Шала туған баланың АФЕ-рі, күтімі.
Шала туылғандықтың анықтамасы.
Шала туудың себептері.
Шала туған балалардың белгілері.
Шала туған баланың дәрежесін анықтау. Шала туған балалардың күтімі.
ШТБ-ны "Кенгуру” әдісімен және кювезде жетілдіру.
ШТБ-ны зонд арқылы , қасықпен тамақтандыру туралы.
ШТБ-ны тамақтандыру және егу ерекшеліктері.
Егер нәресте құрсақтағы дамудың 38-40 апталық мерзімінен
бұрын дүниеге келіп,салмағы 2500г,бойының ұзындығы 45см –
ден кем болса-бұл бала шала туылған деп есептеледі.
Дене салмағының мөлшеріне байланысты шала туған балаларды
4 дәрежеге бөледі:
І дәреже 2000гр-2500гр
ІІ дәреже-1500гр-2000гр
ІІІ дәреже 1000гр-1500гр
ІУ дәреже-1000гр төмен
Гестациондық жасына байланысты жіктелуі:
І дәреже 37-35апта
ІІ дәреже 34-32 апта
ІІІ дәреже 31-29 апта
ІУ дәреже 28-22 апта
Шала туылғандықтыңбелгілері:
1. дауысыжіңішкешіңкілдек
2. қимылдарыжай
3. терісіқызғылт,шалбарланыптұрады
4. теріастымайынашардамыған
5. Құлаққалқандарыжұмсақ,соңдықтанбасынажабысыптұрады.
6. Қызбалалардыңүлкенжыныстықеріндерітолығыпжетілмеген,
ал ұлбалалардыңұмасы бос болуымүмкін
7. Кіндіксақинасысемсертәріздесөсінді мен шатсүйектердің
қосылысының орта аралығынантөменірекорналасқан.
8. Кішіеңбектеріашық
9. Тырнақтарыжұқа,нәзік,ұясынтолықжаппайтұрады.
Шала туылудыңсебептері:
1. аяғыауырәйелдердің токсикозы
2. аяғыауыркездежұқпалыаураларменауыруәсірессетұмау
3. әйелдердіңжынысоргандарыныңаурулары
4. алкоголь мен темекініңзияндыәсері
5. Жиі аборт жасату,түсіктер
6. Психикалықжәнефизикалықкүшстресстері
7. 18 жасқадейінжәне 30жастан кейін бала көтеру
Шала туғанбаланыңбарлықжүйелері мен органдарыныңқызметтеріжақсыдамыпжетілмеген.осығанбайланысты шала туған Баланы
күтудіңөзерекшеліктері бар.
Орталықнерв жүйесініңдамыпжетілмеуінебайланысты шала
туғанбалалардыңденетемпературасынреттеу,тынысалу,асқорыту
же иммундықжүйесініңқызметідұрысжетіпдамылмаған.
Температуранысақтауорталығыныңдұрысжетілмеуіне
байланысты шала туған бала тез тоңғыш же тез қызғышболады.
Шала туғанбаланыңтоңғышболуынатеріастымайының
жұқалығы, жалпыжылубөлінудіңтөмендігісебепболады. Осыны
ескеалып,шалатуғанбалағаерекшекүтімжағдайынжасаукерек:
1. бөлмедегі температура 22-24 0Сболуыкерек
2. баланы 4 жөргеккеорайды,жылыкөрпеменжабады
3. баланыңкүтімінжылытқышлампаныңқасындаөткізукерек.
4. ІІІ,ІУ дәрежедегі шала туғанбалалардыкювезге
салыпжылытады.Кювездіңішіндегіжағдайжатырдағы
жағдайға жақын:Т32-34 0 С,ылғалдығы-60-70%,әрдайынылғалды
кювезден шығармай күтім жасауға болады.
5. Кювез жоқ болса немесе баланың шалалығы І-ІІ дәрежеде болса
оны 3 жылытқышпенжылытуғаболады.
6. Шала туғанбаланыңкелесіерекшелігітынысалуының
дамып жетілмеуі.олар 1 минутта 40-80рет дем алады,дем алу үстірт,
бір қалыпсыз,дем алуы кей кездерде тоқтап қалуы мүмкін-апноэ.
7. Бұның себебі тыныс алу орталығының дамып жетілмегендігінен
же демалуоргандарыныңанатомиялықфизикалықерекшеліктерінен.
Күтімі:
1. Бөлменіжиіжелдетіптұрукерек
2. Баланың бас жағынкөтеріңкіжатқызу
3. Бос жөргектеу,немесекювезгежалаңаш салу
4. Оқтын-оқтынылғалдатылғаноттегіберіптұру
5. Сөткесіне 2 реткеудесінеқышақағазынқою.Бұләрекетбаланың
демалысынсиретеді же тереңдетеді.
ІІІ-ІУ дәрежедетуылған шала балаларда ему же жұту
шартсыз рефлекстері болмайды. Бұл балаларды тамақтандыру өте қиын.
Бірінші рет шала туған бала дәрежесіне байланысты анасының
емшегіне 3-4 рет тәулігіне беріледі.
Баланың салмағына байланысты алғашқы тамақтандыру
Уақыты
Жағдайы
Салмағы
Уақыт
- ауыремес,шалатуғандықдәрежесінесәйкес
- ауыр
700-900
901-1250
1251-1500
1501-2000
2000
салмағынабайланысты
емес
24-32сағсоң
17-24 сағсоң
14-18 сағсоң
10-16 сағсоң
8-12 сағ.соң
48-72сағ соң.
Баланы тамақтандыруәдісішартсызрефлекстергебайланысты:
А. егер шала туғанбалада ему же жутушартсызрефлекстеріжоқ
болсаолбаланымұрынанжіберілген полиэтилен зонд
арқылытамақтандырады
Б. егербалада ему рефлексіжоқ,бірақжұтурефлексіболса
олбаланықасықпеннемесе пипетка мен тамақтандырады.
В. егербалада ему же жұтурефлекстеріжақсыдамыған
болса,емшекпентамақтандырады.
Тамақтандыружиілігібаланынсалмағына,ему
қабілетінебайланысты,оларда 7-11 реттамақтандырады.
Тамақтыңкөлемі:
1күні-5-10мл
2күні-10-15 мл
3күн 15-20мл
алғашқы 10күнде
ТамақтыңтәуліктіңкөлеміРоммельформуласыменесептеленеді:
10+п х м:100
пөмір суру күні
м-баланыңсалмағыграммен
15 күніденесалмағының 17 бөлімінайдыңаяғында 15 бөлімінқұрайды.
10күннен бастаптамақтыңтәуліктікмөлшерінкаллорияның
тәсілменесептейді: 10хпккал х м
п-өмір суру күні
м-салмағыкг
15 күні 120ккалкг
1 айлығында 140ккалкг
1 жасында 120ккалкг
100мл анасүтініңкаллориялығы 70ккал,молозивоның уыздың каллориясы140ккал.
Шала туғанбаланыңорганизмінде витамин қорыаз,соңдықтан
оларғабіріншікүндерденбастапвитаминдерұнтағыберіледі,
шырындар 3-4 апталығында,қосымшатамақ 4-4,5 айындаберіледі.
Ауруларданқорғаужүйесініңдамыпжетілмеуінебайланысты шала
туған бала жиіауыруғабейімді.соңдықтанбөлімшедеоларды
жекебокстарғажатқызукерек.Бұлбөлімініңсанитарлық
тазалығын, барлыққызметкерініңжекегигиенасынқатал
сақтауынқадағалапотырукерек.
І-ІІ дәрежедегі шала туғанбалалар 1 жасындаөзқұрдастарын
қуыпжетеді,ал ІІІ-ІУ дәрежедегілер 2 жасында.
Біздіңелімізде шала туғанбаланыңкүтімі 3 этаптантурады:
1 арнайыперзентхана
ІІ балаларауруханасыныңарнайыбөлімшесі
ІІІ балаларемханасындағыдиспансерлікесеп.