Ақтау Шетел Тілдер Колледжі
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пәні: «Қазақстан тарихы »
Тақырыбы: «ХІХ - ХХ ғасырдағы Қазақстандағы оқу ағарту
Орындаған:
Тексерген:
Ақтау-2009 жыл
Жоспар
Кіріспе...................................................................................................... 3
І. Қазақстандағы халыққа білім беру ісі
1.1 Ұлттық мектепттер
1.2 Мектептiк және кәсiптiк бiлiм беру.
1.3 Мектеп жүйесінің құрылуы
ІІ. Ағартушылық кезең
2.1 Жоғары оқу орындар.
2.2 Жаппай сауатсыздықты жою
Қорытынды...............................................................................................28
Пайдаланған әдебиеттер..........................................................................29
Кіріспе
Менің курстық жұмысымның тақырыбы ХІХ - ХХ ғасырдағы
Мәселен, Ақмола және Семей облыстарында - мектеп-интернаттар мен
1.2 бөлімінде ХІХ ғасырдың басында Қазақстандағы халық ағарту
Бұл оқу орындарын пұрсатты оқу орындарында, басқа да
Сонымен қатар Қазақстанның ағартушылық ісіне құлшыныс танытқан Ыбырай
1.3 бөлімінде ХІХ ғасырдың Қазақстанның мәдени өміріндегі
1. Қазақстандағы халыққа білім беру ісі
1.1 Ұлттық мектепттер
XIX ғасырдың аяғы - ХХ ғасырдың басында
Заңды жүзеге асыру нәтижесiнде Қазақстанда әр түрлi облыстарда
Сонымен бірге үкімет те, жергiлiктi өкiмет орындары
ұлттық аудандарда, соның iшiнде Қазақстанда да енгізілуге тиіс
Сонымен ХХ ғасырдың басында халық арасына орыс тілін
« Түркістан өлкесінде орыс мектебі арқылы орыстандыру саясатын
Бұл саясаттың негізгі мақсаттары былайша белгіленді: «Орыс -
Қазақтарды орыстандыруға бағытталған империялық саясаттың орасан зор қысымына
Бірсыпыра жылдар бойы мұсылман мектептері мен, әсіресе медреселерде
XX ғасырдың басында Түркістан өлкесінің үш облысының
Халыққа бiлiм беру саласындағы империялық саясат шеңберiнде 1906
Съезд шешiмдерiнде былай деп белгiлендi: 1) барлық қоныстарда
Сол кездегi көптеген зерттеушiлер ХIХ ғасырдың аяғы -
1907 жылы Ресей империясында жалпы бiлiм берудi енгiзу
Нақ осы жылдарда бастауыш бiлiм беру мұқтаждарына қаражат
мектепте бiлiм беру жүйесін кеңейтті, халыққа бiлiм
(ол кездегi кұжаттарда - орыс-кырғыз және орыс туземдік)
ХХ ғасырдың басында Халық ағaрту министрлiгi мектептер
Өлкедегi оқу-ағарту iciн ұйымдастырушы ресми органдар бiрiншi кезекте
Сонымен бiрге мұсылманша бiлiм беру ici мен жәдидтiк
Қазақтанның барлық түкпірлерін жаңа әдісті мектептерге өкімет орындарының
Мұндай сипаттағы хабарламалар бүкiл Қазақстан бойынша сирек болған
Соның салдарынан Жетiсу облысының губернаторы Фольбаум оқу бастығының
Осыған байланысты Жетiсу облысының губернаторы бұл жөнiнде былай
Оқу-ағарту министрлiгi «өнеркәсiп училищелерiндегi негiзгi ережелер мен қағидаларды»
Оның үстінe, жаңадан ашылып жатқан қолөнер бөлiмшелерi мен
Окытудың бұл түрі бойынша бағдарлама өте қарапайым болды,
1910 жылдан кейiн, колөнер бөлiмшелерi туралы мәселе облыстардың
қол eңбегі сыныптары жұмыс iстедi.
Ауыл шаруашылық мектептерiне бiршама көбiрек көңiл бөлiндi. Өлкенің
XX ғасырдың басындa зиялылар салауаттылық қоғамдары мен халықтық
1.2 Мектептiк және кәсiптiк бiлiм беру.
ХІХ ғасырдың басында Қазақстандағы халық ағарту ici eкi
ХХ ғасыр басында мектептер уақыттың өскелең талаптарын қанағаттандырудан
Дiни бiлiм беру жүйесiнде медресенiң ықпалы зор болды.
Азаматтық сипаттағы жай оқу орындары өлкенiң Peсейге қосылғанынан
Азаматтық тұңғыш қазақ мектебi Бөкей Ордасында Жәңгір ханның
1850 жылы осы Орынбор Шекаралық комиссиясы жанынан тағы
Мектеп ісін жолға қоюда қыз балаларға білім берудің
Ағарту iсi мен ұлттық мектеп тарихында Ыбырай Алтынсарин
үстінен облыстық басқармаға, әскери губернаторға және ішкі
1879 жылы Ыбырай Алтынсарин инспекторлық қызметке тағайындалды. Оның
Ы. Алтынсариннiң өзi орыс-қазақ мектептерiнiң оқушылары үшін екi
Белгiлi бiр дәуiрдiң қайраткерi бола отырып, Алтынсарин өзiнiң
Қазақ мұғалiмдер мектебi туралы Мемлекеттiк кеңес 1880 жылдың
ХIХ ғасыр ауыл шаруашылық және фельдшерлiк мектептер
1.3 Мектеп жүйесінің құрылуы
Жаңа мектептер ашу Кеңес өкіметінің алғашқы айларында-ақ
Қазақстанда кеңестік мектептер жүйесін құрудағы негізгі қиыншылықтар:
- мектеп үйлерінің жоқтығы;
- арнаулы білімді маман мұғалімдердің жетіспеуі;
- 2-3 ауысыммен оқыту;
- ұлттық тілдегі оқулықтардың жетіспеуі, ескі, революцияға дейінгі
- көшпелі қазақ ауылдарына мектептер ашу ерекше мәнге
Осы өзекті мәселені шешу жолында республикада бірқатар шаралар
- қалаларда мектепке жарамды деген үйлер мемлекет меншігіне
- жаңа мектеп үйлерін салу қолға алынды;
- Қазақ АКСР Ағарту халкомының академиялық орталығы оқулықтар
- Педагогтік курстар мен мұғалімдер білімін жетілдіру институттарында
- ауыл кедейлерін оқыту мәселесін шешу үшін интернат
- қазақ ауылдарында жылжымалы маусымдық жартылай жабдықталған
Мектептердің әр типтілігн жою үшін КСРО СИК БК(б)П
Бастауыш мектеп Оқу мерзімі 4 жылдық
Толық емес орта мектеп Оқу мерзімі 7
Орта мектеп Оқу мерзімі 10 жылдық
Бірыңғай мектеп жүйесі бірыңғай оқыту бағдарламасын, бірыңғай әдістемелік
Революциядан кейiн Қазақстанда халыққа бiлiм берудiң жаңа жүйесi
Көшпелi қазақтардың тұрмысы мектеп iсiн ұйымдастыруға шығармашылықпен қарауды
Рас, көпшілiк мектептердiң материалдық жағдайы ауыр болатын. Көптеген
1930 жылы жаппай міндеттi бастауыш бiлiм беру енгiзілгеннен
1929 жылы мектеп жасындғы балалардың 42 проценті
Тоталитарлық тәртіп мектептi идеологияландырды. Оқулықтар, партия,
Мектептегi оқу iсiнiң алдына 50-жылдары жаппай
Осымен бiрге мектептегi оқу iсiн дамытуда кемшіліктер
2. Ағартушылық кезең
2.1 Жоғары оқу орындар.
БК(б)П Қазақ өлкелiк комитетi мен республика үкiметi Алматыда
Университеттiң педагогикалық факультетi республикадағы тұнғыш ЖОО (Жоғары оқу
БК(б)П өлкелiк комитетi 1929 жылы 29 қыркуйекте Қазақ
Кадрлар даярлауды одан әрi дамыту және жақсарту мәселесi
1931—1933 жылдарда Шымкентте — Мақта шаруашылығы, Қостанай облысында
Қазақ педагогикалық институты 1931 жылы өзiнiң тұнғыш түлектеріне
Қазақстанның тау-кен және көмiр өнеркесiбiне мамандар даярлау үшiн
Қазақстанның жоғары мектебiн қалыптастыру iсiн жолға қоюда
КСРО ОАК-нiң 1932 жылғы 19 қыркүйектегi «Жоғары мектеп
Өнеркәсiпке кадрлар даярлаумен қатар ауыл шаруашылығы үшiн мамандар
1938 жылдан бастап күндiзгi оқумен қатар, сырттай оқу
ЖОО-лар алдында аспирантура арқылы ғылым кадрларын даярлау мiндетi
ХХ ғасырдың 30-жылдарының соңына қарай республика ЖОО-ларының
Сөйтiп, республикада алғашкы екi бесжылдық кезiнде маман кадрлармен
2.2 Жаппай сауатсыздықты жою
ХIХ ғасыр ортасына дейiн қазақ балаларын оқыту
Қазақстан халқының барып тұрған сауатсыздығы 1897 жылы халық
солтүстік - шығыс губернияларынан байқалды.
Қазақстан халқы сауаттылығы дәрежесінің шындап артуы ХХ ғасыр
ХХ ғасырдың бас кезiнде өлке халқының негiзгi көпшiлiгi
Сауатсыздықпен күресте орасан зор жұмыс жүргізілді. 1919
Қазақстандағы қалыптасып келе жатқан жұмысшы табы негізінен кешегі
Барлық мәдени революция міндеттерінің ішінде сауатсыздықты жою жөнендегі
1919-1923 жылдары Қазақстанда сауатсыздықты жою науқанын бастау барысында
Жою мерзiмi бiрiншi бесжылдықтың аяғы болып белгiлендi. Шараларды
Әлiпбидi өзгерту.
Сауатсыздықпен күрес барысында сол мезгiлге шейін пайдалануда келген
Бұл комиссия уш мәселе бойынша жұмыс жасады:
1) жазуы жоқ халықтар үшiн жазу даярлау;
2) өз жазуы бар халықтарды латын қарпiне көшiру;
3) түpкi жазуын реформалау.
1926 жылы наурыз айында I Букiлодақтық түркологтар
Араб әлiпбиiн қалдыруды жақтаушылар латын қарпiн қолдануға
Бұл газет, оқулықтар, әдебиеттер шығаруды жеңiлдеттi. Республика бiр
« Латынданған қазақ жазуын орыс графuкасы негiзiндегi жаңа
Қазақстан коммунистерi үшiн саяси-ағарту ici маңызды мiндетке айналды,
Коммунистер арасында жүргiзiлетiн саяси ағарту жұмыстарының өзге де
1920 жылы жергiлiктi Халық ағарту бөлiмдерiнiң жанынан сауатсыздық
Өткен уақыттың бұл ауыр зардабын жоюда жастар
Сауатсыздықты жою қиын жағдайда жүргiзiлдi: қаржы жетпеді,
20 жылдар аяғында қазақ жазуы араб әрпінен латын
30-жылдардың екiншi жартысында жаппай сауатты аудандар, колхоздар мен
Бұл жұмыс соғыстан кейiн қайта жалғастырылып, 50-жылдары
Қазақстан халқының құрамында сауатсыздардың үлесi 1959 жылғы 3,1
Қорытынды
Қорыта келетін болсақ XIX ғасырдың аяғы -
ХХ ғасырдың ортасында республикада жоғары оқу орындарының саны
Халық ағарту министрінің ішкі істер министрімен келісілген өкімімен
XX ғасырдың басында Түркістан өлкесінің үш облысының
Мектептер де қазақ халқы арасындығы сауаттылық деңгейін белгілі
ХХ ғасырдың басында Халық ағaрту министрлiгi мектептер
Пайдаланған әдебиеттер:
Қазақстан тарихы. Чапай Мусин. 3-ші басылым. Алматы, 2005
Оқушы анықтамасы
www.google.com .
Қазақстан тарихы. Очерктер. Алматы: Дәуір, 1994.
Қазақстан тарихы. 10-сыныбына арналған оқулық. Ә. Төлеубаев, Ж.
Қазақстан тарихы Хрестоматия . 10-сыныбына арналған оқу құралы
30