Мемлекеттiк басқарудағы ақпарттық жүйе жене оны жетiлдiру қажеттiлiгi
Мазмұны
Кіріспе………………………………………………………………………………3
І - тарау. Жергілікті басқарудың мәні мен теориялық
Жергілікті мемлекеттік басқарудың мәні мен мазмұны…………5
Жергілікті басқарудың экономикалық механизмдері……………8
Жергілікті басқарудағы ақпараттық технологиялар…………….12
ІІ – тарау. Жергілікті басқарудың ағымдық жағдайы және
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысындағы жергілікті басқару саясатын
жетілдіру концепциясы……………………………………………...17
2.2. Оңтүстік Қазақстан облысындағы жергілікті басқаруды жетілдіру
жолдары………………………………………………………………23
Қорытынды……………………………………………………………………...26
Пайдаланған әдебиеттер………………………………………………………..27
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: Нарықтық экономика құрудың стратегиялық мiндеттерi мемлекеттiк
Екiншi жағынан, нарықтық экономика шешiм қабылдау жүйесiнде шектен
Қазіргі таңда еліміздің мемлекеттік құрылысын жетілдіру, оның
Бірақ бұл бағытты абсолют ретінде қабылдап, бүкіл қоғам
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты мен міндеттері: Қазақстан Республикасындағы
Осы мақсатты жүзеге асыру барысында мемлекеттік басқаруды жетілдірудің
Біріншіден, мемлекеттің қоғам өмірінің барлық салаларына ықпал ету
Екіншіден, қоғамдық деңгейде қабылданатын шешімдерде көптеген жергілікті факторлар
Үшіншіден, азаматтың өзін айқындау құқығын тану және олар
Курстық жұмыстағы негізгі материалдар отандық және Рессейлік экономикалық
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер
І - тарау. Жергілікті басқарудың
Жергілікті мемлекеттік басқарудың мәні мен мазмұны
Жергілікті мемлекеттік басқару саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін жергілікті
Жергілікті мемлекеттік басқару дегеніміз - бұл заң актілерінде
Жергілікті мемлекеттік басқару жүйесінде әкімшілік-аумақтық бөліністің әр қилылығы
Қызметінің қоғамдық маңызы бар салаларында бекітілген жалпы мемлекеттік
Жалпы мемлекеттің сыртқы және ішкі саясатына сәйкес
Азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету.
4. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде Қазақстан Республикасының мүдделерін
Аймақты дамытуға байланысты мәслихаттар мен әкімшіліктердің қолданатын жоспарлары
Жергілікті өкілді орган мәслихат халықтың, өкілдік бірыңғай жүйелерінің
Қазақстан Республикасының "Жергілікті мемлекеттік басқару туралы" заңында жазылған:
Жергілікті өкілді органның өзіндік ерешеліктері. Мәслихат өзінің қызметтік
Мәслихат аппараты дегеніміз - бұл тиісті мәслихаттың, оның
Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқарудың қызметтері:
Негізгі өкілеттікті анықтайтын жалпы мәселелер:
тиісті аумақты дамытудың жоспарлары, әлеуметтік және экономикалық бағдарламаларын
Тиісті аумақтарда қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану
әкімшілік ұсынысы бойынша әкімшілік-аумақтық бөліністі басқару схемасын бекіту.
әкімшілік ұсынысы бойынша мәслихат сессиясының шешімімен тиісті әкімшіліктің
Халықты жұмыспен қамтылуына жәрдемдесу және кедейлікпен күрес бағдарламасын
Мәлихаттың айрықша өкілеттігі:
өздерінің қарауына жатқызылған әкімшілік-аумақтық құрылыс және жергілікті қауымдастық
Атқарушы органдар басшыларының есептерін қарау және тиісті органдарға
Қазақстан Республикасының әкімішілік-құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес әкімшілік
Тиісті әкімшілік-аумақтық бөліністі дамыту жоспарларының экономикалық және әлеуметтік
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес азаматтардың құқықтары мен заңды
Маслихаттың тұрақты комиссияларымен өзге де органдарын құру, олардың
Жергілікті атқарушы органдары келесі мәселелерді қарастырады:
- аумақты дамыту жоспарларын, экономикасын жергілікті атқарушы органдардың
- жергілікті атқарушы органдардың басшыларын қызметке тағайындау және
коммуналдық меншікті басқару.
жергілікті мемлекеттік басқару мүддесіне сай республика
заңдарымен жергілікті атқару органдарға жүктелетін өзге өкілеттіктерді жүзеге
Көптеген елдерде жергілікті өкілетті органдарға жергілікті өзін-өзі басқару
Жергілікті әкімшілік-территориялық бөліктерде биліктің екі түрі жүзеге асуы
Жергілікті мемлекеттік басқару дегеніміз жергілікті әкімшілік- территориялық жердегі
Жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын адамдарды деңгейі жоғары
1.2. Жергілікті басқарудың экономикалық механизмдері
Мемлекетті экономикалық, әлеуметтік және саяси жағынан одан әрі
Қазақстан Республикасының Президентінің биылғы жылғы халыққа Жолдауында тұрғын
"Қазақстан - 2030" Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік
Жергілікті шаруашылықты басқаруда экономикалық механизмдерді қолданудың ерекшелігін оның
Экономиканы мемлекеттік реттеу елдің экономикалық саясатымен байланысты және
Мемлекеттік реттеудің экономикалықпен бірге әкімшілік және институционалдық та
Елдің дамуы, жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық реформалар тағдыры, халықтың
Билікті орталық пен аймақтарға жіктеу мәселесінің қоғамымызда талқыланып
Кесте 1. 2003 - 2006 жылдар аралығында республикалық
Облыстар Жылдар
2003 2004 2005 2006
мың тг. % мың тг. % Мың тг.
Ақмола 4227876 12,3 7191511 12,0 9353447 11,6
Алматы 8340023 25 10289366 17,2 10125030 12,5
Шығыс Қазақстан - - 5189908 8,6 9348241 11,6
Жамбыл 5437028 16 6877104 11,5 10409918 13 14923777
Қарағанды - - - - 1835447 2,2 6605669
Батыс Қазақстан - - 1285861 2,1 - -
Қостанай - - 4181616 7,0 5191128 6,4
Қызылорда 2156567 6,2 6645453 11,2 8972401 11,1 10629369
Солтүстік Қазақстан 3252656 9,4 5201645 8,7 6205549 7,7
Оңтүстік Қазақстан 10636332 31,1 12900814 21,6 19072344 23,6
Павлодар - - - - - - 1490669
Ақтөбе - - - - - - 1865067
Барлығы: 34051182 100 59763278 100 80513248 100 128944652
Осы кестеден көріп отырғанымыздай, субвенция көлемі жыл санап
Республикалық бюджеттен бөлінетін субвенция жыл сайын артып келеді,
1.3. Жергілікті басқарудағы ақпараттық технологиялар
Қазіргі кезде мемлекеттік басқарудағы ақпараттық жүйелер маңызды орын
Еліміздің экономикалық, мәдени, рухани, әлеуметтік және де тағы
Қазіргі нарықты экономикада мемлекеттік басқару органдары елдің барлық
Мемлекеттік басқарудағы нормативтік – құқықтық сипаттағы ақпаратпен Әділет
Қазіргі кезде ақпарат ресусқа айналды, сондықтан да оны
Әлемдік қоғамдастық, бірінші кезекте дамыған елдер, қуатты ақпараттық
Қазіргі кезде ақпарат ресурсқа айналды, оны тауып алуға,
Ақпараттық технология – ақпараттық ресурстарды пайдалану процесін оңтайлату,
Ақпараттық технологияның өндірістік технологиядан түбегейлі айырмашылығы – ақпараттық
Ақпараттық жүйе ақпаратты жинастыруға, сақтауға және өндеуге бағдарланған
Схема 1. Жергілікті басқарудағы ақпараттық жүйенің жіктелуі.
Ақпараттық жүйелердің осы тұрпаттарын толығырақ қарастырып, талдау жасайтындай
Шешім қабылдауда қолдау жүйелері едәуір күрделі сауалдар көмегімен
Қолма – қол талдап өндеу жүйелері қуатты көппроцессорлы
Сараптамалық жүйелер логикалық қорытынды жасайтын тетігі бар білім
Электронды құжаттау жүйелері қағаз құжаттарды электронды түрге көшіруге
Гипермәтіндік жүйелер қисынды байланысқан мәтіндік, графикалық, аудио
Кеңселік ақпараттық жүйелер әдетте электронды поштаны, банкілерді толтыру
Құжат айналымын және атқарушылық тәртіпті бақылау ісін автоматтандыру
Республикалық және жергілікті басқару органдарының ақпараттық жүйесінің тиімділігін
ақпараттық жүйелер мен қызметтерді төменнен жоғары қарай жергілікті,
мемлекеттік реттеу объектілерінің құрылымына сәйкес басқарудың барлық нобайын,
ақпараттық жүйелерді құру, енгізу, дамыту, қолдану және пайдалану
Мемлекеттік басқару органынының ақпараттық жүйесін әзірлеген кезде елдің,
ақпараттық қызмет көрсету резимдеру;
ақпараттық қорлардың құрамы мен міндеті;
басқару органының қызметін талдамалық, заңдық – құқықтық және
ақпараттың ресми және тәуелсіз көздері арасын ұтымды ұштастыру;
кездейсоқ ақпараттық тасқындарды мысалға, азаматтардың, отандық коммерциялық, бейүкіметтік
Жұмыс істеу процестерін компьютерлендіру әйтеуір солай істеу ниетінен
Әкімшілік басқару органдарының ақпараттық жүйелерінің қазіргі кездегі бүкіл
Ресурстарды бөлу. Көп пайдаланымды жүйелер – ұжымдық пайдалануға
Жүйенің сенімділігін арттыру. Көп пайдаланымды жүйелерде жұмыс сенімділігін
Жүйедегі ақпаратқа пайдаланушының енуін оңайлату және тездету;
Шешім қабылдаудың құнын кеміту және сапасын арттыру.
Жергілікті пайдаланушылар арасында ақпарат алмасу процесін оңайлату.
Мемлекеттік өкімет және басқару құрылымдарында таралған көп пайдаланымды
жергілікті және аймақтық есептеуіш желілер;
республикалық жүйелер;
ғаламдық желілер.
Жергілікті есептеуіш желі – көп пайдаланымды жүйелер құру
ІІ - тарау. Жергілікті басқарудың концепциясы және оны
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысындағы жергілікті басқару саясатын
жетілдіру концепциясы
Биліктің объективті тиімділігі өмір сүрудің сапасын арттырады.
Әкімнің негізгі міндеті Қазақстан Республикасының Президентінің және Үкіметінің
Бұл мақсатқа жету мемлекеттік қызметшілердің жақсы сапалы түрде
Бүгінгі таңда облыс маслихатының 2004 жылғы желтоқсандағы отырысында
Басқаруға және атқаруға жоғарыдағы барлық органдардың құжаттары, әкімнің
2004 жылдың ішінде облыс әкімінің аппаратына Президент Әкімшілігінен,
Қазіргі кезде облыс әкімшілігінің 49 жарлығы бақылауға алынған.
2004 жылы облыс әкімінің аппаратына 2311 аса жазбаша
Кесте 2 Оңтүстік Қазақстан облысы жергілікті басқару жүйесіндегі
№
Аудан аты
Тапсырмалар саны
Орындау мерзімі аяқталмаған және үнемі бақылауда болатын тапсырмалар
Орындалған тапсырмалар саны
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Арыс қаласы
Кентау қаласы
Түркістан қаласы
Шымкент қаласы
Бәйдібек ауданы
Қазығұрт ауданы
Мақтарал ауданы
Ордабасы ауданы
Отырар ауданы
Сайрам ауданы
Сарыағаш ауданы
Созақ ауданы
Төлеби ауданы
Түлкібас ауданы
Шардара ауданы
110
114
110
131
92
109
106
108
102
108
115
103
111
109
106
50
51
41
66
38
50
49
48
51
54
55
58
47
54
55
60
63
69
65
54
59
57
60
51
54
60
45
64
55
51
Осы заманғы демократиялық, құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің міндеті
Көптеген бір ұлтты және көп ұлтты қоғамдардың (соның
Бүгінде дамыған демократиялық елдерде мемлекеттік басқару қызу саяси
Жаңа мыңжылдықта, жаппай ақпараттандыру, адам мен азаматтын жаратылыстық
Алдағы жаһандасу жағдайында мемлекеттік басқару міндеті мен рөлі
Қазіргі кезде әлемде әртүрлі тұжырымдамалар ғана қолданылып қоймайды,
Мемлекеттік аппарат қызметіне баға берудегі процестік жол әдетте
Мемлекеттік басқаруға баға берудің жемістілік өлшемі мемлекет салық
көптеген демократиялық елдерде орын алып отыр. Бұл жол
Егер мемлекеттік басқару аппаратының қызметкерлер құрамы салық төлеуші
Жергілікті мемлекеттік басқару деңгейінде статистикалық есеп, азаматтардың жекелеген
Азаматтардың жергілікті өзін-өзі басқаруы ХVІІІ ғасырда пайда болды.
Тәуелсіз мемлекеттер Достастығының Парламентаралық Ассамблеяның 1994 жылғы 29
Қоғам құндылықтарынан, құқық нормалары талаптарынан, ауытқу, басқару органдары
Мемлекеттік баскару жүйесінде қоғам құндылықтарынан ауытқу басқару қызметкерлерінің
2.2. Оңтүстік Қазақстан облысындағы жергілікті басқаруды
жетілдіру жолдары
Қазіргі таңда еліміздің мемлекеттік құрылысын жетілдіру, оның
Қазақстанның қазіргі сатыдағы дамуы реформа үрдістерінің арасалмағын орталықтан
Саяси орталықсыздандырудың табиғатын, оның қаншалықты таралғанын, жүзеге асыру
Осылайша аймақтық, жергілікті басқару органдары өзінің деңгейіндегі мәселелермен,
Жалпы айтқанда, мемлекеттің аяққа тұруы кезеңінде, көптеген елдердің
Тым қатты орталықсыздандыру, яғни әкімшілік-аумақтық басшыларын сайлау, олардың
Шығыс пен солтүстік жағымызда орналасқан екі алып мемлекет
Орталықсыздандыру келесі үш талаптың орындалуын қажет етеді:
• біріншіден, аумақтық бірліктер қоғамдық заңды
• екіншіден, олар өз құзырларына кіретін
• үшіншіден, олардың іс-әрекетін жалпы
Қазақстанда жергілікті өзін өзі басқару мәселесіне келгенде баса
Соңғы үш-төрт жыл аралығында жергілікті өзін өзі басқару
Қорытынды
Қазақстанның қазіргі сатыдағы дамуы реформа үрдістерінің арасалмағын орталықтан
Биліктің жергілікті органдарын реформалаңдыруды орталықсыздандыру үрдісін бастау жолында
• жергілікті және аймақтық нәтижелі басқарудың
• жергілікті деңгейдегі мәселелерді шешуге қабілеті жететін
Посткеңестік елдерде орталықсыздандыру процесі басқа тұрақты демократиялық жүйе
Екіншіден, өзін өзі басқару, биліктің бөлінуінің қажетті (яғни
Пайдаланған әдебиеттер
Баянов Е. ред. "Мемлекеттік және құқық негіздері", Оқулық,
"Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін,
Гутман В.Г., Мироедов А.А., Федин С.В. "Управление региональной
Зотова З.М. Власть и общество: проблемы взаимодействия /
Камаев В.Д., "Экономическая теория", Москва, ВЛАДОС ИМПЭ,
"Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы" Қазақстан Республикасының
Мәдинов Р. "Сағым" идеядан сақтанған абзал немесе билікті
Қазақстан Республикасы Үкіметінің ресми Web-сайты: www.government.kz .
Оңтүстік Қазақстан облысының Web-сайты: www.uko.kz .
Ақпараттық жүйе
Ақпараттық анықтамалық жүйелері
Электронды құжаттау жүйелері
Геоақпараттық жүйелер
Гипермәндік жүйе
Шешім қабылдауды қолдау жүйелері
Қолма – қол талдап өндеу
Сараптамалық жүйелер
Кеңселік ақпараттық жүйелері
Құжаттық жүйелер
Іс жүргізуді автоматтандыру
Құжат айналымын басқару