Мазмұны
І. Кіріспе.................................................................................................3
І – Бөлім. Мектеп оқушыларындағы оқу іс -
1.1. Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекеті туралы
1.2. Оқу іс - әрекетінің құрылысы мен қалыптасуы...........................13
ІІ – Бөлім. Негізгі сынып оқушыларының психологиялық дамуына
2.1. Оқу іс - әрекетінің оқушылардың психикалық дамуына
2.2. Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекетін ұйымдастыру
жолдары..................................................................................................26
ІІ. Қорытынды......................................................................................35
ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...............................................37
Кіріспе
Жас ұрпақ тәрбиесіндегі ұстаздар ұстанатын қағиданың бірі –
Бүгінгі білім беру жүйесіндегі оқытудың мазмұнды
«Көп білген кемеңгер емес, білімін пайдалана білген кемеңгер»
Білім қадірін біздің халқымыз ерте түсінген. «бақыт жолы
Қоғамның бүгінгі басты бағыттарының бірі – білім
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында еліміздің білім
Қазіргі уақытта қоғам шығармашылық әлеуеті жоғары азаматтарды
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
Ушинский «Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана
Біз баланы бүгін жақсы оқытуымыз керек, ал
Курстық жұмыстың мақсаты: Негізгі сынып оқушыларын оқытуда олардың
Зерттеудің міндеттері:
Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекеті туралы жалпы
Оқу іс - әрекетінің оқушыларының психикалық дамуына әсерін
Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекетін ұйымдастыру жолдарын
Зерттеудің объектісі: Мектеп оқушыларының психологиялық дамуына оқу іс
Зерттеу пәні: Психология.
Зерттеу әдістері: Ғылыми - әдістемелік әдебиеттерді, озат тәжірибелерді,
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
І Бөлім. Мектеп оқушыларындағы оқу іс - әрекеті
1.1. Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекеті туралы
Адамның іс-әрекеттерін белгілі бір білімді, дағдыларды, іскерліктерді, міиез-құлық
Оқу іс-әрекеті деген не? Бұған берілетін жауаптардың біреуі
Мектеп жасындағы балалардың негізгі әрекеті — оқу. Оқу
Оқу материалдары бала психикасына зор талап қояды. Өйткені
әр нәрсені бір-бірімен салыстырғызып, талдап
Психолог П.Я. Гальперин өзінің «Ақыл-ой әрекетінің сатылап қалыптасу»
Баланың білім меңгеруі, мұғалімнің сабақ оқытуы екеуі де
Оқу әрекетінің психологиялық табиғаты жайында, оқущылардың біршама
Балалардың сабақ үлгірмеушілігінің көзін неғұрлым ерте табу, сондай-ақ,
Бұл жердегі негізгі мақсат терең де тиянақты білім
Оқу әрекеттерінің ерекшеліктері. Оқу ситуацияларында балалар жұмысы түрлі
Ерекше оқу әрекеттері қайсыбір оқу пәнінің күрделі ұғымдарын
Арнайы зерттеулерде белгіленгеніндей, сөздердің құрылымы морфемалардың маңызы
Мектеп тәжірибесінде әр түрлі себептермен балалар аталған
Сан ұғымдарын игеруде бала бірқатар оқу әрекеттерін, ал
Сабақ беру процесінде мұғалім жалпы да, жеке де
Оқушылардың оқу материалын көрнекі ұғымға және тексті тура,
Оқу іс-әрекетінің, оны оқудың басқа формаларынан ажырататын үш
Оқу іс-әрекетінің, үйренушілердің әрекеттің жалпыланған тәсілдерін игеруі, олардың
1.2. Оқу іс - әрекетінің құрылысы мен қалыптасуы.
Оқу іс-әрекетінің қалыптасуы. Оқу іс-әрекетінің процесі бірқатар
Балаларды оқу материалдарына бұлай кең түрде «шұбалаңқы» енгізу
Балаларға оқу іс-әрекетінің белгілі бір жүйелілігін егжей-тегжейлі
және асықпай көрсету, олардың арасынан заттың сыртқы тілдік
ақыл-ой шеңберінде орындалатындарын ерекше бөліп көрсету керек.
Бұл жерде заттық әрекеттер тиісті дәрежеде қорытындыланып,
қысқартылып және игеріліп ақыл-ой формасына келетіндей жағдай
жасау маңызды. Егер тапсырманы орындауда оқушылар бәрібір қате
жіберсе, онда ол не оларға көрсетілген оқу әрекеттерін
бағалаудың толық еместігінің, не осы әрекеттердің нашар жүргізілгендігінің
Оқу ситуацияларында балалар мұғалімнің тікелей сырттай нұсқауларының негізінде
Дұрыс бағалау бақылау деңгейімен тығыз байланысты. Оқушылар мұғалімнің
Аталып өткендей, оқу әрекеттері құрамы жағынан әр тектес.
Баланың оқу ситуациялары жүйесіндегі жұмысы 1 кластан басталады,
Балалардың шын мәніндегі танымдық ынталарының бар-жоғы осыдан байқалады.
Сонымен, бастауыш мектеп шағының өн бойында балалардың оқуға
Оқытудың құрылымы. Оқу белгілі бір іс-әрекеттерден құралады. Олар
Бірінші жағдайда оқушы педагогтың қалыптастырушы әрекетінің объектісі ғана
Оқу ахуалдарының типтері. Кез келген іс-әрекет белгілі бір
Мақсаттың өзі — оқу — мұндай жағдайларды немқұрайды
Ішкі мотивтерге адамды өз мақсатына оқуға ынталандыратын мотивтер
Оқу іс-әрекетінің мотивтері. Белгілі бір зат, оқиғалар, жағдайлар
1. Ішкі негіздер. Олар адамның қажеттіктерімен анықталып, муның
Туа біткен қажеттіліктердің арасында оқуға ынталандыру үшін белсенділік
Қоғам қалыптастыратын қажеттіліктердің арасында оқуға ынталандыру үшін гностикалық
2. Сыртқы негіздер. Олар адамның өмірлік іс-әрекетінің қоғамдық
Талаптар адамға іс-әрекет пен мінез-құлықтың белгілі бір түрлері
Күту қоғамның қарым-қатынасымен сипатталады, мұның өзі осы адам
Мүмкіндіктер дегеніміз белгілі бір іс-әрекет үшін адамның айналасында
3. Жеке түпкі негіздер. Олар адамның мүдделерімен, ұмты-лыстарымен,
Іс-әрекеттің бұл аталған негіздері әр түрлі болып ұштасқан,
Сыртқы стимулдарды пайдалану талап етуде, сенім білдіруде, қолайлы
ІІ Бөлім. Негізгі сынып оқушыларының психикалық дамуына оқу
2.1. Оқу іс - әрекетінің оқушылардың психикалық дамуына
Жаттаудың бірінші шартын былай тұжырымдауға болады: біліп меңгеруге
Белгілі бір заттар, оқиғалар немесе қасиеттер сананың белсенділігін
Зерттеулерде бағдардың есте сақтау мерзімін, беріктігі мең сипатын
Сөйтіп, оқуға зейін қойып, бағдарлану — оқушының психикалық
Қызығу шындықтағы заттар мен құбылыстарды белсенділікпен танып, білуге
Адамда сан алуан қызығулардың болуы мүмкін. Бірақ осылардың
Оқу қызығулары балаларда оқу мотивтерінің дамуына байланысты қалыптасып
Студенттердің оқуға деген қатынасын анықтайтын көптеген факторлардың ішінде
Ерік адамның қиял, ой, ес және сезім ерекшелігімен
Психологияда ерікті әрекет деп адамның сапалы және мақсатты
Адам баласы айналадағы өмірді ғана біліп коймайды, сонымен
Ерік сапалары адамның өзіне-өзі билік етуінен көрініс беріп,
Табысқа жетуге деген сенімділік ерік күшінің әлеуеттік мүмкіншілігін
Ұстаздың ең басты кәсіби қасиеті - студенттің бойындағы
Бұндай дидактикалық стратегия студенттің бойында өзіне, өзінің күшіне,
Табысқа сенімділік сезімі ерікті әрекеттің көптеген қасиеттерін қалыптастыруға
Ерік күшін шоғырландырудың бірінші кезеңі алдағы іс-әрекетті сезіне
Атақты психодог Л.С.Выготскийдің ойы бойынша, оқушылар үшін қандай
Адам баласы үшін ең басты ерік сапасы -
1. Жылдық жоспар бойынша жұмыс.
Бұл лабораториялық немесе тәжірибелік жұмысты орындау жоспары, өз
Үлгі бойынша жоспарлаудан шығармашылық дәрежедегі жоспарлауға көшу. Бұның
Өз бетінше жоспарлау. Қандай да болмасын іс-әрекеттің жоспарын
Жүйелі түрде іс-әрекетті жоспарлау ептілігін қалыптастыру ақыл-ой немесе
Қорыта айтқанда, оқыту процесін жетілдіріп, оқушылардың, студенттердің белсенділігін
Сөйлеудің оқыту процесінде дамуы. Сөйлеу — ақыл-ой иесі
Тіл, — қоғамдық құбылыс және табиғаттың адамға берген
2.2. Мектеп оқушыларының оқу іс - әрекетін ұйымдастыру
Оқу іс - әрекетіндегі ойын түрлері. Ойын сабағы
Өтілетін тілдік материалдың көлеміне қарай ойын сабағын төмендегіше
Экономикалық жағдайға байланысты ойындар: «Жәрмеңке», «Базарда». «Аукцион»,
Экологияға, табиғатқа байланысты ойындар: «Жапырақ жинау», алма теру»,
Ұлтгык дәстүрге байланысты ойын түрлері: «Асық ойыны», «Табақ
4. Кәсіптік бағдар беруге байланысты ойындар: «Балық аулау»,
VI сыныптың ойын сабағына бір мысал.
Тақырып: Дара және қүрделі сын есімдер.
Мақсаты: а) білімділік: оқушыларға дара және күрделі сын
ә) тәрбиелік: экономикалык, экологиялиқ тәрбие, кәсіптік бағдар беру.
Сабақтың түрі: ойын қалпы.
Сабақтың барысы. Ұйымдастыру кезеңі.
Жаңа тақырып: плакаттағы мысалдардан сын есімді тапқызып, құрамына
1. Мәуелі ағаш майысқақ.
2. Ақкиімді,денелі,ақсақалды.
Бірінші сөйлемнен мәуелі, майысқақ, екінші сөйлемнен ақкиімді,
183-жаттығу. Ойынның аты «Үндемес» (жаттығудың шартында дара сын
184-жаттығу. Берілген сын есімдер мен зат есімдерден сөз
185-жаттығу. Мәтіннен дара, күрделі сын есімдерді табу. Тақтаның
Оқушылардың білімі ойын түрлері арқылы орындалған жаттығуларды тексеріп
Поэзия сабағы. Қазақ тілінен V-ІХ сыныптарда өтілетін сабақтың
Поэзия сабағы да практикалық дағды қалыптастыру сабақтары тобына
Құрылым жағынан поэзия сабағы жаңа тақырыпты бекіту және
V сынып. Тақырып: Антонимдер
Мақсаты: а) білімділік: оқушыларға антонимнің өзіндік ерекшеліктерін меңгерту,
Сабақтың түрі: поэзия, талдау сабағы.
Сабақтың барысы. Плакатқа 202-жаттығудан үзінді алынған.
Жоғары, төмен үйрек қаз
Ұшып тұрса сымпыдап (Абай).
Үзіндіні оқушыға дауыстап оқытып, ішінен мағынасы бір-біріне қарама-қарсы
Философиялық қағидаға сүйеніп, балаларға антонимге қатысты өмірде кездесетін
Бекіту. Практикалық дағды беру жұмыстарын жаттығу орындатудан бастаймын.
Экспресс сабақ - соңғы кезде жиі қолданылып жүрген
Экспресс сабағына оқушылар да, мұғалімдер де күні бұрын
Әрине екі-үш сұрақпен оқушы білімі бағалануы әділ болмас
Сөз тіркесінің құрылысы неге байланысты? !
Ұжым жиыны қалай байланысқан?
Жарастың досы деген сөз тіркесінің құрылысы ше?
Қаладан қашық қалай байланысқан?
Білім берудің сапасын арттыру, сабақтың, жаңа заманға сай
Мен №4 С.Сейфуллин атындағы орта мектепте практикада жүрген
Күні: 19.02.2009ж.
Сыныбы: 5 «ә»
Пәні: Қазақ әдебиеті
Сабақтың тақырыбы: Иса Байзақов «Жазғы кеш»
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік: Иса Байзақовтың өмірімен, шығармашылығымен таныстыру, «Жазғы
ә) Тәрбиелік: Оқушыларды өнерсүйгіштікке, Отансүйгіштікке
б) Дамытушылық: Оқушылардың ой - өрісін дамыту,
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.
Оқыту әдісі: Түсіндіру, сұрақ – жауап, талдау;
Сабақтың көрнекілігі: Иса Байзақов портреті, үлестірмелі қағаздар, сөзжұмбақ,
Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі
ІІ Үй тапсырмасын сұрау
ІІІ Жаңа сабақ
ІV Сабақты қорытындылау
І Ұйымдастыру кезеңі
А) Оқушылармен сәлемдесу
Ә) Оқуға зейін аудару
Б) Оқушыларды түгелдеу
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. «Ғажайып алаң».
«Бала Шоқан» әңгімесінің негізгі мазмұны қандай»?
Шоқан кім? Шоқан мен мысықтың кездесуі, Мысықтың Шоқанды
Мысық кім? Мысықтың негізгі ермегі не? Мысық жасаған
Шоқанның қайырымдылығын, уәдеге беріктігін қандай істерінен білуге болады?
Шоқанның әкесінің Шоқанға, оның досына деген көзқарасы қандай?
Әңгімеден не түсіндіңдер?
ІІІ Жаңа сабақ
Иса Байзақов 1900 жылы 3 қазанда қәзіргі Павлодар
Иса Байзақов – ақын, әнші – композитор. Әкесі
1922 жылы Орынбордағы Қазақ ағарту институтына оқуға түседі.
Жазғы кеш
Кеші еді жаздың сұлу нұр төгілген,
Жібектей жерге жасыл гүл себілген.
Көк шатыр, қызғылт теңбіл тақталанып,
Жерге кеп алыс аспан төңкерілген.
Шымқаған көкжиекті қызыл арай,
Көтерген күн шапағын қызыл таудай.
Тарауы сан жамырап көкке самғап,
Серпілген көк теңізі әрмен қарай.
Көкжиек белдеу тартып қызыл нұрдан,
Шапағын шашыратып бұлттарға ұрған.
Маяктың жаңа жанған шамындай боп,
Жұлдыздар жаңа шықты сейіл құрған.
Маяк – кемелер адаспас үшін қойылған жарық белгі.
«Түркістан», «Қысқы жол», «Сағындым», «балалық шақ» өлеңдерінің авторы.
«Бала Шоқан» әңгімесінің авторы.
Көркем шығармада суреттелетін табиғат көрінісін не деп атайды?
«Оянған өлке», «Қазақ солдаты» романдарының авторы.
«Өтеген батыр», «Сұраншы батыр» дастандарының авторы.
«тар жол, тайғақ кешу» романының авторы.
Көркем әдебиетте адамның сырт бітімін, кескін – кейпін,
Сәкен Сейфуллин поэмаларының бірі.
ІV. Сабақты қорытындылау.
А) Оқушыларды бағалау
Ә) Үй тапсырмасын беру
Үйге: Иса Байзақовтың өмірімен танысу, «жазғы кеш» өлеңін
Қорытынды
Курстық жұмысымды қорыта келе мен іс - әрекеттің
Оқу іс - әрекетінің өзіне тән мотивтері болады.
Оқуға, білім алуға ұмтылуды тудыратын мотивтер балада
Балалардың сабақ үлгермеушілігінің көзін неғұрлыым ерте табу, сондай
Адамның жеке басына тән психологиялық қасиеттердің бәрі –
«Ақырын жүріп, анық бас,
Еңбегің кетпес далаға.
Ұстаздық еткен жалықпас,
Үйретуден балаға» демекші, мұғалім оқушыны оқытуда әр –
«Үш – ақ нәрсе – адамның қасиеті,
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек».
Абай адам баласына қажетті үш нәрсе ыстық қайрат,
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында «Білім беру жүйесінің
Пайдаланылған әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы.
Қ.Жарықбаев. «Психология». Алматы «Мектеп»1993 ж.
А.В.Петровский. «Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы» Алматы «Мектеп».
Қ.Жарықбаев. «Жантану негіздері» Алматы. 2006 ж.
«Қазақстан мектебі». №11/12. 2002 ж.
«Қазақстан мектебі» №5. 2006 ж.
«Қазақстан мектебі» №3. 2004 ж.
«Қазақстан мектебі» №4. 2005 ж.
«Қазақстан мектебі» №8. 2004 ж.
«Ізденіс» журналы. №3. 2001 ж.
37
3
ж
а
з
ғ
ы
к
е
ш