Аннотация
Курстық жұмыста – экономикалық категория ретінде, банктің құқытық
Банк құқық түрін анықтайтын Қазақстан Республикасына қызмет ететін
Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылчған
Курстық жұмыс 41 бет текстте берілген, 4 сурет,
мазмұны
Кіріспе…………………………………………………………………… 5-7
Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу тарихы және дамуы.. 8-20
Банктердің мәні және атқаратын қызметтері……………….. 21-32
Банктің нарықтық экономикадағы қызметі…………………. 33-37
Қорытынды…………………………………………………………….... 38
Қолданылған әдебиеттер тізімі……………………………………....... 39
Қосымшалар.......................................................................................... 40-41
Кіріспе
Банктің пайда болуы
Бірқатар ғалымдардың пікірінше, алғашқы банктер капитализм дамуының мануфактуралық
«Банк» сөзі «үстел» мағынасын беретін италияндық «banco» сөзінен
Әр түрлі монеталарды бір-бірімен үзбей айырбастау үшін олардың
Алайда ақшаның табиғатын валюталарды айырбастау бойынша операциялармен қатар
Ғалымдардың пікірінше, біздің эрамызға дейінгі VI ғасырларда Ежелгі
Тарихшылардың пікірі бойынша бұл операциялар жеке тұлғалармен де,
Храмдар негізгі ақшалай операциялармен қатар карыз (ссуда) берумен
Сол уақытта-ақ адамдар көп мөлшерде жинақталған ақшаның айналысқа
Міне, осы уақытша несиені жоғары пайызбен беретін өсімқорлық
Храмдар, өсімқорлар, сауда үйлері және сауда-саттық агенттіктері жүзеге
1619 жылы Венеция қаласындағы қоғамдык серіктестік жиробанк (латынша
Амстердамда айырбастаушы банк құрылды, содан соң ол депозиттік
Ежелгі банктердің несие операцияларымен қатар трансферит деп аталатын
Осылайша, несие, ақша және есеп айырысу операциялары бір
XVII ғасырдың 40-шы жылдарынан бастап, банктердегі эмиссиялық операциялар
1846 жылы Германияда жергілікті 33 эмиссиялық банктерді біріктірген
Ресейде банк ісі мемлекеттік тұрғыдан дамиды, ал жекеше
XX ғасырдағы 90-шы жылдардың басына дейін Қазақстанның банктері
1 Қазақстанда банк жүйесінің қалыптасу тарихы және дамуы
Кеңес үкіметі тұсында Қазақстанның өз банк жүйесі болмады,
Ресейдің Мемлекеттік банкісі (өз қызметін 1860 жылы бастады)
Акционерлік-коммерциялық банктердің (743 филиалы бар 47 банк) жағдайы
Орта және ұсақ буржуйларға қызмет көрсету үшін ұсақ
Ипотекалық несие жүйесі мемлекеттік-дворяндық жер банкісін және мемлекеттік
Басқадай несие мекемелерінің арасында деревняның ауқатты тұрғындарына қызмет
Қазан төңкерісінен кейін 1917 жылы банктерді мемлекеттік тұрғыдан
1922 жылы жеке сауда-саттықты, өнеркәсіпті несиелейтін өзара несие
Социалистік экономика секторының дамуына қарай кооперативтік және жеке
КСРО-да жүргізілген несие реформасының нәтижесінде 1930-1932 жылдары салалық
Өнеркәсіптерді және электр шаруашылығын ұзақ мерзімге несиелейтін банктен
Социалистік егіншілікті қаржыландыратын банк (КСРО Ауыл шаруашылық банкісі).
Кооперациялардың капиталдық құрылысын қаржыландыратын банк (Всекобанк). Ол Бүкіл
Коммуналдық және тұрғын үй құрылысын қаржыландыратын банк (Цекомбанк);
Осы салалық банктердің барлығы салаларды ұзақ мерзімге несиелеумен
Барлық одақтас республикаларда, оның ішінде Қазақстанда барлық банктердің
Сондай-ақ, іс-тәжірибеде ақша айналымын тек бір ғана банкте
КСРО-да банк реформасы 1987-1988 жылдары жүргізілді. Осы реформаның
КСРО Өнеркәсіп-құрылыс банкісіне (Промстройбанк) несие саясатын жүргізу, несие
Мамандандырылған банктердің құрылымы аймақтық-әкімшілік принципі бойынша құрылды. Одақтас
Банктердің санына қарай олардың 4 жоспары болды. Аталмыш
Тұтастай алғанда банктерді мамандандыру туралы идея банк жүйесінің
Бұл жағдайдан шығудың бірден бір дұрыс жолы мыналар
Банк құрылымын қайта құру үшін Мемлекеттік банктің монополиясын
Қазақстандағы КСРО Құрылыс банкісінің республикалық кеңсесі қаладағы -
КСРО-ның банк жүйесінде, оның ішінде, Қазақстанда 70 жыл
Акша-несие қатынасының қалыптасқан іс-тәжірибесі нарық қатынасы тудырған шарттармен
Социалистік жүйе ғасырлар бойы қалыптасқан қаржы нарығының институттары
1990 жылдың желтоқсанында Қазақстан Республикасы егемендікке қол жеткізгеннен
Республикалық Мемлекеттік банк Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісі боп
1989 жылдан бастап алғаш рет коммерциялық, аралас, кооперативтік,
ҚР-дағы банк жүйесі
Елімізде қабылданған банктік заңдылықтарға сәйкес ҚР-дағы банк жүйесі
ҚР Ұлттық банкі - мемлекеттік орталық банк ретінде
Өзге банктердің барлығы (Мемлекеттік даму банкісінен басқасы) -
Бүгінгі таңдағы Қазақстанда қызмет ететін банктік жүйенің не
ҚР Ұлттық банкі: қызметтері және операциялары
Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара
Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, Орталық банктің мемлекетпен біріктірілген кең
Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикамыздағы
Ұлттың банк – бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет
Ұлттық банк – бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған
Әлемдік тәжірибеде орталық банктің қызметін ұйымдастырудың әр түрлі
- мемлекеттің 100% қатысуымен капиталын құрайтын біртұтас банк
- акцияның бір бөлігі мемлекетке тиеселі немесе мемлекеттің
- орталық банктің функцияларын біртұтас атқаратын тәуелсіз банктер
АҚШ-та орталық банктердің мүлкіне мемлекет қатынаспайды, олардың капиталы
Ұлттық банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым
Ұлттың банк резервтік және басқа да қорларды құрайды.
Ұлттық банктің қаржылық жылдағы таза табысы, сол қаржылық
Ұлттың банктің таза табысы жарғылық қорды және резервтік
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкісінің басты міндеті - ұлттық
Сол сияқты Ұлттың банкке мынадай қосымша міндеттер жүктеледі;
- ақша айналысы, несие, банктік есеп-айырысулар мен валюталық
- ақша, несие және банктік жүйенің тұрақтылығын қамтамасыз
- банктік қызметті реттейтін нормативтік құқылық актілерді қолдану
Ұлттық банктің несиелік ресурсы мынадай көздерден құралады:
- меншікті қаражат есебінен;
- басқа банктерден тартылған және Ұлттық банкте шартты
- ҚР төңірегінде тартылған қаражаттардан;
- арнайы мемлекеттік қорлар мен бюджеттің уақытша бос
Ұлттық банктің басқару құрылымы.
Қазақстанның Ұлттық банкі жоғарыдан басқарылатын жүйедегі біртұтас орталықтандырылған
ҚҰБ-нің жоғары басқару органы Басқарма болып табылады және
- мемлекеттің ақша-несие саясатын дайындау;
- банк қызметіне қатысы бар ҚҰБ-нің нормативтік құқықтық
- Ұлттық банктің банктермен операциялары бойынша ресми қайта
- банктердің ашылуына рұқсат беру және оларды қайтарып
- жекелеген банктік операциялар түрлерін жүргізуге лицензиялар беру
- банктердің резервтік талаптар нормасын бекіту;
- алтын валюта активтерін басқарудың негізгі қағидаларын анықтау;
- ҚР валютасының айырбас бағамын анықтау тәртібін бекіту;
- ҚҰБ жұмыс туралы жылдық есепті қарау, қабылдау
- ҚҰБ-нің жылдың балансын және табысы мен зияны
- ҚҰБ туралы нұсқауды, оның жарғылық капиталы мен
- банктер үшін пруденциалдық нормативтер мен басқа да
- еңбек жағдайын, оған ақы төлеу жүйесі мен
- ҚҰБ-нің халықаралық және басқа да ұйымдарда қатысуы
- Директорлар Кеңесінің (Директораттың) құрамын бекіту;
- бухгалтерлік есептің қазақстандық стандартын ескере отырып, ҚҰБ-не
Ұлттық банктің Басқармасы тоғыз адамнан тұрады. Ұлттық банктің
- ҚҰБ төрағасы және бес лауазымды тұлғалар;
- ҚР Президентінен бір өкіл;
- ҚР Үкіметінен екі өкіл кіреді.
Ұлттық банктің оперативтік басқару органы Директорлар кеңесі болып
Ұлттық банк тек қана ҚР Президентінің алдында есеп
- Парламенттің келісімімен ҚР Президенті ҚҰБ-нің төрағасын 6
- ҚҰБ төрағасының орынбасарларын да ҚҰБ төрағасының ұсынуымен
- ҚҰБ-нің жылдық есебін ҚР Президенті бекітеді;
- Ұлттық валютаның - теңгенің айшығының тұжырымын ҚР
- ҚҰБ-нің ҚР Президентінің сұрауы бойынша өзінің қызметіне
Ұлттық банк өзінің негізгі қызметтерін жергілікті жерлердегі облыстың
Ұлттық банктің функционалдық құрылымына департаменттер мен басқа да
Коммерциялық банктер, олардың жіктелуі
Қазіргі коммерциялық банктер – бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға,
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
1. Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:
- мемлекеттік;
- акционерлік;
- жеке;
- пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
- аралас (шетел қапиталының қатысуымен).
2. Операцияларының түрлеріне қарай:
- әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына бірдей және
- маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет көрсететін
3. Аумақтық белгісіне қарай:
- халықаралық;
- мемлекетаралық;
- Ұлттық;
- аймақтық;
4. Салалық белгісіне қарай:
- өнеркәсіптік банктер;
- сауда банктері;
- ауыл шаруашылық банктері;
- құрылыс банктері;
- басқа.
5. Филиалдар санына қарай:
- филиалсыз;
- көп филиалды.
ҚР-дағы банктік жүйеде 01.07.2003 жылғы статистикалық мәліметтер бойынша
Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын сатудан түсетін
Жай акция - оның иелеріне сол қоғамды басқару
Егер де банк жауапкершілігі шектеулі қоғам түрінде құрылған
Банктің ұйымдастырылуы және құқықтық формасына байланыссыз, оның жарғылық
Тіркеуге алынатын уақытта жаңадан құрылған банктің жарғылық капиталы
Коммерциялық банктер қызметін ұйымдастыру
Коммерциялық банктердің ұйымдастырылу құрылымы банкті басқару құрылымына және
Басқару органы пайда алу мақсатында коммерциялық банктің қызметіне
Акционерлік коммерциялық банктің ең жоғарғы органы акционерлердің жалпы
Акционерлердің жалпы жиналысы жылына бір рет шақырылып отырады.
- банктің жарғысына өзгерістер енгізу;
- банктің жарғылық капиталын өзгерту;
- банктің Кеңесін сайлау;
- банктің жылдың есебін бекіту;
- банктің табысын бөлу;
- банктің құрылымдың немесе еншілес бөлімшелерін құру және
Екінші басқару органы банктің қадағалау кеңесі болып табылады.
- нормативтік актілерді бекітеді;
- Басқарма немесе Басқарма төрағасының шешімі бойынша жасалған
Келесі басқару органы – бұл басқарма (банк кеңесі).
Басқарманың міндеттеріне мыналар жатады:
- банктің стартегиялық мақсатын анықтау;
- банктің саясаттарын жасау;
- жетекшілік қызметке кадрлар таңдау;
- комитеттерді құру;
- ссудалық және инвестициялық операцияларға бақылау жасау.
Басқарма төрағасы банктің бірінші жетекшісі болып табылады және
- банктің қызметіне қатысты барлық мәселелер бойынша бұйрықтар
- барлық мемлекеттік және басқа да органдарда, басқа
- банктің мүлкіне және қаражаттарына ие болу;
- банктің штаттың жұмысшыларының саны мен құрылымын бекіту;
- еңбек келісімшарты бойынша банктің лауазымды тұлғаларымен келісімдер
Ревизиялық комиссия банк қызметіне қаржылық есептің дұрыстығы жағынан
Несиелік комитет – бұл несиенің берілуіне байланысты қорытынды
Несиелік комитет мынадай міндеттерді орындайды:
- несие алуға берген клиенттің өтінішін және несиелік
- несие беру немесе одан бас тарту туралы
- несиелік тәуекелдерге байланысты несиелеу формаларын анықтайды;
- несие сомасы мен мерзімін анықтап, пайыз мөлшерлемесін
- несиені қайтаруды қамтамасыз ету тәсілдеріне талаптар белгілейді;
- несиелеу шартын бекітеді (несиелік лимит, несиелік
- берілген несиелерге мониторинг жүргізу тәртібін бекітеді;
- банктің несиелік стратегиясын жасайды;
- несиелеу бойынша бөлімшелердің жұмысын талдайды;
- несиелік комитеттің мәжілісінің хаттамаларына қол қояды жане
Қызмет бөліміне: кадр бөлімі, заң бөлімі, күзет бөлімі,
Ал банктің функционалдық құрылымына барлық департаменттер мен бөлімдер
Коммерциялық банктің басқару құрылымы
«Темірбанк» АҚ-ның ұйымдастырылу құрылымы
2 Банктердің мәні және атқаратын қызметтері
Банк жүйесінің маңызды элементі банктер болып табылады.
Ежелгі ғасырлар тарихы кейінгі ұрпаққа банктердің қашан пайда
Кейбір ғалымдардың пікірінше, алғашқы банктер капитализмнің мануфактура тұсында
XVI-XVII ғғ. Венецияда, Генуеде, Миланда, Амстердамда, Гамбургте, Нюрнбергте
Ал кейбір мамандар банкті одан да ерте мерзімде
Дегенмен де, деректерге сүйене отырып, банктердің пайда болуының
Өкінішке орай, «банк» сөзінің өзі бізге оның мәнін
«Банк» сөзі «banco» деген ағылшын тілінен аударғанда «айырбас
Біздің түсінігімізде, банк ұғымы айырбастаушылардың және олардың айырбас
Тарихшылардың пікірінше, б.э.д. 2300 жыл бұрын холдейлердің сауда
Сонымен, бұл алғашқы банктік операцияларды орындаған кімдер? деген
Алғашқы банктер жинақталған зор ақша байлықтарының қозғалыссыз жатуға
Ежелгі банктер несиелік операциялар жүргізумен қатар салым иелеріне
Банктер қызметтерінің қолайлылығы іскер адамдардың назарынан тыс қалмады.
Әрине мұның бәрі алғашқы банктердің капитализмнің мануфактура жағдайында,
Ендеше осы жерде несие берушінің қандай жағдайларда банкке
Бұл сұраққа жауап беру үшін қазіргі кездегі сөздіктердегі
Ежелгі Римде банк және несие құқының нормалары болған.
Банктің пайда болуы туралы қарастырғандар оның мәнін ашуға
Банктік мекемелердің қызметі сан алуан. Қазіргі қоғамда банктер
Банктің мәнін ашуға екі жақты тұрғыдан келуге болады:
Қай жағынан алсақ та, банктің мәнін заң тұрғысынан
Банктің мәнін талдағанда оның бастапқы атқарған қызметтерін (валюта
Банктің мәнін басқа институттардан өзара айырмашылығына байланысты қарастырсақ,
Ежелгі Русьте «кәсіпорын» деп қандай да бір іспен
Сонымен бірге ол дұрыс нақтылауды қажет етеді, себебі,
Банктің, ерекше кәсіпорын ретінде шығаратын өнімі материалдық өндіріс
Қызмет көрсету аясындағы банктің өнеркәсіптік кәсіпорындардан ерекшелігі оның
Сондай-ақ банк өнеркәсіптік кәсіпорындардан өзінің эмиссиялау сипатына да
Банкті сауда, делдал кәсіпорын десе болады. Жалпы банктің
Сауда кәсіпорны да өз кезегінде банкке ұқсайды, яғни
Сонымен қазіргі түсінікте «коммерциялық банк» - бұл ерекше
«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» заңның 1-бабына
Банктік қызмет – бұл банктік операцияларды жүзеге асырумен
- заңды тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік шоттарын ашу
- жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік шоттарын ашу
- банктердің және банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге
- заңды және жеке тұлғалардың металдың шоттарын ашу
- кассалық операциялар: банкнота мен монетаны қабылдау, беру,
- аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақшаны
- есепке алу операциялары: заңды және жеке тұлғалардың
- заемдың операциялар: ақы төлеу, мерзімін белгілеу және
- заңды және жеке тұлғалардың, оның ішінде, корреспондент-банктердің
- сенім (траст) операциялары: сенім білдірушінің тапсырмасы бойынша
- клирингтік операциялар: төлемдерді жинау, тексеру және растау,
- сейфтік операциялар: клиенттердің құжатты формада шығарылған бағалы
- ломбардтық операциялар: тез іске асатын бағалы қағаздар
- төлем карточкаларын шығару;
- банкнота мен монеталарды және бағалы заттары инкассациялау
- шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру;
- төлем құжаттарын инкассоға қабылдау (вексельден басқаларын);
- чек кітапшаларын шығару;
- бағалы қағаздар нарығындағы клирингтік қызмет;
- аккредитивті ашу, растау және ол бойынша міндеттемені
- ақшалай формада орындалуды көздейтін, банктік кепілхаттарды беру;
- үшінші тұлғаның атынан ақшалай формада орындалуды көздейтін
Несиелік саясат, оның элементтері
Несиелік саясат банктің несиелік қызметінің міндеттерін, оларды іске
Несиелік саясат – банктің, несиелік жұмысын ұйымдастыру негізін
Кең мағынасында, несиелік саясатты несие беруші банк пен
Тар мағынасында, несиелік саясат – бұл несиелік процесті
Несиелік саясат банктің несиелік жұмысын, оның жалпы стратегияларына
Несиелік саясат банк қызметін диверсификациялаудағы іс-әрекеттердің тізбектелуін қамтамасыз
Несиелік саясат, банк қызметкерлерінің бүгінгі таңда несиелеуге болатын
Несиелік саясатта мынадай элементтер көрсетілуге тиіс:
• несиелік қызметті ұйымдастыру;
• несиелік портфельді басқару;
• несиелеуге бақылау жасау;
• құзыретті бөлу принциптері;
• несиелеуді таңдаудың жалпы критерийлері;
• несиелеудің жекелеген бағыттары бойынша шектеулер;
• несиелермен жасалатын ағымдық жұмыстардын принииптері;
• несиелер бойынша зиян шегу жағдайларына резерв жасау.
Несиелік саясат мынадай қызметтерді атқарады:
• банктегі несиелеу процесін ұйымдастыруға бақылау жасауға негіз
• несиелеуді жүзеге асыратын бөлімдердің қызметкерлері үшін анықтама
• несиелік бөлімдердің жетекшілері үшін несиелік нұсқаулықтардың талаптарының
• несиелік талдау және аудит бөлімі жұмыскерлерінің тексеруді
Несиелік механизмнің мазмұны
Экономикалық түсініктегі «механизм» белгілі бір қызметті жандандыруға және
Несиелік механизм – нарықтық қатынастарға сай экономиканың тиімді
Қазіргі несиелік механизм экономикалық механизмнің бір бөлігі ретінде
Несиелік механизмге несиенің мазмұны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын
Несиелік механизмнің басқа экономикалық механизмдер сияқты мынадай құрылымдық
• несиелеу объектілері;
• несиелеу субъектілері;
• несиелеу әдістері;
• несиелеу процесі (несиелеу механизмі);
• несиелеу принциптері;
• несиелік тәуекелді басқару;
Банктік несиенің түрлері
Несиенің түрі – бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың
Коммерциялық банктер өздерінің клиенттеріне әр түрлі несиелер береді.
І. Қарыз алушылар категорияларына қарай:
1. Қаржылық институттарға берілетін несиелер:
• мақсатты қорларға;
• банктерге;
• қаржы-несие мекемелеріне.
2. Қаржылық емес агенттерге берілетін несиелер:
• өнеркәсіп салаларына;
• ауыл шаруашылығына;
• саудаға;
• дайындау ұйымдарына;
• жабдықтау-сату ұйымдарына;
• кооперативтерге;
• жеке кәсіпкерлерге.
3. Тұтыну мақсатына берілетін несиелер.
ІІ. Мерзіміне қарай:
• қысқа мерзімді (1 жылға дейін);
• орта мерзімді (1 жылдан 3-5 жылға дейін);
• ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары).
ІІІ. Тағайындалуы және пайдалану сипатына қарай:
• негізгі қорларға жұмсалатын;
• айналым қаражатына жұмсалатын.
IV. Қамтамасыз ету дәрежесіне қарай:
1. Қамтамасыз етілген:
• кепілхатпен;
• кепілдемемен;
• кепілдікпен.
2. Сақтандырылған.
3. Қамтамасыз етілмеген:
• сенім (бланктік) несиесі.
V. Қайтарылу дәрежесіне қарай:
1) Стандартты несие — қайтарылу уақыты жетпеген, бірақ
2) Күмәнді несиелер — қайтарылу уақыты кешіктірілген, мерзімі
3) Үмітсіз несиелер — қайтару уақыты кешіктірілген, мерзімі
VI. Валютамен берілуіне қарай:
• ұлттық валютамен;
• шетел валютасымен.
VII. Берілу шартына қарай:
1. Тұтыну несиесі — бұл жеке
2. Ипотекалық несие — бұл қозғалмайтын мүліктерді (тұрғын
3. Овердравт несиесі — клиенттің шотынан
4. Овернайт несиесі — өтімділікті қолдау мақсатында бір
5. Онкольдық несие — кредитордың алғашқы талабы бойынша
6. Банкаралық несие — банктердін бір-біріне беретін несиесі.
7. Ломбардтық несиесі — тез іске асатын бағалы
8. Лизингтік несие — құрал-жабдықтарды жалға алумен байланысты
9. Рамбурстық несие — шикізаттарды ішке алып кіру
10. Сенім несиесі — банктің
11. Маусымдық несие — жабдықтаушының қаржыландыру уақыты мен
12. Консорциалдық несие – ірі жобаларды
Казкоммерцбанктің тұтыну несиесінің түрлері мен шарттары
№ Несиелеу шарттары Тұтыну несиесінің түрлері
Автомобиль несиесі Ұзақ мерзімді
тауарлар сатып алу несиесі
Жаңа Ескі
(пайдаланылған)
1 2
1 Несие мөлшері Автомобиль құнының 80% дейін Автомобильді
• 500 000 АҚШ долларына дейін (егер қамтамасыз
2 Бастапқы жарна Автомобиль құнынан — 20% •
• 3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген шетел
• 5 жылдан 10 жылға дейін жүрілген шетел
• 3 жылға дейін жүрілген ТМД елдерінің автокөлігін
• 3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген ТМД
3 Несие мерзімі • шетелдік автокөлік үшін 5
• тмд елдерінің автокөлігі үшін 3 жылға дейін
4 Несие валютасы АҚШ доллары немесе теңге АҚШ
немесе теңге АҚШ доллары
немесе теңге
5 Несие үшін төлем Айына:
1,5% (АҚШ долларымен) және 1,7% (теңгемен) Айына: 1,5%
6 Қамтама-сыз ету түрі Сатып алатын автомобиль Егер
ҚР-дағы несие жүйесі туралы мәліметтер*
кезеңнің соңына
Несие жүйесінің элементтері 12.2003 12.2004 12.2005 06.2006
1. Екінші деңгейдегі банктердің барлығы: 48 44
35
оның ішінде:
мемлекеттік 1 2 2 2
мемлекетаралық 1 1 - -
Шетел капиталының қатысуымен,
оның ішінде:
- 100% / 50%-дан аса,
оның ішінде:
еншілес банктер 16
9/7
12 16
9/6
11 17
9/6
11 16
10/4
10
2. Несиелік серіктестіктер 8 19 29 37
3. Ломбардтар 42 45 52 35
4. Ипотекалық компаниялар - 2 2 2
5. Басқа да ұйымдар** 53 41 42 46
* Сандық мәліметтер ҚҰБ-нің статистикалық бюллетенінен алынған. №
** Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар.
кестеден көріп отырғанымыздай, банктеріміздің саны жылдан жылға азаюда.
1.01.05 жылдағы іріктелініп алынған. ҚР-ның жекеменшік банктері
№ п/п Банк аттары Актитері Кредиттері ROA ROE
AO "TEXAKABANK" 12 393 976 7 853 191
АО "Альянс банк" 50 441 181 30 801
АО "АТФ Банк"
АО "БАНК КАСПИЙСКИЙ" 54 760 392 35 111
АО "БАНКТУРАНАЛЕМ" 373 064 127 254 473 768
АО "БанкЦентрКредит" 50 853 363 35 322 433
АО "ВАЛЮТ-ТРАНЗИТ БАНК" 31 562 496 18106 761
АО "ДАБ ABN AMRO Банк Казахстан" 31 030
АО "ДАНАБАНК" 2 296 611 1 795 394
АО "ДБ"АЛЬФА-БАНК" 9 704 956 6 970 491
АО ДБ "БАНК КИТАЯ В КАЗАХСТАНЕ" 6 636
АО ДБ "КЗИ БАНК" 3 100 557 176
АО ДБ "НБ Пакистана" в Казахстане 1 160
АО ДБ "ТАИБ КАЗАХСКИЙ БАНК" 1 900
АО "Демир Казахстан Банк" 3 981 431 926
АО "Евразийский Банк" 50 415 600 15 613
АО "Заман-Банк" 1 135 254 935 957 0,085
АО "Индустриапьный Банк Казахстана" 1 767 464 1
АО "Казинвестбанк" 1 100 051 769 908 -0,103
АО "Казинкомбанк" 1 185 334 511 536 0,031
АО "КАЗКОММЕРЦБАНК" 424 208 665 274 517 671
АО 'МБ "АЛМА-АТА" 2 988 202 1 854
АО "Народный Банк Казахстана" 249 523 242
АО "НЕФТЕБАНК" 3 535 625 1 800 227
АО "Нурбанк" 58 186 865 36 710 468
АО 'СБ "ЛАРИБА-БАНК" 2 240 577 1 575
АО "Сеним-Банк" 1 183 485 1 006 425
AO "Ситибанк Казахстан" 54 536 387 32 453
АО "ТЕМІРБАНК" 28 837 923 16 977 297
АО "ТПБ Китая в г.Алматы" 2 216 396
АО "ЦЕСНАБАНК" 12146159 7 522 837 0,030 0,275
АО "ЭКСИМБАНК КАЗАХСТАН" 3 511 064 504 054
ДБ AO "HSBC БАНК КАЗАХСТАН" 20 197 187
АО "Жилстройсбербанк"
Наилучшее значение признака 1 533 360
424 208 665 13 983
274 517 671 -0,001
0,099 -0,001
0,383 7,3
250,6 1,4
711,8 1,608
6,957
Наихудшее значение признака 1 100 051
13 983
-0,103
-0,116
7,3
-16 978,1
0,056
Размах показателей 423 108 614 274 503 688
3 Банктің нарықтық экономикадағы қызметі
Банк жүйесі - нарықтық экономиканың ең маңызды әрі
Қаржылық делдалдар осылайша капиталдың салааралық, аймақаралық бөлу тетігімен
Банктер нарықтық экономикада ең басты қаржылық делдалдар болып
Жаңа міндеттемені және жаңа талапты тудыратан бұл процесс
Банктер ақшалай капиталды әр түрлі көздерден шоғырландыра отырып,
Халық пен шаруашылық органдарына қызмет көрсететін қаржы-несие ұйымы,
Банктер нарықтық экономикада монополистерге айналып, барлық қаржылық капиталдарға
Банк жүйесінің мақсаттары мен міндеттері негізінен тұтас экономиканы
Банктер экономиканы басқару процесінде экономикалық қатынасты білдіретін басқарудың
Банктер өз қызметтерін орындау процесінде қызметтік (экономикалық) салалық
Банктер экономикалық басқарудың органдары болып табылғандықтан, өз клиенттерінің
Банктердің экономикалық жауапкершілігі ең алдымен өздері қызмет көрсететін
Банктер басқа басқару органдарында болмайтын ағымдағы ақпаратқа ие.
Ақша айналымы біртұтастығымен сипатталады. Қолма-қол ақша және қолма-қол
Банк жүйесіне қоғамның барлық ақша қорлары, атап айтқанда,
Қазақстан экономикасының нарықтық қатынасқа көшуіне байланысты банктердің алдынан
Қоғамда тиісті класы бар кәсіпкерлер мен коммерсанттар пайда
Бұл жағдайда банктердің экономикадағы инфляцияны кемітуде және оны
1993 жылдың 15 қарашасынан бастап Қазақстан Республикасы өз
Инфляциянын кему нәтижелері: қайта қаржыландырудың мөлшерлемесі 300-ден 250%-ға
Ұлттық банк үкімет шығынына несие беруді барынша азайтуға
Мемлекеттік меншік реформасында да банктердің рөлі жоғары. Банктердің
Олай болмаған жағдайда банктер нашар несиеден, пайдасынан зияны
Банктік реформа жекешелендірілген кәсіпорынды қайта құруға, залалға ұшыраған
Банк жүйесінің реформасы инвестициялык қорлардың рөлін арттыру жолымен
Банк жүйесінің реформасы жеке кәсіпорындардың банктен несие алуына
Жекешелендірілген кәсіпорындарға банктік реформаның барысында елімізде құрылуы тиіс
Қорытынды
Қорыта келгенде, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі басқа елдердің орталық банктерімен
Сонымен бірге, Ұлттық Банк:
айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу арқылы бағалы қағаздарды
Қазақстан Республикасы Үкіметімен келісе отырып, оның мемлекеттік борышына
Банктер үшін соңғы сатыдағы кредитор болып табылады;
Банктің қаржы кеңесшісінің, Үкімет агентінің функциясын жүзеге асырады.
Сонымен қорыта келгенде, «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Қазақстан
«Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сервис бюросы» шаруашылық жүргізу
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында
Сонымен, қорыта айтқанда Қазақстан Республикасының тұрақты макроэкономикалық даму
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
ҚР Президентінің 31.08.1998ж. «ҚР банктер және банк қызметі
ОҚО Ұлттық банк филиалының дайындаған статистикалық мәліметтері, 2005ж.
«Қазақстан қаржыгерлерінің IV конгресі». Алматы, 2004.
Банковская система Казахстана. 2006. /Финансы и кредиты. 2006
К.Маркс, Ф.Энгельс. Таң. Шығ. 23т. 188б.
Маркова О.М. Коммерческие банки и их операции. –М.,
Льюис К.Ф. Методы прогнозирования экономических показателей. –М., Финансы
Лаврушин О.И. Банковские операции. –М., Инфро, 1998.
Баян Көшенова. Ақша, несие, банктер. Валюта қатынастары: Алматы,
Мақыш Серік Биханұлы. Ақша айналысы және несие: Алматы,
Қазақстан ұлттық банкі. 2000ж.
Қазақстан және оның өңірлері. №1. 2006. Алматы, 2006.
Статистикалық баспасөз – бюллетень №2. Алматы, 2005.
Қазақстан – цифрларда. 2005 жыл. Статистикалық жинақ. Алматы,
Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер: Оқулық. –Алматы, «Экономика»,
Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Микроэкономика: Оқулық. –Алматы: Экономика,
«ҚР Ұлттық банкі туралы» ҚР заңы. 30.03.1995.
«ҚР-дағы банктер және банктік қызмет туралы» ҚР заңы.
2002 жылы 3 маусымдағы Ұлттық банк Басқармасының №213
Ұлттық банктің 2004ж. есебі.
Банкті қадағалаудың екі әдісі
Қашықтан қадағалау механизмі
Инспекциялық қадағалау механизмі
7
Басқарма төрағасы
Басқарма төрағасының орынбасары
Басқарма төрағасының орынбасары
Басқарма төрағасының орынбасары
Несиелік департамент
Басқарушы директор
Басқарушы директор
Басқарушы директор
Шағын және орта бизнесті қаржыландыру басқармасы
Қазыналық операцияларды есепке алу бөлімі
Қаржылық талдау басқармасы
Қаржы институт-тарының басқармасы
Құрылымдық қаржыландыру басқармасы
Несиелік операцияларды есепке алу бөлімі
Сыртқы талдау және маркетниг бөлімі
Заң департаменті
Аймақтық қаржыландыру басқармасы
Құжаттау операциялар бөлімі
Ішкі талдау бөлімі
Заемдық операцияларды құқықтық сараптау бөлімі
Корпоративтік банкинг басқармасы
Корршот және төлемдер бөлімі
Қаржылық жоспарлау бөлімі
Келісім-шарттарды және банктік шоттарды құқықтық сараптау бөлімі
Қазнашылық
Кастодиандық операциялар бөлімі
Филиалдар бюджет бөлімі
Ішкі аудит басқармасы
Қаржылық тәуекел департаменті
Ішкі аудит бөлімі
Филиалдармен жұмыс басқармасы
Бухесеп және есеп беру басқармасы
Ішкі банктердің операциялар бөлімі
Бас
бухгалтерия
Проблемалық несиелер басқармасы
Несиелік тәуекелдер басқармасы
Жарнама бөлімі
Шаруашылық бөлімі
Ісжүргізу басқармасы
Телекоммуника-ция бөлімі
Ақпараттық технологиялар басқармасы
Банктік жүйе бөлімі
Қызметтер
Басқару
бөлімдері
Департаменттер, бөлімдер
Төраға
орынбасарлары
Басқарма
төрағасы
Басқарма
Бақылау кеңесі
Несиелік комитет
Ревизиялық комиссия
Акционерлердің жалпы
жиналысы
CAMEL жүйесі бойынша тәуекелді бағалау
Қашықтан талдау нәтижесі бойынша ұсыныстар
Табыстар мен шығыстарды талдау
Активтер сапасын талдау
Өтімділікті талдау
Капиталды талдау
Салыстырмалы топтық талдау
Қаржылық
талдау
Ақпараттық есеп беру базасы
Қашықтан қадағалау
Инспекциялық қадағалау
Жоспарлы және мақсатты тексеру
Толық ауқымды тексеру
Мақсатты
тексеру
CAMEL жүйесі бойынша тәуекелді анықтау, бағалау
Қашықтан талдау
мәліметтерін
Тексеру әдістемесі
Ішкі және сыртқы аудан ұсыныстарымен танысу
Тексеру жөнінде біртұтас есеп жасау
Банк жетекшісіне ұсыныстар
Тәуекелді төмендету жөнінде банктің шараларды орындауына бақылау мониторингін
«BOSS» қашықтан қадағалау жүйесіндегі банк тәуекелдерін бағалауда өзгерістер