ТАҚЫРЫБЫ: Қазақ тіліндегі сыйысу құбылысы.
ЖОСПАР:
Кіріспе
1 Контаминация құбылысы және оның лингвистикалық сипаты
6
1.1 Контаминацияның қазақ тіл білімінде зерттелінуі
1.2 Контаминацияның асимиляция, редукция, эллипсис, және парцелляция құбылыстарынан айырмашылығы
20
1.3 Грамматикалық синкретизм және контаминация
1.4 Контаминация, компрессия, конверсия және синтаксистік деривация
43
2. Контаминациялану тәсілі арқылы пайда болған бірліктер
42
2.1 Контаминациялану жолымен қалыптасқан фразеологизмдер
44
Қорытынды 46
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 49
Кіріспе
Қазақ тіл біліміндегі синтаксистік құбылыстар (деривация, трансформация, контаминация және
Зерттеу жұмысының өзектілігін контаминация құбылысының арнайы зерттеу нысанына айналғандығымен
Зерттеу нысаны ретінде қазақ тіл жүйесіндегі контаминация құбылысы арқылы
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты –
Осы мақсаттарға сай мынадай міндеттерді шешу көзделеді:
- контаминация құбылысының лингвистикалық анықтамаларын жинақтап, сараптама жасау;
- контаминация құбылысының тілдегі басқа заңдылықтардан (синкретизм, ассимиляция, элипсис,
- контаминация жолымен қалыптасқан еркін және тұрақты тіркестерді тауып,
- бірыңғай тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелердің сыйысу ерекшеліктерін көрсету;
- сыйысудың субъективтілік мәнін дәлелдеу және контаминация құбылысына әсер
- контаминацияланған сөйлемдердің коммуникативтік-экспрессивтік қызметін көрсету.
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Осы жұмыста қазақ тілі жүйесіндегі
- жалпы тіл білімінде түрлі анықтамалар арқылы түсіндірілетін контаминация
- тіл жүйесіндегі ықшамдалуға қатысты басқа да заңдылықтардан (редукция,
- синонимдес, варианттас және мағыналары жақын емес фразеологиялық бірліктердің
- синтаксистік валенттілік, семантикалық валенттілік және контаминациялық құбылыс арқылы
- бірыңғай тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелердің сыйысу ерекшеліктері айқындалды;
- ықшамдалған, сыйысқан құрылымдардың коммуникативтік-прагматикалық негізі болатындығы дәлелденді;
- контаминацияланған құрылымдардың коммуникативтік-экспрессивтік қызметі мен сыйысудың субъективтік мәні
Контаминация құбылысы және оның лингвистикалық сипаты
Тіл біліміндегі контаминация құбылысын ықшамдаудың (үнемдеудің) бір тәсілі ретінде
А.Мартиненің ойынша, ықшамдаудың екі түрі болады: синтагммалық және
Э.Г.Ризельдің айтуынша, тілде ықшамдаудың үш түрі болады: окказионалды және
Узус дегеніміз (лат. usus) сөздердің әдеби тілдеріндегідей норма емес,
Ғ.Қалиев окказионал сөздерді тосын сөз деп аударған да, оған
Тілдегі деривация құбылысының бірнеше түрі бар: лексикалық, семантикалық және
Бүгінгі синтаксис мамандары синтаксистегі құрылымдардың ықшамдау құбылысын компрессия тәсілімен
Тілімізде екі немесе одан да көп сөйлемдердің бір сөйлемнің
Байқағанымыздай, жоғарыдағы мысалдардағы белгілі бір сөйлем мүшелері (бірінші сөйлемде
Контаминацияның тіл біліміне байланысты анықтамалары көп. Тіл білімі сөздігінде:
Шет тілдер сөздігінде контаминация: 1. Бір шығарманың әртүрлі редакциялық
О.С.Ахманова тіл білімі терминдері сөздігінде: «Контаминация … бірігу нәтижесінде
Н.И.Кондаковтың логикалық сөздігінде екі немесе бірнеше құбылыстың араласуы, тоғысуы
Кейінгі 2005 жылы шыққан Ғ.Қалиевтің сөздігінде контаминация тіл білімі
Бұл келтірілген сілтемелерден бірақ нәрсені байқауға болады. Ол контаминация
А.Салқынбай мен Е.Абақан шығарған лингвистикалық түсіндірме сөздікте контаминация –
Фонетикалық деңгейдегі ықшамдалуды А.Қалыбаева былайша негіздейді: «Бірнеше формадан тұратын
Ықшамдау мәселесімен шұғылданған ғалымдар Г.Пауль, П.Пасси, А.Мартине, Л.Блумфилд, Е.Поливанов,
Шындығында да, тілдің төменгі деңгейіндегі бірліктердің саны шектеулі. Фонемалар
Контаминацияланған бірліктердің қайсысы болмасын құрамы, құрылымы жағынан ықшамдалады. Жалпы
Контаминация негізінде жаңа бірліктер пайда болады. Контаминация құбылысын жаңа
Контаминация құбылысына берілген анықтамаларға келетін болсақ, оның шеңбері сыйысқан
1.1. Контаминация құбылысының қазақ тіл білімінде зерттелінуі
Біздің ойымызша, тілде бір-біріне қарама-қарсы антогенистік сипаттағы екі үлкен
Ықшамдалудың да түрі көп. Біздің тақырыбымызға өзек болып отырған
1-інші мысалда «түсі қандай болса» деген бағыныңқы сөйлем жоғалып,
Синтаксис саласы тіл жүйесіндегі құралдардың барлығының жұмсалу ортасы болып
Ықшамдау жалпы тіл жүйесіне тән заңдылық болса, контаминация, парцелелляция
Қазақ тіл білімінде тілдік қолданыстағы бұндай заңдылықты алғаш байқаған
Ғұлама ғалым сыйысудың заңдылықтарын «Сыйысулы сөйлемдердің белгісі – бірнеше
Бұл жерде тағы бір мәселені айта кету керек, ғалым
Шынында да, А.Байтұрсынұлының «сыйысу» сөзі шет тіл термині (латын)
А.Байтұрсынұлы сыйысулы құрмаластың екі түрлі 1) шұбалаң түрде, 2)
Қазақ тіл білімінің тарихында мұндай заңдылыққа А.Байтұрсынұлынан кейін Н.Сауранбаев,
Жоғарыда аталған ғалымдар өз еңбектерінде А.Байтұрсынұлының ізімен сыйысқан деген
С.Аманжолов «Қазақ тілі ғылыми синтаксисінің қысқаша курсы» атты еңбегінде:
С.Аманжолов осы еңбегінде сыйысқан сөйлемдер кезінде құрмалас сөйлем болып
Ойдың ықшамдалып айтылуы ойдың көркем берілуіне негізделетіндігін А.Байтұрсынұлы себеп
С.Аманжоловтың келтірген Өткен түнде қар жауып еді, бүгін жаңбыр
Құрмалас сөйлем, жалпы күрделі құрылымдар жөнінде көлемді еңбек қалдырған
Бағыныңқы сөйлем әрқашан дербес сөйлемдерден ғана болмайды. Кейде сыйыспалы
Сонымен Н.Сауранбаевтың пікірінше, бағыныңқы сөйлемдер жай сөйлем мүшелерінің қызметін
Тілдегі сыйысқан сөйлемдер бірыңғай мүшелі сөйлемдер бойынан көрініс табатыны
Р.Әмір келтірген сөйлемдерді бір ұғымды берудегі синоним құрылымдар ретінде
Сыйыса жұмсалатын құрылымдар жөнінде синтаксистің үлкен маманы Қ.Есенов те
Байқап отырғанымыздай, қазақ тіл білімінде контаминация құбылысы негізінен
Осы орайда, ойын жалғастыра отырып ғалым мынадай пікір қосады:
1. Алдымда асқар тау боп сен тұрсаң (М.Ш.). 2
З.Ахметжанованың көрсеткен сөйлемдерінде амалдық мағына мен салыстырмалық мағына қатар
Мұндағы алдыңғы сөйлем себеп бағыныңқы. Ал оның себеп бағыныңқы
Бір құрылымнық бойында екі мағыналық қатынастың көрініс беруін З.Ахметжанова
Сонда қазақ тіл білімінде сыйысудың синтаксистік түрімен қоса, семантикалық
Б.Шалабаев «Құрмалас сөйлем құрылымына бірер сөз» атты мақаласында атаулы
Атаулы сөйлемдердің өзі ықшамдалған сөйлемдерге жатады. Бұнда сөйлеуші мақсаты
Қазақ тіл білімі тарихында құрмалас сөйлемдердегі сыйысу құбылысын сөз
Тағы да баса айтарымыз сол, екі есім сөзден болған
Ғалым әрі қарай құрмалас сөйлемдердің сыйысулы жолмен берілуі С.Аманжолов
Е.Қ.Жұбанов эпос тілінің қызықты құбылыстарының бірі, біздің байқауымызша фразалық
Н.Уәлиұлы да «Фразеология және тілдік норма» деген еңбегінде тұрақты
Б.Қапалбеков қазақ тіліндегі бірыңғай мүшелердің сыйысу ерекшеліктеріне арнап мақала
Ғалым «сыйысқан құрылымдардың бойында таксистік қатынастың бар екендігін білу
Бұл сөйлемдерді құрмалас сөйлемдердің функциялас сыңарына жатқызу қиын. Себебі,
Контаминациялану жолымен қазақ тілінде бір қатар тілдік бірліктер пайда
1.2 Контаминацияның тілдегі ассимиляция, эллипс, парцелляция және редукция құбылыстарынан
Сөйлеуші сөз қолданысы кезінде өзінің жеткізер ойын өз мақсатына
Ассимиляция құбылысының контаминация құбылысынан айырмашылығы . Ассимиляция ағылшын тіліндегі
Байқап отырғанымыздай ассимиляция сөз ішінде және сөз тіркесі арасында
Қазақ тіліндегі ассимиляция құбылысы «Қазақ грамматикасында» «ұқсастық» деп беріліп,
1. Прогрессивті ассимиляция.
2. Регрессивті ассимиляция.
3. Тоғыспалы ассимиляция. Осылардың қай қайсысы да тілдің үнемдеу
2. Ассимиляция құбылысы кезінде ешқандай тұлғалық ықшамдалу жүзеге аспайды.
Редукция құбылысының контаминация құбылысынан айырмашылығы . Редукция латын тіліндегі
Редукция англ. reduction, фр. reduction, нем. Reduktion, исп. reduccion.
2. Сведение конкретных предложений к некоторым основным (ядерным) структурам
ласный менее задний, чем ударный.
Акустически качеств. Р. связана с более близким положением первых
Р. безударных – существенный признак для опознания места ударения
Качеств. Р. характерна для языков с более «вялой», напряженной
Бұл тіл білімі сөздіктерінен келтірілген сілтемелерден байқағанымыздай, редукция да
Тіл білімінде сөйлеуді жеңілдету мақсатында үнемдеу заңдылығының кең таралған
Как уже нами отмечено, специфичность звукового строя каждого языка
]. Бұдан дыбыстардың түсіп қалуы немесе өзгеруіне біржақты үнемдеу
Бұл құбылыстың да контаминациядан айырмашылығы ассимиляция құбылысы сияқты 1.
2. Редукция құбылысы кезінде сөз құрамындағы кейбір бір немесе
Парцеляция құбылысының контаминация құбылысынан айырмашылығы. Працелляция құбылысы мен контаминация
Парцелляция құбылысын синтаксистік құрал ретінде де қарауға болады. Оны
«Парцелляция» терминінің енуінен бұрын тілдегі бұл фактілер «присоединение-тіркесу» терминімен
Ғылыми синтаксистік қолданыста «қосымша тіркес» ұғымының кең таралуына Л.В.Щерба
Қазақ тіліндегі парцелляция құбылысына алғашқылардың бірі болып көңіл аударып,
Қазақ әдеби тіліндегі парцелляция құбылысына стильдік тәсіл ретінде назар
Сонымен парцелляция дегеніміз – стильдік-экспрессивтік мақсатта сөйлемді ерекше интонация
Эллипсис құбылысының контаминация құбылысынан айырмашылығы. Эллипсис құбылысына сөздіктерде мынандай
Эллипсис (грек. elleipsis – сөз тастау, қысқарту, кеміту) –
Қазақ тілінде элипсис құбылысы кең тараған құбылыс болып табылады.
1.3 Грамматикалық синкретизм және контаминация
Тіл жүйесінде ықшамдалу құбылысының бірнеше тәсілі бар. Соның бірі
Синкретизм сөзінің беретін мағынасы шет тілдер сөздігінде қосылу, біріктіру,
Тіл білімінде синкретизмге берілген осы үш анықтаманың (бұдан да
1) Тіл жүйесінде бөлек екі немесе одан да көп
2) Грамматикалық категориялары әр түрлі сөздердің тілдің даму барысында
3) Қосу біріктіру, бірлестіру;
4) Сонымен бірге, синкретизм құбылысы тек тілдік қана құбылыс
Синкретизм – кең мағынада мәдени шығармашылық түрлерінің, яғни өнердегі
Кез келген қазіргі тіл тарихи даму жолдан өткен тарихи
Тіл біліміндегі ауысу процесі тілдің бүкіл деңгейін (фонетика, лексика,
Фонетика саласындағы ауысуды дыбыстардың тарихи тұрғыдан ауыспалдылығымен түсіндіруге болады.
Синтаксистік деңгейдегі предикативтік емес құрылымнан предикативтік құрылымға, жай сөйлемнен
Қазақ тіл білімінде синкретизм құбылысы тарихи лексикология, тарихи морфология
Қазақ тіл біліміндегі синкретті құбылыстарға байланысты жазылған еңбектерді саралай
Ғаламзат есімдердің заттық мағынасы біркелкі емес. Кейбір зат есімдер
Бұл сөйлемдердегі ерекшеленген мүшелер екі бірдей сұраққа жауап беріп,
Көшкенде жылқы айдаймын даламенен,
Ауылыңа барушы едім аламенен (халық әнінен) (немен – қалай
Осындай ауысу процесіндегі аралық синкретті единицаның болуы – заңды
Екінші, оның тарихи дамуында өзіндік заңдылықтары бар, бұны біз
«Барыс септігін, негізінен, қозғалыс мәнді етістіктер меңгереді. Барыс септігі
1-сөйлемдегі барыс септікті үй сөзі заттық мағынада қолданылған. Оның
Есімше және көсемше тұлғалық етістіктердің және сын есім мен
Қалай? деген сұраққа жауап беретін пысықтауыштар да үстеуден өзге
Жатыс септігін, көбінесе, статикалық етістік меңгереді. Осыған сәйкес жатыс
Алғашқы сөйлемдегі жазықта тұрлаусыз мүшесі – бұлтартпас пысықтауыш. Себебі,
Екі мүшені де (жазықта және орындықта) ұқсас, жақын мағыналы
Жатыс жалғаулы сөз басқа көлемдік септіктерге қарағанда аз синкреттенеді.
Шығыс септігі динамикалық күйдегі бір нәрсенің шығатын орнын, оның
Сөйлемдегі синтаксистік мекендік мағына қимыл-әрекеттің өту, шығу мекенін білдірген.
Көмектес жалғаулы сөзді, көбінесе, амал-әрекет, қозғалу етістіктері меңгереді. Бұл
Кейде бұл септіктегі сөзде объектілік мағына мен себептік мағына
Үшінші, синкретизм құбылысының синтаксистік деңгейде көрініс табуында контаминация құбылысының
1.4 Контаминация, компрессия, конверсия және синтаксистік деривация
Бұл мәселені алдымен деривация ұғымын анықтаудан бастағанымыз абзал. Деривация
Ғылыми зерттеулердің кез келген басқа объектілері (нысандары) сияқты тіл
Ғылымдағы жаңа тұжырымдар оның жеке бір саласына қатысты айтылып,
Тілдік фактілерді экстралингвистикалық және коммуникативтік ортада қарастыру тілдің сөйлеу
Лексикалық бірлік шеңберінде сөз тудыру синтаксистік құрылымдарды тудыруға қарағанда
Аталаған ғалымдардың синтаксистік деривацияға қатысты айтқан пікірлерін дәл қазір
Тілдің ішкі мүмкіндігі осы туынды элементтерден көрінеді. Ал түпнегіз
линвгистиканың зерттеу объектісі (нысаны) екеу екендігін ғалымдар көптен бері-ақ
Орыс тіл білімінде синтаксистік құбылыстар туралы алғаш пікір айтқандардың
Сөйлеу (речь) теориясы тұрғысынан келетін болсақ, сөздерден сөйлемдер құралмайды,
Деривация және трансформация құбылыстары арқылы туынды сөйлемдер жасалынады. Бірақ
Трансформацияның теориялық негізін салушылардың бірі ретінде американдық лингвист ғалым
Бұрынғы кеңес дәуірінде өткен ғасырдың жетпісінші, сексенші жылдары ғалымның
Генеративті грамматика Ф. де Соссюрдің құрылымдық грамматикасына лингвистикалық сипаты
Тіл білімінде лексикалық және синтаксистік деривацияны айырып алғаннан кейінгі
Осы мәселе бойынша қалам тартып жүрген маман В.С.Храковский синитаксистік
Ғалымның оператор деп отырғаны синтаксистік құрылымды кеңейтетін тіл элементі.
Осы мәселелерді қарастыру үстінде деривация теориясы тіл біліміндегі басқа
а) аналитикалық – синтетикалық синтагматика. Аналитикалықта синтагмалық зерттеулер жоғарғы
б) Статикалық-динамикалық синтагматика бірінші әдіс бір деңгейдің бірліктерін талдау,
Тілді деривациялық жағынан қарастыруды кең және тар мағынада түсіну
Тіл білімінде сөйлем таза грамматикалық тұрғыдан және лексико-грамматикалық тұрғыдан
Синтаксистік деривацияның кері тәсілі компрессия деп аталады. Бұл тәсіл
Сонымен синтаксистегі ықшамдалудың бір түрі осы компрессия екендігіне көз
Контаминациялану тәсілі арқылы пайда болған бірліктер
Контаминация құбылысы бүкіл тіл жүйесіне тән. Солай болғандықтан оның
Ғылымның (тіл ғылымының) тарихында сөздің 70 ортақ анықтамасы бар.
Сөзтұлға сөз тіркесінен бөлек, одан төмен тұрған тілдік бірлік
Сөзтұлға дербес бірлік болып табылады. Кемінде бір немесе бірнеше
Сөздің (сөзтұлғаның) өзіне контаминация құбылысының әсері бар ма, сыйысу
Күрделі сөздер кемінде екі не одан да көп толық
Сөздің күрделену процесі бірден туа салатын және тез қалыптаса
Күрделі сөздердің қалыптасуына әсер ететін үш (фонетикалық, лексика-семантикалық, грамматикалық)
Бір есте болатын жайт, күрделі сөздердің қай-қайсысы болса да
Философияда бірігу үшін бөліну, бөліну үшін бірігу дейтін қағида
күрделену ықшамдалу
Сөз тіркестерінің өзі құрылысына қарай қарапайым, күрделі және аралас
Контаминация құбылысы кемінде екі тілдік бірліктің сыйысуынан пайда болатындықтан
Контаминация құбылысы осы сөз тіркесі деңгейінен басталып, күрделі құрылымдар
а) синтаксистік қатынасты білдіретін бірліктен коммуникативтік бірлікке өту
құрамның тұрақтануы
ә) тұрақты тіркестердің сыйыса жұмсалуының нәтижесінде жаңа фразеологизмдердің туындауы
контаминациялану
Байқап отырғанымыздай, тұлғадағы контаминациялану тәсілі күрделі сөздердегіден өзгешелеу болғанымен
2) Екі бірліктің де соңғы нәтижесі коммуникативтік, яғни сөз
3) Екеуінің де қалыптасуы екі кезеңнен тұрады. Бірақ күрделі
Контаминация құбылысы арқылы пайда болатын келесі бірлік – сыйысқан
Сөйлеу дегеніміз – әрекет. Ал әрекет – белгілі бір
Қорытынды
Коммуникативтік синтаксис мәселесі тіл білімінде қазір өте актуалді болып
Тіл біліміндегі контаминация құбылысын ықшамдаудың (үнемдеудің) бір тәсілі ретінде
Ықшамдаудың түрі көп және оның деңгейлік сипаты бар екендігін
Контаминация құбылысы валенттілік теориясымен тығыз байланысты. Олай дейтін себебіміз,
Демек, контаминация екі немесе бірнеше бірліктердің қандай да бір
Контаминацияланған бірліктердің қайсысы болмасын құрамы, құрылымы жағынан ықшамдалады. Жалпы
Контаминация негізінде жаңа бірліктер пайда болады. Контаминация құбылысын жаңа
Қазақ тіл білімінде тілдік қолданыстағы бұндай заңдылықты алғаш байқаған
Қазақ тіл білімінің тарихында мұндай заңдылыққа А.Байтұрсынұлынан кейін Н.Сауранбаев,
Тақырыпты зерттеу барысында қазақ тіл білімінде сыйысудың синтаксистік түрімен
Эллипсис (грек. elleipsis – сөз тастау, қысқарту, кеміту) –
Тіл жүйесінде ықшамдалу құбылысының бірнеше тәсілі бар. Соның бірі
Синкретизм тарихи қалыптасу барысындағы құбылыс болса, контаминация сөйлеуде (речте)
Деривация дегеніміз – тілдік бірліктердің құрылым түзу процестері. Бұл
Тілдің ішкі мүмкіндігі туынды элементтерден көрінеді. Ал түпнегіз тұлғалар
Контаминация құбылысы жүйенің бойындағы тілдің ішкі табиғатынан туындайтын құбылыс
Контаминация құбылысы кемінде екі тілдік бірліктің сыйысуынан пайда болатындықтан
Контаминация құбылысы осы сөз тіркесі деңгейінен басталып, күрделі құрылымдар
Контаминация құбылысы арқылы пайда болатын келесі бірлік – сыйысқан
Сөйлеу актісінде сөйлеушінің мақсаты жасырын түрде де беріледі. Жасырын
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. –Алматы,
2. Сафиуллина Ф.С. О сегментации в татарском литературном языке
3.Тіл білімі сөздігі. – Алматы: «Ғылым», 1998. – 544
4. Салқынбай А., Абақан Е. Лингвистикалық түсіндірме сөздік. –
5. Қалыбай А. Етістіктің лексика-грамматикалық сипаты. –Алматы, 1971.
6. Байтұрсынұлы А. Тіл тағлымы. – Алматы, 1992. –
7. Аманжолов С. Қазақ тілі ғылыми синтаксисінің қысқаша курсы.
8. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. –
9. Әмір Р., Әмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі. –
10. Есенов Қ. Компоненттері ықшамдала айтылған сабақтас құрмалас сөйлем
11. Қапалбеков Б. Көсемшелердің жұмсалу өрісі. –Алматы. 2006. –158
12. Шалабаев Б. Құрмалас сөйлем құрылымына бірер сөз //
13. Сағындықұлы Б. Құрмалас сөйлем түрлерінің теориялық негіздері. –Павладар,
14.Жұбанов Е.Қ. Эпос тілінің өрнектері. Алматы, ҚазССР-інің «Ғылым» баспасы,
15. Қосымова Г. Қазақ эпосындағы фразеологизмдер. –Алматы: Мектеп, 1997.
16. Исаев С.М. Қазақ тілі жайында ойлар. –
17.Уәлиұлы Н. Фразеология және тілдік норма. – Алматы Республикалық
18. Қапалбеков Б. Бірыңғай бастауыштардың сыйысу ерекшеліктері // Тілтанудағы
19. Қазақ грамматикасы. Фонетика, сөзжасам, морфология, синтаксис. –Астана, 2002.
20. Балақаев М.Б., Сайрамбаев Т.С. Парцелляция және оны аудару
21.Балақаев М.Б., Сайрамбаев Т.С. Қазіргі қазақ тілі. –А., 1997.
22. Орынбасарова С. Парцеллированные конструкции: постановка вопроса и степень
23. Сыздық Р. Сөз құдіреті. –А.: «Санат», 1997.
24. Ақынжанова А.Т. Қазіргі қазақ тіліндегі парцелляция құбылысы (бөлшектелген
25. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. –Алматы, 1991. –381б.
26. Аблақов А. Меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестері. –Алматы,
27. Оразбаева Ф. Тілдік қатынас. –Алматы, 2005 ж. –272
28.Ерназарова З. Сөйлеу тілі синтаксисінің прагмалингвистикалық аспектісі. Филол. ғылым.
29. Мурзагалиева М.К. Контрастивно-прагматический анализ речевых актов похвалы в
30. Жақсыбаева Ф.З. Газет мәтінінің прагматикалық функциясы. Филол. ғыл.
31. Токтамысова С.Б. Прагматический компонент лексической оценки лица в
32. Кеңесбаев С.К. К вопросу об экспрессивно-стилистических функциях фразеологизмов
50
Күрделі түбір
біріккен, кіріккен
Күрделі ұғымды білдіретін жаңа сөз тіркесі
Жеке сөздер,
кемінде екеу
Фонетикалық фактор сыйысу, сіңісу, суысу және т.б.
Әсер етуші фактор семантикалық және синтаксистік валенттілік
Еркін тіркес
Фразеологизм
Сыйысқан жаңа фразеологизмдер
Фразеологизмдер