Жоспар:
Кіріспе............................................................................................................2
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік және қаржылық есептілік туралы заңы............................................................................................................3
І. Қаржылық есеп берудің сипаттамасы мен маңызы....................................................................................................................6
1.1. Қаржылық есеп берудің негізгі қағидалары
ІІ. Қаржылық есеп беруді жасау бойынша түгендеу және
2.1. Объектілерді түгендеу жұмыстары
2.2. Қателерді түзету
ІІІ. Қаржылық есеп беруді жасау.....................................................................16
3.1. Қаржылық есеп беруді пайдаланушыларды жіктеу
3.2. Стандарттар және қаржылық есеп беруді дайындау ережелері
3.3. Бухгалтерлік есептің тұжырымдамалық негізі
3.4. Қаржылық есеп беру элементтері
3.5. Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру
3.6. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру
3.7. Қаржылық есеп беруге жасалған түсініктеме жазба.
ІV. Консолидалынған қаржылық есеп беруді жасау......................................................................................................................27
4.1. Негізгі және еншілес заңды тұлғалардың консолидалынған есеп
4.2. Негізгі және тәуелді заңды тұлғалардың консолидалынған қаржылық
4.3. Бірлескен қызмет бойынша қатысулық үлесті қаржылық есеп
4.4. Байланысқан тараптар туралы ақпараттарды ашу
Қорытынды................................................................................................39
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі....................................................................40
Кіріспе
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Қаржылық есеп беру». Соған
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның
Қаржылық есеп беру заңдар мен принциптер негізінде жүзеге
Және де бұл тақырыпқа сай мынадай бөлімдер қарастырылады:
І. Қаржылық есеп берудің сипаттамасы мен маңызы
ІІ. Қаржылық есеп беруді жасау бойынша түгендеу және
ІІІ. Қаржылық есеп беруді жасау
ІV. Консолидалынған қаржылық есеп беруді жасау.
Бухгалтерлік есеп шаруашылық қаражаттарының құрамындағы және оларды жабу
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру.
Есеп беру 4 БЕС талаптары бойынша жасалады. Есепте
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік және қаржылық есептілік заңының 3-тарауының
3-тарау Қаржылық есептілік
13-бап. Қаржылық есептілік элементтері
1. Активтер, міндеттемелер және капитал қаржы жағдайын бағалаумен
Активтер – дара кәсіпкер немесе ұйым өткен оқиғалар
Міндеттеме – дара кәсіпкердің немесе ұйымның өткен оқиғалардан
Капитал – дара кәсіпкердің немесе ұйымның активтеріндегі барлық
2. Кірістер мен шығыстар пайда мен зиян туралы
Кірістер – есепті кезең ішінде активтердің түсімі мен
Шығыстар – есепті кезең ішінде активтердің қолдан кетуі
14-бап. Қаржылық есептілік элементтерін бағалау және есепке алу
1. Қаржылық есептілік элементтерін бағалау – аталған элементтер
2. Қаржылық есептілік элементтерін есепке алу әдістері және
15-бап. Қаржылық есептілік
1. Қаржылық есептілік дара кәсіпкердің немесе ұйымның қаржылық
2. Мемлекеттік мекемелердің қаржылық есептілігін қоспағанда қаржылық есептілік
Бухгалтерлік баланс
Пайда мен зияндар туралы есеп
Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп
Капиталдағы өзгерістер туралы есеп
Түсіндірме жазба.
Қаржылық есептілікті жасау тәртібі мен оған қойылатын қосымша
3. Егер ҚР-ның заңнамалық актілерінде өзгеше көзделмесе, мемлекеттік
4. Қаржылық есептілікке ұйымның басшысы, бас бухгалтері және
16-бап. Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары
Қаржылық есептілікті жасауды ұйымдар Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары
17-бап. Шоғырландырылған қаржылық есептілік
Еншілес ұйымдары бар ұйымдар негізгі ұйымның қызметі жөніндегі
18-бап. Есепті кезең
1. Жылдық қаржылық есептілік үшін есепті кезең
2. Жаңадан құрылған ұйым үшін бірінші есепті жыл
19-бап. Қаржылық есептілікті табыс ету
1. Ұйымдар:
Құрылтай құжаттарына сәйкес құрылтайшыларға;
ҚР-ның статистика органдарында тіркелу орны бойынша ҚР-ның мемлекеттік
ҚР-ның мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарына олардың құзыретіне
2. Қаржылық есептілік ҚР-ның ұлттық валютасымен көрсетіліп ұсынылады.
3. Ұйымдар жылдық қаржылық есепбін есепті кезеңнен кейінгі
4. 18-бапта көрсетілген мерзім шегінде құрылтайшылар аралық қаржылық
5. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну осы баптың
6. Жария мүдделі ұйымдар жылдық қаржылық есептілікті уәкілетті
Қаржылық ұйымдар жылдық қаржылық есептілікті ҚР-ның заңдарында белгіленген
7. ҚР-сы Үкіметінің шешімі бойынша, жария мүдделі ұйымдар
І. Қаржылық есеп берудің сипаттамасы мен маңызы
Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық-шаруашылық қызметін
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектінің
Есеп беру мәліметтерін кәсіпорынның тиімділігін бағалау үшін, сондай-ақ
Осымен қоса, есеп беру кәсіпорынның шаруашылық қызметін жедел
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас
1.1. Қаржылық есеп берудің негізгі қағидалары болып:
Есептеу. Қаржылық есеп беру есептеу қағидасының негізінде жасалады,
Толассыздық. Субъект өз қызметін жақын арада тоқтатпауды топшылайды
Түсініктілік. Қаржылық есеп беруде берілген ақпарат пайдаланушыларға түсінікті
Маңыздылық. Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар ондағы мәліметтерге қанағаттануы
Мәнділік. Қаржылық есеп беру негізінде қабылданған экономикалық шешімдер
Дұрыстық. Есеп беру негізінен анық мәліметтердің көрсеткіштерінен құралады,
Шындық және алалықсыз ұсыну. Қаржылық есеп беру субъектінің
Бейтараптылық. Қаржылық есеп беруде берілген ақпараттар күні бұрын
Сақтық. Кез келген шешімді қабылдаған кезде сақтық деңгейін
Аяқтау және салыстыру. Қаржылық есеп берудегі ақпараттардың анықтылығын
Жүйелілік. Пайдаланушы субъектінің қаржылық есеп беруін, оның әртүрлі
Есеп беруге қойылатын ең басты талап тазалығы (ашықтығы)
Жедел-статистикалық есеп беру кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметінің
Бухгалтерлік есеп беру кәсіпорынның өндірістік және қаржылық қызметін
Балансты және басқа да берілетін есептерді уақытында, әрі
Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа дейін қажет өңдеулерден өтеді.
Бірінші кезең. Әртүрлі шаруашылық фактілері құжатталады (іскерлік мәміле
Екінші кезең. Есеп мәліметтері есеп талабына байланысты жіктеледі,
Үшінші кезең. Есеп жиынтығы есеп беру нысандарына көшіріледі
Төртінші кезең. ШС-нің қаржылық-шаруашылық қызметі талданады.
Есеп беру жөніндегі жұмыстарды мүлтіксіз ұйымдастыру ісінде есепші
Жасалған баланстық және басқа берілетін есептердің көрсеткіштерінің дәлдігін
№2 «Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептің негізгі көрсеткіштерін
Жылдық есептің меншік иелерінде немесе құрылтай құжаттарында көрсетілген
Тараптары бар кәсіпорындар өздерінің бухгалтерлік есептерін берумен қатар,
Кәсіпорындар, егер ҚР-ның заңдарында басқадай ерекшеліктері ескерілмеген болса,
Берілген бухгалтерлік есепке кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтері
Кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің нәтижелері, мүлік пен қаржы жағдайы
Бухгалтерлік есепте жазбаларға өзгеріс енгізу жағдайы туындаса, осы
ІІ. Қаржылық есеп беруді жасау бойынша түгендеу және
Бухгалтерлік есеп шаруашылық қаражаттарының құрамындағы және оларды жабу
Ал бұл жыл сайын нақты қолда бар құндылықтардың
Түгендеу – бұл бухгалтерлік есеп әдісінің элементтерінің бірі,
Толық түгендеу – жылына бәр рет жылдық есеп
Ішінара түгендеу – тек қана түгенделетін объектілердің кейбір
Түгендеу өз сипатына қарап жоспарлы және кезектен тыс
Жоспарлы – алдын ала белгіленген мерзімді қойған мақсатына
Кезектен тыс – бұл кәсіпорынның басшысының тапсырмасы бойынша,
Ол БЕС 24 «Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру» стандартына сай
Кәсіпорын басшысы түгендеу жұмыстарын жүргізі тәртібін белгілейді, оның
Түгендеу жұмыстарын жүргізу үшін әрбір кәсіпорында тұрақты жұмыс
Түгендеу комиссиясының істейтін жұмыстары сақтау органдарындағы және өндірістегі
Түгендеу комиссяларының мүшелері кем шыққандарды және талан-таражға түскендерді
Мүліктің нақты қолда барын тексеруді бастағанға дейін түгендеу
Түгендеу комиссисының нәтижесі де тексеріледі, ол үшін ішінара
Екі түгендеу аралығындағы кезеңде құндылықтардың номенклатурасы бойынша үлкен
Түгендеу нәтижесі бойынша салыстыру тізімдемесі жасалынады, сосын оның
Негізгі құралдардың түгендеу жазбасы жалға алынған және күнделікті
Түгендеу қағазы өндірісті ұйымдастыру ережелері бойынша материалдық құндылықтарды
Түгендеу кезінде және басқа да тексерістердің көмегімен анықталған
Дебитор кәсіпорындар көшірмелерін алған соң, берешек қалдықтарын растауға
Түгендеу комиссиясы құжаттарды тексеру жолымен, банк мекемелерімен, қаржы
Талап ету мерзімі өткен дебиторлық борыштар сомалары бойынша
Түгендеу жне басқадай тексерістер кезінде анықталған қолда бар
артық немесе кем шыққан кезде олар өзара есепке
артық шыққан негізгі құралдар, материалдық құндылықтар мен ақшалай
құндылықтардың кемуі белгіленегн тәртіпте бекітілген нормалардың шегінде кәсіпорын
материалдық құндылықтар мен ақшалай қаражаттарының және де басқа
Тұрақты жұмыс істейтін түгендеу комиссиясының қолда бар құндылықтар
Есеп берер алдынла үлкен дайындық жұмыстары жүргізіледі. Бухгалтерия
2.1. Объектілерді түгендеу жұмыстары
Аяқталмаған құрылысты түгендеу барысында оны бар-жоқтығы және заттай
Аяқталмаған күрделі жөндеулерді түгендеу нақты өндірістің заттай жұмысын,
Кассадағы ақша қаражатын кассадағы қолда бар ақшаны белгілеу
Банктегі шот, несие бойынша, салық бойынша банкпен есеп
Баланстан берешектің есептен шығаруын тексеріп, 3 жылдың ішінде
Егер есеп айырысуларды түгендеу дебиторлық және кредиторлық және
Тексеруге жататындар:
есеп беруші тұлғалармен есеп айырысу – ҚР заңында
кредиттерді алу және өтеу бойынша банкпен есеп айырысу
сатып алушылар және тапсырыс берушілермен, жабдықтаушылар және мердігерлермен
Еңбекақы бойынша субъектінің қызметкереге берешегі – комиссия істелінген
Есептеудің дұрыстығ, мөлшерлеме көлемі және салық төлеу мерзімдері
Алдағы кезең шығндары – құжат бойынша шотта көрініс
Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу – жолдағы тауарлар
Инвестицияны түгендеуде құнды қағаздарға жұмсалған шығынд растайтын құжаттар,
Материалдық емес активтерді түгендеуде олардың есепте дұрыс әрі
Материалдық емес активтерді қабылдау-тапсыру актілерінің қолда бар болуы
2.2. Қателерді түзету
Түгендеумен қатар қаржылық есеп беруді жасау үшін шындыққа
Есептік кезең үшін қаржылық есеп беруді жасау өткен
Қаржылық есеп беруді жасау кезіндегі барлық қателерді елеулі
«Таза табыс немесе кезеңдегі залал, елеулі қателер және
«Таза табыс немесе кезеңдегі залал, елеулі қателер және
Математикалық есептеулерде;
Есептік саясатты дұрыс қолданбаудан;
Ақпараттарды, алдауды немесе ынта қоймауды бұрамалап көрсету.
Бұл қателерді түзету таза табысты немесе есептік кезеңдегі
«Қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп ебру» бухгалтерлік есеп
Бөлінбеген табыстың алғашқы сальдосын өзгерту жолымен есеп беруде
Таза табысты немесе есептік кезеңдегі залалды анықтауда қосу.
Ағымдағы есептік кезеңдегі елеулі қателерді түзету:
2007 2006
Өнімді сатудан түскен табыс 193000 140000
Сатылған өнімнің өзіндік құны 160000 112000
Қызмететн түскен табыс 33000 28000
Корпоративтік табыс салығы 9900 8400
Таза табыс 23100 19600
Бөлінбеген табыстың алғашқы сальдосын өзгерту жолымен елеулі қателерге
2007 2006
Есептік кезең басына – бөлінбеген табыс 47500 29000
Елеулі қателерді түзету (корпоративтік табыс салығын шегеру үшін)
(27000*30%=8100)
(27000-8100) 18900
Қайта саналған бөлінбеген табыс 28600 29000
Таза табыс 23100 19600
Есептік кезеңнің соңына – бөлінбеген табыс 51700 48600
ІІІ. Қаржылық есеп беруді жасау
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кезеідегі қызметінің
Қаржылық ақпаратты пайдаланушылар екі топқа бөлінеді:
Ішкі;
Сыртқы.
Сыртқы пайдаланушылар екі категорияға бөлінеді:
Субъект қызметіне тікелей қаржылық мүддесі бар:
Қазіргі және болуы ықтимал инвесторлар;
Қазіргі және болуы ықтимал кредиторлар.
Субъект қызметіне жанама қаржылық мүддесі бар:
Салық органдары;
Реттеуші органдар;
Статистикалық органдар;
Басқа топтар (аудиторлар, кеңесшілер, тұтынушылар топтары)
3.1.Қаржылық есеп беруді пайдаланушыларды жіктеу. «Қаржылық есеп беруді
Берілген инвестиияларға байланысты тәуекеклді көтеруші инвесторлар. Оларға акцияларды
Тиесілі кредиттер мен проценттер бола ма, олар уақтылы
Тиесілі сома бола ма, төлене ме деп анықтауға
Сатып алушылар. Олар субъекттің үздіксіз қызметі туралы, әсіресе
Қызметкерлер. Олар субъект қызметінің тұрақтылығы мен тиімділігі туралы
Ресуртарды бөлу жайлы ақпарат алуға мүдделі мемлекеттік органдар.
Көпшілік, өйткені субъектілер жергілікті экономикаға көптеген тәсілдермен елеулі
Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсыну үшін ұйым
Қаржылық есеп беру кәсіпорынның инвестииялық саясатын жасауға, несиелеу
Кәсіпорынның қаржылық есеп беруін әрқилы пайдаланушыларының әртүрлі мүдде
Бұл ереже барлық пайдаланушылардың мүддесіне ортақ әрі сай
Есеп берудің мәліметтері Пайдалылығы
Экономикалық ресурстары
(активтер құрылымы) Кәсіпорынның табыс алу қабілітін бағалау және
Қаржылық құрылымы
(кәсіпорынның қарызы мен меншік капиталының ара қатынасы) Қарыз
Өтімділік пен төлем қабілеттілігінің коэффициенті Өз міндеттемесіне жауап
Рентабельділік пен іскерлік белсенділігінің коэффициенті Кәсіпорынның ресурстарды пайдалану
Қаржылық жағдайының өзгеруі Қаржылық, инвестициялық, оперативтік қызметінің нәтижесінде,
Қаржылық есеп беру өзара байланысты, өйткені ондағы шаруашылықтың
Қаржылық есеп пайдаланушылар үшін айқын, түсінікті болуы және
Қаржылық есеп беруде заңды тұлғалардың атауы, тұрған жерін,
Қаржылық есеп беру өткен кезеңдердің мәліметтерімен салыстырылады. Есеп
3.2. Стандарттар және қаржылық есеп беруді дайындау ережелері.
Бүкіл әлемдегі қаржылық есеп берулерде қолданылатын бухгалтерлік есеп
Қаржылық есеп берудің Халықаралық стандартары комитеті барлық жерде
ҚЕХСК-ның басты мақсаты – егер мыналар анықталып, қол
Міндеттер, оларды шешу үшін қаржылық ақпарат талап етіледі;
Ақпараттық жүйе құру приниптері;
Осы ақпараттың салалық сипаттамалар;
Қаржылық есеп беру элементтері;
1997 жылдан бастап ҚР-да ҚЕХС негізінде жасалған бухгалтерлік
3.3.Бухгалтерлік есептің тұжырымдамалық негізі
Ол мынандай аспектілерден тұрады:
Қаржылық есеп берудің мақсаттары – пайдаланушыларға қаржылық жағдай,
Алайда, қаржылық есеп беруде сонымен келесі көрсетілгендерге пайдалы
несиелерді ұсыну жөніндегі инвестициялық шешімдерді қабылдауға;
субъектінің алдағы ақшалай түсімін бағалауға;
субъектінің ресурстары мен міндеттемелерін қарауындағы ресурстармен байланысты бағалауға;
басшы органдардың жұмысын бағалауға.
Экономикалық шешімдерді қабылдау үшін пайдаланушыға субъектінің ақшалай қаражатты
Бұл үшін оларға субъектінің қаржылық жағдайын, іс-әрекетін және
Қаржылық жағдайда ол бақылайты экономикалық ресурстар, оның қаржылық
Өтімділік, төлем қабілеттілігі – қаржылық міндеттемелерді осы кезеңде
Субъект қызметінің көрсеткіштері, оның тиімділігіпайдалылығы туралы ақпарат экономикалық
Ақшалай қаражаттың қозғалысы туралы ақпарат субъектінің ақшалай қаржыны
Қаржылық есептер өзара байланысты, өйткені олар шаруашылық өмірдің
Түсініктеме жазбада пайдаланушыларға қаржылық есеп баптары жөніндегі қосымше
Бухгалтерлік және қаржылық есеп берудің негізгі принциптері
«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы» заңда
субъектінің, сондай-ақ басқа да мүдделі тұлғаларды шаруашылық қызмет
субъектінің шаруашылық іс-әрекетін жүзеге асыруда ҚР заңдарын сақтауын
Қойылған міндеттерді орындау үшін қаржылық есеп беру негізгі
Кезеңдік қаржылық есеп беру субъект жөніндегі бухгалтерлік ақпаратты
3.4. Қаржылық есеп берудің элементтері
ҚР-ғы бухгалтерлік есептің стандарттарына сай мынадай принциптер қабылданған:
Есептеулер. Табыс алынған, ал шығындар жұмсалған сәтінде есепке
Үздіксіз қызмет. Субъект өзінің іс-қызметін белгісіз уақыт кезеңі
Элементтер – қаржылық есептерге кіруге тиісті баптар тобы.
Актив – бұл құндық бағасы бар субъектінің құқығы
Активтердің физикалық нысаны да бар болуы мүмкін (ғимараттар,
ШЖС активтерге меншік құқығы болуы да болмауы да
Міндеттемелер – бұл өткен мәміленің нәтижесі, ол жүзеге
Меншік капиталы – бұл субъектінің міндеттемесі шегерілген активі.
Қаржылық нәтижесі – бұл есепті жылдағы кәсіпорынның қаржылық
Табыс – бұл есепті кезеңдегі активтердің өсуі, не
Шығыстар – бұл есептік кезеңде активтердің азаюы, не
Қаржылық есеп берудің элементтерін тану – бұл бухгалтерлік
кез келген болашақтағы олжаны осы баптарда көрініс табу
баптың құны бар, ол үлкен дәлдікпен өлшенуі мүмкін.
Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау. Бағалаудың көмегімен олардың
Бастапқы құны – активтер тараптардың келесімі бойынша белгіленген
Ағымдық құны – активтер есеп берудегі ақшалай сомасы
Сату құны – активтер өзінің сатылған құны бойынша
Дисконтталған құн – активтер келешекте келіп түсетін ақша
Баланстық құны – актив пен міндеттеме баланстық есеп
Субъект қаржылық есеп беруді жасау кезінде активтер мен
Енді біз қаржылық есеп беруді жасаудың тәртібі мен
Есеп берудің негізгі үлгісі болып бухгалтерлік баланс саналады.
Бухгалтерлік баланс 2 БЕС мен есеп беруді жасау
Баланс бас кітапта көрсетілген шоттардың қалдығы негізінде жасалады.
Ағымдағы активтер мен міндеттемелердің өзара зачет жасалуы рұқсат
Сонымен, баланстағы ағымдағы активтер мен міндеттемелерді анықтау және
Сонымен ұзақ және ағымдағы активтер, меншік капиталы, ұзақ
Баланс мәліметтері бойынша кәсіпорынның қаржылық жағдайы талданады.
3.5. Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру нысаны табыс
Қаржылық-шаруашылық қызметі туралы есеп беру келесі көрсеткіштерден тұрады:
- өнімді, жұмысты, қызметті сатудан түскен табыс; ҚҚС,
- өнімнің, жұмыстың, қызметтің сатылған өзіндік құнына кәсіпорынның
- жалпы табыс өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан түскен
- кезең шығыстары өнімнің, жұмыстың, қызметтің өндірістік өзіндік
- негізгі қызметтен түскен табыс – жалпы табыс
- негізгі емес қызметтен түскен табыс – кәсіпорнның
- салық салынғанаға дейінгі әдеттегі қызметінен алынған табысы
- табыс салығы бойынша шығыс – 11 БЕС
- төтенше жағдайынан алынған табысы;
- таза табыс.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру.
Есеп беру 4 БЕС талаптары бойынша жасалады. Есепте
4 БЕС стандартына сай субъекттер жасаған «Ақша
Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, қаржылық, инвестициялық қызметі тұрғысынан
Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттырының қозғалысын ашып көрсеткен
Операциондық қызмететегі ақша қозғалысын анықтау үшін тікелей және
Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі түрлері ашылады. Мысалға,
Операциондық қызметет тікелей әдісті пайдаланған кезде ақша қаражаттарының
Жанама әдістер – бұл әдісте таза табыс немесе
Таза табысты түзететін операциялар Түзетуді жүргізудің тәртібі
Материалдық емес активтер мен негізгі құралдар бойыншаесептелген амортизациясы
Ағымдағы активтердің сомасының өзгерістері: дебиторлық қарыздар, қорлар, болашақ
Ағымдағы міндеттемелердің сомасының өзгерістері, кредиторлық қарыздар, салық төлемдері,
Инвестициялық және қаржылық қызмет. Инвестициялық қызмет – ұзақ
Инвестициялық қызметке мыналар жатады:
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да
Негізгі құралдарды, материалдық емес активтерді және басқа да
Қаржылық инвестицияларды алу, басқа кәсіпорындарға қарыз ақша беру,
Инвестицяилық қызмет бухгалтерлік баланстың ұзақ мерзімді активтерінің құрамына
Қаржылық қызмет меншік капиталы мен қарыз капиталының құрамы
Оған мыналар жатады:
Шығарылған акциядан түскен ақша қаражаттары және басқа да
Алынған банктік және банктік емес несиелерді өтеуге жұмсалған
Кәсіпорын қаржылық, инвестициялық және ақшасыз операцияларды жүзеге асыруы
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру үшін арнайы
Өткен және есептік жылдағы баланс, оның барлық баптары
Өткен және есептік жылдағы қаржылық-шаруышылық қызметінің нәтижесі туралы
Мәліметтерді салыстырудың нәтижесінде қандайда қызмет түріне сомалардың үлес
Қаржылық есеп беруге жасалған түсініктеме жазба.
Түсініктеме жазба – кәсіпорында жасалған негізгі аналитикалық құжат.
Түсініктеме жазба қаржылық есеп берудің бір бөлігі ретінде
Есеп бөлігіне қатысты субъекттің есеп саясатында қаралған негізгі
Материалдық емес активтер мен негізгі құралдар – бағалаудың
Субъекттің инвестициялық саясаты – қаржылық инвестицияның баланстық құнын
ТМҚ - қорларды есепке алудың әдісі және
Тапсырыс берушілермен және сатып алуышлармен, дебиторлармен, еншілес, тәуелді,
Міндеттеме – несиелік саясатын, демалысқа шыққан еңбеккерлердің еңбекақысы;
Меншік капиталы – жарғылық және резервтік капиталын қалыптастыру;
Табыс және шығыс;
Түсініктеме жазба баланс бойынша ұзақ және ағымдағы активтерді,
Ұзақ мерзімді активтердің бөлігіне қатысты;
Ағымдағы активтердің бөлігіне қатысты;
Меншік капитылының бөлігіне қатысты;
Ұзақ мерзімді міндеттемелерге қатысты;
Қысқа мерзімді міндеттемелерге қатысты.
Қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру бойынша жазылған
кәсіпорынның барлық қызмет түрінен алынатын табыстың төмендеуіне әсер
төтенше жағдайлардан алынатын табыстар мен шығыстар;
есепті кезеңде орын алған және қаржылық шаруашылық қызметіне
Ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп беру бойынша жазылған
операциондық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысын ашу үшін
түсетін ақша қаражаттары мен клиент атына төленетін ақша
ақша қаражатының қозғалысы бойынша шектеулер және т.б.
Түсініктеме жазбада кәсіпорынның қаржылық қызметі мен қаржылық жағдайына
Бухгалтерлік есеп беру нақты бір кезең уақытындағы қаржылық-шаруашылық
IV. Консолидалынған қаржылық есеп беруді жасау
Есептік кезең біткен соң ШЖС қаржылық есеп беруді
Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның өзінің
Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның бар
4.1. Негізгі және еншілес заңды тұлғалардың консолиданған есеп
Заңды тұлға басқа кәсіпорынның акциясын сатып алу арқылы
Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар олардың топтасқан бөлігін емес,
Консолиданған есеп берудің құрамына: консолиданған бухгалтерлік балансы, консолиданған
13 БЕС сәйкес «Консолидалынған есеп беру және еншілес
Негізгі кәсіпорын өз кезегінде еншілес кәсіпорын да болуы
Негізгі заңды тұлға және оның еншілес заңды тұлғасы
Есеп беруді өзара сәйкестендіреді;
Активтер, міндеттемелер, меншік капиталы, табысы, шығысы туралы мәліметтердің
Кейбір баптар бойынша қайталауға жол берілмейді.
Бірнеше заңды тұлғалардың есеп беруінен бір ғана қаржылық
Түзету жазбалары консолидалынған қаржылық есеп берудің дайындау барысы
Толық есеп беру жасау кезінде еншілес заңды тұлғаның
Негізгі заңды тұлғалар және оның еншілес заңды тұлғалары
Егер де олардың есеп беруі әр кезде жасалатын
олардың сатып алынған күнінен бастап енгізіледі. Егер де
4.2. Негізгі және тәуелді заңды тұлғалардың консолидалынған есеп
Негізгі заңды тұлғалардың қаржылық есеп берулерінде тәуелді заңды
ҚРның заңдарына сәйкес егер басқа заңды тұлға оның
Инвестицияны жақын арада сату мақсатымен алынса;
Тәуелді шаруашылық серіктестігі қатаң шектелген ұзақ мерзімді жағдайда
Егер де инвестор тәуелді шаруашылық серіктестігінің еншілес тұлғасының
Инвестордың да, тәуелді заңды тұлғаның да қаржылық есеп
Негізгі және тәуелді заңды тұлғалар қаржылық есеп беруде
Егер де олардың пайдаланған есеп саясатында өзгешеліктер болса,
4.3. Бірлескен қызмет бойынша қатысулық үлесті қаржылық есепте
Өзінің қатысу үлесін есепеу үшін бірлескен қызметін жүзеге
Бірлескен қызмет жалпы шаруашылық мақсатына жету үшін екі
Бірлескен қызмет бойынша қатысушылар өзініңқаржылық есеп беруінде және
Бірлесіп бақыланатын өндірісте: активтер консолидацияланады және міндеттемелерін
Бірлесіп бақыланатын активтері: активтердің сипатына сәйкес жіктелініп, бірлесіп
Бірлесіп бақыланатын заңды тұлғаның қатысушылары өзінің жекелеген қаржылық
Бірлескен қызметке қатысушылар қаржылық есеп бергенде мына жағдайларды
Үлестік қатысушымен байланысты міндететменің жалпы сомасы және осы
Бірлескен қызметінің мақсаты бойынша оның басым бөлігіне сипаттма
Үлестік қатысумен байланысты ағымдағы активтердің, ұзақ мерзімді активтердің,
4.4. Байланысқан тараптар туралы ақпараттарды ашу.
Есептік кезеңде кез келген заңды тұлғаның қызмет нәтижесін
Ішкі факторларға осы заңды тұлғаның қызметіне қатысты шешімдерді
Байланысқан тараптардың арасында өзара жасалатын операцияларға бағаны белгілеу
Бақыланбайтын бағаларды салыстыру әдісі экономиканың салыстырмалы нарығында сатыпалушыларға
Қайта сатылатын бағасы бойынша бұл әдіс тауарларды басқа
Қосымша шығындар әдісі жабдықтаушылардың жасаған шығындарына қолайлы үстемелер
Қайта сату бағасын анықтау үшін орташа рентабельділік деңгейін
Кей жағдайда байланысты тараптардың пайдаланатын мәліметтерінде тек жасалған
Есеп беретін субъекті
Ия
Ия
Ия
Ия
Байланысты тараптар
Жарғылық капиталында субъктілердің 20% астам инвестициясы барма, немесе
Басым бөлігін заңды және жеке тұлғалар құрайды
Жарғылық капиталына салынған салымдардың 20% астам дауыс беруші
Еншілес немесе тәуелді заңды тұлғалар
Құрылтай немесе жалпы жиналысында жалпы басшы қызметкерді тағайындау
Басқарушы қызметкерлер
Басқа субъектілермен субъектіні басқару жөнінде келісімшарт жасалған ба?
Оперативті басқару құқығы
бар заңды тұлғалар
«Төленбеген капитал шоты» заңды және жеке тұлғалардың шаруашылық
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 4 5
1. Жалға беру келісімшартында көрсетілген бағасында негізгі құралдар
2. Жалға мерзімі өткен соң жалға алынған негізгі
3.
Жарияланған жарғылық қор сомасы белгіленген тәртіппен тіркелген
5020
5010
4. Материалдық емес активтерді жарғылық қорға жарна ретінде
2710-2740
5020
5.
Ақшалай қаражаттарды
Жарғылық қорға жарна ретінде төлеу
1010-1070
5020
Астана қаласы бюджетінің 2005-2007 жылдардағы көрсеткіштерінің серпіні
1-кесте
млн.теңге
Атауы 2005 жыл есеп беру 2006 жыл есеп
І. КІРІСТЕР 77 468,1 128 163,8 190 019,8
Салықтық түсімдер 32 854,4 45 288,8 55 189,6
Салықтық емес түсімдер 1 013,9 833,0 1 034,3
Негізгі капиталды сатудан түскен түсім 4 444,9 12
Ресми трансферттердің түсуі 39 154,8 69 658,3 116
ІІ. ШЫҒЫНДАР 82 462,4 125 658,9 191 279,7
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 833,8 1 089,9 1
Қорғаныс 92,5 136,5 141,3
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот,қылмыс -
атқару қызметі 2 381,2 3 770,6 4 146,2
Білім беру 9 300,7 9 255,9 12 063,3
Денсаулық сақтау 7 511,5 11 179,9 17 288,8
Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру 2 923,4 2
Тұрғын-үй-коммуналдық шаруашылық 32 291,5 45 620,8 66 996,9
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік 5 788,9
Отын-энергетикалық кешен және жер қойнауын
пайдалану 6 177,9 14 067,4 14 786,9
Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, аса қорғалатын
табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар
әлемін қорғау, жер қатынастары 167,9 231,5 349,3
Өндіріс, сәулет, қала құрылыс қызметі 511,3 849,5 861,0
Көлік және коммуникация 9735,1 21 892,1 38 803,7
Басқалар 120,9 167,1 951,3
Борышқа қызмет көрсету 295,3 167,9 52,7
Трансферттер 4331,1 6 895,3 11 619,6
ІІІ.ОРЕАЦИЯЛЫҚ САЛЬДО -4 994,3 2 504,9 -1 259,9
ІV.ТАЗА БЮДЖЕТТІК НЕСИЕЛЕНДІРУ -310,3
Бюджеттік несиелер 50,0
Бюджеттік несиелерді өтеу 360,0
V.ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІНЕ ҚАТЫСТЫ ОПЕРАЦИЯЛАР БОЙЫНША САЛЬДО 1 669,3
ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІН САТЫП АЛУ 1669,3 1 689,1 4
МЕМЛЕКЕТТІҢ ҚАРЖЫ АКТИВТЕРІН САТУДАН ТҮСКЕН ТҮСІМ 0,3
VІ. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫ(ПРОФИЦИТІ) -6 353,6 815,8 -5 277,4
VІІ. БЮДЖЕТ ТАПШЫЛЫҒЫН ҚАРЖЫЛАНДЫРУ(ПРОФИЦИТТІ ПАЙДАЛАНУ) 6 353,6 -815,8
ҚАРЫЗДЫҢ ТҮСУІ 5 070,3 5 070,3 7 170,3
ҚАРЫЗДЫ ӨТЕУ 1 454,7 2 358,9 -6 185,1
БЮДЖЕТ ҚАРАЖАТЫ ҚАЛДЫҒЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ 2 738,0 -3 527,2
Қаржы жылының басындағы бюджет қаражатының қалдықтары 3 502,9
Есепті кезең аяғындағы бюджет қаражатының қалдықтары 764,9 4
Материалдық емес активтер бабы бойынша есеп беруге жасалған
Қатар
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы,
теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Материалдық емес активтер сатылды:
қалдық құнына
тозу сомасына
босату құнына 170000
30000
211000 7410,2740,2110
2120,1030 2730, 6210
2 Сатылған материалдық активтер бойынша есептелген ҚҚС сомасына
3 Жылдық жиынтық табыс шотына есептен шығарылды:
табыс
шығыс 211000
170000 6210
5410 5410
7410
Акциялар бойынша дивиденттерді, сатып алынған бағалы қағаздар бойынша
Қатар
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы
Дебет Кредит
1 2 3 4 5
1 Кәсіпорынға тиісті акциялар бойынша дивиденттері, алынған бағалы
2 Өткен есепті кезеңдерінде алынған табысы, осы есепті
3 Атаулы құнынан төмен бағаға алынған бағалы қағаздардан
4 Жылдың аяғында, алынған табыс сомасы, жиынтық табыс
5 Сатылған материалдық активтер, өздерінің белгіленген тәртібінде есептен
- материалдық емес активтердің өз сатушысында болған кезінде,
- сатылған материалдық емес активтердің қалдық құнына 270000
6 Материалдық емес активтерді сатуға байланысты шыққан шығыны
Бағам айырмасы бойынша шыққан шығыстары жөнінде жасалатын шоттар
Қатар
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1 Белгіленген тәртіпте инвестиция сатылды:
- бас серіктестіктерінде 300000 7410 2210
- тәуелді серіктестіктеріне 500000 7410 2210
- бірге бақыланатын заңды тұлғаларға 100000 7410 2210
- басқа да ұйымдарға 100000 7410 2310
2 Белгіленген тәртіпте сатылды:
- акциялар 100000 7410 1150
- облигациялар 200000 7410 1130
- басқа да бағалы қағаздар 400000 7410 1110
3 Есепті жылдың аяғында бағалы қағаздарды сатуға байланысты
Басқа ұйымдардың қызметіне үлестік қатысудан түскен табыстар (зияндар)
Қатар
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет Кредит
1
1 Бас немесе тәуелді серіктестіктер өздерінің таза табысынан
2 Бас немесе тәуелді серіктестіктер өздерінің таза табысынан
Қорытынды.
Қорыта келе айтсақ,қаржылық есеп беру дегеніміз кәсіпорынның өткен
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектінің
Есеп беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас
Осының барлыған ескере келе кәсіпорындар қай кезде болмасын
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының «Қаржылық және бухгалтерлік есеп беру туралы»
«Кәсіорындағы Бухгалтерлік есеп» В.В.Радостовец. В.И.Радостовец О.Шмидт.
«Шаруашылық субъектідегі бухгалтерлік есеп» В.Л.Назарова.
«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп принциптері» Ә. Әбдіманапов.
«Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері» Кеулімжаев, Құдайбергенов.
«Шоттар жоспарын бекіту» 23.05.2007ж.
40
Шешім қабылдауға қатысу мүмкіндігі бар
Жарғылық капиталында инвестицияларынығ 20-50% құраған
Ашу
Қатынастың сипатымен мазмұны
Әсер ету дәрежесі
Субъектінің қабылдаған шешімдерін анықтау қабілеттілігі
Байланысты тараптар
Жарғылық капиталының 50%инвестициясын құраған
Есептік кезеңдегі операциялары
Заңды және жеке тұлғалардың жасаған келісімшарты