, бұл теңдеу нарықтағы теңдіктің жағдайларын көрсетеді:
МS = МД яғни ақшаға деген жоспарлы
Демек, неоклассиктердің түсінігінде ақша рыногының макроэкономикалық үлгісі мынаған
График түрінде бұл үлгіні былай көрсетуге болады.
МSМS — ақшаны ұсыну қисық сызығы.
ОМД — ақшаға сұраныстың қисық сызығы.
Р
РА
РВ
0
1-сурет
Суретте ақшаға сұраныстың (М) баға дәрежесіне тәуелділігі (Р)
Баға РA — деңгейінде тағайындалғанда ақшаға сұраныс пен
Мұндай жағдайда ақша құнсызданып, бағалар өсіп РА деңгейіне
Кейнсиандық теория ақшаға сұранысты түсіндіргенде неоклассиктерден мүлдем алшақтайды.
Трансакциондық (ағылшынның trancaction — іс жасау) қалдық қаржыларды
Сонымен Дж. М. Кейнс ақшаға сұранысты түсіндіруде неоклассиктер
Дж. М. Кейнс ақшаға сұраныс теориясыңда жоғарыда аталған
Сонымен экономика ғылымында Кейнс қоржындық таңдау проблемасын енгізді,
Сұраныс екі бөлікке белінеді:
— трансакциондық сұраныс немесе басқаша көрінісі,
L1(у); — алыпсатарлық сұраныс немесе
L(r — r); r — рыноктың проценттік ставкасы,
Ақша рыногының Кейнстің агрегаттық үлгісі трансакциондық алыпсатарлықтың ақша
Алыпсатарлық пиғыл Кейнс теориясында өтімділікті мақұл көреді (предпочтение
Бағалы қағаздардың (облигациялар және тағы басқалар) курсы біріншіден,
r
М1Д
а) б)
2-сурет
2 - сурет ақшаға деген трансакциондық сұранысты білдіреді.
Ақшаны ұсыну егер ол экзогенді автономиялық ақшаға сұраныс
Мд және МS сызықтарының қиылысы ақша рыногындағы тепе-теңдік
30-жылдардагы Кейнс вдеяларының кеңірек таралуы неоклассикалық теорияның деградацияланып
r
r1
Ms
M0
M0 және Мs
3-сурет
қалпында дүниеге келтіруге болмайтындығын түсінді., Сондықтан да осы
МД = Рf (rв, rе , Р, һ,
мұндағы МД — номиналды ақша қалдығына жоспарланған сұраныс.
Монетаризм ақшаға деген сұранысты шаруашылық агенттердің ақша қорынан
Соғыстан кейінгі, алғашқы онжылдықтарда АҚШ-тың ЖҮӨ мен ақша
М. Фридменнің таза теориясын сұраныс теориясы демей, ақша
3 тарау. Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатын талдау.
3.1. Ақша айналысы және несиені талдау
3.1.1. Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің халықаралық резервтрі
(жылдың аяғына)
2003 2004 2005 2006
Халықаралық жалпы
резервтер, млн. доллар
Соның ішінде:
Еркін айырбасталымды
шетел валютасындағы
активтер (ЕАВ)
Алтын
Халықаралық таза
Резервтер
Ақша айналымы – еңбекке ақы төлеу, тауар өткізу,
Қазақстандағы жоғары қарқынды инфляцияға қарсы күресте пайдалануға
3.1.2 Ақша қоры және оның құрылымы
(жылдың аяғына)
2003 2004 2005 2006
Ақша қоры (резервтік
ақша), млн.доллар
соның ішінде:
Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінен (ҚҰБ)
тыс қолда бар ақша
ұлттық Банктің екінші
деңгейдегі банктері мен
басқа ұйымдарының
депозиттері
Ақша қоры (резервтік
ақша), пайызбен
соның ішінде:
Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінен (ҚҰБ)
тыс қолда бар ақша
ұлттық Банктің екінші
деңгейдегі банктері мен
басқа ұйымдарының
депозиттері
((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((
* Қорытынды айналымдар есепке алынған жоқ.
3.1.3. Екінші деңгейдегі банктер қызметінің негізгі көрсеткіштері
Екінші деңгейдегі банктердің экономикаға салған кредиттік салымдары
(млн. теңге)
2003 2004
Екінші деңгейдегі банктердің
кредиттері – барлығы
соның ішінде:
қысқа мерзімді
ұзақ мерзімді
((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((
1 жылдан жоғары
Банк несиесі ақшалай қаражаттардың иелері банктер арқылы арнайы
Қазіргі заманғы нарықтық экономикаға коммерциялық және банктік несиенің
Тұтыну несиесі жеке тұлғаларға ұсынылады. Ұзақ мерзімде пай-даланылатын
Ақша – несие саясатының 2007-2009 жж. негізгі көрсеткіштер
Негізгі көрсеткіштер Төмен баға бойынша
2007 ж 2008 ж 2009 ж 2007 ж
1
2
3
4
5
6
7
8 Инфляция, %
Қайта қаржыландыру мөлшері, %
Халықаралық жалпы резервтер ҚҰБ, млрд.
долл. США
Ақша базасы, млрд. теңге
Ақша массасы, млрд. теңге
Резиденттердің депозиті,
млрд. теңге
Экономикадағы банк несиесі, млрд. теңге
Экономиканың деңгейі 7,3-8,3
9,0
24,1
2129
5375
4525
6682
44,5 6,9-7,9
8,5
28,1
2683
7040
5901
8914
48,4 6,9-7,9
8,5
32,1
3293
8877
7460
11153
51,3 8,2-9,2
9,7
25,4
2295
5636
4700
7151
46,6 8,0-9,0
9,5
31,8
3190
7850
6572
10033
54,0 8,0-9,0
9,5
37,7
4170
10249
8662
13062
59,2
Бұл кестеде Филипс қисығы арқылы инфляция болжамын жасадық
Қаржы операцияларының барлық түрлері бойынша пайыздық
Ұлттық банктің ноталы және қазыналық вексельдер бойынша табысы
Қорытынды
Экономикасы өркендеген басқа елдердегідей, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі
Біз нарықтық экономиканың реттелетін жүйе екенін білеміз. Оның
Қорыта айтқанда, ақша-несие саясатының басты мақсаты мен құралдарының
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан – 2030: Барлық қазақстандықтардың
2. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына
3. Тоқсанбай С.Р. – Толық экономикалық
4. Ғ. С. Сейітқасымов «Ақша, Несие, Банктер»
5. Мамыров Н.Қ., Есенғалиева К.С.,Тілеужанова М.Ә., Микроэкономика. «Экономика»
6. Мамыров Н.Қ., Кулекеев Ж.Ә., Султанбекова Г.К. Микроэкономика.
7. К. Маркс. Капитал. Алматы 1968ж.
8. «Қаржы Қаражат» журналы 2007 ж
9. «Саясат» журналы 2007 ж
10. Қазақстанның қысқаша статистикалық жылнамалығы. 2007 ж
11. Кучукова Н.К. Макроэкономические аспекты реформиравания финансово-кредитной системы
12. Финансово-кредитные проблемы экономики Казахстана. Ильясова К.К.
13. Аль Пари. – Алматы
14. Статистический бюллетень Министра финансов Республики Казахстан
15. А.С.Мақыш. «Коммерциялық банктер және банктік операциялар». Алматы
16. А.С.Мақыш. «Ақша айналысы және несие». Алматы 2003
17. Закон "Об иностранных инвестициях"
18. Статистикалық көрсеткіштер. Алматы 2006 ж.
19. Есіркепова А. Қазақстан экономикасын басқару негіздері. Алматы
20.Сагандыкова С. Иностранные инвестиции в Казахстане: анализ и
21. Сейітқасымов Ғ.С. “Ақша, несие, банктер”. Алматы 2001
51