КАСПИЙ ТЕҢІЗІ (ежелгі каспи тайпаларының атауынан шыққан) — Қазақстан, Түрікменстан, Иран, Әзербайжан және Ресей мемлекеттері аумағындагы тұйық теңіз. Аумағына, көлеміне, даму тарихына, физ.-геогр. сипатына қарағанда теңіз қатарына жатады. Ежелгі тарихи аттары (72 атауы болған); Чиркан, Хвалын, Хазар, т.б. Еуразия құрлығының ішкі шөлейт және шөлді аймағында орналасқан. Теңіз дүниежүз. мұхит деңгейінен төмен жатыр. Айдын суының деңгейі оның су жинайтын алабының ылғалдануына қарай өзгеріп отырған (500 жылдық циклді). Әрбір 250 — 260 жыл ішінде теңіз деңгейі көтеріліп және түсіп отырған. Сондықтан оның жазық солт. және солт.-шығыс бөліктерінде ел тұрақтамаған. К.т. солт-тен оңт-ке қарай 1200 км созылған, орташа ені 320 ш, жағасынын ұз. 7 мың к.ч, оның 630 км жағалауы Қазақстанның үлесінде. Теңіз денгейінен ~ 28 м орналасқан жағдайдағы ауд. 376 мың км, көлемі 78 мың км3, ең терен жері 1025 м. Ірі шығанақтары: солт-нде Кизляр. Комсомол, шығысында Маңғыстау. Кендірлі, Қазақ, Қара-Буғаз-көл, Түрікменбаши, батысында Аграхан, Баку (Бакы) қойнауы. Оңт-нде таяз лагуналар көп. Теңізде 50-ге жуық аралдар бар. Олардың жалпы ауд. 350 км2. Ірілері: Құлалы, Тюлен, Шешен, Артем, Жылыой, Булла. К. т-не солт-тен Терек, Еділ, Жайық, Жем (Ембі), батысынан Су-лак, Самур, Кура, оңт-нен Горган, Сераз, Сефидруд өзендері құяды. Шығыс жағалауында тұрақты ағынды өзендер жоқ. Солт. жағалауы ойпатты жазық келген. Мұнда теңіз суының шалқып-шегінуі әсерінен кең алқапты қайраң қалыптасқан. Өзен сағаларында (Еділ, Жайық, Терек) атыраулық жаға ұлғаюда. Батысы мен шығысындағы Маңғыстау жағалауы жарқабақты, батыс жағалауының кейбір жерлері, Қара Бұғаз-Көл қайрандары, Түрікменбаши түбегінен бастап оңт-ке қарай аккумулякты жаға болып келеді. К. т. түктік бедері мен гидрологиялық ерекшеліктеріне қарай Солт.Каспий, Орт. Каспий және Оңт. Каспиге бөлінеді.