Салықтық түсімдер

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ...................................................................................................................
1 САЛЫҚТАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ
ОБЪЕКТИВТІ ҚАЖЕТТІЛІГІ
1.1 Салықтар генезисі және эволюциясы............................................................
1.2 Салықтың экономикалық мазмұны мен қажеттілігі.................................
2 САЛЫҚТАР ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК
БЮДЖЕТІНІҢ НЕГІЗГІ ТАБЫС КӨЗДЕРІНІҢ БӨЛІГІ
2.1 Салықтардың жіктелінуі және олардың сипаттамасы..............................
2.2 Қазақстан Республикасы бюджетінің табыс бөлігін қалыптастыр- атын салықты
2.3Мемлекеттік бюджетке түсетін салықтық төлемдерді талдау.................
3 БЮДЖЕТКЕ САЛЫҚ ТӨЛЕМДЕРІН ЖҰМЫЛДЫРУДАҒЫ ШЕТ ЕЛ ТӘЖІРИБЕСІ ЖӘНЕ
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................................
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........................................................
ҚОСЫМШАЛАР......................................................................................................
КІРІСПЕ
Салықтар, әлеуметтік және экономикалық әскери қорғаныс,құқықтық қорғаушылықтарды, негізгі ғылымды
Салықтар ұлттық кірісті қайта бөлуде негізгі құрал болып табылады
Осыған байланысты дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі Қазақстанда бюджеттік кірістің
Дипломдық жұмыстың мақсаты- салықтың экономикалық мазмұнын оқу, Қазақстан Республикасындағы
Дипломдық жобадағы мақсатқа жету үшін келесідей тапсырмалар қарастырылған.
Бірінші тарауында салыктық дамуын және пайда болуы олардың тарихы
Ал, екінші тарауда Қазақстан Республикасының төлемдері және есептеп шығару
Үшінші тарауда дамыған жетекші елдердің салық салудағы шетелдік тәжірибесі
Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізі ретінде Қазақстан Республика-
сының заңдары, нормативтік және заң актілері, отандық және жетекші
1. САЛЫҚТАРДЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАҢЫЗЫ, МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ОБЪЕКТИВТІ
1.1 Салықтар генезисі және эволюциясы
Салықтың экономикалық құбылыс ретінде туындауы және қызмет етуі
Салықтар (ертеде оларды алым деп атаған) әскери өніммен
Бастапқыда мемлекеттік ұйымның салық салу нысанының ең көне
Салық салудың өзіндік жүйесі Қазақстан территориясында қалыптасқан.
XVII ғасырда Тәуке хан кодифицирленген қарапайым құқық («адата»)
1841 жылғы Жәңгір ханның жарғысы бойынша зекетті, ақшалай
Жоғарыда атап өткен алымдардан басқа 1-ші орданың
Рим провинциясында кірістің негізгі көзі жер салығы
Рим империясында тікелей салықтан басқа, қосымша салықтар да
Көне Римде қосымша салықтың маңыздысы болып айналымның
Көне Римнің көптеген салт - дәстүрлері Византияға да
Бұдан кейінірек Ресейде қаржылық жүйелер қалыптаса бастады. Қазынаның негізгі
Қосымша салық салу сот бажы және сауда бажы
Тікелей салықтан негізгі кіріс көзі табыс салығынан
Салық салу теориясының жоқ болуы, тәжірибелік
1.2 Салықтың экономикалық мазмұны
Салықтар – мемлекетпен заңды және жеке тұлғалардан алынатын
Салық салу дамудың ұзақ жолынан өтті, құл иеленушілік, одан
Мемлекет тек аз ғана меншікке ие және олардан
Барлық көптеген өндірістік қатынастар, өндірісті қолға алғандағы, бөлу,
Салықтар жаңа құнды бөлу процесіне қатысып, өндірістік қатынастың
Салықтар, өндірістік қатынастың шектелген ортасын бейнелей
Ұлттық кірістің бұл бөлігі, елдің барлық тұрғындарынан күштеп
Салықтар қоғамдық мазмұннан басқа материалдық негізге ие. Олар мемлекеттен
Салық көзі болып ұлттық кіріс болып табылады.
Ақшалай нысандағы ұлттық кіріс құнның бөлу процесінде,
Өзінің табиғи өмірінде салықтың қаржылық категорисы объективті
Салық функциялары әлеуметтік – экономикалық мазмұны, ішкі мазмұнды
Қазіргі заманғы салықтар келесі функцияларды орындайды:
Фискалды (бюджет) функция барлық мемлекетке негізгі сипатта.
Басқа салық функциясы экономикалық категория ретінде салықтық түсім мөлшерін
Бөлу функциясы - салықты жинай отырып, мемлекет сонымен бірге
Салықты реттеуде ынталандырушы және ұстанушы функциялары пайда болды.
Ынталандырушы функция – бұл экономикалық өсу стимулын, техникалық жаңартуды,
Шектеу функциясы мемлекетке сондай немесе басқа өндірістер
Мемлекет жоғарыда көрсетілген салық функцияларын пайдалана отырып, салық
Салық механизмі өзімен бірге салық салуды басқару тәсілдері
Мемлекет өзінің салық механизміне салық заңдылықтары арқылы құқықтық
Салықты реттеу жек тұтынуды, капиталдың жинақталуын, өндіріс құрылымын
Бюджетке төлемдердің түсуін қамтамасыз ету бөлігінің тиімді кепілі болып
Салық қиыншылығын бөлу тең болуға қажетті, яғни әрбір қоғам
Салықтар әр түрлі тұлғалармен қабылданған экономикалық шешімдерге ықпал
Әлеуметтік – экономикалық мақсаттарға жету үшін салық саясатын
Салық құрылымы экономиканың өсуіне және орнықтыру мақсатында
Салық жүйесі салық төлеушілерге түсінікті, өздігімен талдауды жібермейтін қарапайым
Заңмен бақыланатын салықты басқаруда әкімшілік шығыстар төмен болуы
Көрсетілген салықтарды салу классикалық қолдануда А. Смит
Жоғарыда айтылғандарды қорта отырып келесідей қортынды жасауға болады: салықтың
2.САЛЫҚ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТІНІҢ НЕГЗГІ ТАБЫС КӨЗДЕРІНІҢ БӨЛІГІ
Салықтардың жіктелінуі және олардың сипаттамасы
Нарыққа көшу, салық салу қағидаларын ойлап шығару, салық
Әр түрлі салық түрлерінің болуы, жинақ және төлемдер,
Салық жүйесі мемлекеттен салынатын, алым және баж,
Қазақстан Республикасының салық жүйесі өзіне салық жинақтылығын
Салық жүйесіндегі көрсетілген негізгі талаптарға мыналар жатады:
Салық құрамы дұрыс анықталған болуы қажет. Ол үшін салық
Жүйе мынаған сәйкес болуы керек, яғни салық салудан
Салық жүйесінің қарапайымдылығы. Бұл әсіресе салық төлемдерінің
Салық жүйесі салық салушыдан өндіріске қаражат салуды ниет
Салық салу біржақтылығы, белгелі бір заңмен бекітілген салық мерзімінде
Салық салу ортасына жатпайтын заң актілеріндегі
Салықтың көптілігі, олардың көптеген белгілері және құрылуы салықтың
а) әкімшілік белгі;
б) өндіріп алу нысаны;
в) салық көздері;
с) салық салу деңгейі;
д) салықты пайдалануды бағыттау.
Әкімшілік белгімен, яғни салық енгізудегі өкілетті орган немесе
Кеңес салық жүйесінде қазіргі кезде берілген принцип
Салық салу нысанына қарай тіклейц және жанама салықтар
Жанама салықтар тікелей салық төлеушінің кірісімен байланысты емес. Олар
Тікелей салықтар өзімен бірге жеке және нақты болып
Жекеменшік салығы заңды және жеке тұлғалардың тікелей
Жанама салықтар өз сипатымен сондай – ақ біржақты емес.
а) салықтар өнім құнына қосылатын (ҚҚС, майлау
б) өнімнің өз құнына қосылатын салықтар ( көлік
в) салық төлеуші кірісінен төленетін салықтар (табыс салығы,
Салық салу деңгейіне қарай үш топты бейнелейді:
прогрессивті салық салу шындығы кіріс мөлшерімен өскенде немесе басқа
регрессивті, салық салу қиындығы кіріс бөлігінен төмендегенде немесе салық
пропорционалды салық салу қиындығы объект мөлшеріне және кіріс өсім
Жиналған төлемді пайдалануға бағытталумен байланысты салықтар жалпы және арнайы
Мақсатты салықтар жәй кезде әлеуметтік бюджеттен тыс
Қазақстан Республикасының жоғарыда көрсетілгендей Қазақстан Республикасы Салық кодексіне
Корпоративтік табыс салығының үлес салмағы 55-60 % шегінде ауытқитын
Корпоративтік табыс салығын төлеушілерге Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен
(Кесте 1) Корпоративтік табыс салығы.
Берілген салық түрі негізіне жататын қажетті түсініктің
Жеке тұлға түріндегі жеке табыс салығының ерекшелігі (Кесте
Кесте 2 Жеке табыс салығы.
Жеке тұлға резиденттер – бұл тұрақты Қазақстан Республикасы болатын,
а) Қазақстан Республикасы азаматтығына немесе Қазақстан Республикасында өмір
б) Қазақстан Республикасының отбасы немесе жақын туыстары өмір
в) Отбасы мүшелерінің өзгеде негіздеріндегі немесе меншік
Республикадағы жағымды инвестициялық климат мақсатында жер
Кесте 3. Жер қойнауына салық салу кестесі.
Айта кету керек, Қазақстан Республикасы Үкіметінің роялти түрінде
Әлеуметтік салық Қазақстан салық жүйесіне бертінде енгізілген
(Кесте 4)
Кесте 4. Әлеуметтік салықпен салық салу объектісі.
Жер салығына төлем енгізу мақсатымен рационалды пайдалануды
Жалпы мүлікке салық мемлекеттік бюджетке түсімдерінің қайнар көзі
Көлік құралдарына салықты жек тұлғалар салынатын объектісіне меншік
Акциздер жанама салықтың бір тұрі болғандықтан, белгіленген
Қосылған құн салығы – бұл табыс табатындардан алатын
2.2 Қазақстан Республикасы бюджетінің табыс бөлігін қалыптастыратын салықты
Шаруашылықтың нарықтық негізі жалпы өндірісті реттеудің экономикалық
Жұмыстың бірінші бөлімінде республикады төленетін салықтардың негзігі
Қазақстан Республикасының салық кодексінің 80 бабына сәйкес заңды
Тауарларды (қызмет, жұмыс) өткізуден түскен түсім;
Ғимаратты, үймеретті, құрылысты, сонымен қатар амортизацияға жатпайтын активтерді өз
Міндеттемелерді есептен шығарудан түсім;
Күдікті міндеттемелерден түскен түсім;
Мүлікті жалға бергеннен түскен пайда;
Бұрын шегерілген өтемақысын алу;
Қайтарымсыз алған мүлік, жасалған жұмыс, көрсетілген қызмет;
Дивиденттер сыйақы және тағы басқа.
Жиынтық жылдық табысты алу алғандағы салық төлеушінің шығындары
Шегерімдерге келесілер жатады:
1. Жұмыс іссапарындағы және өкіл шығындары
2. Сыйақы бойынша шегерімдер;
3. Төленген күдікті міндеттемелер шегерімі;
4. Күдікті талаптар шегерімі;
5.Резервтік қор аударымының шегерімдері;
6. Ғылыми зерттеу, жобалық, іздестірушілік және тәжірибелі – конструкторлық
7. Әлеуметтік төлемдер шығыны және тағы басқа.
Қазақстан Республикасының кодексінің 122 бабына сәйкес заңды тұлғалар салық
Корпоративті табыс салығын салықтық кезеңде төлеу салық салынатын
Корпоративтік = Салықты түзету + шығын + салық
Табыс салығы
Корпоративтік табыс салығының ставкалары ҚР салық кодексі негізіндегі
Кесте 5. Корпоративтік табыс салығының ставкалары.
Салық төлеушінің салықытық жүктемелеріне әсер ететін көрсеткіштер Ставка
Заңды тұлғалардың корпоративтік табыс салығының ставкасы 30 %
Жерді пайдаланатын заңды тұлғалардың салық ставкасы 10%
Төлем көздерінің салық ставкасы 15 %
Резидент емес заңды тұлғалардың ҚР – да тұрақты
15 %
Салық төлеушілер салықтық кезең кезінде корпоративтік табыс
Салық төлеуші корпоративтік табыс салығын төлемін салық
Жеке табыс салығын төлейтіндер де тіркелген салық
Мекен – жайлық әлеуметтік көмек, жәрдем ақы мен
Балаларға және асыраушы жандарға алынған алимент;
Еңбек міндетіне барысында жұмысшының денсаулығына зиян келген уақытта төленетін
Мемлекеттік бағалы қағаздардан және агенттік облигациялардың операцияларына түскен
Салық төлеушілердің мынадай табыс көздеріне төлемдер төленеді:
Жұмыскердің табысы;
бір төлемдік пайда;
жинақтаушы зейнетақы қорынан зейнетақы төлегенде;
стипендиялар;
дивидент, сыйақы, ұтыс түріндегі пайдалар;
келісім бойынша сақтандыру жинағының табысы;
Жеке табыс салығын салық агенттері табысты төлеу уақытынан
Қазақстан Республикасының заңдылықтары бекіткен айлық есептік көрсеткіш
Жұмыскер отбасындағы әрбір мүшеге, асыраудағы жанның қай айдан
Көрсетілген шегерімдер отбасының бір мүшесіне ғана, яғни салық
Салық ай сайынғы қортынды тәртіп бойынша мемлекеттік
Салық салынатын табыс көздері үшін салықты салық төлеуші өз
Кесте 6. 2003 жылға жеке табыс салығының ставкалары.
Салынатын табыс Ставка
15 еселік жылдық есептік көрсеткішке дейін (ЖЕК) Салынған
15-40 еселік жылдық есептік көрсеткіш 15 еселік ЖЕК +
40-200 еселік ЖЕК 40 еселік ЖЕК + 13 %
200-600 еселік ЖЕК 200 еселік ЖЕК + 15 %
600 еселік ЖЕК және одан жоғары 600 еселік ЖЕК
Егер жұмыскер еңбекақысы (12 еселік) бір жыл бойынша
Әлеуметтік салықты объект бойынша салынатын салық ставкасымен ай
Кесте 7. Әлеуметтік салықтың ставкалары.
Салынатын пайда Салық ставкасы
15 жылдан есептік көрсеткішке дейін (ЖЕК) Салынатын табыс сомасынан
15-40 еселік ЖЕК 15 еселік ЖЕК + 12 %
40-200 еселік ЖЕК 40 еселік ЖЕК + 9 %
200-600 еселік ЖЕК 200 еселік ЖЕК + 9
600- еселік ЖЕК және одан жоғары 600 – еселік
Сонымен қатар шетел мамандарының табыстарына салынатын әлеуметтік
Кесте 8. Шетел мамандарының табыстарына салынатын әлеуметтік салық
Салынатын пайда Салық ставкасы
40 еселік ЖЕК дейін Салынатын табыс сомасынан 14 %
15-40 еселік ЖЕК 15 еселік ЖЕК + 15 %
40-200 еселік ЖЕК 40 еселік ЖЕК + 9 %
200-600 еселік ЖЕК 200 еселік ЖЕК + 7 %
600- еселік ЖЕК және одан жоғары 600 – еселік
Әлеуметтік салықты салық төлеуші тіркелген жеріне әр айдың
Жер салығы және оның меншігін қарастырайық. Жер салығының мазмұнын
Заңды тұлғалар жер салығын салықтық базаның ставкасы
Көлік құралдарына салықты төлеушілер салынатын объект бойынша, салықтық
Жеке тұлғалар бұл салықты 1 қазанға дейін
« Акциздерді төлеу мен аудару туралы» нұсқама бар.
Салықтың кезеунің бірінші он күндігінде жасалған операцияның он
Салықтың кезеуінің екінші он күндігінде жасалған операцияның
Салықтың кезеунің қалған күндерінде жасалған келесі есептік айдың
Акциздердің салықтың кезеуі күнтізбелік айда қолданылады. Салық
Бюджетке төленетін ҚҚС сомасы алынатын айналымға байланысты
Әрбір салық төлеу мен аудару тәртібі Қазақстан Респубикасының салық
Салық төлеуші салықты өз еркімен төлейді, ал салықты
Мемлекеттік бюджетке түсетін салықтық төлемдерді талдау.
Салық – мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік саясаттарын жүзеге
Салық түсімдерін талдау, салық салынатын базаның даму қарқыны
Талдау мен болжаудың маңызды бөлігі болып, шаруашылық субъектілер, мемлекет
Осымен байланысты салық органдары қортынды талдауын мақсатты кәсіпорынның
Талдаудың негізгі құраушылары болып салықтық базаны құраушылар мен
Кесте 1. Мемлекттік бюджет табыстарының динамикасы. (млрд.тг. есебінде)
Табыс
2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл
сома % сома % сома %
Мемлекеттік бюджет 773,6 100 808,0 100 913,2 100
Республикалық бюджет 393,6 53,7 505,7
62,6 532,0 58,2
Жергілікті бюджет 380,0 46,3 302,3 37,4 381,2 41,8
2003 жылдан бастап республикалық табыстар тұрақты өсуде. Салықтық
Сурет 1. Салықтық түсімдер өсу түсімдер динамикасы (
Салықтық төлемдер талдауында көрсеткендей талдау кезеңінде салықтық
Жоғарыда көрсетілгендей, мемлекттік бюджет табыстарының көп бөлігі жылдық
Кесте 2. 2001-2004 жж. Қазақстан Республикасының мемлекттік бюджет түсімдерінің
№ Көрсеткіштер 2001 ж 2002 ж 2003 ж 2004
1 Табыстар барлығы 100 100 100 100
2 Салықтық түсімдер 86,9 88,2 91,1 93,3
3 Корпоративтік табыс салығы 31,2 32,8 33,1 34,4
а) қосымша құн салығы 21,5 20,8 21,78 21,13
б) әлеуметтік салық 18,9 19,3 19,8 20,1
в) жеке табыс салығы 9,7 10,1 10,8 11,9
г) акциздер 3,7 3,8 4,0 4,0
д) мүлікке салық 1,3 0,24 0,3 0,3
е) жер салығы 0,3 0,3 0,4 0,4
ж) көлік құралдарына салық 0,654 0,70 0,74 0,82
з) жер қойнауын пайдаланғаны үшін салығы 0,25 0,16
4 Басқа да табыстар 12,5 11,8 8,9 6,72
Берілген кесте талдауы көрсеткендей, бюджетке салықтық төлемдер талдау
2003-2004 жылдардағы Қазақстан республикасының мемлекеттік бюджет түсімдерінің құрылымын
______________________ ҚР Қаржы министрлігің статистикалық жинағы. 2001-2004 жж.
Сурет 2. 2003 жыл мемлекеттік бюджеттің табыс бөлігін құрайтын
Сурет 3. 2004 жыл мемлекеттік бюджеттің табыс бөлігін
Соңғы екі жылдардағы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджет
Жоғарыда көрсетілген талдау бойынша қортындыдан салықтың мемлекеттік табыс
Республикадағы бюджеттік - салықтық саясаттың тиімді жүргізілуі, салықтық
Сурет 4. Мемлекеттік бюджеттің салық төлемдерінің жоғарылау динамикасы. (
Бюджеттің салық түсімдерінің өсуі мемлекеттік бюджет шығындары көрсеткіштері қатынасын
Салықтар фискалдық, экономикалық және әлеуметтік негізді көрсетеді. Мемлекеттік өкімет
3. БЮДЖЕТКЕ САЛЫҚ ТӨЛЕМДЕРІН ЖҰМЫЛДЫРУДАҒЫ ШЕТЕЛ ТӘЖІРИБЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ
Жаңа мемлекеттер үшін экономикалық өміріндегі әр түрлі салаларына мемлекеттің
Аса дамыған елдердің ішінен Франция міндетті аударымдардың жоғары
Францияның тағы да бір ерекшелігі тікелей салық салудың төмен
Францияда тауарларға салынатын салықтардан түсетін түсімдер үлесі өте жоғары.
емес кірістер - 1%.
Жалпы бюджеттің салықтық кірістер ішінен жанама салықтардың көлемі 60%.
Мұнай өнімдерін өндіруге арналған барлық шикізат, елдер ішінде
Жалпы бюджеттегі кірістердің 40 %-на жуық тікелей салықтардан түсетін
Қосылған құн салығының айналымы салықтың ерекше бір түрі. Ол
Қосылған құн салығының базасы болып ақша түріндегі тауар жеткізу-
Қысқартылған мөлшерлеме туристік класстар өтемімен көрсетілген қызметтерге, пансионаттарға және
Аралық мөлшерлеме сатып алу, импорттау, сату, жеткізу, және келесі
Жоғарлатылған мөлшерлемемен сатып алу, импорт, сату, және келесі тауарларды
Акционерлік компаниялардың табысына салынатын салық бұл салықтан жасырулы
Салық, қызметтердің әр түрлеріне түскен өзінің табысынан есептеледі.
Салық салынатын болып, кәсіпорынның таза пайдасы табылады. Тәжірибеде кәсіпорынның
Тауарлық емес табыс қай елдің ішінде алынғанына байланысты салыққа
Айта кету керек Германияда кірістерді вертикалды түзетулер қолданылады. Жоғары
Германиядағы салықтық түсімдер нәтижесінде келесілер байқалады: федералдық бюджетке 312
Корпорациялық табысына салынатын салық компанияның баланстық табысынан алынады. Бөлінбеген
Шаруашылыққа салық - жергілікті салықтардың бірі- кәсіпорындарға, заңды тұлғаларға
Жер шаруашылығымен ауыл шаруашылық және орман шаруашылығымен айналысатын қызметтерге
Салықтың максималды мөлшерлемесі орташа деңгейде.
Еңбек ақы қорынан әлеуметтік қатынастар 6,8% құрайды.
Жергілікті салықтар тек қана фискалдық саясатқа ие ғана емес,
Тұтыну мен шығыстарға салынатын жергілікті салықтар өз құрамына
Жергілікті бюджет кірістерінің басты қайнар көзі болып келесілер
Cалық салу туралы заң шығару және салықтық түсімдерді басқару
Бюджеттің сомалар арасында административтік компанияларға келесі жолдармен бөлінеді: Федералдық
Салықтарды төлеп отыруға бақылау жасауды көбінесе жергілік қаржылық
Федералдық деңгейде тексеріс қызметтерін қаржы бойынша федералдық ведомствалар реттейді.
Батыстың дамыған елдерінде салықтық жүйе өзінің дамуында жоғарғы шыңға
Барлық елдердің салықтық органдары компьютерлермен, салықтық реттеулердің арнайы
Халықаралық бәсекелестік жағдайы туралы айтатын болсақ, қазіргі таңда
Дүниежүзілік нарықта алда келе жатқан елдердің жетістіктерін қарастыратын
орташа дүниежүзілік деңгейден төмен салықтық мөлшерлемелерді бекіту, кірістерді алудың
өндіріс және өндірістік жиналымдарға салық- инвестициялар толығымен салық
жағымды жағдайлырды құру.
Осы параметрлер бойынша Қазақстан өкінішке орай әлі де артқы
Батыста күшті демократия дәстүрлерімен нарықтық экономика қызмет етуде, ал
халықтың ғасырлар бойы заңға бағынушылық деңгейін жақсарту;
компьютерлердің массалық тарауын жақсарту;
әлеуметтік- экономикалық жағдайларға сәйкес келетін салықтық мөлшерлемелер.
Айта кету керек, Батыста орташа кәсіпкер қылмыстық құрылымдар пайдаланғаны
шығыстарды өтеп отыруы тиіс. Сонымен, салықтар мен бюджеттің саясатының
Батыс тәжірибесінде халықтық саясаттың тиімді қызмет етуімен құрылуында қымбаты
Шаруашылықтың нарықтың негізі жалпы өндірісті басқаруды экономикалық әдістерді қолдануды
Бүгінгі күні шаруашылықтың нарықтың бастамасының салықтық жүйесі кәсіпкерліктің
1. Тікелей және жанама салықтардың үйлесімдігі, оның әртүрлі түрлерін
2. Салық салынудың әмбебаптылығы, біріншіден шаруашылықтың қандай
3. Белгілі бір объектіге заңмен белгіленген кезеңде салықтың
4. Салық салыну үлесі негізіндегі оның нақты ставкалық
5. Табыс деңгейіне байланысты салық салыну ставкасының дифференциясы;
6.Ұзақ кезең бойында қызмет ететін салық салыну ставкасының
7. Салықтың жеңілдіктер жүйесін қолдану, олар кәсіпкерлік құралдарды инвестициялайтын
Салықтың мемлекеттік басқару деңгейінде бөлу: орталық және жергілікті салықтар
Мемлекет келесідей негізгі мақсаттарды көздейді:
экономиканың тұрақты өсу қарқынына жету;
негізгі тауарлар мен қызметтер бағасының тұрақтылығын қамтамасыз ету;
еңбекке жарамды тұрғындардың жұмыспен қамтылуына жету;
тұрғындардың табысының белгілі бір минималды деңгейін қамту;
азаматтарды әлеуметтік қорғау жүйесін құру, біріншіден зейнеткерлерді, мүгедектерді, және
сыртқы экономикалық қызметтегі тұрақтылық.
Бұл мақсаттардың барлығына қол жеткізу мүмкін емес, егер баға
Нарықтың шаруашылыққа тән экономикалық жүйелілік көмегімен – салық салу,
Салықтар мен жинақтар жүйесі тек фискалды қызмет ғана емес,
кәсіпорындарды тікелей дотация немесе қайтарылатын несие беру арқылы
экономикаға мемлекеттік инвестициялау;
мемлекеттік сатып алу жуйесі арқылы тауарлар мен қызметтердің негізгі
жергілікті салықтар мен салықтық жеңілдіктерді қосқандағы салықтық реттеулер.
Мұны жергілікті басқару органдары жанама көмек түрде
Мемлекеттік және жергілікті өкіметпен экономикалық инфрақұрылымға қомақты ақша
Дамыған елдердің салықтың саясаты жеке меншік капиталды тартуға бағытталған.
Экономиканы дамытудағы салықтың әсері тек ынталандыру үшін
Салықтық механизмді қолдану тиімділігі мемлекеттің ішкі салықтарының мәнін, олардың
Реттеудің басты бағыты - кәсіпорын мен кәсіпкерлердің сыртқы
Нарықтық экономикада салықты тепе-тең қолдануға ұмтылу керек. Мұндай концепция
ҚОРЫТЫНДЫ
Экономикалық көрініс ретінде салықтардың пайда болуымен қызмет етуі
Мемлекет ақшалай қаражаттарды әртүрлі тауармен табады.Бірінші жағдайда иегердің мемлекетке
Салықтар, мемлекеттің ақша табудың бұрыннан келе жатқан әдісі. Сондықтан
Салықтар- мемлекеттік бюджетке үкімет органдарынан заңды және жеке тұлғалардан
Бірінші, фискалдық қызмет – салықтардың басты қоғамдық бағыты, мемлекеттің
Екінші, бақылау қызметі- салықтық түсімдердің саны және қаржылық
Үшінші, бөлу қызметі – салықтарды жинай отырып, мемлекет экономиканың
Төртінші, реттеу қызметі – тұтыну мен жинау арасындағы пропорциялармен
Жоғарыда қарастырылған салықтар қызметтерін мемлекет пайдалана отырып, салықтар жүйесін
Салықтық түсімдердің жалпы сомасында ең үлкен салмақта корпоративтік табыс
Салық төлеуші өз бетінше салықтарды төлеумен есептеуді жүргізеді. Ал
Ел экономикасының дамуы жалпы алғанда мемлекеттік бюджет үрдісіне әсер
Сонымен, салықтық төлемдер мемлекеттік кірістер жүйесінде орталықты орын алады.
Қазіргі кезде салықтық жүйе шаруашылықтың нарықтық бастамаларына әсер етеді
Салықтар, экономикалық саясатты жүргізуге және тауарлық нарықтың бос дамуын
Салықтық реттеу елдің экономикасын, өндіріс құрылымын, капитал жиналымын, жеке
Қазіргі таңда мемлекеттер үшін экономиканы салықтық реттеу тиімді болып
Батыс тәжірибесінде салықтық саясаттың тиімді қызмет етуімен, құрылуында қымбаты
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚР « Конститутциясы»: Конститутция республикалық референдумда 30 тамыз 1995
ҚР Азаматтық кодексі ( жалпы және ерекшк бөлігі), Алматы:
ҚР « Салықтар және басқада міндетті төлемдердің бюджетке түсуі»
ҚР Қаржы министрлігінің Статистикалық жинағы, 2000-2004 жылдар аралықтары.
Антология экономической классики. Том-1. Том-2. Предисловие И.А. Столярова-М: МП
Антология экономической классики. Том-2. Предисловие
Бабич. А.М. , Павлова. Л.Н. Государственные и муниципальные финансы.
Бернар. И.,Калли.Ж.К. Толковый экономический и финансовый словарь. Пер.с фр.-
Вавилов.Ю.Я. Государственный долг – М.: изд. “ Перспектива” ,2000-101с.
Ван Хорн дж. К. Основы управление финансами: Пер. С
Дернберг.Р.Л. Международное налогообложение- М.: ЮНИТИ, 1997-201с.
Казахстан: 1991-2001 годы. Информационно-аналитический сборник. Под. Ред. А.А. Смаилова-
Кажикаримов.Б.К., Омирбаев.С.М. Теория финансов- Караганда: КарГУ,1991-80с.
Кейнс Дж. М. Избранные налоговые отношения – М.:ИНО, 1999-70с.
Кашин.В.А. Международные налоговые соглашения.- М.:ИНО, 1999-72с.
Кашин.В.А. Налоги и их роль в регулировании внешнеэкономических связей.-
Макконелл Кэмпбелл Р., Брюстенлли Л.: Экономикс:Принципы проблемы и политика
Мельников.В.Д. Государственное финансовое регулирование экономики Казахстана.-А.: “ Қаржы-қаражат”,1995-140с.
Налоги/ Под. Ред. Д.Г. Черника, -4-е изд. прераб. и
Налоги в развитых странах/ под.ред. И. Русаковой- М.:ЮНИТИ, 1991-231с.
Налоги и налогооблажение./ под. Ред. И. Русаковой.-М.: ЮНИТИ, 2001-463с.
Омирбаев С.М. Налоги и налогооблажение- Караганда: КарГУ,1999-141с.
Сейдахметов.Ф.С. Налоги в Казахстане – Алматы: “ LEM”- 2002-160c.
Статистический ежегодник Казахстана. Статистический сборник/ Под. Ред. А.А.Смаилова- Алматы:
Серикбаева К. Совершенствование системы налогооблажение земель.
// Қаржы-қаражат, № 4- 2003г.стр. 77-83.
26.Худяков А.И., Бродский Г. М. Теория налогообложение – Алматы:
Норма – К, 2002-392с.
27.Худяков А.И., Наурызбаев Н.К. Налоги: понятие, элементы,
установление, виды – Алматы: ТОО “Баспа”, 1998- 160с.
28.Юткина Т.Ф. Налоги и налогообложение – М.: ИИФРА –
Корпоративтік табыс салығы
Салық салу объектілері
Салық төлеушілер
Заңды тұлғалар(ЗТ)-резиденттер,
ҚР табыс көздерінен алатындар
Табысқа салынатын салық
Заңды тұлғалар- резиденттер емес,
ҚР табыс көздерінен алатындар
Төлеушіден төленетін табыыс
салығы
ЗТ- резидент еместердің таза
табысынан салықтар
Заңды тұлғалар, арнайы салық режимін қолданатын
Төлемейді: 1. ҚР Ұлттық банкі
2. Мемлекеттік мекемелер
Жеке табыс салығы
Төлеушілер
Салық салу объектілері
Жеке тұлғалар: резиденттер және резиденттер емес
Төлеушінің табысына салынатын салық
Арнайы салық режимін қолданатын салық агенттері
Төлеушінің табысына салынбайтын салық
Салық режимін тағайындаудың жалпы қағидалары және тәртібі
Коммерциялық бонус
Роялти
Өнімді бөлу келісімі
Пайда үстінен салықтар
Жазылған бонус
Коммерциялық бонустың тағайындалған ставкасы
Пайдалы қазбалар түрлері бойынша роялти тағайындаудың унифицарлық әдістемесі
Жер қойнауын өндіруші
лерге арнайы бірлік салық
тарды және төлемдерді
тағайындау ережесі
Әлеуметтік салық
Заңды тұлғалар үшін салық салу объектілері
Жұмыскерлер санымен шыға отырып материалдық пайда немесе әлеуметтік көмек,
Кәсіпкерлер үшінсалық салу объектілері
Патент негізінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асыратын және кіріс,
Қысқарған декларация негізінде бюджетпен есеп айырысуды жүзеге асырушы-кіріс, Әлеуметтік
265,7
313,4
456
612,3
28,7
21,6
5,9
4,7
0
100
200
300
400
500
600
700
2001
2002
2003
2004
Салықтық түсімдер
Салықтық емес түсімдер
20,1
11,9
33,4
4,0
22,13
6,72
0,3
0,4
0,23
0,82
Мүлікке салық
Жер салығы
Көлік құралдарының салығы
Әлеуметтік салық
Жеке табыс салығы
Корпоративтік салық
Акциз
Қосымша құн салығы
Басқа да салықтық түсімдер
Жер қойнауын пайдаланушылар
салығы
18,8
9,8
34,2
4,88
22,80
7,9
0,3
0,19
0,4
0,73
Мүлікке салық
Жер салығы
Көлік құралдарының салығы
Әлеуметтік салық
Жеке табыс салығы
Корпоративтік салық
Акциз
Қосымша құн салығы
Басқа да салықтық түсімдер
Жер қойнауын пайдаланушылар салығы
33,4
22,13
11,9
20,1
4,0
6,72
34,2
22,80
9,8
18,8
4,88
7,9
0
5
10
15
20
25
30
35
40
КТС
ҚҚ С
ЖТС
Әлеуметтік
салық
Акциз
Басқа да
салықтар
2003 ж.көрсеткіштері
2004 ж.көрсеткіштері