МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 10
1 .Геологиялық бөлім 11
1.1 Алаңның физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлары 11
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық қима 16
1.4 Тектоника 24
1.5 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығын және кен орындарын
1.8 Жер асты суларының сипаттамасы 30
1.7 Мұнай және газ қорларын есептеу 35
1.8.2 Іздеу ұңғыларын орналастыру жүйесі. 39
1.9 Арнайы тарау 40
1.9.1 Мұнайлар түрінің геологиялық-геохимиялық таралу негіздері. 40
1.9.2 Мұнайлы көмірсутектердің көшуі. 46
2 ТЕХНИКАЛЫҚ БӨЛІМ 49
2.1 Ұңғы бұрғылаудағы геологиялық жағдайлар. 49
2.2 Жуу сұйығының сипаттамасы 49
2.3 Геофизикалық зерттеулер 50
2.4 Ұңғы құрылымын негiздеу 50
2.4.1 Ұңғы құрылымын жобалау 50
2.4.2 Пайдалану тiзбегiн берiктiкке есептеу 58
2.4.3 Пайдалану тiзбегiн цементтеуге есептеу 61
2.6 Геологиялық, геофизикалық зерттеулер жинағы 65
2.6.1 Шламды және үлгітасты (керн) алу 65
2.6.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер 66
2.6.3 Өнімді қабаттарды сынау және байқау 66
2.6.4 Лабораториялық зерттеулер 69
3. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 69
3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру 69
3.2 Материалды-техникалық жабдықтауды ұйымдастыру 71
3.3 Ұңғы құрылысын қажет мерзімде негіздеу 72
4. Техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің негіздерін есептеу 73
4. Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау 79
4.1 Ұңғыманы түсіру кезінде мұнайгазсудың байқалуын жою және ескерту
4.1.1 Өндірістік зиянды және қауіпті факторларды талдау 79
4.2 Мұнайгаз байқалғанда ескерту шаралары. 82
4.3 Қоршаған ортаны қорғау 85
Қорытынды 87
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 87
КІРІСПЕ
Каспий маңы ойпатының ең басымды болашағы мол учаскелерінің бірі
Осы бөлімінде бор, юра, триас, :жоғарғы перм және
Каспий маңы ойпатының мезозой және палеозой түзілімдерінің мұнайгаздылы ьолашағы
Сондықтан диплом алдындағы және өндірістік тәжірибесінде Ақтөбе облысындағы Темір
1 .Геологиялық бөлім
1.1 Алаңның физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлары
Ауданның геологиялық жұмыстарының 1-ші мәліметтері ХIХ ғасырдың
1.2 Ауданны» геологиялық-геофизикалық зерттеулерi
Жобаланып отырған ала» Каспий ма»ы ойпа»ыеыi шығыс бөлiгi өткен
Жұмысты» өту жылы µжымны» аты, отчетты» авторы Жұмыс түрi
1 2 3 4
1959 ж. с/п I/58 Ромер А.В. ґндiрiстiк сейсмикалық жұмыстар,
1967 ж. с/п 9-10-11/66
Игуменов В.М., т.б. МОВ, РНП, КМПВ iздеу және нақты
1972 ж. С/п 9/71
18/71
ВСП Маемеров М.С. және т.б. Кенжалы, Шұбаржылан және Іарағанды
1973 ж. С/п 6-7
3/72
Серенков Н.П. және т.б. МОВ iздеу жұмысы және КМПВ
1979 ж. С/п 910/78
Жуйков О.А., Колошин Д.А.
ІазССР, Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы территориясында орналасқан Егiзқара тұзды
1980 ж. с/п 9-10/79
Мурсалмова Ф.Х., Колошин Д.Ш. ІазССР, Ақтөбе облысы, Хобда және
III, V, VI және шартты Д шағылу горизонттары бойынша
1980 ж. с/п 7/79
Федорок М.Д. Іаз ССР, Ақтөбе облысы, Темiр ауданы территориясында
Кестеде берiлген мәлiметтердi» көрсетуi бойынша 1970 жылға дейiн
Іорытындылау нәтижесiнде шағылыс горизонты III, V шартты шағылыс горизонты
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық қима
Шұбаржылан зерттеу ауданыны» iздеу ұ»ғыларымен төменгi пермнен кү»гiр
Төменгi перм
Төменгi пермнi» кү»гiр жiк қабаты iздеу ұ»ғыларымен зерттелген территорияны»
Кү»гiр жiк қабат Р1к
Каспий ойпа»ыны» шығысында төменгi пермнi» кү»гiр жiк қабатыны» толық
Зерттеу территориясында кү»гiр жiк қабаты түзiлiмiне қарағанда, шектелiнген қалы»дықта
Галоген қабаты гидрохимиялық шөгiндiлер тұс тасымен, хлорлы және күкiрт
Галоген қабатыны» е» үлкен қалы»дығы 50 м-ден аспайды.
Сульфаты-терригендi қат-қабаты негiзiнен, ангидрид пен құмды тұздардан және саз
Ангидридтер – көкшiл, көкшiлсұр, ақшылсҰр және Ұсақ және орта
ІҰмтастар – қою сҰр, сҰр, майда түйiршiктi, полимиктiлi, әктасты
Саз тастар – қою, сҰр, қара, слюдалы, қҰмайтты, әктасты
Гипстер – көкшiл, ақ, Ұсақ кристалды қабатты» қалы»дығы бiрнеше
Жоғарғы перм Р2
Жоғарғы перм түзiлiмi дө»есiнде ке» қанатты және күмбездi» аралық
Іұмдар – қызғыш сұр, сұр жасыл, сұр, әртүрлi түйiршiктi,
Саздар және саз тастар – қо»ыр қызыл, сұр жасыл,
Іұмайт тастар – қо»ыр қызыл, сұр, жасыл, әр түрлi
Iздеу ұ»ғысыны» проектiсi бойынша жоғарғы пермнi» қалы»дығы 1200-1500 м.
Триас жүйесi Т
Триас жүйесi шөгiндiлерi осы зерттелiп отырған ала»да Ке»қияқ,
Литологиясы құмтасты, сазды жыныстармен, құмтастар, құмдар, конгломераттармен, саздар және
Іұмтастар – сұрғылт, құмдар, қо»ыр, әртүрлi түйiршiктер, полимиктiлi,
Конгломераттар – қо»ырқызыл, жұмырланған, тасымалта құмдар және атқылаған тау
Саздар және саз тастар – қо»ырқызыл, жасылсұр, құмайт тасты,
Іұмды және сазды қабат бiрнеше метрден 10-15 метрге дейiн
Юра жүйесi J
Зерттелушi ауданда юра жүйесiнi» шөгiндiлерi үш бөлiмнен: эрозиялық шайылумен,
Төменгi юра жүйесi J1
Литологиясы – құмдарды» қатты қабаттарынан, құмтастардан, арасында саздардан, құмайтты
Іұмдар – сұр, жасылсұр, әртүрлi түйiршiктi, полимиктiлi, әктасты, қатты,
Саздар – сұр, қарасұр, құмайтты-құмтасты, тығыз қабатты, өсiмдiк қалдықтары
Конгломераттар – гравийлi-құмтасты, майда, тасмалталы, кремнийлi-кварцтi, жұмыр сынықтардан және
Іұмайттастар – ашық сұр, қара сұр, слюдалы, саздар күмбездi»
Орта»ғы юра жүйесi J2
ґсiмдiк қалдықтары және сұркөмiр қабаттарымен құмдысаз қалы» қабаттар бар.
Литологиялық қимасы құмдар кезектесiп, құмайтты, құмтастар, әктастар сирек кездеседi,
Іұмдары сұр және құмайттар, ашық сұр, жасыл сұр, ұсақ
Іұмтастар – сұр, құмайт тастар, ақшыл сұр, майда түйiршiктi,
Сұр көмiрлер – қо»ыр қара, жұқа қабаттармен қабатталған. Іұмайтты,
°ктастары – сұр, жасыл сұр, қатты саздылы. Орта»ғы юра
Жоғарғы юра жүйесi J3
Литологиялық құрылысы – саз, құмтас, әктастан, те»iз жағалауы шөгiндiлерi
Саздар – қарасұр, ұсақ түйiршiктi, кварцтi, әктасты, кальцитпен араласқан,
°ктастар – сұр, ұсақ кристалды, қатты, жарықшақты.
Жоғарғы юра шөгiндiлерi күмбездi» қанатында қалы»дығы 20 метрге дейiн.
Төменгi бор жүйесi
Төменгi бор шөгiндiсiнi» жасы зерттелушi ала»да готерив, баррем және
Готерив жiк қабаты – K1Н
Готерив жiк қабатыны» те»iз шөгiндiлерi юра түзiлiмдерiнi» әртүрлi горизонтымен
Саздар – жасылсұр, жасыл, құмтасты, слюдалы, жұмсақ өсiмдiк қалдықтарыны»
Іұмдар және құмайттар – жасылсұр, ашықсұр, ұсақ түйiршiктi, сазды,
Іұмтастар – ашықсұр, ұсақ түйiршiктi, әктасты, қатты.
Іұмайттар – жасылсұр, сұр, тығыз сазды.
Готерив жiк қабатыны» шөгiндiсiнi» қалы»дығы 51-69 метр.
Баррем жiк қабаты – К1br
Баррем жiк қабатыны» континентальды алатүстi шөгiндiлерi готерив шөгiндiлеiмен үйлесiмсiз
Литологиясы – төменгi құмды, жоғарысы ала түстi, құмды, сазды
Іұмдар – ашық жасыл түстi, құмайттары – көгiлдiр сұр,
Саздары – жасыл, кейбiр жерлерде шиелi қызыл, құмайтты.
Жоғарғы бөлiгi құмдармен қабаттасқан. Іұмдармен бағынышты, құмтастармен, құмайт тастармен
Саздары – жасыл, қызыл кiрпiштi, ашық жасыл, құмайтты, саз
Іұмтастар және құмайттар ашық жасыл, қызыл қо»ыр, ұсақ түйiрлi
Іұмдары – жасыл сұр, ашық жасыл, ұсақ түйiрлi, полимиктiлi
°ктастары сұр, жасыл, жасырын кристалды, ала сазды, қатты.
Баррем жiк қабатыны» шөгiндiлерiнi» қалы»дығы 180 метрге дейiн, ал
Апт жiк қабаты – К1ap
Апт жiк қабатыны» те»iз шөгiндiлерi баррем жiк қабатыны» ала
Литологиялық жағынан екi будаға бөлiнедi: төменгiсi – құмтасты, ал
Саздары – қарасұр, қаралау, жұқа тақталанған, ашық сұр құмайттарды»
Іұмтастары – сұр және ашық сұр, сұр жасыл, кварцты-полешпатты,
Альб жiк қабаты – К1al
Апт шөгiндiлерi альб жiк қабатыны» шөгiндiлерiмен нақты үйлесiмсiздiкпен кезектесiп
Литологиясы – саздармен, құмдармен, құмайттардан және құмтастар құралған.
Саздары – қарасұр, сұр, қо»ырсұр қабатты құмтастарда өсiмдiк қалдықтары
Кейбiр бөлiктерiнде ашық сұр, саздарды» каолинделген құмдармен араласқанын көруге
Іұмдары – сұр, жасыл сұр, көгiлдiр сұр, борпа», ұсақ
Іұмтастар және құмайттары – сұр, қарасұр, қо»ыр, ұсақ түйiрлi,
Жоғарғы бор – К2
Жоғарғы бор жасты шөгiндiлерi кампан, сантон және сеноман жiк
Сеноман жiк қабаты – К2cm
Зерттелiп отырған ауданда сеноман жiк қабаты шөгiндiлерi дө»ес және
Литологиясы – сұр, қарасұр және қо»ырсұр, көгiлдiр түстi, сазды
Сантон жiк қабаты – К2sn
Сантон жiк қабаты шөгiндiлерi күмбездi» қанаттарында және грабендерiнде дамыған.
Саздар және мергелдер – ашық сұр, көкшiл, жасыл сұр
Кампан жiк қабаты – К2cmp
Кампан жiк қабаты шөгiндiлерi мергелдi-сазды жыныстармен сипатталады.
Саздары және мергелдерi – сұр, көкшiл және жасылдау болып
Саздары – әктасты, аздаған құмтасты, темiрленген, жануар қалдықтарымен тығыздалған.
Мергелдерi – ашық сұр, көкшiл сұр, тығыз жарықшақталған және
Кампан жiк қабатыны» төменгi бөлiгiнде топталған ашық қызыл фосфариттi»
1.4 Тектоника
Каспий маңы ойпатының тектоникалық жаратылысы және Орал қатпарлы жүйесінің
Осы мезгілде Каспий маңы ойпатының өрбу тарихы мен құрылысы
Бірінші бағыттама бойынша, Каспий маңы ойпаты жарымдар топтамалары бойынша
Тұз асты палеозой қимасын, оның жақсы зерттелген салыстырмалы көтеріңкі
Екінші бағыттама бойынша Каспий маңы ойпатының құрылысы оны қоршап
Ең терең орналасқан аймақты деңгейі болып іргетас беткейі есептеледі.
Іргетастың морфологиялық беті тым күрделі.
Каспий маңы ойпатының шығыс бөлігінің ірге тасының жер бедерінің
Барлық көмпимелер мен дөңестер ірге тас көлемінде
Жобалау ауданы Кенқияқ және Қоздысай баспалдағы белдемдірінде орналасқан.
Жоғарға перм қабатының тұз тектогенезінің әсерлігімен күрделенген. Соның ішінде,
Жоғарға перм түзүлімдерінің үстінде стратиграфиялық және еңістеу бұрышты үйлесімсізді
Каспийма»ы ойпа»ыны» көп бөлiгi 7 км тере»дiктен астам, тере»
Шұбаржылан тұзды күмбездi, брахиантиклинальды көтерiлген типтi, созылған және көледене»
1.5 Мұнай-газ белгілері мен олардың барлығын және кен орындарын
Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде мұнаймен газдың пайда болуы
Ауданда іздестіру жұмыстары, сонымен қатар көрші аудандарда жүргізілген парметрлі
Тұз үсті қимасы үш литологиялық-стратиграфиялық кешендермен ашылған. Жоғарғы пермді
Мұнай және газдың өндірістік қорлары литологиялық –стратиграфиялық қимасы бойынша
Каспий маңының шығыс бөлігіне қарай, бор жуйесінде мұнай қорлары
Юра шөгінділері, барлық мұнайгазды аудандарында негізгі қоры орналасқан. Кенқияқ
Басқа аудандарда юра жүйесімен 20-25%болып келеді. Триас өнімді горизонттары
Жоғарғы перм өнімді кешені шоғырларында өндірістік қорлар тек
Қазіргі уақытта жоғарғы перм өнімді кешені бойынша 13,триаста-3,
Литологиялық-стратиграфиялық қабаттары бойынша мұнайгаз кешендеріне сәйкес келеді, өйткені онда
Кенқияқ кен орнында бірінші өнеркәсіптік ағын 1959 жылы, екінші,
1) Жоғарғы пермде (конгомераттық)
2) Төменгі триаста (I+II төменгі триас горизонттары)
3) Ортаңғы юрада (I+II+III ортаңғы юра горизонттары)
4) Төменгі борда (баррем, готерль ярустары)
Осылардың ішінен мұнайлылығы жоғарғы II және III ортаңғы юра
Литологиялық беткей құмдар және саздар қабатшалы алевролиттермен көрсетілген. Ол
Қабат жабының жату тереңдігі шоғырдың жоғарғы бөлімдерінде – оңтүстік
III юра горизонты 1960 жылы Г-12 барлау ұңғысымен байқалды.
Коллектордың қаттылығы 33%, бастапқы мұнайға қаныққандағы 72%, өткізгіштігі 0,4
Орташа жату тереңдігі 300 м-ді құрайды. II және III
Кенқияқ кенорнының жанында, өндірістік игеруге Көкжиде, Құмсай, Қаратөбе, Ақжар
Бұл кенорындар көп қабатты, әртүрлі стратиграфиялық мұнайлы диапазонды болып
Жоғарғы перм өнімді кешені 13 мұнайлы горизонттардан тұрады. Олардың
( PXII) өнімді горизонт өндірістік-геофизикалық мәліметтері бойынша анықталған. Төменгі
1.8 Жер асты суларының сипаттамасы
Каспий маңы ойпатында жерасты сулары түзілімнің барлық стратиграфиялық және
Жерасты суларының ағанының жалпы қозғалысында тұзды күмбез өздігінен жергілікті
Ереже ретінде тұзды күмбезді құрылым арқылы өзінің қозғалысында жерасты
Жобалаған жұмыстардың ауданында тұз үсті түзілімдерінің гидрогеологиялық ерекшеліктері жерасты
Пермтриасты түзілімдердегі жерасты сулары құмдармен алевриттерге ұштасады. Бұл сулар
Мезозой түзілімдерінің шөгінді қабаты көбінесе триастың, төменгі-ортаңғы юраның, жоком,
Юра түзілімдерінің жерасты сулары барлық жерлерде арынды. Олардың деңгейі
Тұз үсті түзілімдерінің сулылығы бойынша біраз мәліметтер альб және
Бақтығарын ауданында іздеу бұрғылаумен Г-1 ұңғымасында 1514-1604 тереңдік аралықтарында
Бірнеше түзілімдерге Көктөбе П-35 іздеу ұңғымаларында сулы горизонт байқалған.
Триас түзілімдердің сулары құмдардың, құмдақтардың және алевролиттердің горизонттарына ұштасады.
Жаңажол ауданы Каспий маңы ойпатының шығыс бөлігіндегі артезиан бассейінінде
Жерасты сулары кен орнында ұңғымаларды сынау кезінде алынған. Су
Кен орнында техникалық сумен қамтамасыз ету мақсатында мезозой
Кенқияқ кен орнындағы судың химиялық құрамы төмен қима бойынша
Қарастырылып отырған аудан көлемінде жер беті және жерасты сулары
Жер беті сулары ретінде Аққұм көтерілімінің 10 км қашықтықта
Қарастырылып отырған ауданның жерасты сулары барлық стратиграфиялық беткейлерде белгілі
Мұндағы судың түрі – хлоркальцийлі және құрамында иодтың бромның
Су қаныққан горизонттың литологиялық құрамы ұсақ және орта түбірлі
Юра түзілімдерінің жерасты сулары әртүрлі саз қабатшалары бөліп тұратын
Төменгі бор түзілімдерінің жерасты сулары өткізгіштігі жоқ жыныстармен бөлінген,
Қарастырылып отырған алаңның төменгі бор суқаныңты горизонттың кең көлемде
Төменгі бор түзілімдерінің суларының физикалық қасиеттеріне: мөлдірлігі, иіссіздіг, тұздылығы
Химиялық құрамы бойынша минералдығы 210-нан 320 г/л тұрады.
Төменгі бор суларының дебиті әртүрлі. Осы кешеннің сулары қоры
Жоғары бор түзілімдерінің сулары бұзылысты массивті ангидриттер, аргилметтер, саздар
Келесі қорытындылар:
Терендеген сайын сулардың минералдығы жоғарылайды.
Тереңдеген сайын сулардың гидрокарбонатты және сульфат – натрилі түрінен
Терендеген сайын түзілімнің гидрогеологиялық шектелуі жақсара түседі.
Тереңдеген сайын судың құрамында микро-компоненттердің өсуіне байланысты мұнай
Ауданда жерасты суларының динамикасының жалпы жағдайларының негізінде неоном, юра
Осыған байланысты іздеу ұңғымаларын бұрғылау мен байқауда гидрогеологиялық зерттеулерге
1.7 Мұнай және газ қорларын есептеу
Жоспарланып отырылған дипломдық жұмыстың негізгі, мақсаттары мен міндеттері
Каспий маңы ойпаңының солтүстік борт синеклизасының, жалпы аумағының
Аудан көлеміндегі, мұнай және газ шоғырларының жиналулары мүмкін болып
Жоғарыда аталған аудандардың көлемінде тараған, юра және триас жүйесі
Сонымен жоспарланып отырылған аудан көлеміндегі негізгі мұнай газдылы болашақтары
Мұндағы барлық мұнай және газ болашақтары бар қабат түзілімдері
Жоспарланып отырылған аудан көлемінде жоспарлы және іздестіру ұңғымалары бұрғыланбағандықтан,
Сонымен жалпы алғанда, Шұбаржылан ауданы көлеміндегі тараған мұнай және
Ауданның көлемі-F=6000 000 м2 тең, сондықтан мұндағы газдың баланстық
Жалпы жоспарланып отырылған Шұбаржылан ауданының көлемі бойында мұнай
Сондықтанда аудан көлеміндегі мұнай қорларын есептеу ең маңызды болып
яғни, көлемдік әдіспен есептейміз,
Мұнайдың балансты қоры::
V= F·h·m·β·γ∙θ
Мұнайдың алу қоры:
V= F·h·m·β·γ∙θ∙η
Мұндағы: F=6 000 000 м2 - ауданның көлемі
h=20м – мұнайға қанығу қалыңдығы
m=0,13 – ашық кеуектілігі
β=120 000 000 м3 - мұнайға қаныққан жыныстар
γ= 0,805 г/см3 мұнай тығыздығы
θ=0,7 қайта есептеу коэффициенті
η=0,3 мұнай беру коэффициенті
Мұнайдың балансты қоры::
V= 6 000 000 м2· 20м ·
Мұнайдың алу қоры:
V= 6 000 000 м2· 20м ·
1.8 Жобалау, іздестіру жұмыстарының әдістері мен көлемі.
1.8.1 Іздеу жұмыстарының мақсаттары мен міндеттері .
Осы саптағы жұмыстардың мақсаты: мұнай және газ кендерін табу;
Көмірсутектердің шикізаттарының жинақтарын іздеу жергілікті геологиялық объектілерді іздестіру ұңғыларын
Іздеу сатысындағы шешілетін геологиялық әдістемелік міндетттердің ішіндегі негізгілері: ұңғылармен
Мұнай мен газ кен орындары табылған ауданда өнімді бейнесін
Шұбаржылан тұзды күмбезді құрылымдарда (бор, юра, триас және жоғарғы
литологиялық-стратиграфиялық қиманың нақтылығы, оңтүстік және солтүстік Эмбадағы көптеген тұзды
мұнай мен газдың литологиялық-тектоникалық экранды шоғыры мен қабат түзуге
құрылымдық іздеу құбырларының қимасында мұнайдың барлығының көптеген тікелей белгілері
өндірістік мұнай юра, триас және жоғарғы пермді шөгінділер өндірілетін
Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарының сатыларм мен стадияларына
1. Геологиялық құрылымдардың құрылысын анықтау және толықтыру.
2. Зерттелетін кешеннің тұзды шоғырдағы литологиялық-фациялық құрамын зерттеу.
3. Тұзды шоғырды өнімді горизонттың геофизикалық сипатын анықтап, зерттелетін
4. Ашылған қимадағы тұзды шоғырлардағы мұнайгаздылықтың өндірістілігін анықтап, мұнай
1.8.2 Іздеу ұңғыларын орналастыру жүйесі.
Жергілікті алаңда іздеу бұрғылауын жобалау үшін, ең маңызды геологиялық
Бірақ іздеу жобасында, аймақты меңгерудің осы дәуір сатысында мұнай
Кен орындары белгісіз аудандарда, көршілес зерттелген мұнай және газ
Шұбаржылан құрылымында тұзүсті шөгінділер алға қойған мақсаттарын шешу үшін
1.9 Арнайы тарау
1.9.1 Мұнайлар түрінің геологиялық-геохимиялық таралу негіздері.
Мұнайлар құрамының қалыптасуында тектоникалық жағдайлар, әсіресе глобольды масштабта және
Геохимиялық көрсеткіштер мен мұнайлардың геосинклинальды және платформалы облыстарда таралу
1.9.1-кесте
Геосинклинальды облыстар Ежелгі платформалар
Мұнайлар түрінің үлкен спекторы:
М, МН, НМ, Н
Мұнайлар түрінің ерекшелігі:
Метанды түрі үшін М 98% дейін (фракциясы 300 0С),
Үлкен амлпитудалық жарылымдар әсерінен мұнайлар түрінің әр түрлі қабаттарға
Мұнайлардың көптеген жаңа мұнай қорлары. Үлкен территориядағы көмірсутек құрамының
Әр түрлі мұнайлардың жақын қасиеттері: М (фракциясы 3000С)-50%, парафин-4-7%.
Құрамында күкірт, шайыр және жеңіл фракцияларының ауытқуы (S 0,1-5,8%,
Көптеген метанды мұнайлар қорлары.
Геосинклинальды және т.б. тектоникалық белсенді облыстардағы мұнайлар түрінің геохимиялық
Ірге тасы палеозойды жас платформалық облыстардағы мұнайгаздылық, әдетте мезозой
Әр түрлі фракциялардағы метанды көмірсутектердің жоғары концентрациялы көрсеткіші, мұнайлардың
Ежелгі платформа, негізінен бәсең тектоникасымен ерекшеленеді және көрсетілген геологиялық
Литологиялық қасиеттер (жағдайлар), негізінен күкіртті және жоғары күкіртті мұнайларда
Гидрогеологиялық жағдайлар қасиеттеріне келесі (бағытта) әсер етеді. Олар: гипертекті
Гидрогеологиялық фактордың әсері әсіресе гипертекті белдемдерде жатқан мұнай шоғырларында
\Мұнайлардың инфильтрационды суларды сіңіру облыстарына жақын орналасқан кейбір салыстырмалы
(Батыс Канада және Оринок МГБ)
1.9.2-кесте
Кен орын Тереңдік м Су минерали-зациясы Р, г/см3 Шайырлар
V Ni
А Н М
Батыс Канада бассейні (төменгі бор түзілімдері)
Пембина Фенн-Биг-Валли Атабаска 1555
770
- 80
8
1 0,835
0,860
1,02 7,8
-
24,2 0,1
-
19,4 0,3
1,1
1,5 -
-
- -
-
- 29
23
0 12
10
- 24
40
- 64
50
-
Оринок бассейні (плиоцен-миоцен түзілімдері)
Офисина
Кири-Кире 1450
350 65
2 0,849
0,951 4,0
20 -
1,1 0,55
1,33 54
102 8
18 34
4,6 15
- 31
- 54
-
Гипертекті белдемдерден алшақ орналасқан аймақтарда судың минерализациясы максималды (80
Мұнайдың гипертек белдемдеріндегі физика-химиялық көрсеткіштері (мысалы, Совет Үкіметі кенорындары).
1.9.3 кесте
Кен орындар Түзілім Тереңдік, м Р қаб МПа Q,
Парафин (С16-С36) Күкірт Шайыр
Тиман-Печера облысы
Ярег D2 180 1,6 2,5 947 0,4 1,2 44
Еділ-Жайық облысы
Шумов
Калинов
Жирнов-
Бахметов P1
C1
C2 570
225
680 5,5
2,7
7,0 4,0
8,9
20 924
885
900 2,9
3,2
0,6 3,2
3,0
0,5 34
22
14 13
-
2
Каспий маңы алаңы, оңтүстік Ембі МГО
Таңатар
Қорсақ
Терең-
Өзек
Тажығаш J2
K1
K2
K1 110
430
200
370 0,6
4,5
-
3,7 -
4,2
2,6
2,3 893
920
922
929 0,2
0,4
1,3
2,0 0,2
0,3
1,1
1,0 10
17
13
10 0
0
0
0
Маңғышлақ МГО, Бұзашы районы
Қара-
Жанбас
Төбежық
K1
K1
320
350
3,6
-
5,1
0
947
945
2,3
-
-
-
19
35
1
0
Батыс Түркімен МГО
Небит-
Дағ N2
235
4,2
25
906
0,9
0,3
22
5
Сахалин облысы
Шығыс-
Эхаби
Шхунды P2
700
700 6,5
7,0 23
25 918
934 0,4
0,4
0,5
0,2 23
17 0
0
Мұнайлар қасиеттері терңге тараған шоғырлар әсері жоғарғы горизонтта гипертекті
Басым көпшілігі газ жиналу белдемдеріне кіретін мұнайлар өте жеңіл
Келтірілген мұнайлар жіктемесі оларлдың таралу түрлерінің мәліметтері болып келеді.
1. Метанды (МН, М) тұтасымен парафинсіз, төмен шайырлы, жоғары
2. Нафтенді (Н. НМ) жоғары циклинді, төмен парафинді және
3. Метанды-нафтенді парафинді, жоғары шайырлы мұнайлар (РқанҚ>Н)-екі түрге бөлінеді:
а) парафинсіз, төмен күкіртті, басым бензинді – керосинді фракция
б) парафинді, күкіртті мұнайлар, аз фракциялы – бұларда сол
Сонымен, мұнайлар түрінің таралуы негізінен олардың қалыптасуымен, жату жағдайларымен
Батыс Сібір газ және мұнай жиналу белдемінің мұнайлар құрамы
1.9.4-кесте
Көрсеткіштер Солтүстік МГО Орталық МГО
Тығыздық, кг/м3
Фракция шығуы 300 0С, %
Күкірт, %
Силикагельді шайырлар, %
Асфальтендер, %
Фракция
Құрамы
м. к.-200 0С
Алкандардың таралуы
Моно және полициклиндердің қатынасы
Шайырлардағы оттегінің салыстырмалы мөлшері 780-830
>50-60
0.02-0.07
1.5-4
белгіленбеген
15-20
25-30
50-60
С25-С28 дейін
Моноциклинді
Төмен 860-890
Реңб болған жағдайда ұңғыда мұнайгазсу байқалуы болады.
Мұндай жағдай келесі нәтижелерде пайда болады:
АВПД қабаттың ашылуы
ГТБ талабына сәйкес келмейтін бұрғылау сұйығын пайдаланудан
Аспаптарды көтеру кезінде жанармайдың жетіспеуінен немесе болмауынан ұңғымада
Үлкен жылдамдықпен аспаптарды көтеру кезінде қабатта қысымның төмендеуінен
Бұрғылау бағанын босату кезінде мұнай білігінің тозуынан бұрғылау сұйықтығының
Бұрғылау сұйықтығында газсыздандырудың жеткіліксіз болуы немесе мүлдем болмауы
Мұнайгазсу байқалуы және ашық фонтанды тоқтатудың негізгі жағдайын, газмұнайсу
Газмұнайсу байқалуының белгілерін ерте табудың екі түрі бар: тіке
Тіке белгілері:
қабылдау сыйымдылығында бұрғылау сыйымдылығының көлемінің ұлғаюы
сорапқа тұрақты беру кезінде ұңғымадан шыққан бұрғылау сұйықтығының құйылуы
шығып жатқан сұйықтық тығыздығының азаюы.
Қосалқы белгілері:
механикалық өтімділік жылдамдығының ұлғаюы
сұйықтықтың құрамында еріген сульфиттің болуы
бұрғылау сорабының қысымының төмендеуі
ротордағы айналымның өзгеруі
бұрғылау сұйықтығының артуы
Құйылатын және ығыстырылып шығарылатын бұрғылау сұйықтығының көлемінің өзгеруі бойынша
бұрғылау тізбегі мен шегендеу тізбегін түсіру кезінде есептеу көлеміне
бұрғылау тізбегін көтеру кезінде құйылған бұрғылау сұйықтығының есептеу көлеміне
Бұрғылау құбырлар тізбегін толығымен көтеру кезінде мұнайгаз байқалуын ерте
бұрғылау сұйықтығының құйылуы
бұрғылау сұйықтығының деңгейінің түсуі
гермитизирленген сағада аз желде қысымның артуы
Қабылданған сыйымдылықта: 1м3 бұрғылау кезінде, 5м3- дейін түсіру
Қабылданған сыйымдылықта бұрғылау сұйықтығының салыстырмалы көлемінің артуы ретінде герметизделген
Қабылданған сыйымдылықта бұрғылау сұйықтығының салыстырмалы көлемінің артуы мына формуламен
Vсал=
Н- ұңғыма тереңдігі, м
[Р]- мүмкін болатын саға қысымы, мПа
S- құбыр кеңістігінің ауданы, м2
f- бұрғылау сұйықтығының тығыздығы, кг/м3
g- еркін түсу үдеуі 9.8м/с2
Ұңғыма сағасында газмұнайсу байқалу кезінде қабылданатын қысымды анықтау формула
Ұңғыма сағасында мүмкін болатын қысым, жыныстарды гидроажыраумен қамтамасыз ету
[Риз.к]гр ≤ Ргр- pgLгр,
мұндағы, [Риз.к]гр – сағадағы гидроажырау кезіндегі мүмкін болатын қысым,
Ргр- гидроажырау қысымы, мПа
Lгр- әлсіз жыныстардың шөгу тереңдігі.
Шегендеу құбырының беріктігіні жағынан қарастырсақ, ұңғыма сағасында мүмкін болатын
[Риз.к]гр=0.8Ропр,
мұндағы, Ропр- тізбекпен нығыздалған қысым.
4.2 Мұнайгаз байқалғанда ескерту шаралары.
Қарастырылатын бұрғылау жағдайы үшін алаңда ұңғыма
∆ρ=
Газмұнайсудың байқалуын болдырмаушы маңызды фактор бірі- бұрғылау сұйықтығының және
Барит-300г
Дизель отыны-100м3
Битум-25т
Әк-25т
ЖС-7реагенті-20т
Сульфанол-5т
Смад-5т
Эмульгатор-07т
Бектонит-2т
Газмұнайсу байқалуын болдырмау шараларына, өнімді горизонтты ашатын ұңғымада геологиялық-техникалық
Газмұнайсу байқалуын жоюдың бірнеше әдістері бар. Олардың бірі ұңғыманы
ұңғыманы үздіксіз өшіру тәсілі
күту және күрделендіру тәсілі
ұңғыманы екі кезеңмен өшіру тәсіл
Соңғы екі кезеңмен өшіру тәсілінің негізгі айтарлықтай қолайлылығы жұмысты
Газмұнайсу байқалуын екі кезеңмен өшіруін есептеу Краснодар ВНИИКР нефть
1. Бұрғылау сұйықтығының қажетті көлемі:
υ=(V1-υ3)1.12
мұндағы, V1-экспериментальды тізбектің ішкі көлемі
υ3 = υ2 – υ2′, υ2 – υ2′- НКТ
1.12- ЕТП бойынша коэффициент.
2. Флюид түрін анықтау:
ρф=
z=
z- оқпандағы флюид биіктігі
Vпр- ағын көлемі
q- УБЖ көлемі есебімен
3. Айналымның бастапқы қысымы:
Рн= Рг.с+Риз.+5
4. Айналымның соңғы қысымы
Рк= Рг.с+Риз.+0.5
5. Соңғы тығыздық
ρк= ρн+
6. Айналымның соңғы қысымы
Рк= Рг.с
7. Максималды күтілетін қысым Р және өшіру кезіндегі бұрғылау
∆V=Vmax-V0
Vmax=0.5 Vз.п
а=
Рmax=Рт+(Рқ-Рт)
Егер Рmax