ЖОСПАР
КІРІСПЕ
Қаржы рыногы туралы ұғым
Бағалы кағаздар рыногы, оның мәні және
Бағалы қағаздардың эмиссиясы және айналысқа шығарылуы.
Қор биржасы
Пайдалану әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының қатаң түрде орталықтандырылған жоспарлы
Қаржы рыногы – бұл, ең алдымен
1 сызба. Әкономикалық жүйедегі рыноктын өзара
Қаржы рыногы және қор биржасы
1. Қаржы рыногы туралы ұғым
Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында қаржы рыногы
Экономикалық әдебиеттерде және шаруашылық практикада қаржы
2 сызба. Қаржы рыногының құрылымы.
Ақша рыногы дегеніміз қолма - қол
Кредит рыногы несие бойынша банктердің кредит
Ақша мен кредит рыноктары, әдеттегідей, айналым
Капитал рыногында қоғамдық өндіріс қатысушыларының орташа
Қаржы рыногында сатып алусатудың объектілері айрықшалықты
Қаржы рыногында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын
Рыноктың барлық тұрпаттарының өзара байланысы қаржы
1) реттелінген тауар рыногының болуы,
2) Ұлттық (орталық) банк тарапынан ақша
3) кредит рыногының жандандырылуы, оның толық
Кез келген субъектінің қаржы ресурстарына қажеттілігі
Қаржы рыногының жұмыс істеуінің негізгі алғышарттарына
1) бәсекені дамыту мен монополизмді шектеу
2) қаржы ресурстарын қайта бөлудегі мемлекет
3) шаруашылық жүргізуші субъектілер мен
4) бюджет тапшылықтарын қаржыландыру үшін несие
Қаржы рыногының маңызы бос ақша қаражаттарын
Қаржы рыногы бағалы қағаздардың бағасын белгілеу
Қаржы рыногының болуы инфляцияны тежейді, өйткені
Экономикалық реформа процесінде қаржы рыногының қалыптасып,
Инфляция бағалы қағаздарға айтарлықтай шектеу жасайды
Қаржы рыногының дамуы халықтың көпшілік бөлігінің
Қаржы рыногының жұмыс істеуінің маңызды факторы
Қаржы рыногының жандануы корпоративтік бағалы қағаздарды
Инвестициялық институттар, қор биржалары, биржадан тыс
2. Бағалы кағаздар рыногы, оның мәні
Бағалы қағаздардын түрлері.
Жоғарыда баяндалғандардан туындағанындай, бағалы қағаздар рыногы
Бағалы қағаздар рыногы экономиканың барлық субъектілерінің
Бағалы қағаздардың айналымға түсу уақыты мен
Бұдан басқа қаржы рыноктарын басқа критерийлер
Бағалы қағаздар рыногының жұмыс істеуі елдің
Қазақстанда қор рыногының қалыптасуы бұрынғы КСРО-ның
Алайда акционерлік қоғамдардың, брокерлік және қор
Нарықтық қатынастардың серпінді даму кезеңі Қазақстан
Әлемдік қаржы дағдарысының және экономиканың нақты
2003 жылы шілдеде «Бағалы қағаздар рыногы
Бағалы қағаздар рыногының қалыптасуы алты жылдай
Бастапқы рынок
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар (МЕБҚ) рыногы:
бастапқы орналастыру секторы;
сатып алу-сату секторы.
Корпорациялық облигациялар рыногы
Акциялар рыногы:
МЕБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Мемлекеттік бағалы қағаздар (МБҚ) секторы:
МБҚ-ны сатып алу-сату секторы;
МБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Қайталама рынок
Қор биржасы
Биржадан тыс бағалы қағаздар рыногының баға
Басқадай сауда-саттықты ұйымдастырушы.
Бағалы қағаздар - иеленушілеріне мүліктік құқықтар
Бағалы қағаздардың бір ерекшелігі ретінде олардың
Бағалы қағаздар нарық шаруашылығы жүйесінде ақшаны
Бағалы қағаздардың айналысқа шығарылуы әдетте нақтылы
Бағалы қағаздар бойынша олардың иелеріне дивидендтер
Бағалы қағаздар ерекше тауар ретінде өмір
Бағалы қағаздар құжатсыз бағалы қағаздар және
Инвестициялық (капиталдык) бағалы қағаздар - капиталды
Инвестициялық емес бағалы қағаздар – бұл
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және кредиттік
Мемлекеттік бағалы қағаздар - бұл мемлекеттік
Муниципалдық бағалы қағаздарға биліктің жергілікті органдарының
Мемлекеттік емес бағалы қагаздар корпоративтік және
Бағалы қағаздардың түрлері сан алуан: ақшалай
1930 жылғы Женева конвенциясына сәйкес вексель
Егер бағалы қағаздар кейін салынған ақшалай
Қазіргі дүниежүзілік практикада өмір суретін бағалы
«Бағалы қағаздар рыногы туралы» заңда туынды
Туынды бағалы қағаздар рынокта айналыста жүрген
Туынды бағалы қағаздарды пайдалану белгілі бір
Сөйтіп, бағалы қағаздар — бұл шаруашылық
Бағалы қағаздар ұсынбалы, ордерлік және атаулы
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында айналыста мемлекеттік,
Бағалы қағаздардың арасыңда ақшаға да, мүлікке
Акция — акционерлік қоғам шығаратын және
Қазақстанның практикасында еңбек ұжымының акциялары, кәсіпорындардың
Еңбек ұжымының акциялары тек өз кәсіпорнының
Кәсіпорындардың акцияларын кәсіпорындар мен ұйымдар шығарады.
Меншіктің акционерлік нысаны акционерлік қоғамдардың акцияларын
Акция бөлінбейді. Егер акция ортақ меншік
Жай акция дауыс беруге енгізілетін барлық
Артықшылықты акциялардың меншік иелері — акционерлердің
Акциялар атаулы, сондай - ақ ұсынбалы
Облигация — ұстаушысына (иесіне) оның белгіленген
Облигациялар атаулы, сондай - ақ ұсынбалы,
Облигациялардың мынандай түрлері болады:
агенттік облигация;
ипотекалық облигация;
қамтамасыз етілген облигация;
ішкімемлекеттік және жергілікті қарыздардың облигациялары;
мемлекеттік емес облигациялар;
кәсіпорындардың облигациялары.
Агенттік облигация — қаржы агенттігі шығаратын
Ипотекалық облигация – жылжымайтын мүліктермен қамсыздандыру
Қамтамасыз етілген облигация - эмитент міндеттемелерін
Қшкімемлеккеттік және жергілікті қарыздарды өткізуден алынған
Кәсіпорындардың облигациялары олардың жарғыларына және қолданыстағы
Бағалы қағаздар құрамында мемлекет тарапынан, халықтан
Қазынашылық міндеттемелер ерікті негізде халық арасында
Боналар — мемлекеттік қазынашылық, муниципалдық органдар,
Ұлттық банктің қысқа мерзімді ноталары 7
Мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалатын операциялардың инвесторлар
МЕККАМ-ды Үкіметтің атынан Қаржы министрлігі шығарады,
Мемлекеттік орта мерзімді қазынашылық валюталық міндетемелер
Қазынашылық валюталық міндеттемелер ұстаушыларға өтеу кезінде
Қазынашылық валюталық міндеттеменің бастапқы құны 100
Республикалық бюджетің тапшьшығын қаржыландыру үшін пайдаланылатын
Айналыс мерзімі 7 жыл және өтеу
Мемлекеттік бағалы қағаздарға сондай - ақ
Депозит және банк сертификаттары — жинақ
Бағалы қағаздардың өзінен басқа дамыған экономикалық
3 Бағалы қағаздардың эмиссиясы және айналысқа
Бағалы қағаздар рыногының қатысушылары
Бағалы қағаздардың эмиссиясы — бұл жарғылық
Бағалы қағаздарды айналысқа шығару — эмиссия
Бағалы қағаздардың эмиссиясы:
акционерлік қоғам кұрған кезде және акцияларды
акциялар шығару жолымен акционерлік қоғамның бастап-қы
облигациялар және басқа борыштық міндеттемелер шығару
Эмиссиялық бағалы қағаздар — бұл бір
Эмиссиялык, бағалы қағаздар шығару — эмитенттің
Эмиссиялық бағалы қағаздарды (акцияларды, облигацияларды) шығаруды
Бағалы қағаздардың эмиссиясы бағалы қағаздардың бастапқы
Бағалы қағаздардың бастапқы рыногы көбінесе Мемлекеттік
Алғашқы мемлекеттік бағалы қағаздар үш айлық
1998 жылы қайта қаржыландыру мөлшерлемесі
1999 жылы сәуірде теңгенің еркін
МБҚ рыногын қолдау үшін Қаржы министрлігі
МБҚ рыногының дамуы сандық өсуімен ғана
2002 жылы еврооблигацияларды және жергілікті атқарушы
2002 жылы теңге бағамының тұрақтануы, қайта
Сыртқы борышқа қызмет көрсету үшін Қаржы
Ақша базасын реттеу үшін Ұлттық банк
1 кесте. Қазақстанда 1994-2002 жж мемлекеттік
млн.тенге
Багалы қағаздардыц тұрі 1994 1995 1996
МЕККАМ, барлығы** 234 10507 30297 52598
Ұлттык банктің қысқа мерзімді ноталары -
Ұлттық жинақ ақша облигациялары - -
МЕОКАМ - - - 870 673
МЕАКАМ-120 - - - - 36850
МЕИКАМ, барлығы - - - -
МЕКАВМ, барлығы, млн. $
- -
290 96 - -
АВМЕКАМ-60, млн. $ - - -
Ұлттык, банктің валюта ноталары, млн. $
- - 63 - - -
Еврооблигациялар, млн. $ - - -
2002 жылы Ұлттық банк ноталары шығарылымының
Мемлекеттік бағалы қағаздардан басқа бастапқы рынокта
Корпорациялық бағалы қағаздар нағыз пайдалы, бірақ
2003 жылдың 1 қаңтарына Қазақстан Республикасының
2003 жылдың 1 қаңтарына есеп берген
Мемлекеттік емес (корпорациялық) бағалы қағаздар жыл
2002 жылы төленген сыйақылардың сомасы 7,2
Жалпы республика бойынша 2003 жыдың 1
Қайталама рыноктың жұмыс істеуі ұзақ мерзімді
Бағалы қағаздардың қайталама рыногында 2002 жылы
Қазақстан қор биржасында 2002 жылы барлық
Қайталама рынокта сомасы 72 миллион теңгенің
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағазды шығарудың, оларды
Мемлекеттік емес эмиссиялық бағалы қағадар эмиссиясы
Ашық орналастыруды жүзеге асыратын акционерлік қоғамдардың
Акционерлік қоғамдардың — банктердің және банк
Эмиссиялық бағалы қағаздар құжаттандырылған (документарлық) және
Құжаттандырылған нысанда шығарылған бағалы қағаздар иелерінің
Бағалы қағаздармен мәмілелер ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған
Кәсіби қатысушылар ұйымдастырылған бағалы қағаздар ры-ногында
Кәсіби қатысушының бағалы қағаздармен мәміле жасауға
Қазақстан Республикасы резиденттерінің-ұйымдарының, бейрезиденттерінің-ұйымдарының, шығаруын уәкілетті
Бағалы қағаздар рыногының субъектілері (қатысушылары) жеке
Инвесторлар — өз қаражаттарын бағалы қағаздарға
Мемлекет Ұлттық банк немесе Қаржы министрлігі
Эмитенттер - қолданылып жүрген зандарға сәйкес
Бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары —
Бағалы қағаздар рыногының кәсіби өкілдеріне брокерлер,
Брокер — бағалы қағаздар рыногының клиенттің
Дилер — бағалы қағаздар рыногының ұйымдастырылған
Кастодиан — бағалы қағаздар рыногының қаржы
Орталық депозитарий — бағалы қағаздар рыногының
Андеррайтер — бағалы қағаздар рыногының брокерлік
Сауда-саттықты ұйымдастырушы — қор биржасы және
Бағалы қағаздар рыногының өзін - өзі
Бағалы қағаздар рыногының бірсыпыра қатысушыларын инвестициялық
Қаржы делдалдарының сипатына қарай бағалы қағаздар
Бағалы қағаздар рыногында инвестициялык, қорлар өзгеше
Инвестициялық қор қызметін айқындайын құжат инвестициялық
Қазақстанда жаңа зейнетақы жүйесін ендіріп, оның
Эмитенттердің арасында қаржы рыногының жұмыс істеуінде
Өз қызметін жүзеге асыру үшін қаражат
Акционерлік қоғамның жарғысы қоғамның заңи тұлға
Акционерлік қоғамды басқарудың жоғары органы акционерлердің
Бағалы қағаздарды бастапқы иеленушілеріне сататын эмитенттер
Шығарылуға және айналысқа мемлекеттік тіркеуден еткен
Эмиссиялық бағалы қағаздарды орналастыру кезінде эмитент
Эмиссиялық бағалы қағаздардың қайталама бағалы қағаздар
Бағалы қағаздардың эмиссиясы көпшілікке жариялаусыз немесе
Рыноктық бағам бағалы қағаздар сұранымы мен
Бағалы қағаздармен операциялар жүргізген кезде арнаулы
Бағалы қағаздар рыногындағы қызметті оның инфрақұрылымы
Бағалы қағаздар рыногында уәкілетті органның -
1) брокерлік-дилерлік;
2) бағалы қағаздарды ұсынушылардың тізілімдері
3) инвестициялық портфелді басқару;
4) зейнетақы активтерін инвестициялық басқару;
5) кастодиандық;
6) трансфер-агенттік;
7) депозитарийлік;
8) бағалы қағаздармен және өзге
Жоғарыда аталынған қызметтер бағалы қағаздар рыногындағы
Еліміздің қаржы рыногында орныға бастаған қатынастарды
Еліміздің есептік төлем балансын неғұрлым тиімді
Қазақстан Республикасындағы қаржы қызметін мемлекеттік реттеу
Қаржы секторы — бұл қызмет саласы,
Қор рыногының осы заманғы талаптарға сай
Корпоративтік басқаруды жетілдіру және компаниялар қызметінің
Ірі мемлекеттік компанияларды жеке блокқа бөлуі
Осы холдингке кіретін ұлттық компаниялардың мемлекеттік
Соның нәтижесінде рынокта бірінші класты эмитенттердің
Бағалы қағаздардың қайталама рыногын дамытудың бір
Инвестициялық қорлар туралы заң қабылданды. Қазірдің
Инвестициялық және инновациялық қорлар жобаның 49
Сондықтан да қор биржасына мемлекеттік даму
Қаржыландырудың құрылымдық формасын дамыту қажет. Екінші
Осы айтылғанның бәрі Бағалы қағаздар рыногын
4. Қор биржасы
Бағалы қағаздармен сауда-саттықты қор биржасы, заңдарға
Қор биржасы - акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық
Қор биржасы:
1) сауда жүйелерін пайдалану және қолдау;
2) қор биржасының тізіміне бағалы қағаздарды
3) қор биржасында айналысқа жіберілген бағалы
4) өз мүшелеріне ұйымдық, консультациялық, ақпараттық
5) бағалы қағаздар рыногы және өзге
6) банк заңнамасында белгіленген тәртіппен банк
Қор биржасы бағалы қағаздардың қайталама рыногының
Қор биржасы заңнамаға сәйкес тіркелінеді және
Бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары және
Сауда-саттықты ұйымдастырушының кірісі оның негізгі қызметінен
1) сауда-сатықты ұйымдастыушының мүшелігіне кіргені үшін;
2) сауда-саттықты ұйымдастырушының мүлкін пайдаланғаны үшін;
3) бағалы қағаздар листингі үшін және
4) мөмілелерді тіркеу және ресімдеу үшін;
5) ақпараттық қызмет көрсеткені үшін және
Биржадан тыс бағалы қағаздар рыногының бага
Қаржы рыногының жұмыс істеуі мемлекеттік реттеуді
Биржаның негіз қалушы қағидаты бағалы қағаздар
Пайдалану әдебиеттер:
Қазақстан Республикасының Конституциясы. — Алматы: Қазақстан,
Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексі. Қазақстан Республикасының
Салық және бюджетке төленетін басқа да
Әмірқанов Р.Ә., Тұрғұлова А.Қ. Қаржы менеджменті.
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы. Алматы:
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник.
Балабанов А.И., Балабанов И.Т. Финансы. Учебное
Балабанов И. Т. Основы финансового менеджмента.
Берлин С.И. Теория финансов. Учебное пособие.
Госшенко Л. Н. Страхование. Учебное пособие.
Дробозина Л.А. Финансы. Учебник для вузов.
Дюсембаев К.Ш. Ананлиз финансового положения предприятия.
Елубаева Ж.М., Бюджетная система Республики Казахстан:
Заяц Н.Е., Фисенко М.К., Бондаръ Т.Е.
Зейнелъгабдин А.Б. Финансовая система: экономическое содержание
Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы государственного
* Ұлттық банк пен Қаржы министрлігінің
** Дисконттық құны бойынша
Жер рыногы
Табиғи
ресурстар рыногы
Қордаланған
инвестициялық ресур-
стардың рыногы
Өнім және қызмет көрсету рыногі
Еңбек рыногы
Қаржы рыногы
Бағалы қағаздар рыногы
Материалдық
нысанда
Ақшалай нысанда (кредит
рыногы)
Қаржы рыногы
Айналыстағы қолма-қол ақша рыногы
Несие капиталының рыногы
Қор рыногы
Бағалы қағаздар рыногы
Туынды бағалы қағаздар рыногы