МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
І Мемлекет кірістерінің мәні 4
1.1 Мемлекет кірістерінің экономикалық мәні 4
1.2 Мемлекет кірістерін жұмылдыру әдістері 9
1.3 Мемлекет кірістер мен табыстар сыныптамасы 12
II. Мемлекеттік кірістер мен түсімдерге талдау жасау 15
2.1. 1995-2004 жж. Мемлекеттік бюджет кірісінің құрылымы,% 15
2.2. Қазақстан Республикасының 2005 жылдың 1 шілде айына
2.3 Республикалық және жергілікті бюджет түсімдері 18
2.4 Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен құрылымы 20
Қорытынды 23
Қолданылған әдебиеттер мен мерзімді басылымдар тізімі 25
Кіріспе
Осы курстық жұмыста мемлекеттік кірістердің экономикалық мәні мен
Баршамызға белгілі еліміздің салық жүйесі біршама өзгерістерге ұшырап,
Курстық жұмыста осы өзгерістерді негізге ала отырып, Қазақстан
Мемлекеттік кірістер мен табыстардың экономикалық мәні мен мазмұны
Қазақстан Республикасында енгізілген салықтар мен алымдар
Курстық жұмысымның бірінші тарауында мемлекеттік кірістері туралы
Қазақстан Республикасы Салық Кодексіне сәйкес салықтық түсімдер, сонымен
Ал курстық жұмысымның екінші тарауына келетін болсақ, онда
Бұл курстық жұмысты орындау барысында мен көптеген оқулықтармен,
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі – мемлекеттік кірістер, яғни
І Мемлекет кірістерінің мәні
1.1 Мемлекет кірістерінің экономикалық мәні
Мемлекет қаржысының іс-әрекеті кезінде өзара тығыз байланысты екі
Мемлекеттің кірістері деп экономикалық қатынастардың жүйесін айтады, бұл
Жиынтық қоғамдық өнімді бөлудің нәтижесінде мемлекеттің, жеке кәсіпорындардың,
Жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыру қаржы арқылы халықтың табысының бір
Сонымен бірге халықтың бастапқы табыстары да қызметтің өндірістік
Мемлекеттің кірістері мемлекеттік кәсіпорындардың қарамағына қаржы ресурстарын қалыптастырумен
Орталықтандырылған қаржы кірістері негізінен салық түсімдері, сыртқы экономикалық
Мемлекеттің орталықтандырылған кірістерінің құрамында басты орынды бюджеттің кірістері
Мемлекет кірістерінің басым бөлігін түрлі деңгейдегі бюджеттерге орталықтандыру
Табыстар ұғымының материалдық-заттай жағы мемлекетте, шаруашылық жүргізуші субъектілерде,
Мемлекет кірістерінің экономикалық мағынасы және оларды ұйымдастыру мемлекеттік
Мемлекет табыстарының қалыптасуы мемлекеттің тікелей белсенді қатысуымен жүзеге
Мемлекет өндіріс құралдарының және тиісінше, қосымша өнімнің иесі
Мемлекеттік меншіктен алынатын табыстарға мыналар жатады:
мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың жалпы табысы (пайдасы), қосылған
мемлекеттік мүліктен алынатын табыс (мемлекеттік тұрғын үй қорынан,
мемлекеттік мекемелер мен ұйымдар көрсететін ақылы қызметтерден алынатын
бюджеттік мекемелердің үй-жай үшін жалгерлік төлемді, қосалқы шаруашылық
“Мемлекеттің кірістері” мен “Мемлекеттің қаржы ресурстары” ұғымдарын ажырата
“Қаржы ресурстары” ұғымы мазмүны жағынан “мемлекеттің кірістері” ұғымынан
Мемлекет кірістерінің көзі ұлттық табыс болып табылады,ал қаржы
“Мемлекеттің кірістері” және “мемлекеттік бюджеттің кірістері” ұғымдары да
1.2 Мемлекет кірістерін жұмылдыру әдістері
Мемлекет кірістерінің сипаты айтарлықтай дәрежеде мемлекеттің өзіне қажет
Мемлекет кірістерінің орталық орынды салықтар алады. Олар нарықтық
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысымен саяси іс-бағытына
Фискальдық маңызы бойынша екінші әдіс мемлекеттік қарыздар болып
Мемлекет кірістерін жұмылдырудың үшінші әдісі эмиссия,оның үстіне тек
Қағаз - ақша эмиссиясы да, кредит эмиссиясы да
Мемлекеттің кірістерін жұмылдырудың жоғарыда сипатталған әдістері мемлекеттік басқарудың
1.3 Мемлекет кірістер мен табыстар сыныптамасы
Мемлекет кірістерін сыныптау олардың экономикалық мағынасын, құрамы мен
Меншік нысандарын ұйымдық-құқықтық рәсімдеуге қарай мемлекеттің кірістері мыналардан
мемлеекттік ұйымдар мен кәсіпорындардың табыстары;
жеке кәсіпкерлік сектордың салық түсімдерінен;
халықтық салық төлемдерінен;
кооперативтік және ұжымдық кәсіпорындардың салық түсімдерінен;
қоғамдық ұжымдардың салық түсімдерінен.
Жасалу сферасына байланысты мемлекеттің кірістер:
материалдық өндіріс сферасында қалыптасқан кірістер;
өндірістік емес сферада жасалатын кірістер болып бөлінеді.
Қаржылық мазмұны бойынша мемлекеттің кірістері:
салықтық;
салықтық емес болып бөлінеді (мемлекет иелігінен алудан және
Салықтық кірістерді жұмылдыру жағдай ында меншік нысандарының ауысымы
Жұмылдыру әдістері бойынша кірістер орталықтандырылған және орталықтандырылмаған болып
Жалпы ішкі өнім мен ұлттық табыс құнының жеке
Қоғамның таза табысы ақша нысынында қосымша өнімнің құнын
Қосымша өнімнің және тиісінше таза табыстың аса маңызды
Таза табыс өсуінің басты факторлары мыналар болып табылады:
еңбек өнімділігін арттыру (өнім өндірудің көлемін арттыруды қамтамасыз
өнім өндіруге жұмсалатын материал және ақша ресурстарын үнемдеу;
өнім сапасын жақсарту;
негізгі және айналым өндірістік капиталдарын пайдаланудың тиімділігін арттыру;
табиғим өндіріс жағдайлары.
Практикада кейбір шаруашылық жүргізуші субъектілер табысты бағаны жөнсіз
II. Мемлекеттік кірістер мен түсімдерге талдау жасау
2.1. 1995-2004 жж. Мемлекеттік бюджет кірісінің құрылымы,%
Табыстар
Салықтық түсімдер, оның ішінде
Коорпорациялық табыс салығы
Жеке табыс салығы
ҚҚСС
Әлеуметтік салық
Акциздер
Бонустар, рояльти, өнімді бөлу бойынша ҚР үлесі
Салықтық емес түсімдер
Капиталмен жасалынатын операциялардан түсетін табыстар
82,2
16,0
11,7
15,1
-
2,9
1,9
9.9
7.8
73,9
16,7
12,6
21,7
-
4,4
2,5
8.9
17.1
81,4
9,9
10,2
14,5
-
4,1
4,1
4.0
14.6
76,4
10,1
7,9
21,4
-
5,0
2,6
5.0
18.3
84,0
13,9
9,0
22,7
17,9
4,8
2,3
6.8
9.1
89,3
27,9
8,7
19,6
16,9
3,3
3,6
6.6
4.2
88,9
29,1
8,4
19,6
15,3
2,7
5,7
8.0
3.1
93,5
28,8
9,1
20,8
15,8
3,0
4,8
5.4
1.1
92,1
26,6
9,1
22,6
15,4
2,6
0,4
4.3
0.5
92,5
29,3
7,5
18,6
12,8
2,3
0.8
6.2
0.01
Бюджеттің кіріс көзіндегі алатын орны жоғары коорперациялық табыс
Сонымен бірге, салықтардың жиналу көрсеткіштері де бастады.
Жоғарыда айтылғандардың және кестеде көрсетілгендерді қорытындылайтын болсақ, Қазақстан
2.2 Қазақстан Республикасының 2005 жылдың 1 шілде айына
Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті. Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің
Белгіленген бюджет бойынша 2005 жылдың 1 шілдкесіне дейінгі
Салықтың түсуі құрылымында негізгі бөлікті кооперативтік табыс салығына
Республикалық бюджеттің табыс көлемі 2005 жылдың 1 шілдесіне
Операциялық сальдо 170,1 млрд. теңгені, ал таза бюджеттік
17
Республикалық бюджеттің 90%–ын салықтар, салықтық емес – 2,8%
2005 жылдың 1 шілдесіне дейінгі жергілікті бюджеттің кірісі.
2.3 Республикалық және жергілікті бюджет түсімдері
Мемлекеттік бюджетке қаражаттардың түсу көлемі мен құрылымына елдегі
“Қазақстан Республикасының бюджет кодексіне”, “Қазақстан Республикасының жергілікті
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
салықтық емес түсімдер (комуналдық меншіктен түсетін түсімдер; облыстық
жергілікті бюджеттерге түсетін түсімдер (жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік
жергілікті бюджеттерге түсетін ресми трансферттердің түсімдері.
Дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Республикасының жергілікті бюджеттері кірістерінің
Облыстық бюджетке
түсетін түсімдер Республикалық маңызы бар қала, астана, аудан
Салықтар
Жеке табыс салығы.
Әлеуметтік салық Жеке табыс салығы.
Әлеуметтік салық.
Жеке тұлғалар, жеке кәсіпкерлер мен заңы тұлғалардың мүлкіне
Жер салығы.
Бірыңғай жер салығы.
Жеке және заңи тұлғалардың көлік құралдарына салынатын салық.
Акциздер (республикалық бюджетке түсетін газ конденсатын қоса алғанда,
Төлемдер, алымдар
1.Облыстық маңызы бар арқылы мемлекеттік автомобиль жолдары арқылы
және бұл жолдардың бөлінген
белдеуіне сыртқы (көрнекті)
жарнама орналастырғаны үшін
төлем.
2.Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем.
3.Жер үсті су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем.
4.Орманды пайдаланғаны үшін төлем.
5.Жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ рентасы.
7.Жеке кәсіпкерлерді және заңи тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін
8.Қызметтің жекелеген түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
9.Аукциондардан алынатын алым және басқа да төлемдер мен
2.4 Республикалық бюджет кірістерінің көлемі мен құрылымы
“Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне” сәйкес республикалық бюджетке түсетін
салықтық түсімдер, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер:
салықтық емес түсімдер республикалық меншіктен алынатын кірістер (республикалық
негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер (республикалық бюджеттен қаржыландырылатын
ресми трансферттердің түсімдері (болыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар
Республикалық бюджетке республикалық бюджеттен кредиттерді өтеуден, республикалық меншіктегі
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы республикалық бюджет кірістерінің құрамы
Түсімдердің атауы
Түсімдер 722034 100,0
1. Кірістер 649000 89,9
Салықтық түсімдер 603396 93,0
Соның ішінде:
Корпоративтік табыс салығы 272632 45,2
Қосылған құнға салынатын салық 222161 36,8
Акциздер 6019 1,0
Салықтық емес түсімдер 39348 6,1
Капиталмен жасалған операциялардан алынатын кірістер 6256
II. АЛЫНҒАН РЕСМИ ТРАНСФЕРТТЕР 57630 8,0
III. КРЕДИТТЕРДІ ҚАЙТАРУ 15404 2,1
Кестеден көрініп тұрғандай, кірістердің негізін салықтық түсімдер құрайды,
Қорытынды
Қазақстан Республикасының экономикасы басынан кешіріп отырған нарықтық қатынастарға
Мемлекеттің кірістері – бюджетке қайтарылмайтын негізде салықтардан, алымдардан
Негізінен мемлекеттік кірістерді салықтық түсімдер, салықтық емес түсімдер
Белсенді қаржы саясатын жүргізе отырып, өндірісті көтермелеу үшін
Қолданылған әдебиеттер мен мерзімді басылымдар тізімі
Қ.Қ.Ілиясов, С.Құлпыбаев “Қаржы” Алматы, 2005
К.К.Жуйруков «Бюджет: составление, утверждение, исполнение» Алматы, 2003
«Статистическое обозрение Казахстана» Алматы, 2005
Елеубаева М.Е. «Қаржы-қаражат» Алматы, 2005
К.Ш. Дүйсенбаев, Э.Т.Төлегенов, Ж.Г.Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау»
А.Б.Зейнельгабдин “Финансовая система: экономическое содержание и механизмы использования”
В.Д.Мельников «Основы финансов» Алматы, 2005
А.Исаева «Қаржы-қаражат» Алматы, 2005
1