Ақша қаражаты


Казтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университетінің
Экономика, құқық және бизнес колледжі
0705002 мамандығы бойынша «Бухгалтерлік есеп» пәнінің
Курстық жұмысы
Тақырып: Кассадағы ақша қаражат есебі және оның құжатталуы
Орындаған: Занкоева М.И.
Бух -31(к) тобы
№096 шифр
Тексерген: Өмірбаева З.М.
Қарағанды қ.
Жоспар:
Кіріспе
1 бөлім. Ақша қаражаты
1.1 Ақша қаражатының түсінігі
1.2 Кәсіпорындағы касса және кассадағы ақша қаражаты түсінігі
2 бөлім. Кассадағы ақша қаражат есебі, оның құжатталуы
2.1 Кассадағы ақша қаражаты қозғалысын құжаттық рәсімдеу
2.2 Кассалық кітапты жүргізу және касса бойынша
есеп беруді тапсыру әдісі
2.3 Кәсіпорын кассасындағы ақша
қаражатының кіріске алынуы
2.4 Кәсіпорын кассасындағы ақша қаражатының
шығысқа шығарылуы
2.5 Кассадағы ақша қаражатының синтетикалық және талдау есебі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша слайд, құжат үлгілері
Кіріспе
Ақшалай қаражаттарды басқару қаржы нарығында өте күрделі қиындықтарға
Шаруашылық субъектінің кассасы қол ақша қаражаттарын (ұлттық және
Кассада қол ақшаны сақтау, қабылдау және беру, Қазақстан
Әрбір шаруашылық субъектісі қол ақшамен есеп айырысуды жүргізу
Кәсіпорын кассасы қажет болған жағдайда оны сақтандыру ұйымдары
Ақша қаражаты – кәсіпорын кассасындағы қолма-қол және ағымдағы
Ақша қаражаттарының баламалары (эквиваленті) – бұл ақшалай қаражаттың
Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, инвестициялық және қаржылық қызметі
Ақша қаражат қозғалысының есебі №7 ХҚЕС және №2
Ақшалай қаражат қозғалысының ішкі бақылау жүйесі – активтерді
Курстық жұмыстың мақсаты – ақша қаражатының кәсіпорын үшін
Ақша қаражатының түсінігі
№2 ҰҚЕС №7 бөліміне сәйкес ақша қаражаты
Аталған стандартқа сәйкес ақша қаражаттарына келесі анықтама беріледі:
Ақша қаражатттары бұл - қолма қол ақшалар мен
Ақша қаражаттарының баламалары (эквиваленті) – бұл, қысқа мерзімді,
Қазыналық вексель – 1жыл мерзімді үкіметтік пайызсыз міндеттеме.
Нарықтағы құнды қағаз – қысқа мерзімді ақша қаражатының
Депозиттік сертификаттар – қысқа мерзімді инвестициялар. Қосымша ақша
Ақша қаражатының ағымы аталған стандарт бойынша операциялық, инвестициялық,
Ақша қаражатының қозғалысы кәсіпорында операциялық, инвестициялық және қаржылық
Операциялық қызмет – кәсіпорынның негізгі кіріс келтіретін қызметі.
Кәсіпорын операциондық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының ағымын екі
1.Тура әдіс – бұл әдістежалпы ақша түсімі мен
2.Жанама әдіс арқылы таза табыс пен шығыс ақшалай
Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі түрлері ашылады. Мысалы,
Операциялық қызметте тікелей әдісті пайдаланған кезде ақша қаражатының
Жанама әдістер – бұл әдісте таза табыс немесе
Инвестициялық қызмет – ақша қаражатының баламаларына жатпайтын активтер
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да
Қаржылық инвестицияларды алу, басқа кәсіпорынға қарыз ақша беру,
Инвестициялық қызмет бухгалтерлік баланстың ұзақ мерзімді активтерінің құрамына
Қаржылық қызмет меншік капиталы мен қарыз капиталының құрамы
-шығарылған акциялардан түскен ақша қаражаттары және басқа да
-алынған банктік және банктік емес несиелерді өтеуге жұмсалған
Кәсіпорын қаржылық, инвестициялық және ақшасыз операцияларды жүзеге асыруы
Кәсіпорындағы касса және кассадағы ақша қаражаты түсінігі
Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі
Ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақтылы
Кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгенділігін және олардың тиімді
Есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске
Қазірге кезде ақша қозғалысын басқару қаржы нарығының күрделілігіне
Ақшалар шоттарында тек қана жедел арада қабілетті активтер
Ақшалай қаражаттарды басқару қаржы нарығында өте күрделі қиындықтарға
Ақша баламалары – бұл ақшаларға ұқсас, бірақ басқаша
Ақша баламаларын кәсіпорынның есеп айырысу құралдары ретінде қарастырудың
Кәсіпорындар мен ұйымдардың меншігіндегі пошта маркалары, алынған вексельдер,
Овердрафт – дегеніміз кәсіпорынның иелігінде, яғни активті шоттың
Ақшалай қаражатқа міндеттемені жедел төлеу үшін қолдануға болатын
Мысалы, «Азияавто» жеке шаруашылық серіктестігінің өз қолма-қол кассасы
2.1 Кассадағы ақша қаражаты қозғалысын құжаттық рәсімдеу
Есеп-қисап құжаттамаларын қолмен өңдеу, сол сияқты автоматтандырылған өңдеу
Кассалық операциялар қолма-қол ақша қабылдаған соң бас
Кассадан ақша беру кассаның шығыс (№КО-2) (ҚОСЫМША) ордерімен
Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде
Кіріс және шығыс касса ордерлері мен оның орнына
Еңбекақы, уақытша еңбекке жарамсыздығы бойынша жәрдемақылар мен
Банктен ақша алғаннан кейін үш күн өткен соң,
Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар
Кіріс және шығыс кассалық құжаттарды тіркеу үшін
Кіріс және шығыс ордерінің күні мен нөмірі;
Кімнің қолына ақша берілді немесе кімнен алынды, сол
Берілген немесе алынған ақшалардың қандай мақсаттарға берілгені;
Түскен немесе берілген ақшалардың сомасы;
Касса ордерлері бойынша ақшаны қабылдау мен беру тек
Кассадағы сақталатын ақша қаражаттары мен қатаң есептегі бланкілеріне
Кассада анықталған артық шыққан ақша қаражаттары кіріске алынады,
Қолға берілетін ақшадан өзге, кассада акциялар, мемлекеттік зайымдардың
Қатаң есептегі бланкілерге мыналар жатады: асханадан тамақ алуға,
Есеп саясатында белгіленген мерзімдерде кассада сақталатын ақша
Кассалық операциялар есебін компьютерлендіру кезінде, сондай-ақ кассалық құжаттарды
1280 “Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек”шотының дебеті.
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті.
Қатаң есептегі бланкілердің кем шығуынан субъектіге келтірілген шығын
Кассадағы қатаң есептегі бланкілердің кем шығуы анықталды:
а) нақты өзіндік құн мен көрсетілген құн
1280 “Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек” шотының дебеті,
1350 “Өзге қорлар” шотының кредиті, субшот “қатаң есептегі
б) көрсетілген құны бойынша:
1280 “Өзге қысқа мерзімді дебиторлық берешек” шотының дебеті,
3520 “Алдағы кезеңнің кірістері” шотының кредиті.
Қатаң есептегі бланкілердің жетпейтін құны кассаға салынды:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті.
1250 “Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті,
«Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма-қол ақша» есебі. Валюта
Субъектінің оперативтік кассасындағы қолма-қол ақша есебі. Қоғамдық тамақтандыру
2.2 Кассалық кітапты жүргізу және касса бойынша есеп
Қолға берілетін және қабылдайтын ақша қаражаттарын сақтау үшін
Касса – бұл ақша сақталуын қамтамасыз ететін арнайы
Оған арналған бөлме кассалардың өрттен қорғау белгілерімен және
Кассалық операцияларды кассир жүргізеді, ол материалды жауапты тұлға
Кассадағы ақша қозғалысының есебі касса кітабында жүргізіледі (Қосымша),
Касса кітабының екі жартысы да бірдей номерлермен номерленеді.
Есеп беретін бланкі сол күн ішіндегі операция соңына
Касса кітабында ақша кімнен алынғаны және кімге берілгені,
Кассалық операциялардың көлемі үлкен болмаған кезде, кассалық есеп
Күн сайын немесе 3-5 күнде бір рет жұмыс
Кассалық операцияларды бақылау процедуралары міндетті түрде аяқ астынан
1.Чектер мен чектік кітапшаларды сақтаған жөн;
2.Кассалық кітап бойынша кассадағы қалдық ақшаны келесі күнге
3.Кассалық кітап бойынша есептегі ақшаны әр сайын есептеп,
4.Касса кітабындағы ақша операциялары мен кассадағы ақша тізімінің
5.Кіріс пен шығыс бойынша кассалық кітаптағы ақша ағымының
6.Кіріс пен шығыс ордерін тіркеп, күнтізбе арқылы тексеру;
7.Кассалық операцияларды мекеменің банкке қарасты ақша қатынасын тексеру;
Инвентаризация кезінде кассадағы ақшаның жалпы саны тексеріледі.
Инвентаризацияға арнайы акт толтырылады. Егер де кассада ақша
Сонымен қатар, кассалық операцияларды тексеру кезінде мынадай тәртіпті
1.Кассир мен жазба түріндегі келісім шарттың болуы, материалды
2.Кассалық операцияны жүргізу жөніндегі нұсқауға байланысты ақшаны сақтауға,
3.Қазақстан Республикасының жергілікті республикалық бюджеттегі ақшаны тез арада
4.Кассалық құжаттардың өз уақытында толтырылуы және кассалық операциялардың
5.Мемлекет мекемеде қалған ақша лимитін бақылап отыруын қадағалау;
2.3 Кәсіпорын кассасындағы ақша қаражатының кіріске алынуы
Кассаға ақша кірістелген кезде 1010-«Кассадағы теңгемен және валютамен
1030-«Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен және шетел валютамен ақша
1250-“Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі», онда қызметкерлердің:
активтерді сатып алуға есеппен берілген ақша қаражаты, қызметтерге
6010-«Өнімді сатудан және қызметтер керсетуден түсетін кіріс», онда
Ақша кассаға түскен кезде 1010 - «Кассадағы теңгемен
6010-«Өнімді сатудан және қызметтер керсетуден түсетін кіріс» және
1210-«Сатып алушылар мен тапсырысшылардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі»,
Кәсіпорынның кассасына түскен түсімді өткізгенде –1010 шоты дебеттеледі
ЖШС «Азияавто» кассасына ақша қаражатының кіріске алынуы:
№ Шаруашылық операция мазмұны Д К Сома, тг
1 Өткізілген өнімнен түскен түсім кассаға келіп түсті
2 Сатып алушылар мен тапсырушылар берешегін кассаға тапсырды
3 Ағымдағы банктік шоттан келіп түсті 1010 1030
4 Қызметкер түгендеу кезінде жетпеген немесе пайдаланбаған соманы
5 Құрылтайшыдан салым ретінде кірістелді 1010 5110 85000
6 Қайтарымсыз заңды тұлғадан келіп түсті 1010
7 Аванс ретінде сатыпалушылардан кассаға кірістелді 1010 3510/4410
8 Пошта бөлімінен жолдағы ақша қаражаты алынды 1010
9 Өз акцияларының сатылғаннан түскен түсімі кірістелді 1010
10 Оң бағам айырмашылығы анықталды 1010 6250 875000
11 Валюталық шоттан кассаға түсті 1010 1012 682000
Барлығы
29862200
2.4 Кәсіпорын кассасындағы ақша қаражатының шығысқа шығарылуы
Кассадан ақша берілген кезде 1010-шоты кредиттеледі және келесі
3350-«Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек», мұнда қыз-меткерлерге
2150-«Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі», онда қызметкерлерге берілген
1030-«Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен және шетел валютамен ақша
ЖШС «Азияавто» кассасынан ақша қаражатының шығысталуы:
№ Шаруашылық операция мазмұны Д К Сома
1 Жеткізушілер мен мердігерлерге төленді 3310/4110 1010 2108200
2 Банктік қарыз қайтарылды 3010/4010 1010 300800
3 Есептелген сыйақылар аударылды 3380 1010 983400
4 Корпорациялық табыс салығы төленді 3110 1010 300672
5 Бюджетке айып төленді 7210/7470 1010 212000
6 Ағымдағы банктік шотқа босатылды 1030 1010 2640000
7 Теріс бағам айырмашылығы анықталды 7430 1010 308000
8 Еңбекақы төленді – төлем ведомос бойынша
3350 1010 200850
9 Пошта бөліміне тапсырылды 1020 1010 645200
10 Түгендеу барысында сома кем шықты – кінәлі
11 Жетпеген сома жауапты тұлғаның мойнына жүктелді 1250
12 Жеткізушілерге аванс берілді 1610 1010 74320
Барлығы
7889042
2.5 Кассадағы ақша қаражатының синтетикалық және талдау есебі
Кассадағы операциялар есебі активті синтетикалық шоттардың бөлімдерінде
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты”
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”
Ақшалардың ұлттық валюта түрінде түсуі кезінде 1010 “Кассадағы
Қолма-қол есептесу мен дайын өнімдерді, материалдарды, жұмыстарды және
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті,
6010 “Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кірістер”
Есеп беруге тиісті сомалар бойынша жұмыскердің (қызметкерлердің) кассаға
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті.
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті.
Банктен қысқа мерзімді қарыз қолма-қол ақшамен алынды:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті.
3010 “Қысқа мерзімді банктік қарыз” шотының кредиті.
Банктегі есепшоттан кассаға түскен ақша қаражаты (еңбекақы беруге,
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
1030 “Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты” шотының
Өнім өткізіп, қолма-қол есеп айрысудан түскен түсім:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
6010 “Өнімдерді сатудан және қызмет көрсетуден алынатын кіріс”
Жолда деп саналатын ақшалай қаражат кассаға келіп түсті:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
1020 “Жолдағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Жұмсалмаған есеп берілетін сома кассаға қайтарылды:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;
Алдағы кезеңдер табысы шотына әр түрлі төлемдер кассаға
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
3520 “Алдағы кезең кірістері” шотының кредиті;
Жабдықтағаны, орындаған қызмет үшін аванс түскенде:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
3510 “Алынған қысқа мерзімді аванстар”,
4410 “Алынған ұзақ мерзімді аванстар” шоттарының кредиті;
Еншілес серіктестіктерден қайтқан берешектер (тәуелді, бірлесіп бақыланатын):
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
2120 “Еншілес ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”,
2130 “Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық
Ақшалардың ұлттық валюта түрінде кассадан берілуі кезінде 1020
Қолма-қол ақша төленген негізгі құралдар, материалдық емес активтер
2420 “Негізгі құралдар”,
2700 “Материалдық емес активтер” шоттарының дебеті;
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Кассадан есеп шотқа ақшалай қаражат тапсырылды:
1030 “Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты” шотының
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Кассадан еңбекақы, зейнетақы, жәрдемақы берілді:
3350 “Еңбекақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек” шотының
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Жабдықтаушылардың шотына кассадан қолма-қол ақша төлеу:
3310 “Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек”
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
ТМҚ жабдықталған, орындалған жұмыспен көрсетілген қызмет үшін берілетін
1610 “Берілген қысқа мерзімді аванстар” шотының дебеті;
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Алынған аванстың қайтарылуы:
3510 “Алынған қысқа мерзімді аванстар”,
4410 “Алынған ұзақ мерзімді аванстар” шотарының дебеті,
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Түгендеу кезінде анықталған ақшалай қаражаттың кем шығуы:
2180 “Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының дебеті;
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Анықталған кем шығу кінәліге қойылды:
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының дебеті;
2180 “Өзге де ұзақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының
Кінәлі кем шығуды өтеді:
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;
Егер кінәлі табылмаса, немесе сот өндіруден бас тартса:
7470 “Басқа да шығыстар” шотының дебеті;
2180 “Өзге де ұзақ мерзімді дебиторлық берешек” шотының
Түсім банкке инкассатор арқылы тапсырылды:
1020 “Жолдағы ақша қаражаттары” шотының дебеті;
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шетелдік фирмалардың және
Валютамен операция жасайтын субъектілер 1012 “Кассадағы валютамен ақша
Валюталық касса үшін бөлек касса кітабы ашылады. Валюталық
Валюталардың түсуі кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”
Банктегі валюта шотынан кассаға түскен қолма-қол шетелдік валюта
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;
1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының
Тиісті шетел валюталарына қатынасы бойынша теңге бағамының түсуі
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;
6250 “Бағамдық айырмадан түскен кірістер” шотының кредиті;
Есеп беруге тиісті тұлғалардың кассаға тапсырған валюта сомасынан
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының кредиті;
Валюталардың шығуы кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”
Есеп берілетін валюталық қаражаттың кассадан берілуі:
2150 “Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шотының дебеті;
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Шетелдік валютамен валюталық шотқа тапсырылған ақшалай қаражат:
1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Тиісті валюталарға қатынасы бойынша теңге бағамының көтерілуі нәтижесінде
7430 “Бағамдық айырма бойынша шығыстар” шотының дебеті;
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;
Қорытынды
Ақшалай қаражаттарды басқару қаржы нарығында өте күрделі қиындықтарға
Бірінші бөлім бойынша, жалпы ақша қаражаттарының қозғалысының
Екінші бөлімге келсек, кассадағы ақша қаражаттарының қозғалысын құжаттық
Кассадағы ақша қозғалысының есебі касса кітабында жүргізіледі, ол
Кассадағы операциялар есебі активті синтетикалық шоттардың бөлімдерінде
1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты”
1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”.
Сонымен, қорытындылай келе, касса дегеніміз – бұл
Қолданылған әдебиеттер:
Кеулімжаев Қ.К., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және
Назарова В.Л. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп: Оқулық
Халықаралық қаржылық есеп берудің №7 стандарты “Ақша қаражаттарының
Нурғалиева Р.Н. “Аралық қаржылық есеп”, Қарағанды – 2005
О.М. Жакупова, Бухгалтерлік есеп принциптері 2. Оқу
құралы. – Қарағанды, 2003 199 бет.
Өмірбаева З.М. Бухгалтерлік есеп әдістемелік жинағы. Оқу
тәжірибелік құрал. Қарағанды қ. 2008ж. 350 бет.
Радостовец В.К., Т.Ғ. Ғабдулин, Радостовец В.В., Шмидт О.И.
Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. - Алматы: НАК «Центраудит»,
2003,-38-42 бет.
Пікір
Оқушының аты- жөні
Мамандық 0705002 «Экономика, бухгалтерлік есеп және аудит»
Бух к ІІІ
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2008ж.
Пікір беруші
26