ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
1. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ТӘРТІПКЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ
2. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ЖАТАТЫН ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ НАҚТЫ ТҮРЛЕРІ 4
Терроризм (233-бап) 4
2.1. Қазақстандағы терроризмге қатысты көзқарастар 6
Адамды кепілге алу (234-бап) 11
Ұйымдасқан қылмыстық топты немесе қылмыстық қауымдастықты (қылмыстық ұйымды)
Заңсыз әскерилендірілген құраманы ұйымдастыру (236-бап) 15
Бандитизм (237-бап) 16
Үйлерді, құрылыстарды, қатынас және байланыс құралдарын басып алу
3. ҚОҒАМДЫҚ ТӘРТІПКЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР 20
Жаппай тәртіпсіздіктер (241-бап) 20
Бұзақылық (257-бап) 22
Тағылық (258-бап) 26
Қорытынды 28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 29
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының бірінші бабына сәйкес – Қазақстан Республикасы
Қоғамдық қауіпсіздікке қарсы қылмыстардың құқықтық мемлекет орнатуға келтіретін
Сөйтіп терроризм – ең қауіпті және қоғамның ең
Қазіргі этапта терроризмнің жан-жақтылығы дамып, ол өте кең
Ең басты өзекті мәселе ретінде терроризм қаупінен ешқандай
қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстарға арналған
1. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ТӘРТІПКЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ
Қылмыстық кодекстің бұл тарауында екі түрлі топқа жататын
Осы топқа жататын кейбір қылмыстардың қосымша тікелей объектісі
Объективтік жағынан алғанда қоғамдык қауіпсіздікке жататын қылмыстардың көпшілігі
Көптеген қылмыстар құрам жағынан формальдық (ҚК-тің 233, 234,
2. ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІККЕ ЖАТАТЫН ҚЫЛМЫСТАРДЫҢ НАҚТЫ ТҮРЛЕРІ
Терроризм (233-бап)
Терроризм — қазіргі дәуірдегі ең қауіпті қылмыс түрі
Қылмыстың тікелей объектісі — қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін,
Қылмыстық кодекстің 233-бабында көрсетілген қылмыс объективтік жағынан: 1)
Терроризмнің объективтік жағының ерекшелік белгісі — осы баптың
Қылмыстың субъективтік жағының қажетті белгісіне заң — қоғамдық
Қылмыстың субъектісі — 14-ке толған, есі дұрыс кез
Қылмыстық кодекстің 233-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрлері:
Атыс қару-жарағының түсінігі Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 30
Басқа ауыр зардаптарға (абайсызда адам өлімінен басқа) екі
Қылмыстық кодекстің 233-бабының ескертуінде: "Терроризм актісін дайындауға қатысқан
Жарылыс жасау, өрт қою немесе өзге де іс-әрекеттерді
Осыларды істеген адамның іс-әрекетінде. өзге қылмыс құрамы (мысалы,
2.1. Қазақстандағы терроризмге қатысты көзқарастар
Соңғы 2001-жылғы 11-қыркүйектегі жағдай мен 2002 жылдың 23-қазанында
Өзіміз Қазақстан Республикасының азаматы болғандықтан Қазақстандағы терроризм қаупі
Тарих ғылымының докторы, подполковник, Қазақстан Республикасы Ішкі Істер
Саяси зерттеу орталығының директоры, Қазақстан даму институтының вице-президенті
саяси режимнің либеральділігі;
көрші мемлекеттермен салыстарғанда, мысалы Өзбекстан мен күнделікті өмір
саяси шешімнің қабылдануының өте жоғары деңгейде болуы ;
саяси элитаның бірлігі, ынтымақтастығы:
позиция-оппозициясының тең дәрежелігі;
Қазақстан қоғамының діни толеранттығы;
Абен Ерлан мырзаның айтуы бойынша-қазіргі кездегі терроризмнің сепаратистік,
Қорытындылай келгенде, Абен Ерлан мырзаның пікірінше-жаңа тәуелсіз мемлекеттер
Философия ғылымының докторы, профессор, Аль-Фараби атындағы ҚАЗҰУ политология
Лаик Амировичтің тұжырымдауынша-терроризмге көбінесе белгілі бір мәселені тыныш,
Саяси зерттеу орталығының Қазақстан даму институтының ғылыми қызметкері
Карин Ерлан мырзаның түсінігі бойынша-Қазақстанда саяси экстремизм мен
Қазақстан Республикасы ҰҚК институтының әлеуметтік-саяси тәртіптік кафедрасының доценті
Қазақстанда террористік және экстремистік қозғалыстың пайда болуына толық
Сонымен қатар Ж.А. Байсалбаева ханым мұндай тығырықтан шығудың
Қазақстан Республикасы Президентіне “терроризммен күресу туралы заңның” талқылауын
Құқық қорғау органдарында және тиісті ведомстваларда терроризммен күресуді
Террористердің идеясын жарнамалауға Бұқаралық Ақпарат Құралдарында соның ішінде
“Саясат” журналының жауапты редакторы Қазақстан даму Институты саяси
Оның айтуынша терроризм тек ғана бір мемлекеттің аумағында
Ал, Қазақстанға келсе бізде терроризм қаупінің сыртқы және
Террористік қауіптің қалыптасуына ықпал ететін ішкі факторлардың негізгілері:
Саяси жүйеміздің әлі уақытқа дейінгі толық көлемде қызмет
Әлеуметтік-экономикалық жағдайларға байланысты халықтың жағдайының төмендеуі;
Идеология кризис, яғни ол дегеніміз халықта әлі бір
Адамды кепілге алу (234-бап)
Адамды кепілге алу халықаралық маңызы бар қылмыс болып
Қылмыстың тікелей объектісі — кепілге алынған адамдардың өмірі
Кепілге алу — кез келген құқыққа қайшы түрде,
Кепілдік ретінде ұстау — адамды өз еркімен жүріп-тұру
Адамды кепілге алу — формальдық құрамға жатады. Қылмыс
Заңда қылмыстың субъективтік жағының қажетті белгісі — қылмыстың
Әрекетсіздікті істеуді мәжбүр етулерге: қылмысты icтi тергеуді доғаруды
Қылмыстың субъектісі 14-ке толған, есі дұрыс адам. Қылмыстық
б) бірнеше рет (ҚК-тің 11-бабын қараңыз);
в) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш қолдана отырып
г) қаруды (атылатын немесе суық) немесе қару ретінде
д) көрінеу кәмелетке (18-ге) толмаған адамға қатысты жасау;
е) айыптыға жүктілік жағдайы көрінеу мәлім әйелге қатысты;
ж) көрінеу дәрменсіз күйдегі адамға (өте жас, кәрі,
з) екі немесе одан да көп адамға қатысты.
и) пайдакүнемдікпен немесе жалдану арқылы жасалса. Пайда "табудың
Қылмыстық кодекстің 234-бабынын 3-тармағында адамды кепілге алуды ұйымдасқан
Қылмыстық кодекстің 234-бабының ескертуінде: "Кепілге алынған адамды өз
Кепілге алынған адамы өз еркімен немесе өкіметтің талап
Ұйымдасқан қылмыстық топты немесе қылмыстық қауымдастықты (қылмыстық ұйымды)
Көрсетілген қылмыс құрамы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексіне тұңғыш
Объективтік жағынан Қылмыстық кодекстің 235-бабында көрсетілген қылмыс құрамы
а) ұйымдасқан қылмыстық топты құру, сондай-ақ оны басқару
б) қылмыстық қоғамдастықты (қылмыстық ұйымды) ауыр немесе аса
в) қылмыстық қоғамдастықты (ұйымды) немесе оған кіретін құрылымдық
г) қылмыстық топтардың ұйымдастырушыларының басшыларының немесе өзге де
д) қылмыстық қоғамдастық не ұйымдасқан қылмыстық топтардың ұйымдастырушыларының,
е) жоғарыда көрсетілген әрекеттерді адамның өз қызмет бабын
Ұйымдасқан қылмыстық топты құру, сондай-ақ оны басқаруға —
Қылмыстық қоғамдастықты (ұйымды) құруға осы қоғамдастыққа қатысушыларды тарту,
Қылмыстық қоғамдастық банда құрамына ұқсас, бірақ одан оқшау,
Қылмыстық қоғамдастық көп жағдайларда заң тыйым салған басқадай
Қылмыстық қоғамдастықты басқаруға оны немесе оған кіретін бөлімшелерді
Қылмыстық қоғамдастыққа қатысуға, осы қоғамдастықтың міндеттерін тікелей жүзеге
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен жасалады: кінәлі ұйымдасқан
Қылмыстық кодекстің 235-бабының 1, 2, 3-тармақтарында көрсетілген қылмыстардың
Заңсыз әскерилендірілген құраманы ұйымдастыру (236-бап)
Қылмыстық кодекстің 236-бабында: "Заңсыз әскерилендірілген құрама (бірлестік, отряд,
Қылмыс объективтік жағынан мынадай белгілермен сипатталады: а) әскерилендірілген
Әскерилендірілген құрама деп атылатын немесе суық қарумен қаруланған
Құраманы кұру деп оған адамдар тарту, оларды қаруды
Қылмыс құрамы жағынан формальдық. Қылмыс заңсыз әскерилендірілген құраманы
Субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Қылмыстың субъектісі —
Қылмыстық кодекстің 236-бабының 2-тармағында заңсыз әскерилендірілген құрамаға —
Осы баптың ескертуіне сәйкес: заңсыз әскери құрамаға қатысуын
Бандитизм (237-бап)
Бандитизм аса қауіпті қылмыстардың бірі. Бұл қылмыстар жылма-жыл
Қылмыстың тікелей объектісі — қоғамдық қауіпсіздік. Қосымша тікелей
Объективтік жағынан бандитизм бірнеше әрекеттердің жиынтығы бойынша сипатталады:
Қаруланған банда деп екі немесе одан көп адамдардың
Банданы құру деп бандыны жарактау, оларды қарумен жабдықтау,
Банданың тұрактылығы қаруланған топтың мүшелерінің қылмысты іс-әрекеттерді жүзеге
Банда мүшелерінің алдын ала келісім арқылы жасайтын бір
Бандаға кіретін топ мүшелерінің ен болмағанда біреуінің атылатын
Бандитизм құрамы құрылысы жөнінен келте қылмыс құрамына жатады.
Бандыны басқару деп құрылған банданың қылмыстық іс-өрекеттерінің оперативтік
Шабуыл жасау деп қылмыстық нәтижеге жету үшін бандалық
Егер шабуыл жасау барысында адам өлімі немеее адамның
Субъективтік жағынан бандитизм тікелей қасақаналықпен жасалады. Кінәлі адам
Қылмыс құрамының субъективтік жағының міндетті белгісі — арнаулы
Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған, есі дүрыс адам.
Бандаға қатысу деп — олардың жасаған шабуылдарына тікелей
Шабуылға қатысу деп — бандалық топпен бірге қылмыстық
Қылмыстық кодекстің 237-бабының 3-тармағы бандитизм әрекеттерін адамның өз
Үйлерді, құрылыстарды, қатынас және байланыс құралдарын басып алу
Қылмыстық кодекстің 238-бабында бұрынғы Қылмыстық кодексте жоқ жаңа
Қылмыстың тікелей объектісі — қоғамдық қауіпсіздік. Объективтік жағынан
Кінәлі адам көрсетілген объектілерді заңсыз басып алады немесе
Кінәлі адам осы заңсыз басып алынған объектілерді жоямын
Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Кінәлі адам
Қылмыстың субъектісі 16-ға толған, есі дұрыс кез келген
Қылмыстық кодекстің 238-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрлері:
а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша;
б) бірнеше рет;
в) өмірге немесе денсаулыққа қауіпті күш колдана отырып;
г) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын басқа заттарды
д) пайдакүнемдік ниетімен немесе жалдау арқылы жасалған, ал
Қылмыстық кодекстің 238-бабының 2, 3-тармақтарында көрсетілген осы белгілердің
3. ҚОҒАМДЫҚ ТӘРТІПКЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАР
Мемлекет қоғамдық тәртіпті сақтауға, адамдардың тыныштығын, олардың заңды
Енді осы құрамдардың әрқайсысына жеке-жеке талдау жасайық.
Жаппай тәртіпсіздіктер (241-бап)
Қоғамдық тәртіпке қарсы қауіпті қылмыстардын бірі жаппай тәртіпсіздіктер
Қирату деп — мүлікті, объектілерді жойып, тонап, күл-талқан
Өртеуге мүліктерді, құрылыстарды, автокөліктерді, өсімдіктерді, қондырғыларды, басқа да
Мүлікті жоюға — әртүрлі тәсілдермен оларды мүлдем жарамсыз
Соғыс қаруын, жарылыс заттарын немесе жарылыс қондырғыларын қолдану
Өкімет өкіліне қарулы қарсылық көрсетуге қоғамдық қауіпсіздікті, тәртіпті
Жаппай тәртіпсіздіктер — формальдық қылмыс құрамына жатады. Қылмыс
Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінәлі адам
Қылмыс субъектісі 16-ға толған, жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастырған немесе
Бұзақылық (257-бап)
Бұзақылықтың қоғамдық тәртіпке, азаматтардың тыныштығына зардабын тигізетін, қайсыбір
Қылмыстың тікелей объектісі — қоғамдық тәртіп, ал қосымша
Осы қылмыстың жәбірленушісі кез келген адам болуы мүмкін.
Қоғамдық тәртіпті бұзуға тыйым салушы өзге адамдар деп
Қоғамдық тәртіп дегеніміз қоғамдық тыныштықтың, азаматтардың, қоғамдық орындардағы
Бұзақылық іс-әрекет бөтеннің мүлкін жоюмен немесе бүлдірумен байланысты
Объективтік жағынан бұзақылық қоғамды анық құрметтелуін білдіретін, азаматтарға
Қылмыстық кодекстің 257-бабында көрсетілген әрекеттерді істеу барысында азаматтардың
Кінәлінің күш қолданумен немесе оны қолданамын деп қорқытумен,
Күш қолдануға денсаулықтың қысқа мерзімді бұзылуына немесе еңбек
Қорқытуға жәбірленушінің сана-сезімі мен еркіне әсер ететін түрде
Қорқытудың мазмұны сан алуан, ол сабаймын, өлтіремін. өртеймін
Бұзақылықта бөтеннің мүлкін жою немесе бүлдіру арқылы материалдық
Ерекше арсыздықпен жасалған бұзақылық деп — адамгершіліктің жалпы
Бұл қылмыс құрамының объективтік жағының тағы бір қажетті
Қоғамды көрінеу, анық құрметтемеу деп кінәлінің көпе-көрінеу, көпшілікті,
Бұзақылық формальдық-материалдық қылмыс құрамына жатады. Ол қоғамдық тәртіпті
Бұзақылық қоғамдық тәртіпті өрескел бұза отырып, әдетте, қоғамдық
Қылмыстық кодекстің 257-бабында көрсетілген қылмыс субъективтік жағынан тікелей
Бұзақылықтағы қылмыстың ниетіне қоғамды көрінеу сыйламаушылықтан туындаған эгоистік
Бұзақылықтың мақсаты қоғамдық тәртіпті өрескел бұза отырып, жәбірленушіге
Отбасында, пәтерде туған-туысқандарын, таныстарын балағаттау, ұру, денесіне жарақат
Қылмыстың субъектісі жалпы, 16-ға (257-баптың 1-тармағы) және 14-ке
ҚК-тің 257-бабының 2-тармағында бұзақылықтың ауырлататын (кәнігі) түрі үшін
ҚК -тің 257-бабының 3-тармағында бұзақылықтың аса қауіпті түрі
Денсаулыққа арнайы бейімделген басқа да заттарға кінәлінің осы
Қылмыс болған жерден алынған дене жарақатын салуға арнайы
Тағылық (258-бап)
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 258-бабында тағылық үшін қылмыстық
Бұзақылыктың заты — бөтеннің мүлкі болса, тағылықтың заты
Тағылықтың объектісі — қоғамдық тәртіп, қосымша тікелей объектісі
Объективтік жағынан-бұзақылық қоғамдық тәртіпті өрескел бұзумен, қоғамды көрінеу
Үйлерді, өзге де ғимаратттарды (кітапхана, музей, кинотеатр, театр
Көлікте немесе өзге де қоғамдық орындардағы заттарды —
Тағылық қылмысы формальдық-материалдық құрамға жатады. Қылмыс кейбір реттерде
Субъективтік жағынан тағылық қылмысы тікелей қасақаналықпен істеледі. Адам
Қорытынды
Шындықты айту қажет, қылмыстардың бұл түрі өте қатерлі,
Қылмыстың осы түрлеріне қарсы күрес тиімділігін арттырудың бірден
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ҚР Конституциясы 30.08.1995 жыл.
ҚР Қылмыстық кодексіне түсінік. Алматы ЖШС “Баспа” 2001
ҚР Қылмыстық кодексі. 22.12.02. жылға дейінгі өзгертулер мен
К.Н. Салимов “Современные проблемы терроризма” Москва, Издательство
Қылмыстық құқық (ерекше бөлім) Ағыбаев А.Н. Алматы, жеті
Уголовное право Казахстана (особенная часть) Учебник для вузов
Журнал ІNTERNATІONALE POLІTІK “терроризм” –12 декабрь 2001г.
“Терроризм-это должен знать каждый” Революция гражданам. Советы психология
Журнал “Саясат” март-3, 1999г.
Нормативтік – құқықтық актілер
ҚР “Терроризмге қарсы күрес туралы” заңы 13-шілде 1999
ҚР «Кейбір заң актілеріне терроризмге қарсы күрес мәселелері
ҚР “Ұлттық қауіпсіздігі туралы” заңы (28.04.00 жыл-45-2
“Терроризм мен экстремизм көріністерінің алдын алу және тыю
“Ұлттық қауіпсіздік органдары туралы” ҚР Президентінің заң күші
“Атыс қаруларын, оқ-дәріні, қару-жарақты немесе жарылғыш заттарды ұрлау,
ҚР “Бұқаралық Ақпарат Құралдары туралы” заңы 23.07.1999
журнал “саясат” 3, март 1999г.