Экологиялық фактор

 5В060800 - Экология мамандығының 2 курс cтуденттері үшін
Әлеуметтік экология және тұрақты даму пәні бойынша
тезуарсқа арналған сұрақтар
Құрастырған: Экология және қоршаған ортаны қорғау кафедрасының аға оқытушысы
Жуманова Г.Т.
№
Бөлім тақырыбтары

І-аттестацияға

1
Тұрақты дамудың тарихи және әлеуметтік – экологиялық қалыптасуы.
100
2
Әлеуметтік экология және оның басқа ғылымдар мен өзара байланысы.
100
3
Адамзат ортасының табиғи және қоғамдық компоненттері.
100
ІІ-аттестацияға

1
Қазіргі заманың әлеуметтік – экологиялық проблемалары. Қазіргі қоғамның ноосфералық дамуы
100
2
Тұрақты даму түсінігі. Тұрақты даму туралы әлемдік және ғаламдық саммиттер
100
3
Қоғамның және табиғаттың әсер ету заңдылықтары және қоршаған ортаның әлеуметтік жақтары.
100

@@@ ТҰРАҚТЫ ДАМУДЫҢ ТАРИХИ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАЛЫПТАСУЫ.
$$$ 1
Қай жауапта әлеуметтік экологияның дұрыс анықтамасы берілген:
А) Тірі ағзалардың алуандылығын, олардың құрылымы, функциялары мен пайда болуын зерттейтін ғылым.
В) Өсімдіктердің ішкі, сыртқы құрылымы заңгерліктерін зерттейтін ғылым
С) Табиғи жағдайлардағы жануарлардың тәртібі туралы ғалым.
D) Айналадағы жағдай және адамдар ыкпалынан адамның жеке басының калыптасуы.
Е) Тірі ағза функцияларын, ондағы жүретін процестерді зерттейтін ғылым.

$$$ 2
Биосфера дамуындағы, адамның іс әрекетін анықтаушы күш болатын жоғарғы кезеңнің атауы:
А. Криосфера
В. Мезазой
С.Антропосфера
D. Кайназой
E. Ноосфера

$$$ 3
Табиғатқа антропогенді әсер ету бұл:
А. Адам іс әрекетіне болаған;
В.Биосферадағы үрдістерімен байланысқан
С. Табиғаттың құбылыстарымен байланысқан;
D. Геологиялық құбылыстармен байланысқан
E. Абиотикалық үрдістермен байлангысқан.

$$$ 4
Экологиялық зерттеулердің негізгі әдістері болып табылады:
А) Бақылау.
В) Эксперимент.
С) Экологиялық мониторинг.
D) Моделдеу.
Е) Барлығы.

$$$ 5
Экология – пәні:
A) Тіршілік туралы ғылым.
B) Адам мен қоршаған орта бірлестігі туралы ілім.
C) Биоценоздар туралы ғылым.
D) Тірі ағзалардын, олардың мекендеу ортасымен өзара қарым – қатынастарын зерттейтін ғылым.
E) Экожүйелер туралы ғылым.

$$$ 6
Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:
А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.
B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.
C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.
D) Химиялық, климаттық, физикалық
Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

$$$ 7
Қоршаған ортаның физикалық ластануына не жатады?
А. Шумен ластану
В. Батериялар мен ластану
С. Көмір қышқыл газбен ластану
D. Ауыр металлдар мен ластану
E. Вирустар мен ластнау

$$$ 8
Экологиялың фактор дегеніміз
А. ағза бейімдеушілік реакциялар ,не адаптациялар арқылы жауап беретін қоршаған ортаның кез-келген элемент немесе жағдайы
В. қоршаған орта факторлары
С. тірі ағзалардың ортаға әсері
Д. жауап жоқ
Е. ғарыштық биологиялық фактор

$$$ 9
Қоршаған ортаға адамның әртүрлі әсерлерінің жиынтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
A) Эдафикалық.
B) Химиялық.
C) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
E) Антропогендік.

$$$ 10
Есті адам әрекеті басты анықтаушы фактор болатын биофера дамуындағы кезең қалай аталады?
A. Социосфера.
B. Биосфера.
C. Ноосфера.
D. Техносфера.
Е. Агросфера.

$$$ 11
Геологиялық үрдістер мен тірі ағзалардың біріккен нәтижесі болып табылатын денелер.
A. Тірі зат
B. Биокості зат
C. Биогенді зат
D. Радиоактивті зат
E. Кості зат

$$$ 12
Экология терминінің авторы кім:
А) Аристотель.
В) Дарвин.
С) Павлов.
D) Геккель.
Е) Вернадский.

$$$ 13
Қай жылы алғашқы рет Экология термині қолданған:
А) 1726
В) 1866.
С) 1990.
D) 1670.
Е) 1966.
$$$ 14
Қай жауапта экологияның дұрыс анықтамасы берілген:
А) Тірі ағзалардың алуандылығын, олардың құрылымы, функциялары мен пайда болуын зерттейтін ғылым.
В) Өсімдіктердің ішкі, сыртқы құрылымы заңгерліктерін зерттейтін ғылым
С) Табиғи жағдайлардағы жануарлардың тәртібі туралы ғалым.
D) Өз ара және қоршаған орта арасындағы қарым – қатынастарды зерттейтін.
Е) Тірі ағза функцияларын, ондағы жүретін процестерді зерттейтін ғылым.

$$$ 15
Экология пәні нені зерттейді?
А) Ағзаларды.
В) Түрлерді.
С) Экожүйелерді.
D) Жасушаларда.
Е) Ұлпаларды.

$$$ 16
Тірі ағзаларды ұйымдастырудың қандай деңгейін экология пәні зерттейді?
А) Жасуша.
В) Ұлпалық.
С) Молекулярлы.
D) Молекулярлы-жасуша.
Е) Популяционды-түрлік.

$$$ 17
Аутэкология – ненізерттейді?
А) Биоценоздар.
В) Биогеоценоздар.
С) Жеке дербестер, популяциялар.
D) Жеке дербестер, түрлер, популяциялар, биоценоздар.
Е) Ағзаларды.

$$$ 18
Демэкология – нені зерттейді?
А) Ағзаларды.
В) Түрлер, популяцияларды.
С) Популяцияларды.
D) Түрлерді.
Е) Бірлестіктерді.

$$$ 19
Синэкология – нені зерттейді?
А) Түрлерді.
В) Популяцияларды.
С) Бірлестіктерді.
D) Түрлер мен популяцияларды.
Е) Ағзаларды.

$$$ 20
1866 жылы ғылымға Экология терминін кім енгізді:
А) М. Мебиус.
В) Э. Геккель.
С) А. Тенсли.
D) В. Сукачев.
Е) И. Павлов.

$$$ 21
1877 ж ғылымға алғашқы рет Биоценоз терминін енгізген:
А) А. Тенсли.
В) Э. Геккель.
С) В. Сукачев.
D) М. Мебиус.
Е)Э. Зюсс

$$$ 22
Антропогенді ластануға төмендегілердің қайсы жатады?
A. Жанартаулар
B. Шаңборандары
C. Торнадо
D. Жерсілікнісі
Е. Автомобиль газдары, смог.

$$$ 23
Тірі ағзаны қоршайтын және онымен тікелей бөлігін атаңыз:
A) Экологиялық фактор.
B) Адаптация.
C) Мекендейтін орта.
D) Экологиялық қуыс.
E) Орман.

$$$ 24
Эволюция барысында ағзалардың қоршаған ортаға бейімделу қасиеті қалай аталады:
A) Экологиялық фактор.
B) Адаптация.
C) Мекендейтің орта.
D) Экологиялыққуыс.
E) Орман.

$$$ 25
Экологиялық факторларды қандай топтарға бөледі:
А) Kлиматтық, абиотикалық, антропогендік.
B) Абиотикалық, биотикалық, антропогендік.
C) Эдафикалық, биотикалық, физикалық.
D) Химиялық, климаттық, физикалық
Е) Абиотикалық, биотикалық, гидроэдафикалық.

$$$ 26
Бір ағзалардың екінші ағзаларға әсер ету жиынтығын қандай экологиялық факторлар тобына жатқызады:
А) Эдафикалық.
В) Климаттық.
С) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
Е)Антропогендік.

$$$ 27
Ағзаларға әсер ететін бейорганикалық орта жағдайларының жиынтығын экологиялық факторлардың қандай тобына жатқызады:
A) Эдафикалық.
B) Химиялық.
C) Абиотикалық.
D) Биотикалық.
E) Антропогендік.

$$$ 28
Қоршаған ортаның абиотикалық факторларына жатқызады:
A) Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
B) Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
C) Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекселері, жарық.
D) Атмосфераның газды құрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
E) Паразиттерден туындаған инфекциядан өсімдіктер мен жануарлардың өлімі.

$$$ 29
Қоршаған ортаның биотикалық факторларына не жатады:
A) А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судыңтұздылығы.
B) Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
C) Судын тұздылығы, балдырлар мен жануарлардың өлекелері, жарық.
D) Атмосфераның газды кұрамы, топырақ, ауа, су ластануы.
E) “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

$$$ 30
Қоршаған ортаның анторпогендік факторларына жатады:
А)Рельеф, климат, температура, жарық, ылғалдылық, судың тұздылығы.
В)Өсімдіктер жапырағының түсуі, топырақтын минералдық құрамы, ылғалдылық.
С)Судын ұздылығы, балдырлар мен жануарлардың қалдықтары, жарық.
D) Атмосфераның кұрамының, топырақтың, ауаның, судың ластануы.
E) “Паразит – ие” қарым-қатынасы.

$$$ 31
Саластырмалы тұрақты экологиялық факторларға жатады:
А) Биоталықфактолар (мысалы, жыртқыштық).
В) Температура, ылғалдылық, жауын-шашындармөлшері.
С) Мұхиттың тұздық құрамы, тартылыс күші, күн сәулесінің тұрақтышамасы.
D) Азық пен жасырынатын жердің болуы.
Е) Жоғарыда көрсетілген бар жауап.

$$$ 32
Экологиялық факторлар тірі ағзаға қалай әсер етеді:
А) Бір уақытта және бір-бірінен оқшауланып.
В) Бір уақытта және бір-бірімен бірігіп.
С) Бір-бірімен бірігіп, бірақ белгілі кезекте.
D) Бір-бірінен оқшауланып және белгілі кезекте.
Е) Бір-біріненоқшауланып.

$$$ 33
Антропогенді экожүйелерге жатады:
A. Жасанды экожүйелер, урбоэкожүйелер
B. Агроэкожүйелер, урбоэкожүйелер
C. Ерекше қорғалатын аймақтар
D. Урбоэкожүйелер, гидроэкожүйелер
E. Агроэкожүйелер, гидроэкожүйелер

$$$ 34
Тұрақты даму білдіреді:
A. Тұрғындардың демографиялық өсуі
B. Экспоненциялды қисық бойынша қоғам дамуы
C. Еркін қоғам құрылуы
D. Өз қажеттіктерін қанағаттандыру
E. Табиғатпен бірге сау, жемісті өмірге адамдардың құқығы

$$$ 35
Организмдерге тікелей немесе жанама әсер ететін ортаның элементі қалай аталады?
А. экологиялық фактор;
В. биосфера;
С. абиотикалық фактор;
D. биотикалық фактор;
Е. антропогендік фактор.

$$$ 36
Қоршаған ортаға әсер етуші зиянды факторларға байланысты оның ластануын нешеге жіктеуге болады
А) 2
В) 3
С)4
Д)5
Е)6

$$$ 37
Табиғатты қорғау нені білдіреді?
A. Экологиялық жүйелер тепе-теңдігін сақтау
B. Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға бағытталған жұмытар кешені
C. Ластанудан биосфераны және атмосфераны қорғау
D. Қоршаған орта тазалығы
E. Тазалау аппараттарын қолдана отырып, қоршаған ортаны қорғау

$$$ 38
Табиғатты пайдалану түрлері
A. Жалпы және жеке
B. Мемлекеттік және жеке
C. Жалпы және арнайы
D. Жалпы және Мемлекеттік
E. Мемлекеттік және арнайы

$$$ 39
Адамның өмір әрекетіне қажетті табиғи ресурстар
A. Азық-түліктер
B. Экологиялық
C. Энергетикалық.
D. Орман
Е.Шикізат

$$$ 40
Табиғи жағдайлар нені білдіреді:
A. Жергілікті жағдайлармен қолдану сипатының сәйкестігі
B. Табиғи жүйенің потенциялды қасиеті
C. Жергілікті жағдайлармен қолдану әдістерінің сәйкестігі
D. Бір күйден екінші күйге ауысу қабілеті
E. Табиғи орта факторларының, құбылытарының, объектілерінің байланысы

$$$ 41
Таусылмайтын табиғи ресурстарына жататындар
A. Өсімдіктер әлемі
B.Жер асты қойнауы
C. Топырақ
D. Ғарыштық, климаттық ,су
E. Жануарлар әлемі

$$$ 42
Климаттық параметрлерге жатады:
A. Қалпына келмейтін ресурстар
B. Қалпыне келетін реурстар
C. Қолданылатын ресурстар
D. Тасылатын ресурстар
E. Таусылмайтын ресурстар

$$$ 43
Ресурс сақтаушы технологияға жататын түр
A. Табиғи ресурстарды толық қолданушы
B. Рационалды табиғи қолданушы
C. Бейрационалды табиғи қолданушы
D. Мөлшері шектеуінде қалдықтардың қатал шектелуі
E. Өндіріс қалдықтарын қайталап қолданушы

$$$ 44
Табиғат құрамына өзіне тән емес құрамдарды енгізу:
А. Интродукция.
В. Ластану
С. Мониторинг.
D. Сараптама
E. Мутация.
$$$ 45
Экологиялық факторларды ата
А. абиотикалық,биотикалық,антропогендік
В. жер, атмосфералық ауа
С. жарық
Д. климаттық,эдафиялық,гидрографикалық
Е. температура

$$$ 46
Тіршіліксіз орта факторы
А. абиоталық
В. биотолық
С. антропогендік
Д. экологиялық
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 47
Тіршілігі бар фактор қалай аталады
А. антропагендік
В. абиоталық
С. экологиялық
Д. климаттық
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 48
Антропогендік-факторлар
А. тіршіліксіз орта
В. тіршілігі бар орта
С. адамның шаруашылық қызмет қаракетінен тікелей немесе жанама түрде туындайтын фактор
Д. өсімдіктер мен жануарлар тіршілікгіне тікелей байланысты
Е. дұрыс жауабы жоқ

$$$ 49
Климаттық факторларға не жатады
А.жарық, қысым, температура, ылғалдық,т.б
В. жауын-шашын,фотосинтез
С. магниттік,температура, жауын-шашын
Д. тығыздық, қысым
Е. өсімдіктер,бактерия

$$$ 50
Экожүйе деп қандай жүйені айтады
А. жарық,қысым,температура, ылғалдық,т.б
В. жауын-шашын,фотосинтез
С. магниттік,температура, жауын-шашын
Д. тығыздық,қысым
Е. тірі организмдердің қоректен,өсіудің тарихи қалыптасқан жүйе

$$$ 51
Топырықтану ғылымының негізін салған жаратылысты зерттеуші
А. Ч.Дарвин
В. Н.Вавилов
С. Э.Геккель
Д. В.Докучаев
Е. В.Сукачев

$$$ 52
Көлем бойынша құрғақ ауаның құрамы
А. N-8%,O2-1%,CO2-03%,1% инертті газ
В. N-78%,O2-21%,CO2-0.03%,1% инертті газ
С. N-78%,O2-21%,CO2-5.03%,1% инертті газ
Д. N-78%,O2-2%,CO2-0.03%,1% инертті газ
Е. N-88%,O2-21%,CO2-0.03%,1% инертті газ

$$$ 53
Биосфера неден тұрады
А. атмосфера,тропосфера,литосфера
В. литосфера,гидросфера,ионосфера
С. атмосфера,гидросфера,литосфера
Д. а және в жауаптары дұрыс емес
Е. барлығы дұрыс

$$$ 54
Нооэкология нені зерттейді
А. әртүрлі ұйымдастыру деңгейіндегі экожүйелерді
В. ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын
С. экологикалық дүниелерді биосфералық деңгейді зерттеу
Д. судағы тіршілік ортас
Е.адам қоғам табиғат арасындағы проблемаларды шешуді зерттейді

$$$ 55
Адамның өзара қарым-қатынасы неше кезеңге бөлінеді
А. 3
В. 4
С. 5
Д. 6
Е. 7

$$$ 56
Демэкология нені зерттейді
А. түр
В. популяция
С. тип
Д. нәсіл
Е. класс

$$$ 57
Әлеуметтік экология қандай жүйені зерттейді
А. ағза-қоршаған орта
В. экожүйе
С. экожүйе емес
Д. адам –мекен ету орта
Е. қоғам-қоршаған орта

$$$ 58
Биосфера грекше аударғанда биос қандай мағынаны білдіреді
А) су
В) топырақ
С) ауа
Д) өмір, тіршілік
Е) қатты

$$$ 59
Вернадский В.И. бойынша биосфера құрылымы-олар:
А. Тірі, белсенді, кості, биокості зат, адам өсімдікті зат.
В. Кості, биокості, биогенді, тірі зат.
С.Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроағзаларү
D.Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E. Тірі өат, биогенді зат, кості зат, биокості зат, өсімдікті зат.

$$$ 60
Биосфера жер қабықшаларының бірі болып табылады және жасы бойынша:
A. Ең көне
B. Жердің бір уақытта түзілген барлық қабықшаларына тең
C. Жер қабықшаларындағы ең жасы
D. Гидросферадан үлкен.
E. Литосфераға дейін түзлген.

$$$ 61
Биосфераның ең бірінші заманы қалай аталады?
А. Мезозой
В. Протерозой
С. Кайнозой
Д. Архей
Е. Полезой

$$$ 62
Ноосфера терминін алғаш қолданған ғалымдар?
А. Сеченов және Докучаев
В. Э. Леруа және П. Тейер Шарден
С. Вернадский, Э. Ларуа
Д. Павлов және Меченков
Е. барлық авторлар алғаш қолданған

$$$ 63
Абиотикалық фактор қалай бөлінеді?
А. Климаттық , аймақтық және гидрографиялық
В. Биологиялық және биогеохимиялық
С. Химиялық және физикалық
Д. Локольді, регеональді және ғаламдық
Е. Барлығы дұрыс

$$$ 64
Биосфераны жан-жақты ғылыми тұрғыдан толық зерттеп оның теориялық негізін салушы кім?
А. Ж.Б. Ламарк
В. В.В. Докучаев
С. В.П. Семенов
Д. В.И. Вернадский
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 65
Биосфера қандай қабаттардан тұрады?
А. қосалқы, экологиялық, гигиеналық
В. атмосфера (газ күйінде), гидросфера (су), литосфера (қатты қабат)
С. жылы, суық
Д. биологиялық, химиялық
Е. тірі организмдер мен өлі табиғат

$$$ 66
Заттар айналымы неше үлкен топтан тұрады?
А. ұзын, қысқа айналым
В. оттекті, азоттық айналым
С. екі кіші, үлкен айналым
Д. көміртек, фосфор айналымы
Е. газдар айналымы

$$$ 67
Жердің ғаламдық экожүйесінің ең ірісі не?
А. атмосфера
В. гидросфера
С. литосфера
Д. биосфера
Е. Ноосфера

$$$ 68
В.И.Вернадский қай заттарды биогенді деп атады?
A. Тірі ағзалардың салыстырмаыл құрамы
B. Ағзалардың тізбекті топтары
C. Құрылуында тірі ағзалар қатыспайтын заттар
D. Продуцентер-редуценттердің тізбекті қатарлары арқылы энегияның таралуы
E. Тірі ағзалармен жасалған заттар

$$$ 69
В.И.Вернадский іліміне сәйкес, биосфера келесі құрылымдардан тұрады?
A. Тірі мен тірі емес
B. Биокості
C. Тірі кості, биокості, биогенді
D. Кості және органикалық
Е. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 70
Оттегі айналысының жылдамдығы:
А. 2 млн. жыл
В. 2000 жыл
С. 100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 71
Көмірқышқыл газының айналыс жылдамдығы
А. 2 млн. жыл.
В. 2000 жыл.
С.100 жыл
D. 1 млрд. жыл.
E. 300 жыл

$$$ 72
XIX ғасырдың басында ғылымға биосфера түсінігін енгізген француз жаратылыстанушысы кім?
А. Э.Зюсс
В. В.И.Вернадский
С. Ж.Б. Ламарк
Д. В.В.Докучаев

$$$ 73
Планетадағы ағзалардың барлық жиынтығын В.А. Вернадский қалай атады
А. Өлі зат
В. табиғат
С. экотоп
D.биотоп
Е. Тірі зат

$$$ 74
Биосфералық-планеталық құбылыстардың космостық сәулеленумен, негізінен күн радияциясымен байланысын асыру функциясы
А. Энергетикалық функциясы
В. Газдық функциясы
С. Концентрациялық функциясы
D. тасымалдаушы функциясы
Е. Орта түзуші функциясы

$$$ 75
Газдардың миграциясы мен өзгерісін жүзеге асыра отырып, биосфераның газдық құрамын қамтамасыз ететін функциясы
А. Энергетикалық функциясы
В. Газдық функциясы
С. Концентрациялық функциясы
D. тасымалдаушы функциясы
Е. Орта түзуші функциясы

$$$ 76
Ауырлық күшіне қарсы, горизонталды бағытта заттардың тасымалдануы жүзеге асырылатын функция
А. Энергетикалық функциясы
В. Газдық функциясы
С. Концентрациялық функциясы
D. тасымалдаушы функциясы
Е. Орта түзуші функциясы

$$$ 77
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының )ВОЗ) анықтамасы бойнша денсаулық дегеніміз
А. Адамның өмірі
В. Бұл тек аурудың болмауы емес, ол толық физикалық, психологиялық және әлеуметтік қолайлылық
С. психологиялық және әлеуметтік қолайлылық
D. Бұл тек аурудың болмауы
Е. Дені саудың-жаны сау

$$$ 78
Тек маңызды шаруашылық ресурсы ғана емес, ол биосфераның тіршілік етуінің басты шарты болып табылатын ... ... ... ... ...
А. биоалуантүрлік
В. Жабайы түр
С. түрлер
D. биотүрлер
Е. Дара түрлік

$$$ 79
Биосферада қандай заттар айналымы өтеді ?
А. органикалық заттардың айналымы;
В. энергия ағымы;
С. судың айналымы;
D. газдар мен шөгінді заттар айналымы;
Е. анорганикалық заттардың айналымы.

$$$ 80
Биосфера грекше аударғанда биос қандай мағынаны білдіреді
А) су
В) топырақ
С) ауа
Д) өмір, тіршілік
Е) қатты

$$$ 81
Үлкен айналымды басқаша қалай атауға болады
А) биологиялық
В) геохимиялық
С) химиялық
Д) биогеохимиялық
Е) биохимиялық

$$$ 82
Заттардың айналымы қалай бөлінеді?
А. Локольді, регеональді және ғаламдық
В. Биологиялық және биогеохимиялық
С. Химиялық және физикалық
Д. Биологиялық және физикалық
Е. Дұрыс дауап жоқ

$$$ 83
Тірі затқа тән функцияларды ашық көрсететін күшті орта түзуші және ортаны тұрақтандырушы фактор:
А. Қоршаған орта
В. Биотикалық орта
С. топырақ
Д. орман
Е. су

$$$ 84
Биосфера жайлы ілімнің негізін салушы:
А) Э.Геккель.
В) М.Мебиус.
С) В.Сукачев.
D) В. Докучаев.
Е) В. Вернадский.

$$$ 85
Биосфера терминінің авторы:
А) Э. Геккель.
В) М. Мебиус.
С) Ж.Б. Ламарк.
D) Э. Зюсс.
Е) В. Вернадский.

$$$ 86
Биосфера құрамына кіретіндер:
А) Тек тірі зат.
В) Тек тірі және биогенді зат.
С) Тек тірі зат мен биокосты денелер.
D) Тірі заттар, биогенді зат мен биокосты денелер.
Е) Биогенді зат мен биокосты денелер.

$$$ 87
Төмендегі пункттердің қайсысында тірі зат анықтамасы берілген:
А) Өлі органика, детрит түрлерінің бәрі.
В) Барлық тірі ағзалар жиынтығы: микроағзалар, өсімдіктер мен жануарлар және олардың белсенді биомассасы.
С) Тірі заттар мен биогенді заттардың араласы.
D) Биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қоса алғанда.
Е) Биогенді заттардың биогенді емес минералды жыныстармен қоспасы.

$$$ 88
Биокосты зат деген не:
А) Тірі заттардың және биогенді заттардың минералды (биогенді емес) таужыныстарымен араласуы.
В) Барлық тірі организмдер жиынтығы.
С) Микроорганизмдер, жануарлар мен өсімдіктер, олардың белсенді биомассасы.
D) Өлі органика мен биогенді тау жыныстары қазба отын бөлігін қосқанда.
Е) Детриттің барлық формаларыдың .

$$$ 89
Биогенді заттар анықтамасын көрсет:
А) Микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлар.
В) Барлық тірі организдер жиынтығы, олардың белсенді биомассасы.
С) Өлі органика, детриттің барлық түрлері және биогенді тау жыныстары, қазба отын бөлігін қосқанда.
D) Тірі зат пен биогенді заттармен және де минералды жыныстармен қоспасы.
Е) Белсенді биомасса.

$$$ 90
В.И. Вернадский биосферада келесі тірі заттар функциясын бөледі:
А) Бұзушы, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
В) Газды, концентрациялық, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
С) Газды, концентрациялы, өңдеуші, ақпаратты, адамның биогеохимиялық әрекеті.
D) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, адамның биогеохимиялық әрекеті.
Е) Газды, концентрациялы, тотығу-тотықсыздану, ақпаратты.

$$$ 91
Биосфера дегеніміз:
А) Жердің қатты қабаты.
В) Экосфера.
С) Тірі және космостық заттар өмір сүру орталығы.
D) Барлық тірі зат және оның таралу облысынан тұратын жердің сыртқы қабаты.
E) Жердің сұйық қабығы.

$$$ 92
Биосфера дегеніміз қандай қабат :
А) Жаңа өмір мен ақыл- парасаттың ортасы.
В) Атмосфераның төменгі, барлық гидросфера, литосфераның жоғарғы бөлігі.
С) Жердің ғаламдық экожүйесі.
D) Жердің сыртқы қабығы.
E) Ақыл-парасаттылық ортасы.

$$$ 93
В.И. Вернадский бойынша биосфераның компоненттері-бұл:
А) Тірі зат, биогенді зат, костық зат, биокостық зат, адам, өсімдік заты.
В) Костық, биокостық, биогендік, тірі заттар.
С) Өсімдіктер, жануарлар, бактериялар, балдырлар, микроорганизмдер.
D) Продуценттер, консументтер, редуценттер.
E) Тірі зат, биогендік зат, костық зат, биокостық зат, өсімдік зат.

$$$ 94
Биосфераның дамуының жоғарғы сатысындағы адамның саналы іс-әрекетінің негізгі күшке айналу кезеңі:
А) Криосфера.
В) Мезозой.
С) Антропосфера.
D) Кайназой.
E) Ноосфера.

$$$ 95
Биосфераның тірі затының негізгі массасын құрайтындар:
А) Жануарлар.
В) Өсімдіктер.
С) Бактериялар.
D) Зоопланктон.
E) Жыртқыштар.

$$$ 96
Биосферада тірі заттың таралуы:
А) Құрлық бетінде және мұхитта біркелкі.
В) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхитта біркелкі.
С) Құрлық бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
D) Мұхит бөлігінің жоғарғы бетінде ең көп, біркелкі емес.
E) Құрлық бетінде біркелкі емес, бірақ мұхит бетінде біркелкі.

$$$ 97
Биосферадағы биогенді миграция – бұл қандай айналым:
А) Тірі ағзаларда шоғырланған энергияның.
В) Тірі ағзалардың құрамына кіретін элементтердің.
С) Тірі ағзаларда шоғырланған заттардың.
D) Тірі ағзалардың құрамына кіретін органикалық заттардың.
E) Тірі ағзалардың құрамына кіретін бейорганикалық заттардың.

$$$ 98
Биосфера эволюциясы дегеніміз не?
А. Түрлердің және олардың арақатынастарының үздіксіз бір мезгілде өзгеру және бір түрдің түсіп қалып, бұрын болмаған екінші бір түрлердің пайда болу құбылыстары
В. Мезгіл мен кеңістікте шексіз, тұрақты қозғалыста, өзгеруде, дамуда болатын бейорганикалық және органикалық дуние
С. Қоғамның материалдық, мәдени тағы басқа мұқтаждығын қанағаттандыру үшін қазіргі кезеңде не болашақта қолданылатын табиғи ортаның құрауыштары
Д. Қарастырылып отырған объектіден немесе субъектіден тыс жатқан бірақ олармен тікелей байланыстағы табиғи күштер мен құбылыстар
Е. Дұрыс жауабы жоқ

$$$ 99
Биосфера қандай қабаттардан тұрады?
А. қосалқы, экологиялық, гигиеналық
В. атмосфера (газ күйінде), гидросфера (су), литосфера (қатты қабат)
С. жылы, суық
Д. биологиялық, химиялық
Е. тірі организмдер мен өлі табиғат

$$$ 100
Заттар айналымы неше үлкен топтан тұрады?
А. ұзын, қысқа айналым
В. оттекті, азоттық айналым
С. екі кіші, үлкен айналым
Д. көміртек, фосфор айналымы
Е. газдар айналымы

@@@ ӘЛЕУМЕТТІК ЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ОНЫҢ БАСҚА ҒЫЛЫМДАР МЕН ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ.
$$$ 101
Экология – бұл?
A. Жануарлар туралы ғылым
B. Өсімдіктер туралы ғылым
C. Жаһандық экологиялық дағдарыстан шығу мен адамзаттың өмір сүру туралы ғылым
D. таңдау бойынша пән
E. микроағзалар туралы ғылым

$$$ 102
Экологияның стратегиялық мәселесі
A. Шелфорт заңының әрекетін түсіндіру
B. Жануарлар мінезін түсіндіру
C. Өмір сүру стратегияларын көрсету
D. Ормандарды кеспеуге үйрету
E. Адамзатты жаһанды экологиялық дағдарыстан тұрақты даму жолына шығару.

$$$ 103
Жаһанды экология оқытады:
A. Биосфераның қызмет көрсетуі
B. Қоршаған ортада жануарлар тәртібі
C. Қоршаған ортада адамның тәртібі
D. Өсімдіктер биоценоздары
E. Табиғи ресурстар

$$$ 104
Әлеуметтік экология оқытады:
A. Биосфераның қызмет көрсетуі
B. Әлеуметтік мәселелер эволюциясы
C. Қоршаған ортада адамның тәртібі
D. Табиғи ресурстар
E. Қоршаған ортадағы жануарлар

$$$ 105
Қолданбалы экология оқытады:
А. Инженерлік және ауылшаруашылық экологиясын
В. Табиғи ресурстарды
С. Қоршаған ортада адамның тәртібі
D. Әлеуметтік мәселелер эволюциясын
Е. Қоршаған ортада жануарлар тәртібін

$$$ 106
Ақыл-ой сферасы
А) гидросфера
В) атмосфера
С) литосфера
Д) ноосфера
Е) атмосфера

$$$ 107
Ландшафты экология оқытады:
А. Инженерлік және ауылшаруашылық экологиясын
В. Табиғи ресурстарды
С. Биосфераның қызмет көрсетуін
D. Ландшафтты аймақтардың күзету шаралары мен өзіндігі
Е. Әлеуметтік мәселелер эволюциясын

$$$ 108
Ноосфера түсінігін еңгізген:
А) Академик Вернадский.
В) Э. Леруа мен П. Тейяр де Шарден.
С) Э. Леруа, П. Тейяр де Шарден мен Вернадский.
D) П. Тейяр де Шарден мен Вернадский
Е) П. Тейяр де Шарден мен Н.Н. Моисеев.

$$$ 109
Ноосфера терминін алғаш қолданған ғалымдар?
А. Сеченов және Докучаев
В. Э. Леруа және П. Тейер Шарден
С. Вернадский, Э. Ларуа
Д. Павлов және Меченков
Е. А,В.С

$$$ 110
Ішкі геосфераларға жатады:
A. ядро
B. мантия
C. магма
D. Биокосты зат
E. Топырақ

$$$ 111
Сыртқы геосфераларға жатады:
А. Мантия
В. Магма
С. Гидросфера
D. Литосфера
Е. Топырақ

$$$ 112
Адамның ой-санасы басты фактор болып есептелетін биосфераның даму стадиясы қалай аталады?
А. биосфера;
В. техносфера;
С. гидросфера;
Д. ноосфера;
Е. литосфера.

$$$ 113
Популяция -бұл:
А. бір мекен ортада тіршілік ететін бір-үш түр ағзаларының тобы
В. бір аймақта тіршілік ететін бір түр ағзалар тобы
С. бір мекен ортада тіршілік ететін әр түрге жататын ағзалар тобы
D. сыртқы ортамен байланысты ағзалар бірлестігі
Е. бір мекен ортада тіршілік ететін бір-бірімен оқшауланбаған бір түр ағзалар тобы

$$$ 114
Өсімдіктердің өсуіне жарық керек пе?
А. Жоқ
В. Жарық сүйгіш өсімдіктер үшін керек
С. Тек зиян емесм өқсімдіктер үшін керек
D. Барлығына қажет
Е. Мәдени өсімдіктерге ғана қажет

$$$ 115
Даралардың тіршілік етуінің шегін және физико-химиялық факторлардың ағза олардың мағынасының барлық көлемінен таңдап алатын шектеулерін нақтылау қай экология бөлімінің мақсат болып табылады
А. Аутэкология мақсаты
В. Экология мақсаты
С. Демэкология мақсаты
D. Синэкология мақсаты
Е. Популяцияның мақсаты

$$$ 116
Ағзалардың тіршілік ету жағдайларын және ағзалардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарын зерттейтін биологиялық ғылымның бір бөлімі
А. Аутэкология
В. Экология
С. Биоэкология
D. Синэкология
Е. Популяция

$$$ 117
Қоректік байланыстар мен энергияны алу тәсілдерінің негізінде бір тұтастықты құрайтын тіршілік ету орталары мен тірі ағзалардың қауымдастығы.
А. Фактор
В. Орта
С. Биоценоз
D. Экожүйе
Е. Биогеоценоз

$$$ 118
Демэкология (популяциялар экологиясы) анықтамасы
А. Бір тектес даралардың табиғи топтамаларын, яғни популяциялардың зерттейтін экология бөлімі
В. Қоректік байланыстар мен энергияны алу тәсілдерінің негізінде бір тұтастықты құрайтын тіршілік ету орталары мен тірі ағзалардың қауымдастығы.
С. Ағзалардың тіршілік ету жағдайларын және ағзалардың тіршілік ету ортасы арасындағы өзара байланыстарын зерттейтін биологиялық ғылымның бір бөлімі
D. Даралардың тіршілік етуінің шегін және физико-химиялық факторлардың ағза олардың мағынасының барлық көлемінен таңдап алатын шектеулерін нақтылау қай экология бөлімінің
Е.халық саны, таралуы

$$$ 119
Өсімдіктердің, жануарлардың, микро-ағзалардың қауымдастықтарын және олардың мекен ету ортасымен қатынасын зерттейтін экология бөлімі.
А. Аутэкология
В. Экология
С. Биоэкология
D. Синэкология
Е. Популяция

$$$ 120
Қоршаған ортаның бір бөлігі табиғаттың құраушысы
А. Фактор
В. Орта
С. Биоценоз
D. Экожүйе
Е. Табиғат

$$$ 121
Қандай факторларға қоршаған ортаның физикалық күйі немесе құбылыстарды жатқызуға болады, мысалы, температура, қысым, радиациялық фон т.б.
А. Климаттық
В. Эдафиттік
С. Топографиялық
D. Химиялық
Е. Физикалық

$$$ 122
Топырақтың физикалық және химиялық қасиеттерінің жиынын қай факторға жатқызады
А. Климаттық
В. Эдафикалық
С. Топографиялық
D. Химиялық
Е. Физикалық

$$$ 123
Түрішілікке қарағанда анағұрлым алуан түрлі. Оларға нейтрализм, бәсекелестік, мутуализм, паразитизм, жыртқыштық, протокооперация қандай әрекеттерге жатады
А. Түрішілік әрекеттер
В. Жасанды әрекеттер
С. Түраралық әрекеттер
D. табиғи әрекеттер
Е. Қосалқы әрекеттер

$$$ 124
Өзінің тарихи-эволюциялық даму жолында ағзалар факторларға қандай бейімделген.
А. периодты және периодсыз
В. периодсыз және антропогенді
С. периодты және химиялық
D. периодты және абиотикалық
Е. барлық факторларға

$$$ 125
Табиғи жүйенің (организмнің) ішкі динамикалық тепе-теңдік жағдайы немесе күрделі бейімделу реакцияларының арқасында іске асатын табиғи жүйенің тепе-теңдік күйі ;
А. Метаболизм
В. Адаптация
С. Гомеостаз
D. Сукцессия
Е. Өзін- өзі тексеру

$$$ 126
Тірі ағзалармен және олардың мекен ететін ортасымен түзілген табиғи кешен, мұнда биотикалық және абиотикалық компонеттер өзара зат және энергия алмасумен байланысқан.
А. Экожүйе
В. Анабиоз
С. Сыртқы орта
D. Экология
Е. Биоценоз

$$$ 127
Экологиялық мониторинг деңгейлері келесілер
А. Глобальді және экперементальді
В. Ұлттық және зерттеулік
С. Зерттелік және аймақтық
D.глобальді және ұлттық
Е. эспериментальдік және зерттеулік

$$$ 128
Ортаның антропогендік факторларына мыналар жатады
А. Адамның сан алуан әрекеттері
В. Микробтар әрекеті
С. Жан-жануарлардың әрекеті
D.жасыл өсімдіктер әрекеті
Е. вирустардың әрекеті

$$$ 129
Эрозиялардың түрлері
А. улы
В. Желдік және тұздық
С. Тұздылық және техногенді
D. жел және су
Е. техногенді

$$$ 130
Қазақстан Республикасының алуантүрлігін компоненттерін сақтауды қамтамасыз етеді аймақтар
А. Ботаникалық және зоологиялық саябақтар
В. Қазақстанның кызыл кітабы
С. Қалалық саябақтар
D.Санитарлық-эпидемиялық станциялар
Е. ауыл шаруашылық орындар

$$$ 131
Жалпы атмосферадағы көмір қышқыл газының және басқа да антророгендік қоспалардың (метан,озон, фреон, азот оксиді) концентрациялары артатын болса, табиғатта күрделі құбылыс орын алады
А. Фотосинтез
В. Көшетхана эффектісі
С. смог
D.тұман
Е. қышқыл жауын

$$$ 132
Ұлттық мониторинг дегеніміз
А. Баға және болжау, қоршаған ортаның антропогендік іс-әрекетін шектейтін мониторинг
В. Халықаралық серіктестік негізінде құрылған жердің барлық табиғи жүйелерінінің жағдайын бағалайтын мониторинг
С. Ірі аудандар шегінде жүзеге асатын мониторинг
D. Бір объектіде жүзеге асатын мониторинг
Е. Мемлекет шеңберінде жүзеге асатын мониторинг

$$$ 133
Тіршіліктің негізгі қасиеттерінің бірі болып табылады, өйткені ол оның тіршілік етуінің мүмкіндітін қамтамасыз ететін ... ... қабілеттілік
А. Бейімделуге қабілеттілік
В. экологиялық қабілеттілік
С. Биологиялық қабілеттілік
D. Жыртқыштық қабілеттілік
Е. Бәсекелестік қабілеттілік

$$$ 134
Ағзалардың қоршаған орта өзгерістеріне бейімделуі
А. Метаболизм
В. Гомеостаз
С. Адаптация
D. Сукцессия
Е. Өзін- өзі тексеру

$$$ 135
Белгілі бір географиялық территорияда тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын особьтар жиыны:
А. Ареал
В. Популяция
С. Анабиоз
D. Биогеоценоз
Е. Агроценоз

$$$ 136
Организмдердің бір ұрпақ шегінде ауысуымен, түрлі даму және өсу фазалары жиынтығын ... дейміз?
А. Тіршілік формасы
В. Тіршілік циклі
С. Тіршілік бейнесі
D. Тіршілік ұзақтығы
Е. Тіршіліктің таралу облысы

$$$ 137
Атмосферада көмірқышқыл газының жиналуы антропогенді әсер әсер нәтижесінде келесі жағымсыз салдарды болдыруы мүмкін
А. Азон тесіктерінің пайда болуы
В. Климаттық ауытқулар
С. Фотосинтездеуші ағзалармен органикалық заттар түзудің күшеюі
D. Жер атмосферасындағы шағылысу қабілетінің ұлғаюы
E. Көміртектің қазба түрлерінің түзілуі

$$$ 138
Азон тесіктерінің ұлғаюы негізінен мына қалдықтар шығарудан болады
А. Иіс газының
В. күкіріт оксидінің
С. Метан
D. Фреондардың
E. Диоксиннің

$$$139
Азон қабаты-биосфера болуыныңқажетті шарты, өйткені азон қабаты:
A. Космостық сәуленің нәтижесінде түзіледі
B. Ультракүлгін сәулелер енуіне кедергі келтіреді
C. Атмосфераның ластнауынан сақтайды
D. Биосфераның ластануынан сақтайды
E. Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 140
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 141
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 142
Қоршаған орта мониторингісі анықтамаларын қайсысы оның мәнін нақты көрсетеді:
А. Қоршаған орта күйін бақылау
В. Қоршаған орта күйін сандық бақылау
С. Қоршаған орта күйін бақылау, бағалау және болжау
D. Қоршаған орта күйін жүйелік бақылау мен болжау
E. Қоршаған орта сапасын басқару

$$$ 143
Мониторинг терминіні ұсынған кім?
А. В.И. Вернадский
В. А.Н. Формозов
C. Ю.А. Израэль
D. А.Г. Карташев
E. П.С. Паллас

$$$ 144
Күн сәулелерінің беттен шағылысқан үлесінің аталуы:
А. Магнето
В. Диатриба
С. Альбедо
D. Марина
E. Секка

$$$ 145
Дамыған елдерде зиянды заттар төгінділерінің негізгі саны:
А. Жылу электрстанцияларынан
В. Химиялық өндірістерінен
С. Түсті металлургиядан
D. Атом электростанцияларынан
E. Автотранспорттан

$$$ 146
Шаң, тұман,түтіннің улы қоспасынаң атауы:
А. Қышқыл жаңбыр
В. Фреон
С. Иісті газ
D. Смог
E. Фотооксидант

$$$ 147
Сумен қамтуға жарамды тұщы суларға гидросфераның жалпы көлемінен келеті.
А. 1%
В. 0,5%
С. 0,3%
D. 2%
E. 1,5%

$$$ 148
Су қоймаларының ластануында негізгі мәні:
А. Өндірістік мекемелердің құбыр сулары
В. Комуналдық мекемедегі құбыр сулар
С. Пайдалы қазбаларды алу мен байыту кезіндегі өндіріс қалдықтары
D. Нөсер тұнбаларымен заттардың шайылуы
E. Мал өсіру кешендеріндегі құбыр сулар

$$$ 149
Топырақ деградациясының жаһанда көрінуі
А. Эрозия
В. Ластанулар
С. Тұзданулар
D. Шөлденулер
E. Саз батпақтанулар

$$$ 150
Ю.Либихтың заңы бұл:
A.Экология заңдарының бірі
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғары көрсетілгеннің бәрі дұрыс

$$$ 151
В. Шелфорд заңы-бұл:
A. Экологиялық заңдарының бір
B. Толеранттылық заңы
C. Экологиялық факторлар туралы заң
D. Минимум заңы
E. Жоғарыда көрсетілгеннің бәрі

$$$ 152
Толеранттылық бұл ағзаның қабілеттілігін:
A. Қоршаған орта өзгерісіне ағза төзуі
B. Жергілікті факторлар түзу
C. Ағзаны тіршілікте қолдану
D. Қатаң белгіленген шарттарға байланысты
E. Жаңа шарттарға бейімделу

$$$ 153
Атмосфераның Химиялық құрамына не енеді?
А. 78,08% азот, 20,94% оттегі, 0,93% аргон, 0,03% көміртегі
В. 50% азот, 27,25% оттегі,1,2% аргона
C. 21,8% азот, 22,9% оттегі, 2,7% аргон.
D. 24% азот, 52% оттегі, 0,93% аргон.
Е. 78,08% азот, 20,94% көміртегі, 2,6% аргон.

$$$ 154
Атмосферадағы оттегі құрамы:
A. 0,03%.
B. 0,93%.
C. 0,1%.
D. 78,08%.
E. 20,95%.

$$$ 155
Атмосферадағы көмірқышқыл газ құрамы:
A. 0,93%.
B. 21%.
C. 0,1%
D. 0,03%.
E. 78%.

$$$ 156
Озонның негізгі салмағы жер бетінен қандай биіктікте орналасқан?
A. 20-25 км.
B. 7-10 км.
C. 5-10 км.
D. 90-100 км.
E. 40-50 км.

$$$ 157
Суу ресурстары қандай бөліктерден тұрады:
А.. Мұздықтардан, атмосфералық ылғалдылықтардан, өзендерден, жерасты суларынан
В. Беткі, жерасты, мұзыдқатардан, атмосфералық. топырақты ылғалдан
C. Өзендер, үстінгі сулар, жер ылғалынан
D. Жер асты бастауларынан, теңіздерден
E. Мұздықтардан, ылғалдылықтардан, өзендерден, су қоймаларынан.

$$$ 158
Табиғи тұщы су қорларынан тұрады.
A. 21%.
B. 30%.
C. 3%.
D. 10%.
Е. 90%.

$$$ 159
Альбедо -бұл :
A. Сайлаулы өтушілік
B. Жұту қабілеті
C. t-ның жоғарлауы
D. Ситездеу қабілеті
E..Шағылыстыратын қабілет

$$$ 160
Озон қабатының басты міндеті
A. Ғарыштың шаңнан қорғанысы
B. Климат түзілуі
C.Атмосфералық ластанулар адсорбциясы
D. Ультракүлгін радияциядан қорғаныс
E. Жер жылуын қорғау

$$$ 161
Озон тесігі дегеніміз
А. Ауадан арылған кеңітік
В. Сөнген жұлдыз кеңістігі
С. Ғарыштық техникалық ұшыраудан кейінгі кеңістік
D. Ғарыштық саулелер сәулелендіретін кеңістік
E. Төменгі құрамдағы 50% озонның кеңістігі

$$$ 162
Озон қабатының жұқаруының алғаш табылуы
A. Солтүстік полюс үстінен, 1950 ж.
B. Австарлия үстінде 1980 ж.
C. Африка үстінде 1975 ж.
D. Солтүстік Америка үстінен 1945 ж.
E. Антарктида үстінен 1985 ж.

$$$ 163
Негізгі азон бұзушы заттар
A. Қорғасын оксидтері
B. Фреондар.
C. Көмірқышқыл газы.
D. H2S.
E. Күкірт, азот оксидтері.

$$$ 164
Фреондардың негізгі жеткізушілері (31%) болады:
А. Франция.
В. АҚШ
С. Ресей
D. Германия
Е. Ұлыбритания

$$$ 165
Атмосфераны ластаушылар агрегатты күйі бойынша бөлінеді:
A. Ыстық және суық
B. Химиялық және физикалық.
C. Газ тәрізді, сұйық және қатты заттар
D. Газ тәрізді, сұйық және аэрозольді
E. Органикалық және бейорганикалық

$$$ 166
Қазақстанның қандай суларында мыс, мұнай өнімдері, цинк, нитраттар, фенол, фтор және кейбір пестициттер негізгі полютанттар болып табылады:
A. Жер аты сулары
B. Көлдерде
C. Жерасты суларында
D. Еріген суларда
E. Беткі суларда

$$$ 167
Су ортасындағы заттардың шектелген-рұқатты концентрациясының өлшем бірлігі:
A. мг\ л.
B. кг\ кг.
C. мг\ г.
D. мг\ м.
Е. мг\ кг.

$$$ 168
Егер бұл процесс болмаса, онда ағзаның физиологиялық функциялары бұзылады.
А. катаболизм
В. анаболизм
С. симбиоз
D. биомасса
Е. экотоп

$$$ 169
Түрлердің мекен ету ортасының факторларының қандай да бір ауытқу диапазонына бейімделуге қабілетін ... ... ... ... ... ... ...деп атайды.
А. Экологиялық қабілеттілік
В. экологиялық қуыс
С. экологиялық валенттілік
D. экологиялық фактор
Е. Экологиялық заң

$$$ 170
Стенобионттылық пен эврибионттылық ағзада өзінің тіршілігін сақтауда пайда болатын әр түрлі ... ... ... ... ... ... типтерін сипаттайды.
А. Бейімделу
В. экологиялық
С. Биологиялық
D. ыдырау
Е. қосарласу

$$$ 171
Қай таралу тек біртекті ортада немесе жиналуға қабілеті жоқ түрлерде байқалады
А.топтық таралу
В. кездейсоқ таралу
С. бірегей таралу
D. бір қалыпты таралу
Е. Күрделі таралу

$$$ 172
Белгілі бір уақыт аралығында дүниеге келген даралар саны.
А.туылу саны
В. өлім саны
С. өмір сүру ұзақтығы
D. кему саны көбею саны
Е.

$$$ 173
Халықтың құрылымын,құрамын, динамикасы мен көбеюін (туу,өлім, өмірінің ұзақтығы) қоғамдық-тарихи тұрғыдан зерттейтін ғылым
А. популяция
В.адам экологиясы
С.демэкология
D. адам-қоғам-табиғат
Е. селекция

$$$ 174
ХХ ғасырдағы адамзаттың санының жылдам артуын ... ... ... ... деп атайды.
А. демографиялық жарылыс
В. демография
С. демографиялық өсу
D. демографиялық шек
Е.демографиялық даму

$$$ 175
Популяцияның саны неізінен бір-біріне қарама-қарсы екі құбылыспен анықталады
А. Қолайлы-қолайсыз
В. туу мен өлім
С. жастық пен кәрілік
D. балалық пен жастық
Е. даму мен кему

$$$ 176
Популяцияның жалпы саны маусымдық, көпжылдық периодты емес өзгерістерге ұшырап отырады, популяция санының осындай өзгерістері оның санының ... ... ... ... ... болып табылады.
А. сыйымдылығы
В. тұрақтылығы
С. популяциясы
D. өсу саны
Е. динамикасы

$$$ 177
Аутэкология тіршілікті қандай ұйымдастырылу деңгейінде оқытады ?
А. клеткалық;
В. ткандік;
С. организмдік;
D. биоценоздық;
Е. популяциялық.

$$$ 178
Қышқылдық жаңбырлар өнеркәсіптік қалдықтарда түзіледі
A. Қышқыл мен иіс газының
B. Метан мен көмірқышқыл газының
C. күкіртдиоксиді мен азот оксидтерінің
D. Хлорлы және кремнийлі қышқылдардың
E. Күкіртсутегі мен меркаптанның

$$$ 179
Максимальды ШРК (максимальді бір реттік):
A. Зиянды заттарды шекті рұқсатты мәні.
B. Зиянды заттардың концентрленген мәні
C. Атмосфералық қосылыстардың тәуліктік мөлшері
D. Зиянды заттардың ең қауіпті мәні
E. Атмосферадағы қосылыстардың ең жоғарғы концентрациясы

$$$ 180
“Парниктік эффектінің” пайда болуының басты себебі?
А. озон концентрациясының артуы;
В. көмір қышқыл газының концентрациясының артуы;
С. фреондар мен метан қалдықтары;
D. ауаның ылғалдылығының өзгеруі;
Е. озонның тесілуі

$$$ 181
Қышқылдық жауынның құрамында қай заттың мөлшері айтарлықтай көп кездеседі?
А. күкіртті газ;
В. фреондар;
С. метан;
D. көміртегі оксидтері;
Е. азот оксидтері.

$$$ 182
Қоршаған ортаның жағдайын бақылау, бағалау мен болжаудың комплексті жүйесін қалай атайды?
А. кадастр;
В. домпинг;
С. экологиялық картографиялау;
D. мониторинг;
Е. дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 183
Атмосфераның ластануы қалай бөлінеді?
А. облыстық, қалалық, ауылдық
В. ыстық, суық, салқын
С. сұйық, қатты, газ
Д жергілікті, аймақтық, ғаламдық
Е. химиялық, физикалық, биологиялық

$$$ 184
Су айдының ластануын қалай бөледі?
А. физикалық
В. биологиялық
С. химиялық
Д. механикалық
Е. А,В,С

$$$ 185
Тұрақты популяция дегеніміз не ?
А. бас саны өзгермейтін;
В. бас саны мен ареалы өзгермейтін, туылым мен шетінеуі бірдей;
С. жас құрамы және жыныс құрамы өзгермейтін;
D. өнімділігі тұрақты болатын;
Е. гетеротрофтар популяциясы.

$$$ 186
Популяцияның негізгі көрсеткіштері қандай ?
А. бас саны, тығыздығы, толысуы, шетінеуі, орын ауыстыруы;
В. бас саны, тығыздығы, толысуы, шетінеуі, гомеостаз;
С. бас саны, тығыздығы, толысуы, жас –жыныс құрамы, шетінеуі, гомеостаз, өсі жылдамдығы;
D. бас саны, тығыздығы, жас-жыныс құрамы, гомеостаз, орын ауыстыруы;
Е. толысуы мен шетінуі.

$$$ 187
Популяцияның гомеостазы дегеніміз не ?
А. популяцияның генетикалық әртүрлілігі;
В. популяцияның бас санының кенеттен өсіп кетуі;
С. жас және жыныстық құрамынң тұрақтылығы;
D. популяцияның бас санының тұрақтылығы;
Е. мекен жайды ауыстыру.

$$$ 188
Популяцияның территорияға байланысты түрлері қайсысы ?
А. географиялық, экологиялық, кездейсоқ;
В. экологиялық, элементарлық, географиялық;
С. кеңестіктік, экологиялық, тұрақты;
D. өсіп жатқан, экологиялық, тұрақты;
Е. экологиялық, уақытша, тұрақты.

$$$ 189 С
Әрбір түрдің аудан немесе көлем бірлігіне келетін даралар мөлшері популяция:
А. туылымы;
В. өлімі;
С. тығыздығы;
D. гомеостазы;
Е. бас саны.

$$$ 190
Популяциядағы особтардың жалпы саны не деп аталады ?
А. сандық индекс;
В. популяция байлығы;
С. тығыздығы;
D. экологиялық пирамида;
Е. популяцияның бас саны.

$$$ 191
Тұрақты популяция дегеніміз не ?
А. аумағы өзгермейтін;
В. шетінеу мен туылымның қарқыны өзгермей, саны мен ареалы бір деңгейде болатын;
С. жас және жыныс құрылымы өзгермейтін;
D. өнімділігі тұрақты;
Е. өнімділігі тұрақсыз.

$$$ 192
Атмосфераның ең төменгі қабаты
А. стратосфера
В. незосфера
С. ионосфера
D. экзосфера
Е. тропосфера

$$$ 193
Озон қабатын бұзуына әкеп соқтыратын ең қауіпті зат
А. Фреон
В. Фосфор
С. Фтор
D. Хлор
Е. көміртек

$$$ 194
Атмосфераның ластануын нешеге жіктеуге болады
А. 6
В. 5
С. 4
D. 3
Е. 2

$$$ 195
Бүкіл дүние жүзілік ластануын қалай атаймыз
А. локальді
В. ғаламдық
С. региональді
D. аймақтық
Е. қалалық

$$$ 196
Қышқылдық жаңбыр түсуіне себепкер саналатын атмосфераға әсерін тигізетіндер
A. Электромагниттік саулелер
B. Жоғары улы қосылыстар
C. Күкіртті газдың қалдықтарын шығару
D. Күйе болшектері
E. Цемен шаңдары

$$$ 197
Атмосферадағы жауын –шашындардың сутектік көрсеткіші
А. рН=7,5
В. рН=6,5
С. қышқылдық орта
D. рН= 8,5
Е. рН= 14

$$$ 198
Атмосфераның құрамында
А. азот,оттек, көмірқышқыл газы, аргон,инертті газдар бар
В. фотасинтез
С. көмірқышқыл газы, аргон,инертті газдар бар
D. шаң-тозаңдар
Е. ауаны тазарту

$$$ 199
Жеке ағзаның арасындағы қарым- қатынастарды оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейтін экологияның бөлімі:
А. Аутэкология
В. Демэкология
С. Синэкология
D. Биосфера туралы ілім
Е. Экожүйе туралы ілім.

$$$ 200
Әр түрлі түрлерге жататын популяциялар жиынтығын біртұтас организмдер деңгейі зерттейтін экологияның бөлімі:
А. Аутэкология
В. Демэкология
С. Синэкология
D. Биосфера туралы ілім
Е. Биогеоценология

@@@ Адамзат ортасының табиғи және қоғамдық компоненттері.

$$$ 201
Нооэкология нені зерттейді
А. әртүрлі ұйымдастыру деңгейіндегі экожүйелерді
В . ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын
С. экологикалық дүниелерді биосфералық деңгейді зерттеу
D. судағы тіршілік ортасы
Е . адам қоғам табиғат арасындағы проблемаларды шешуді зерттейді

$$$ 202
Экожүйенің екі негізгі құраушысы
А. экотоп және биоценоз
В . қаныққан,қанықпаған
С. флора, фауна
D. а және в жауабы дұрыс

$$$ 203
Көпшілігі шамалы түрде кездесе де, организмге физиологиялық әсер ететін зат қалай аталады.
А. биологиялық әрекетшіл заттар
В. жетекші фактор табиғи сұрыптау
С.нашар бейімделгені жойылады
Д.зат айналымы жүреді
Е. түрлер саны көп болады

$$$ 204
Биологиялық әрекетшіл заттар организм қызметін көрсетуде қандай қызмет атқарады.
А. реттеп
В.алшақтатып
С. бау
Д.жиілетіп
Е. дала

$$$ 205 А
Биосфераны өзгертетін қуатты фактор
А. микроорганизмдер
В. жануарлар
С.табиғат
Д.адам
Е. ғылыми-техникалық прогресс

$$$ 206
... ... ... –даму бағыты дегеніміз айналадағы жағдай және адамдар ықпалынан адамның жеке басының қалыптасуы
А. әлеуметтік
В. вирустар
С. саңырау құлақтар
Д. шаң-тозаңдар
Е. паразиттер

$$$ 207
Табиғи биоценоздарға жататындар
А. орман екпелері
В. саябақтар
С.жеміс бақтары
Д.табиғи шалғындық
Е. жидек еккен жерлер

$$$ 208
Тіршіліктегі ең құнды қасиеттердің бірі деп нені атауға болады
А. денсаулық
В. оттегі
С.сутегі
Д. күш
Е. бактероцид

$$$ 209
Адамның денесіндегі судың мөлшері
А.75%
В. 96%
С. 100%
Д. 80%
Е.60%

$$$ 210
Кез-келген биоценоз биотоппен бірігіп, одан да жоғары деңгейдегі биологиялық жүйе.
А. биотоп
В. биогеоценоз
С.биоценоз
Д. синэкология
Е. фитоценоз

$$$ 211
Антропогенді жүйелерге нені жатқызуға болады.
А. пестициттер
В. биоценоздар
С.биотоп
Д.агроценоздар
Е. агроэкожүйелер

$$$ 212
Организмнң қорғану реакцияларының бірі
А. кездейсоқ
В. бір қалыпты, топтық
С. ауырсыну
Д. үшеуіде қасиеттеріне кіреді
Е. жауап жоқ

$$$ 213
Адамның қоршаған дүниеге және өзіне-өзінің қатысын көрсететін күйзелісі не деп аталады.
А. эмоция
В. популяция саны
С. іріктеп алу
Д. туылу саны
Е. өлім саны

$$$ 214
Экожүйе дегеніміз-
А. зат энергия және ақпараттар алмасу нәтижесінде өзара әрекеттесуші заттар
В. зат энергия және ақпараттар алмасу нәтижесінде өзара әрекеттесуші тірі ағзалар мен қоршаған орта жағдайларының жиынтығы
С. қоршаған орта және тірі ағза
Д. барлығы дұрыс
Е. жауап жоқ

$$$ 215
Тұқым қуалау рефлексімен қатар,организм бүкіл тіршілігінде иеленетін көптеген рефлекстер болатынын кім көрсетті
А. Павлов
В. Элтон
С. Сукачев
Д. Вернадский
Е. Геккель

$$$ 216
Физикалық факторларға не жатады
А. температура, ылғалдылық, атмосфералық қысым
В. абиотикалық
С. биотикалық
Д. антропогендік
Е.барлығы дұрыс

$$$ 217
Жоғарғы дәрежелі нерв қызметі туралы ілім жасауда қандай ғалымдардың үлес қосты
А. Сеченов пен Павлов
В. Геккель мен Павлов
С.Докучаев пен Сеченов
Д. Сукачев
Е. Элтон, Геккель

$$$ 218
Организмнің қоршаған ортаның табиғи және ауа-рай жағдайларына бейімделуі қалай аталады.
А. жерсіндіру
В. бионтар
С.гидробионтар
Д. гидросфера
Е. жер аудару

$$$ 219
Агроэкожүйе дегеніміз
А. адамның сапалы қызметімен жоспарланып, жасалған территориялар
В.адамның қолымен жасалғантабиғи жүйе
С. ауыл шаруашылықты дамыту
Д. барлық жауабы дұрыс
Е. малды шектен тыс жою, улы химикаттар қолдану.

$$$ 220
Қазіргі кездегі озон қабатын бұзатын негізгі антропогенді факторды ата
А. фреондар
В. озондар
С. фотохимиялық смогтар
Д. озон тесіктері
Е. жауап жоқ

$$$ 221
Ұрпақтарға ата –анадан тұқым қуалап беріліп организмнің бүкіл тіршілігінде сақталып қалады не
А. шартсыз рефлекстер
В. шартты рефлекстер
С. жағымды рефлекстер
Д. жағымсыз рефлекстер
Е. қолайлы рефлекстер

$$$ 222
Ыстық нәрсеге жанасқанда қолды тартып алу , жөтелу, түшкіру, көзді жыпылықтату, т.б қандай рефлексқа жатады
А. қорғаныс
В. шарты
С. нейтралдық орта
Д. шартсыз

$$$ 223
Қай жылы И.М Сеченовтың Мирефлекстері кітабы жарық көрді
А. 1863
В. 1992
С. 1978
Д. 1948
Е. 1600

$$$ 224
Табиғатты қорғаудың маңызды формаларының бірі
А. қорықтар
В. ерекше қорғауға алынған территориялар
С. саябақтар
Д. қорғалымдар
Е. барлығы

$$$ 225
Организмнің, сондай-ақ оның мүшелерінің құрлысы мен пішіні туралы ғылым
А. анатомия
В. популяция
С. синэкология
Д. аутэкология
Е. жауап жоқ

$$$ 226
Ноосфера терминін алғаш қолданған ғалымдар?
А. Сеченов және Докучаев
В. Э. Леруа және П. Тейер Шарден
С. Вернадский, Э. Ларуа
D. Павлов және Меченков
Е. барлық авторлар алғаш қолданған

$$$ 227
Қандай конференцияда маңызды және негізгі документ 21 ғасыр күн тәртібі қабылданды:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 228
Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А. 1962.
В. 1972.
С. 1982.
D. 1992.
Е. 2002.

$$$ 229
Қай жылы және қай жерде рет қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ-ның екінші конференциясы өткізілді:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 230
Қай Саммитте Қазақстан Республикасының президенті Н.А. Назарбаев Экономикалық өсім тек әлеуметтік даму және экологиялық қауіпсіздік жағдайында баяндамасымен шықты:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 231
Экологиялық заңдылықтың негізгі даму кезеңдерін атаңыз:
А. Бірінші, екінші, үшінші.
В. Пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
С. 19 ғасыр, 20 ғасыр, 21 ғасыр.
D. Консервативтік, табиғиресурстық, экологиялық.
Е. Биологиялық, экологиялық, техникалық.

$$$ 232
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А. Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В. Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С. Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D. Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
E) Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 233
Ноосфера – бұл:
А. Сана сферасы.
В. Адамның саналы әрекеті анықтаушы болып келетін кезең.
С. Биосфера дамуының факторы.
D. Биосфераның дамуының жоғары сатысы.
Е. Ойлаушы қабық.

$$$ 234
Қоршаған орта мен даму өкіметі мен мемлекеттер басшылары деңгейінде БҰҰ халықаралық конференциясы қашан, қайда өтті?
А. 1972 ж.Стокгольмде.
В. 1982 ж. Москвада
С. 1996 ж. Нью - Йоркте
D. 1975 ж. Хельсинкте
Е. 1992 ж Рио-де-Жанейрода.

$$$ 235
Мониторинг термині қашан қолданысқа енді?
A. 1994.
B. 1991.
C. 1965.
D. 1972.
E. 1984.

$$$ 236
Қоршаған орта мониторингісі жалпы мемлекеттік жүйесі:
A. Ұлттық
B. Округтік
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Жаһандық

$$$ 237
Экологиялық мониторингке жатады:
A. Зерттеу және аймақтық
B. Тәжірибелік және зерттеулік
C. Жаһандық және тәжірибелік
D. Ұлттық және зерттеулік
E. Жаһандық және Ұлттық

$$$ 238
Жеке алынған өндіріс мониторингі:
A. Жаһандық
B. Жергілікті
C. Округті
D. Болжамды
E. Ұлттық

$$$ 239
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 240
Рио-де Жанейро декларациясында Тұрақты дамуға байланысты қанша принцип қабылданды:
А. 10;
В. 15;
С. 22;
D. 24;
Е. 27

$$$ 241
Қышқылдық жаңбырлар туындайтын мәнді рөл ойнайтын затты атаңыз:
А. Иісті газ
В. күкірт оксидтері
С. Метан
D. Фреондар
E. Диоксиндер

$$$ 242
Қоршаған орта мен даму өкіметі мен мемлекеттер басшылары деңгейінде БҰҰ халықаралық конференциясы қашан, қайда өтті?
А. 1972 ж.Стокгольмде.
В. 1982 ж. Москвада
С. 1996 ж. Нью - Йоркте
D. 1975 ж. Хельсинкте
Е. 1992 ж Рио-де-Жанейрода.

$$$ 243
КСРО, АҚШ, Англия, франция және басқа елдер арасында Антрактида туралы келісімге қол қойылды:
A. 990 ж.
B. 1960 ж.
C. 980 ж.
D. 959 ж.
Е. 1970 ж.

$$$ 244
Жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы Конвенцияға қол қойылды:
A. 1960 ж.
B. 2000 ж.
C. 1973 ж.
D. 1930 ж.
Е. 2005 ж

$$$ 245
Азық-түлік пен ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесі:
A. МАГ ATE.
B. ЮНЕСКО.
C. ЮНЕП.
D. МСОП.
E. ФАО.

$$$ 246
Мониторинг термині қашан қолданысқа енді?
A. 1994.
B. 1991.
C. 1965.
D. 1972.
E. 1984.

$$$ 247
Қоршаған орта мониторингісі жалпы мемлекеттік жүйесі:
A. Ұлттық
B. Округтік
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Жаһандық

$$$ 248
Экологиялық мониторингке жатады:
A. Зерттеу және аймақтық
B. Тәжірибелік және зерттеулік
C. Жаһандық және тәжірибелік
D. Ұлттық және зерттеулік
E. Жаһандық және Ұлттық

$$$ 249
Жеке алынған өндіріс мониторингі:
A. Жаһандық
B. Жергілікті
C. Округті
D. Болжамды
E. Ұлттық

$$$ 250
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 251
Қоршаған ортаның ластану жағдайын ондағы заттардың белгілі бір мөлшерін, дәрежесін,белгілі бір аналитикалық құралдармен жүзеге асыру
А. биологиялық анализ
В. физикалық анализ
С. химиялық анализ
D а және в дұрыс
Е. барлығы

$$$ 252
Экологиялық қызметтің міндеттері:
А. қоршаған табиғи орта күйін ,оның ластануын бақылау және глобаьдігі
бақылау әәдістерінде сынама алу , алынған информацияны өңдеу,сақтау,
В. тарату, әдістердің біртұтастылығы,заттың салыстырмалылығы
С. берілген жауаптың барлығы дұрыс
D. қоршаған орта
Е. барлығы

$$$ 253
Ортаның фитогендік биотикалық факторына мыналар жатады:
А. Вирустар мен бактериялар.
В. Қоршаған орта.
С. Жасыл өсімдіктер.
D. Адамзат.
Е. Жан-жануарлар.

$$$ 254
Экология нені зерттейді?
А. Тірі организмдер өмір сүретін өзара байланыс, қарым-қатынас жасайтын табиғи ортаны.
В. Тірі организмдерді.
С. Тірі организмдердің тіршілік ету жағдайын.
D. Тірі организмдердің тіршілік ортасын.
Е. Тірі организмдердің өзара байланыстарын.

$$$ 255
Экожүйе құрамындағы өзгерістерді, құбылыстарды байқап, бағалап және болжап сипаттап отыратын жүйені ... ... ... мониторинг деп атайды
А. Экологиялық мониторинг
В. химиялық мониторинг
С. физикалық мониторинг
D. географиялық мониторинг
Е. мамематикалық мониторинг

$$$ 256
Қандай мониторинг бағдарламасына шағын ғана территориядағы биоэкологиялық өзгерістерді бақылау, канцерогенді ластаушы заттардың әр түрлі сфераларға түсуін бақылау жатады.
А. Жергілікті мониторинг
В. Аймақтық мониторинг
С. Локальді мониторинг
D. Ғаламдық мониторинг
Е. Қалалық мониторинг

$$$ 257
... ... ... ... мониторинг бағдарламасының міндетіне – жалпы биосферада мүмкін болатын және болжамды өзгерістерді бақылау болып табылады.
А. Жергілікті
В. Аймақтық
С. Локальді
D. Ғаламдық
Е. Қалалық

$$$ 258
Ғаламдық мониторинг объектісіне ... ... ... ... ... ... ... ... жатады.
А. гидросфера, атмосфера және литосфера
В. биосфеара мезосфера, тропосфера
С. литосфера, гидросфера, геосфера
D. ғаламшар
Е. ноосфера, экосфера, мезосфера

$$$ 259
Территорияларды қамту бойынша экологиялық мониторинг үш сатыға бөлінеді:
А. Локальді, регионалды, ғаламдық
В. Қалалық, регионалды, ғаламдық
С. Локальді, регионалды, территориялық
D. территориялық , жерлік, аймақтық
Е. ғаламдық, қалалық, регионалды

$$$ 260
Қандай конференцияда маңызды және негізгі документ 21 ғасыр күн тәртібі қабылданды:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 261
Қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ декларациясы қай жылы қабылданды:
А. 1962.
В. 1972.
С. 1982.
D. 1992.
Е. 2002.

$$$ 262
Қай жылы және қай жерде рет қоршаған орта және дамуы туралы БҰҰ-ның екінші конференциясы өткізілді:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 263
Қай Саммитте Қазақстан Республикасының президенті Н.А. Назарбаев Экономикалық өсім тек әлеуметтік даму және экологиялық қауіпсіздік жағдайында баяндамасымен шықты:
А. 1987 ж., Норвегия.
В. 1992 ж., Рио-де-Жанейро.
С. 1997 ж., Нью-Йорк.
D. 2002 ж., Йоханнесбург.
Е. 2003 ж., Мәскеу.

$$$ 264
Аймақтық ластану сипаттамасы қай жауапта берілген:
А. Қандай да бір пайдалы қазбаларды алу аудандарына тән.
В. Ірі өндіріс аудандарының әсеріне ұшыраған үлкен территориялар мен акваторияларды қамтиды.
С. Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
D. Ірі аймақтарға қолайсыз әсер тигізеді.
Е. Өзінің пайда болған жерінен үлкен қашықтықтарға тарайды.

$$$ 265
Ғаламдық ластанудың сипаттамасы қай жауапта берілген:
А. Атмосфералық қалдықтармен сипатталады.
В. Ірі аймақтарға қолайсыз әсер етеді.
С. Өзінің пайда болу жерінен үлкен қашықтықтарға таралады.
D. Барлық жоғарыда аталғандар.
Е. Үлкен территориялар мен акваторияларды және барлық планетаны қамтиды.

$$$ 266
Атмосфера бөліктері биіктігінің өсуіне қарай қандай ретпен орналасқан:
А. Тропосфера, стратосфера, мезосфера, ионосфера, экзосфера.
В. Стратосфера, тропосфера, ионосфера, экзосфера, мезосфера.
С. Стратосфера, ионосфера, тропосфера, мезосфера, экзосфера.
D. Экзосфера, ионосфера, мезосфера, стратосфера, тропосфера.
Е. Тропосфера, мезосфера, стратосфера, ионосфера, экзосфера.

$$$ 267
Атмосфераны ластаушы негізгі техногенді көз:
А. Түсті металлургия.
В. Электрэнергия.
С. Химия өнеркәсібі.
D. Мұнай өндіру.
Е. Ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 268
Парникті эффект құбылысын ашқан:
А. Н. Фурье.
В. Э. Геккель.
С. Р. Шерлок.
D. В. Вернадский.
Е. С. Аррениус.

$$$ 269
Адамның іс әрекеті парникті газдың қай түрінің мөлшеріне әсер етпейді:
А. Метан.
В. Су булары.
С. Көмірқышқыл газы.
D. Азот оксидтері.
Е. Озон.

$$$ 270
Қай парникті газ туралы әңгіме жүріп жатыр: Өте ұшқыш, тұрмыста және өндірісте хладагенттер (тоңазытқыштар, кондиционерлер), аэрозольді қораптағы шашыратқыштар және т.б. ретінде қолданылады
А. Көмірқышқыл газы.
В. Озон.
С. Метан.
D. Фреондар.
Е. Азот оксидтері.

$$$ 271
Парникті эффектінің нәтижелерінің теріс әсері ең қауіпті қайсысы:
А. Адам денсаулығының нашарлауы.
В. Грунттардың маусымдық еруінің артуы.
С. Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуі.
D. Батпақтану.
Е. Озон қабатының бұзылуы.

$$$ 272
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А. Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В. Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С. Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D. Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
Е. Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 273
Қоршаған орта дегеніміз не?
А.биологиялық вирустар мен бактериялармен ластанған орта
В.өсімдіктердің, жануарлардың, микроорганизмдердің және адамдардың тіршілік ететін қоғамдық орта
С.бір-бірімен тығыз байланысты күрделі құбылыстардың жиынтығы
Д.орта сапасына қарай тазаға немесе комфортты және зиянды ортаға бөлінуін айтамыз

$$$ 274
Қоршаған орта сапасына қарай қалай бөлінеді?
А.таза,комфортты,зиянды
В.санитарлық,гигиеналық,экологиялық
С.химиялық,биологиялық,физикалық
Д.қатты,газ,сұйық
Е.өндіруші,пайдаланушы,ыдыратушы

$$$ 275
Топырақтың құрылымын қасиетін зерттейтін экологиялық факторды қалай атайды?
А.антропогенді
В.биологиялық
С.эдафиттік
Д.химиялық
Е.экзосфера

$$$ 276
Атмосфера дегеніміз не?
А. озон қабаты күн сәулесінен бөлінетін ультракүлгін сәулелердің жер бетіне қалыпты таралуын қамтамасыз етеді
В. табиғаттағы зат және энергия айналымы
С. жердің газдық қабаты,химиялық құрамы
Д. табиғат пен адамның өзара қарым-қатынастағы атмосфералық ауа
Е. негізгі бұлттардың түзілетін жері

$$$ 277
Бүкіләлемдік қоршаған орта күні атап өтіледі:
А. 5 мамыр.
В. 5 маусым.
C. 10 қыркүйек.
D. 6 тамыз.
E. 10 ақпан.

$$$ 278
Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы:
А. ЮНЕСКО.
В.ФАО.
С. МАГАТЭ.
D.BO3.
Е) ЮНЕП.

$$$ 279
Ластанудың физикалық түрлеріне жатады:
А. Күн жарығы
В. Ультракүлгін
С. Радиотолқындар
D. Микроағзалар
Е. Қышқылдар

$$$ 280
Антропогпенді нысан-бұл:
А. Табиғи су қойнауы
В. Тайгалық биоценоз
С. Жануар ағзасы
D. Адам жасаған және табиғи нысан қызметтеріне ие емес нысан
Е. Табиғат ескерткіші

$$$ 281
Адам жасаған капитал, адам капиталы және табиғи капитл қолдануға ие
болатын даму:
А. тұрақты әлеуметтік даму;
В. экономикалық тұрақты даму;
С. экологиялық тұрақты даму;
Д. Тұрақтылық;
Е. прогресс;

$$$ 282
Биосфераға жаhанды антропогенді әсердің азаюы мен оның реттеуші
потенциалын қалпына келтіруін қамту:
А. даму;
В. тұрақты даму;
С. экологиялық даму;
Д. Экологиялық дағдарыс;
Е. экономикалық өсу;

$$$ 283
Йохан несбургтегі Бүкіләлемдік саммит қай жылы өтті:
А. 1972 ж;
В. 1992 ж;
С. 1997ж;
Д. 2002 ж;
Е. 2006 ж;

$$$ 284
Ұлы ғалымдар қатарына қойылған сұраққа жауап ретінде Римдік клуб
баяндамасы топтамасына жалпы атаумен ұсыныс берілді:
А. Бой шектері;
В. Адамзат қиындықтары;
С. Жаhанды қоғам;
Д. Адамзат қайта жолда;
Е. Халықаралық тәртіп;

$$$ 285
Осы конференцияда қатысушы-мемлекеттер әлемдік қауымдастық
алдында тұрған ең маңызды мәселелерге назар аударып, жаңа жол-тұрақты даму жолын анықтады:
А. Йоханнесбургтегі бүкіләлемдік саммит;
В. Стокгольмдегі ОС бойынша БҰҰ конференциясы;
С. Рио-де-Жанейродағы даму мен ҚО бойынша БҰҰ конференциясы;
Д. МСОП конференциясы;
Е. БҰҰ бас Ассамблеясы;

$$$ 286
Екінші табиғат (квазитабиғат) ортасын құрады:
А. жасанды қайта құрылған, адамдармен модифицирленген табиғи орта элементтері;
В. жаратылсты немесе табиғи-антропогенді шығу факторлары;
С. жасанды жасалған, жаратылсты табиғатта аналогі жоқ, адам жасаған әлем;
Д. Қоғам мен әртүрлі қоғамдық үрдістер.
Е. тірі емес табиғат элементтері;

$$$ 287
Ұлттық монирониг дегеніміз:
А. жердің бүкіл табиғи жүйенің күйін бағалайтын, халықаралық серіктестік негізінде жүзеге асатын мониторинг;
В. антропогенді қызмет әсерімен қоршаған орта күйінің өзгерісін анықтайтын бақылау, бағалау, болжау жүйесі;
С. мемлекет шегінде жүзеге асатын мониторинг;
Д. ірі аудандар шегінде жүзеге асатын мониторинг;
Е.бір нысан шегінде жүзеге асатын мониторинг;

$$$ 288
Ажырату потенциалы дегеніміз:
А. экожүйенің немесе ортаның бөтентекті заттарды айыру қасиеттері;
В. экожүйенің немесе ортаның бөтентекті заттарды өз айналымына қоспау қассиеттері;
С. экожүйенің немесе ортаның бөтентекті заттарды өздік бұзылусыз айырып, айналымға қосу қасиеттері;
Д. экожүйенің немесе ортаның бөтентекті заттарды қосу қасиеттері;
Е. экожүйенің немесе ортаның бөтентекті заттарды айыру қасиеттері;

$$$ 289
Ресурстарды қолдану адамдардың тең құқықтықты мен әлеуметтік қамту
мақсаттарына бағытталуы тиіс даму:
А. тұрақты әлеуметтіу даму;
В. экономикалық тұрақты даму;
С. экологиялық тұрақты даму;
Д. тұрақтылық;
Е. прогресс;

$$$ 290
Эколгиялық қауіпсіздіктің бағалануы:
А.ПДК
В.ПДВ
С.ПДЭН
Д.биосферадағы рұқсатты антропогенді жүктемемен
Е.ПДС

$$$ 291
Экологиялық мониторинг –бұл:
А.жануарлар тәртібін бақылау
В.биосфера параметрлерінің күйін бақылау
С.ормандар күйін бақылау,болжау
Д.химиялық ластаушы заттар таралуын бақылау
Е.биота күйін бақылау

$$$ 292
Өркениеттің экологиялық тұрақтылық қағидасы:
А.қоғам"сен-маған,"мен- саған" қағидасында құрылған
В.қоғам"менен кейін-су тасыса да" қағидасында құрылған
С.қоғам"бәрін ал,бұл үшін саған ештеңе болмайды" идеологиялық қағидасына негізделген
Д.қоғам адамның басқаларға қатысты міндеттіліктері идеологиялық қағидасына негізделген .

$$$ 293
" Экологиялық колониализм"ұғымы- бұл:
А.идеолгиялық белгісі бойынша колониялар ұйымдастыру
В.дамыған елдер аймағынан өзге елдерге зиянды өндірістерді орналастыру саясаты
С.дамушы едерге өнеркәсіптік қалдықтарды орнластыру саясаты
Д.дамушы елдерге радиоактивті қалдықтарды орналастыру саясаты
Е.басқа елдерге жануарлардың қырылып жатқан түрлерін орналастыу саясаты

$$$ 294
"Алтын миллиард"экологиялық концепциясы-бұл:
А.өмірдің жоғары материалды деңгейін оларда қолдау мақсатымен әлемдік ресурстағы дамыған елдерді бақылау
В. өмірдің төмен материалды деңгейін оларда қолдау мақсатымен әлемдік ресурстағы дамыған елдерді бақылау.
С.зиянды заттардың трансшекаралары ауасымен бақылау
Д.жануарларды заңсыз сатуды бақылау
Е.жануарлардың сирек кездесетін түрлерін бақылау

$$$ 295
ҚР экологиылық заңнамасы анықталады:
А.табиғат пайдалану туралы заңмен
В.экологиялық сараптама туралы заңмен
С.эколгиялық Кодекспен
Д.қалдықтарды залалсыздандыру мен утилизация бойынша нормативті актілермен
Е.атомды энергетика туралы заңмен

$$$ 296
ҚР қоршаған ортаны қорғаудың ұлттық нысандарына жатады:
А.мәдениеттік әлемдік орталықтары
В. табиғаттың әлемдік ескерткіштері
С.ЮНЕСКОэгидасындағы қорықтар
Д.тек ҚР үшін қызығушылық тудыратын нысандар
Е.Серенгети ұлттық саябағы

$$$ 297
Қоршаған ортаны қорғау бойынша халықаралықкелісім -1996ж.БҰҰкелісім шарты сынауға тыйым салады.
А.вакциналарды
В.сарысуларды
С.дәрілерді
Д.тамақ өнімдерін
Е.ғарышта,атмосферада,су астында ядролық қаруды

$$$ 298
БҰҰ конвенциясы теңіз құқығы бойынша мойындайды:
А.рұқсатсыз мұнай танкерлерін тасу
В.жағажайлы мемлекеттердің 200миль аймақтағы биоқорларға құқығын
С.киттерді аулауға құқығын
Д.түлендерді аулау құқығын
Е.қарақшылықты

$$$ 299
Жаһанды дағдарысты шешуде нарықты экономика мүмкіндіктері:
А.жаһанды экодағдарысты нарықты эконмика тудырды және оны шешуге қабілетті
В.жаһанды экодағдарысты нарықты экономика тудырды,оны шешуге қабілетсіз
С.нарықты экономика табиғатты рацоналды пайдалану жолы
Е.жаһанды дағдарысты адам қатысынсыз шешуге болады

$$$ 300
Табиғат пайдаланудың құқықтық негізі-бұл:
А.табиғатты пайдалану бойынша нормативті құжаттар
В.табиғат қорларын тәркілеу мөлшері
С.қоғамдық сараптама
Д.мемлекеттік стандарттар жүйесі
Е.кадастр.

@@@ ҚАЗІРГІ ЗАМАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРЫ. ҚАЗІРГІ ҚОҒАМНЫҢ НООСФЕРАЛЫҚ ДАМУЫ

$$$ 301
Табиғи ресурстардан жабайы қолданудан туындаған экологиялық мәселелер:
A. Адамзаттаың континентальды мәселесі
B. Қоғамның аймақтық мәелесі
C. Адамзаттың материкті мәселесі
D. Қоғамның мемлекеттік мәселесі
Е. Әлемдік өркенниеті жалпы планеталық мәселе

$$$ 302
Табиғи сулар сапасы келесі келеі көрсеткіштермен бағаланған
A. Физикалық ластанулар есебінен
B. Физикалық, химиялық, санитарлы- биологиялық
C. Санитарлы-биологиялық ластнауға тәуелді
D. Химиялық ластанулар есебінен болжау
E. Физико-химиялық ластанудың көрсеткіштері

$$$ 303
Зат жэне энергия айналымы журетін, барлык организмдер бірге кызмет
ететін, бір-бірімен жэне коршаған ортамен эрекеттесетін орта келесідей
аталады:
А. Ареал.
В. Биогеоценоз.
С. Экологиялық жүйе.
D. Экологиялык ниша.
Е. Биоценоз.

$$$ 304
Экология...
А. тірі ағзалардың тіршілік ететін ортасы
В . жануарлар ағзаларының тіршілік ететін ортасы
С. өсімдіктер ағзаларының тіршілік ететін ортасы
D. судағы тіршілік ортасы
Е . Барлық жауаптар дұрыс

$$$ 305
Нооэкология нені зерттейді?
А. адам - қоғам - табиғат
В. адам - қоғам - саясат
С. адам - қоғам - әлеумет
D. адам - қоғам - экономика
Е. адам - сана - табиғат

$$$ 306
Биондикация бұл:
А. түрлік әрбейнелілік бойынша қоршаған орта ластануын бағалау;
В. ағзалар күі бойынша қоршаған орта ластануын бағалау;
С. Улы әсері бойынша қоршаған орта ластануын бағалау;
Д. Ластану саны бойынша қоршаған орта ластануын бағалау;
С. Мекемелер саны бойынша қоршаған орта ластануын бағалау;

$$$ 307
Ауыл шаруашылығы зиянкестерімен күрестегі биоәдістер мәні:
А. биоиндикациялар жүргізу;
В. пестицидтер қолдану;
С. электротолқындарды қолдану;
Д. Тұзақ-желілерді қолдану;
Е. Биоерекшеліктерді есебімен зиянкестерді жою.

$$$ 308 .
Құбылыстарды талдауға холистикалық қадам қарастырады:
А. құрамды бөліктерді қосу;
В. құбылыстарды бүтін, жүйе ретінде қарастыру;
С. күрделіні құрамды бөліктерге бөлу және оларды ары қарай талдау;
Д. Құрамды бөліктерге еселеу;

$$$ 309
Экожүйелер туралы ақпараттың жеткіліксіздігі түсіндірілді:
А. экожүйенің бір құрамдылығымен;
В. экожүйенің копқұрамдылығымен және өзара тәуелділігімен;
С. экожүйенің екі құрамдылығымен;
Д. Экожүйенің динамикалығымен;
С. экожүйенің пластикалығымен;

$$$ 310
Әлеуметті- экологиялық заңдар авторы кім:
А. Н.Ф. Реймерс;
В. В. Коммонер;
С. Э. Зюсс;
Д. В.И. Вернадский;
Е. Одум;

$$$ 311
Денсаулық құрамдарына жатпайды:
А. физикалық денмаулық;
В. соматикалық денсаулық;
С. психикалық мәдениеті;
Д. жыныстық мәдениеті;

$$$ 312
Индустриалды елдерде астықты сақтау құралдары ретінде пестицидті
доктринаның фиаско себептері:
А. оларды көп қолданған сайын, тұрақты зиянкестер соғұрлым көбейеді;
В. оларды көп қолданған сайын, тұрақты зиянкестердің түр әртүрлігі соғұрлым жоғары;
С. оларды аз қолданған сайын, тұрақты зиянкестердің түр әртүрлігі соғұрлым жоғары;
Д. топырақта тез шіриді;
Е. үлкен қашықтықта шашылады;

$$$ 313
Дамыған елдерде тамақтану өнімдерін өндірудің индустриалды жүйесіне
экологиялық баға:
А. су энергиясын алуға құбырларды қолдану;
В. аттарды қолданумен дәстүрлі көп ғасырлы ауылшаруашылығы табиғи ортаны бұзбайды және энергетикалық үш есе тиімді;
С. жел энергиясын қолданып диірмендер салу;
Д. бір дәнді дақылды қолданумен көп ғасырлы ауыл шаруашылығы;
Е. жер жыртудың әртүрлі әдістерін енгізумен көпғасырлы ауыл шаруашылығы;

$$$ 314
Энергияның альтернативті көздері қолданады:
А. атом энергиясы;
В. көмірді;
С. табиғи газды;
Д. бензинді;
Е. күн энергиясын;

$$$ 315
Энергияның альтернативті көздері энергетикалық дағдарысты шешу жолы
ретінде:
А. әлемдік энерго қолдануды ұлғайтпай, жаhанды энергетикалық дағдарысты шешу қағидалы мүмкін емес;
В. табиғи ресурстарды көбірек қолдану қажет;
С. дамушы елдерден табиғи ресурстар сатып алу қажет;
Д. әлемдік энерго қолдануды азайтпай, жаhанды энергетикалық дағдарысты шешу қағидалы мүмкін емес;
Е. моно мәдениетті қолдану;

$$$ 316
Антропоцентризм концепциясы:
А. жаңа өнеркәсіптік нысандар құрылысы;
В. өндірісті сертификациялау;
С. негізді- адам;
Д. атмосфераны ластамау;
Е. жаңа түрлерді өндіру;

$$$ 317
Адамның экологиялық қауіпсіздігі- бұл:
А. өмір қауіпсіздігі;
В. табиғи және антропогенді сипаттағы қатерлерден мемлекет, қоғам, адам биосферасының қорғану күйі;
С. табиғи апатты құбылыстарды жою;
Д. тамақтану өнімдерінің қауіпсіздігі;
Е. ойыншықтар қауіпсіздігі;

$$$ 318
Жасанды тіршілік ортасы(урбанизация) әкеледі:
А.тұрғындардағы жоғарғы конценцентрациядан жұқпалы ауруларға;
В.түрішілік күрестен әлсіреуден акселерацияға(жедел дамуға),
С.ластушылар-жаңа заттар пайда болуын аллергизацияға(кейбір заттарға жоғары сезімталдық)
Д.биоритмдер бұзылуына(электр жарықтану көмегімен жарық күнді ұзартудан)
Е.барлық жауап дұрыс.

$$$ 319
Тіршіліктің жасанды ортасы(урбанизация)әкелмейді:
А.жұқпалы ауруларға
В.әлемдік мұхит деңгейінің жоғарылауына
С.топырақтың құнарлығын арттыруға
Д.түрлік әртүрді жоғарылатуға
Е.ауыз суының сапасын жақсартуға

$$$ 320
Тұрмыстық электржабдықтан, электрберу сызықтарынан туатын күшті
электрмагнитті өрістері:
А.Ағзаның улануын тудырады
В.Көру дисфункциясына әкеледі
С.Ағзадағы тіндердің жоғары электірөткізгіштігіне әкеледі
Д.Жоғары электрстатикалық тудырады.
Е.Бұлшық ет тіндері қызметінің бұзылуына әкеледі.

$$$ 321
Бүкіл әлемдегі әлеуметтік экологиялық дағдарыс –бұл:
А.биота өздік реттелуін (өздік қалпына келу) бұзылуы
В.тағамдық тізбектер бұзылуы
С.органикалық заттар қышқылдану үрдістерінің бұзылуы
Д.аймақтағы өндіріс үрдістерінің бұзылуы
Е.шөлдегі энергетикалық тепе-теңдік бұзылуы

$$$ 322
Планетадағы жаһанды экодағдарыс себептері:
А.органикалық заттар қышқылдануы үрдісінің бұзылуы
В.тағамдық тізбектердің бұзылуы
С.биомдардың энергетикалық тепе-теңдігі бұзылуы
Д.аймақтағы өндіріс үрдістерінің бұзылуы
Е.руханиден материалдықтың жоғарлауы ,шексіз қолдану

$$$ 323
Экология пәні нені оқытады:
A) Өсімдіктердің ішкі және сыртқы құрамы.
B) Жануарлардың ішкі және сыртқы құрамы.
C) Адамның сыртқы ортаға әсері.
D) Адам организмінде болып жататын физиологиялық процесс.
E) Микроорганизмдердің құрлысы мен генетикалақ ерешеліктері.

$$$ 324
Экология қандай жүйелерді оқытады:
A) Генетикалық және жасушалық.
B) Жасушалық және популяциялық.
C) Популяциялық және экожүйелік.
D) Экожүйелер мен органдардың жүйесі.
E) Экожүйе мен генетикалық.

$$$ 325
Экологияның қай кретерийлері бойынша құрлық, тұщы су, солтүстік аймақ, биік таулы аймақ экологиясы деп бөлінеді:
A) Зерттеу объектілерінің көлеміне қарай.
B) Зерттеу пәндерге қатысты.
C) Орта мен компонентке қатысты.
D) Адам экологиялық жүйесіне.
E) Уақыт факторы бойынша.

$$$ 326
Экология биология ғылымдарының қай класына жатады:
A) Комплекстік.
B) Жалпы.
C) Меншікті.
D) Антропологиялық.
E) Зоологиялық.

$$$ 327
Экологияның қай бөлімі бірлестіктерді оқытады:
A) Аутэкология.
B) Синэкология.
C) Демэкология.
D) Ғаламдық экология.
E) Географиялық экоология.

$$$ 328
Ғаламдық экология оқытады:
A) Дарақ экологиясын.
B) Популяциялық экологияны.
C) Бірлестіктер экологиясын.
D) Биосфераны.
E) Ландшафты.

$$$ 329
Экологияның қай бөлімін тұтас ландшафты зерттейді:
A) Аутэкология.
B) Демэкология.
C) Синэкология.
D) Географиялық.
E) Ғаламдық.

$$$ 330
Экологияның келесі көрсеткіштеріне қарап микорорганизмдер, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар экологиясына жатқызамыз:
A) Объектілер зерттеу көлеміне қарсы.
B) Зерттелетін пәндерге қатысты.
C) Компоненттері мен айналасына қарап.
D) Адам экологиясына қатысты.
E) Уақыт факторына қатысты.

$$$ 331
Уақыт факторына байланысты экология келесі бөлімдерге бөлінеді:
A) Аутэкология мен синэкология.
B) Аутэкология мен дэмэкология.
C) Дэмэкология мен синэкология.
D) Тарихи және эволюциялық.
E) Әлеуметтік және медициналық.

$$$ 332
Адам экологиясы келесі бөлімдерге бөлінеді:
A) Аутэкология мен синэкология.
B) Аутэкология мен дэмэкология.
C) Дэмэкология мен синэкология.
D) Тарихи және эволюциялық.
E) Әлеуметтік және медициналық.

$$$ 333
Жануарлардың жарық шығару қабілетін атайды:
A) Жарық люминисценсия.
B) Биолюминисценсия.
C) Термолюминисценсия.
D) Гигролюминисценсия.
E) Ксеролюминисценсия.

$$$ 334
Ормандарды шабу келесі экологиялық факторға жатады:
A) Абиотикалық.
B) Биотикалық.
C) Антропогендік.
D) Шектеулі.
E) Алдыңғы.

$$$ 335
Экологияның қай саласы популяцияларды зерттейді:
A) Аутэкология.
B) Демэкология.
C) Синэкология.
D) Ғаламдық экология.
E) Географиялық экология.

$$$ 336
Экология өзінің дамуында неше кезеңнен өтті:
A) 1.
B) 2.
C) 3.
D) 4.
E) 5.

$$$ 337
Өсімдіктер экологиясының негізін қалаған ғалым:
A) Геккель.
B) Гумбольдт.
C) Дарвин.
D) Иогансен.
E) Рулье.

$$$ 338
Жануарлар экологиясының негізін қалаған ғалым:
A) Геккель.
B) Гумбольт.
C) Дарвин.
D) Иогансен.
E) Рулье.

$$$ 339
Экологияның өзіндік әдістеріне жатады:
A) Химимялық талдау.
B) Радиация мөлшерін анықтау.
C) Далалық зерттеулер.
D) Микроскопиялық зертеулер.
E) Математикалық талдау.

$$$ 340
Жерде тіршіліктің пайда болуының II-ші кезеңі анықталады:
A) Неорганикалық қосылыстардан органикалық заттың синтезделуімен.
B) Неорганикалық заттың органикалық заттан синтезделуімен.
C) Көбею процессінің пайда болуымен.
D) ДНҚ және РНҚ синтезімен.
E) Коацерваттардың пайда болуымен.

$$$ 341
Жерде тіршіліктің пайда болуының ІІІ-ші кезеңі анықталады:
A) Неорганикалық заттардан органикалық заттың биологиялық емес синтезімен.
B) Органикалықтан органикалық емес заттар биологиялық емес синтезбен.
C) Коацерват түзілуімен.
D) Көбею процесінің пайда болуымен.
E) Коацерват бұзылуыменен.

$$$ 342
Жануарлар мен өсімдіктердің негізгі мекен ету орта факторы және өмір сүру формасына байланысты бейімделуінің морфологиялық типі аталады:
A) Адаптациялық форма.
B) Локальды форма.
C) Тіршілік (өмірлік) формасы.
D) Формалардың әртүрлілігі.
E) Экологиялық қуыс.

$$$ 343
Тірі организмдерді қоршаған табиғат бөлшегі және оларға тікелей немесе жанама әсерлері дегеніміз:
A) Өмір сүру жағдайы.
B) Биотоп.
C) Экологиялық фактор.
D) Биоценоз.
E) Орта.

$$$ 344
Өсімдіктердің өсіп-дамуына әсер ететін топырақтың минералды құрамы келесіге жатады:
A) Абиотикалық фактор.
B) Биотикалық фактор.
C) Антропогендік фактор.
D) Биотикалық және антропогендік фактор.
E) Экологиялық емес.

$$$ 345
Экологиялық факторлар бұл:
A) Қоршаған ортаның қажет элементтер жиынтығы.
B) Ағзаға әсер ететін ортаның жеке элементтері.
C) Табиғат бөлшегі, қоршаған ортаның тірі ағзалары.
D) Табиғи ресурстар.
E) Экологиялық қуыс (ниша).

$$$ 346
Транспирация дегеніміз:
A) Мұхиттың жоғарғы бөлік суының булануы.
B) Судың өсімдік арқылы биологиялық булануы.
C) Органикалық заттардың пайда болуы.
D) Биогенді элементтер айналымы.
E) Өсімдік арқылы органикалық заттардың синтезделуі.

$$$ 347
Тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуін атайды:
A) Абиотикалық фактор.
B) Биотикалық фактор.
C) Антропогендік және биотикалық фактор.
D) Антропогендік және абиотикалық фактор.
E) Биотикалық және абиотикалық фактор.

$$$ 348
Ата-анасының ұрпаққа қамқорлық көрсетіп тіршілк ету формасын атайды:
A) Ата-аналық жұп.
B) Жалғыз өмір сүру.
C) Колония.
D) Отбасылық өмір сүру.
E) Үйір.

$$$ 349
Экологияның қай саласы биоценозды оқытады:
A) Аутэкология.
B) Демэкология.
C) Синэкология.
D) Ғаламдық экология.
E) Географиялық экология.

$$$ 350
Көшетхананы мына жүйеге жатқызуға болады:
A) Микроэкожүйе.
B) Мезоэкожүйе.
C) Макроэкожүйе.
D) Ғаламдық экожүйе.
E) Биосфералық экожүйе.

$$$ 351
Тұрақты түрлер биоценозда келесі жиілікпен кездеседі:
A) Көбірек 50 пайыз.
B) 25-50 пайыз.
C) Азырақ 25 пайыз.
D) 10 пайыз.
E) 100 пайыз.

$$$ 352
Табиғи тіршілік ортасындағы бірлестіктің орны аталады:
A) Экожүйе.
B) Биоценоз.
C) Биотоп.
D) Ареал.
E) Биосфера.

$$$ 353
Биоцеоноздың жалпы жүйесінде түрдің алатын орны, оның биоценотикалық талаптары, абиотикалық факторларының ортасы аталады:
A) Ареал.
B) Биоцепоз.
C) Адаптация.
D) Тіршілік формасы.
E) Экологиялық қуыс.

$$$ 354
Адаммен трансформацияланған, биосфераның екінші ретті жасанды элементарлы бірліктері:
A) Биоценоздар.
B) Биогеоценоздар.
C) Агробиоценоздар.
D) Ұлттық саябақтар.
E) Агрофитоценоздар.

$$$ 355
Биосфераны оқытатын экологиялық саласы аталады:
A) Аутоэкология.
B) Демэкология.
C) Синэкология.
D) Ғаламдық экология.
E) Қорықтар.

$$$ 356
Тірі организмдер қоныстанған және осы организмдердің әсерінен құралған жер қыртысын атайды:
A) Тропосфера.
B) Биосфера.
C) Биогеоценоз.
D) Экосфера.
E) Экожүйе.

$$$ 357
Тірі және тірі емес компонентердегі сыртқы және ішкі энергия мен зат айналым процесі жүретін шексіз тұрақты жұйе:
A) Экожүйе.
B) Биосфера.
C) Популяция.
D) Атмосфера.
E) Биосфера

$$$ 358
Саналы адам әрекетінің нәтижесінде біздің планетамыздың негізгі даму факторы болып табылытын биосфераның даму стадиясы:
A) Техносфера.
B) Атмосфера.
C) Ноосфера.
D) Социосфера.
E) Тропосфера.

$$$ 359
Атмосфераның тығыздығы:
A) 5 – 6 км.
B) 6 – 7 км.
C) 6 – 6,2 км.
D) 5 – 5,2 км.
E) 5 – 6,2 км.

$$$ 360
Литосфераның тығыздығы:
A) 5 – 6 км.
B) 6 – 7 км.
C) 6 – 6,2 км.
D) 5 – 5,2 км.
E) 5 – 6,2 км.

$$$ 361
Гидросфераның тығыздығы:
A) 5 – 6 км.
B) 6 – 7 км.
C) 6 – 6,2 км.
D) 5 – 5,2 км.
E) 11-11,2 км.

$$$ 362
Барлық бөліктерін биосфера қамтитын сфера:
A) Атмосфера.
B) Гидросфера.
C) Литосфера.
D) Тірі заттар.
E) Биогенді заттар.

$$$ 363
Биосфера келесі сфералардан құралады:
A) Атмосфера, гидросфера, озон.
B) Гидросфера, литосфера, фтор.
C) Литосфера, атмосфера, гидросфера.
D) Биосфераның тірі заттары, озон.
E) Биосфера, жер асты сулары.

$$$ 364
Биосфера келесі заттардан құралады:
A) Тірі заттар, негізді заттар.
B) Негізсіз заттар, бионегізді заттар.
C) Биогенсіз заттар, негізді заттар.
D) Бионегізді заттар, биогенсіз заттар.
E) Атмосфера, негізді заттар, биогенді заттар.

$$$ 365
Табиғат ресурстарының келесі түрі сарқылатын және қалпына келетін топқа жатады:
A) Жануарлар әлемі.
B) Жел, ағыс, ағынды су.
C) Құнарлы топырақ.
D) Минералды металдық өнім.
E) Қазбалы жанармай.

$$$ 366
Мына аталған ресурстардың (қорлардың) келесі түрі сарқылмайын топтарға жатады:
A) Күн сәулесі.
B) Тұщы су.
C) Өсімдіктермен жануарлар.
D) Жанар-жағармай (қазбалы).
E) Метал емес минералдық зат.

$$$ 367
Аталған ресурстардың келесі түрі қалпына келмейтін ресурстарға жатады:
A) Тұщы су.
B) Таза ауа.
C) Жанар-жағармай (қазбалы).
D) Күн сәулесі.
E) Құнарлы топырақ.

$$$ 368
Аталған ресурстардың келесі түрі сарқылатын және қалпына келетін ресурстаға жатады:
A) Жер бедерлерінің жылылығы.
B) Жел, судың толысуы, ағынды су.
C) Құнарлы топырақ.
D) Металдық минералдық топырақ.
E) Кун сәулесі.

$$$ 369
Айсберг қандай ресурсқа жататынын атаңыз:
A) Қайта қалыптасатын.
B) Сарқылмайтын.
C) Сарқылатын.
D) Космостық ресурс.
E) Климаттық ресурс.

$$$ 370
Келесі ресустар орны толтырылатын (қалпына келетін) ресустар тобына жатады:
A) Құнарлы топырақ.
B) Жануарлар мен өсімдіктер.
C) Минералдық шикізат.
D) Су.
E) Күн энергиясы.

$$$ 371
Табиғатты қорғаудың келесі түрі қалдықсыз технологияны құрумен айналысады:
A) Экология-экономикалық.
B) Құқықтық.
C) Технологиялық-техникалық.
D) Ғылыми- танымдық.
E) Әлеуметтік-гигеналық.

$$$ 372
Табиғатты қорғаудың келесі түрі биологиялық алуан түрлілікті сақтаумен айналысады:
A) Экология-экономикалақ.
B) Құқықтық.
C) Техникалық-техногендік.
D) Ғылыми- танымдық.
E) Әлеуметтік-гигиеналық.

$$$ 373
Жаңа өндіріс-орындарын жобалаудағы тұрғындардың денсаулығын болжауда, табиғатты қорғаудың келесі аспектісі анықтайды:
A) Эколого-экономикалақ.
B) Құқықтық.
C) Технологиялық-техникалық.
D) Ғылыми- танымдық.
E) Әлеуметтік-гигиеналық.

$$$ 374
Қоршаған ортаны қорғау заңдарын анықтаумен қоршаған ортаның келесі түрі айналысады:
A) Экология-экономикалық.
B) Саяси-құқықтық.
C) Техникалық-технологиялық.
D) Ғылыми- танымдық.
E) Әлеуметтік-гигеналық.

$$$ 375
Биосферадағы үлкен зат айналымын атаңыз:
A) Геофизикалық.
B) Биофизикалық.
C) Геохимиялық.
D) Биогеохимиялық.
E) Химиялық.

$$$ 376
Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:
A) Биогеохимиялық.
B) Биофизикалық.
C) Геохимиялық.
D) Геофизикалық.
E) Химиялық.

$$$ 377
Әлеуметтік-саясат аспектісі табиғатты қорғауда келесі мәселелерді шешеді:
A) Табиғатты қорғауда заң шығару.
B) Қалдықсыз технологияның құрылуы.
C) Тұрғындардың денсаулығын анықтап болжау.
D) Ғаламдық экологиялық мәселелер.
E) Аймақтық экологиялық мәселелер.

$$$ 378
Жер, су, орман, минералды ресурстар келесі классификация бойынша анықталады:
A) Қолдануға байланысты.
B) Адам әрекеттері.
C) Табиғаттың тікелей және жанама компоненттеріне байланысты.
D) Континенттер бойынша.
E) Биосфераның компоненттері бойынша.

$$$ 379
Сарқылатын және сарқылмайтын ресурстар келесі классификация бойынша бір категорияларға бірігеді:
A) Қолдануға байланысты.
B) Адам әрекетінен шектелуіне қарай.
C) Табиғатың тікелей және жанама түрлеріне байланыты.
D) Континенттер ойынша.
E) Биосфера компонентері бойынша.

$$$ 380
Денсаулықты қорғау, өндірісті, ғылым ресурстары келесі классификация бойынша анықталады:
A) Қолдануға байланысты.
B) Адам әрекетінен шектелуіне қарай.
C) Табиғаттың тікелей және жанама түрлеріне байланысты.
D) Континенттер бойынша.
E) Биосфера компоненттері бойынша.

$$$ 381
Қоршаған табиғи ортаны қорғауда жалпы бақылау іс-шаралары қарастырылады:
A) Экологиялық мониторингте.
B) Экологиялық сараптамада.
C) Экологиялық бақылауда.
D) Экологиялық бағдарларда.
E) Экологиялық мерекелерде.

$$$ 382
Қоршаған ортадағы химиялық ластану адамға келесідей қауіп төндіреді:
A) Бас айналу, құсу, жөтел.
B) Созылмалы аурулардан жазылады.
C) Жалпы жағдайының жақсаруы.
D) Биоәртүрліліктің жоғарылауы.
E) Тұщы су жетіспеушілігі проблемасының шешілуі.

$$$ 383
Ластану – бұл:
A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.
B) Физикалық агенттердің ортаға енуі.
C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.
D) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.
E) Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі.

$$$ 384
Жылдық радиациялық мөлшердің адамға түсу ауыртпалығы келесіге байланысты:
A) Жасанды құрылыс материалдарын қолдану.
B) Пестицидтерді қолдану.
C) Қоршаған орта сапасын жоғарылату.
D) Тазалатқыш құралдарын қолдану.
E) Электро –тұрмыстық приборларды қолдану.

$$$ 385
Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):
A) 78,08.
B) 101.
C) 15.
D) 48,2.
E) 25,31.

$$$ 386
Биологиялық су ластаушыларына жатады:
A) Марганец тұзы.
B) Фенол.
C) Радионуклид.
D) Балдырлар.
E) Мұнай.

$$$ 387
Тұрақты даму дегеніміз:
A) Жануар немесе өсімдіктің бейімделуінің морфологиялық типі.
B) Тұрмыстық қолданыстан алынған табиғи объектілер мен құбылыстар.
C) Биоценоз жүйесіндегі түрдің сипаты, қорек пен жауынға қарым – қатынасы.
D) Болашақ ұрпақтың өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетіне соқпай, өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілеті.
E) Адамдармен пайдаланылатын табиғи объектлер мен құбылыстар.

$$$ 388
Белгілі бір аймақта ғана тіршілік ететін организмдерді атаймыз:
A) Реликтілер.
B) Доминанттар.
C) Эдификаторлар.
D) Пионерлер.
E) Эндемиктер.

$$$ 389
Каспий теңізінде бекіре балығының азаюына не себеп:
A) Су деңгейінің төмендеуі және теңіз түбінің көрінуі.
B) Су деңгейінің көтерілуі және жағалауды су басу.
C) Браконьерлік аулану.
D) Климаттың ғаламдық жылынуы.
E) Улы тұманның түзілуі, смог.

$$$ 390
Аралдың экологиялық проблемасы анықталады:
A) Су деңгейінің төмендеуі.
B) Су деңгейінің көтерілуі.
C) Түрлік құрылымның көбеюі.
D) Биологиялық әртүрліліктің артуы.
E) Озон тесіктерінің пайда болуы.

$$$ 391
Арал маңының экологиялық жағдайын келесідей сипаттауға болады:
A) Экологиялық апат.
B) Экологиялық қатер.
C) Коллапс.
D) Экологилық дағдарыс.
E) Тепе – теңдік жағдайы.

$$$ 392
Көмір қышқыл газының екі есе құрамы Жердегі атмосфераның температурасын келесі С0 көтереді:
A) 10-15 С0.
B) 20 С0.
C) 1 С0.
D) 3-4 С0.
E) Өзгертпейді.

$$$ 393
Экологиялық жағдайдың келесі түрінде экожүйе қиын қалыптасады:
A) Экологиялық апат.
B) Экологиялық қатер.
C) Коллапс.
D) Экологилық дағдарыс.
E) Тепе – теңдік жағдайы.

$$$ 394
Экологиялық жағдайдың келесі түрінде экожүйе биологиялық өнімділігін қайтымсыз жоғалтады:
A) Экологиялық апаттар.
B) Экологиялық қатер жағдайында.
C) Коллапс.
D) Экологилық дағдарыста.
E) Тепе – теңдік жағдайында.

$$$ 395
Тұрмыстық пайдаланудан толық немесе бөлшектей, тұрақты немесе уақытша алынып тасталған биосфера бөлігі қалай аталады:
A) Биотоп.
B) Биоценоз.
C) Экожүйелік шекаралар.
D) Ерекше қорғалатын территориялар.
E) Жекелеген белсенділк аймағы.

$$$ 396
Қазақстан Республикасының территориясының қанша пайызын қорықтар алады:
A) 1 пайыз.
B) 2 пайыз.
C) 3 пайыз.
D) 5 пайыз.
E) 10 пайыз.

$$$ 397
Қазіргі кезде Қазақстанда қанша қорық ұйымдастырылған:
A) 5.
B) 6.
C) 10.
D) 8.
E) 9.

$$$ 398
Қызыл кітапқа енген саны белгісіз түрлерді келесі категорияға жатқызамыз:
A) Қысқартылған.
B) Сирек.
C) Тұрақсыз, анықталмаған.
D) Жоғалып бара жатқан.
E) Жоғалған немесе құрып кеткен.

$$$ 399
Адамдарға әртүрлі аурулар тудыратын тірі организмдермен қоршаған ортаның ластануы аталады:
A) Радиоактивтік.
B) Биологиялық.
C) Химиялық.
D) Шу әсерінен.
E) Иондаушы.

$$$ 400
Қышқыл жауынның түсуі келесі құбылысқа байланысты:
A) Күн радиациясының өзгеруімен.
B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.
C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.
D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырлануымен.
E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.

@@@ ТҰРАҚТЫ ДАМУ ТҮСІНІГІ. ТҰРАҚТЫ ДАМУ ТУРАЛЫ ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ ҒАЛАМДЫҚ САММИТТЕР

$$$ 401
Жерді қорғаудың Дүниежүзілік форумы Рио-де-Жанейрода қай жылы өтті?
A.1892ж;
B.1900ж;
C.1992ж;
D.2004ж;
E.1500ж.

$$$ 402
Қоршаған ортаның жағдайын бақылау, бағалау мен болжаудың комплексті жүйесін қалай атайды?
А. кадастр;
В. домпинг;
С. экологиялық картографиялау;
D. мониторинг;
Е. дұрыс жауабы жоқ.

$$$ 403
Ластану масштабы мен таралуына байланысты қалай жіктелінеді:
А. химиялық, жергілікті, ғаламдық;
В. биологиялық, химиялық, аймақтық;
С. жергілікті, аймақтық, ғаламдық;
D. физикалық, ғаламдық, химиялық;
Е. химиялық, ғаламдық, физикалық.

$$$ 404
Қоршаған ортаны қорғау туралы заң қашан қабылданды?
А.1991 жылы
В.1990 жылы
С.1997 жылы
D.1980 жылы
Е.2007 жылы

$$$ 405
Қай жылы ең алғаш Тұрақты даму термині экологияда қолданылды:
А. 1960 ж.
В. 1970 ж.
С. 1992 ж.
D. 1990 ж.
Е. 1980 ж.

$$$ 406
Экологиялық заңдылықтың негізгі даму кезеңдерін атаңыз:
А. Бірінші, екінші, үшінші.
В. Пайда болуы, қалыптасуы, дамуы.
С. 19 ғасыр, 20 ғасыр, 21 ғасыр.
D. Консервативтік, табиғиресурстық, экологиялық.
Е. Биологиялық, экологиялық, техникалық.

$$$ 407
Қышқыл жаңбырларды шақырушы күкіртті газдың негізгі көзі:
А. Жылу электр станциялары.
В. Мұнай химия өндірісі.
С. Құрылыс материалдар өндірісі.
D. Автотранспорт.
Е. Ауыл шаруашылығы.

$$$ 408
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 409
Халықаралық деңгейде жүзеге асатын мониторинг
A. Болжамды
B. Жаһандық
C. Аймақтық
D. Жергілікті
E. Ұлттық

$$$ 410 .
ҚР-ның қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1999;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1997 ;
Е. 1991.

$$$ 411
ҚР-ның ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1997;
В. 1995;
С. 1994;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 412
ҚР-ның экологиялық сараптама туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1998;
Е. 1990.

$$$ 413
ҚР-ның атмосфералық ауаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды:
А. 1994;
В. 2000;
С. 2005;
D. 2002;
Е. 1990.

$$$ 414
Қоршаған ортаға және тұрақты дамуға қатысты БҰҰ-ның конференциясы қай жылы өтті:
А. 1992;
В. 1995;
С. 1997;
D. 1999;
Е. 1990.

$$$ 415
Осы ұйым экономикалық және экологиялық кеңес арқылы БҰҰ Генеральдық Ассамблеясында өзінің әрекеттері туралы баяндамаларды міндетті түрде жасайды:
А. ЮНЕП
В. ФАО
С. ВМО
D. БҰҰ
Е. ЮНЕСКО

$$$ 416
Қазіргі заманның ғаламдық экологиялық мәселесі мынандай экологиялық дағдарысқа жатады:
А. Жылулық дағдарысы
В. Аридизация дағдарысы
С. Өндірушілер дағдарысы
D. Жер өндеу дағдарысы
Е. экологиялық дағдарыс

$$$ 417
Экологиялық мониторингі дегеніміз?
А. Биосферада пайда болған ластанулар мен олармен байланысты салдардың мониторингі
В. Шығыс таз мониторинг жүргізу басындағы бақылау объектілерінің жағдайын тіркейді
С. Антропогендік фактор тікелей әсер ететін орындардағы жер жағдайының бақылауын құрайды
D. Жер мониторингі аймақтық деңгейден төмен аумақтың объектілері, тіпті жеке жер учаскілерін, қарапайым ландшафтық – экологиялық кешендерге дейін жүргізеді
Е. экологиялық мониторинг

$$$ 418
Елімізде орман жүйесі қай аймақтарда шоғырланған?
А. Батыс және Оңтүстік
В. Шығыс және Солтүстік
С. Оңтүстік және Солтүстік
D. Оңтүстік және Шығыс
Е. Батыс және Солтүстік

$$$ 419
Қазақстанда орман кодексі қай жылы қабылданды?
А. 1998
В. 2003
С. 1996
D. 1992
Е. 1993

$$$ 420
Ш.Қ.О. қандай қорықтар орналасқан?
А. Марқакөл, Наураызым
В. Наураызым, Барсакелмес
С. Ақсу - жабағылы
D. Марқакөл, Алакөл
Е. Батыс Алтай, Марқакөл

$$$ 421 В
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ВОЗ) анықтамасы бойнша денсаулық дегеніміз
А. Адамның өмірі
В. Бұл тек аурудың болмауы емес, ол толық физикалық, психологиялық және әлеуметтік қолайлылық
С. психологиялық және әлеуметтік қолайлылық
D. Бұл тек аурудың болмауы
Е. Дені саудың-жаны сау

$$$ 422
Адамзат қоғамының дамуы үздіксіз, ұзақ уақыттылық, бірқалыпты жағдайда, табиғи және әлеуметтік дағдарыссыз даму қалай аталады
А. Даму
В. Үздіксіз даму
С. Тұрақты даму
D. бірқалыпты даму
Е. сатылы даму

$$$ 423
БҰҰ –ның конференциясы барлық елдердің үкіметттерін тұрақты дамудың ... ... ... ... ... . концепцияларын қабылдауға шақырады.
А. Әр ұлттық
В. экологиялық
С. аймақтық
D.мемлекеттік
Е. ұлттық

$$$ 424
Биологиялық алуантүрлілікті сақтау концепциясына сәйкес биологиялық алуан түрлілікті қорғаудың ... ... ... ... ... .. қабылданды
А. Ұлттық концепциясы
В. Ұлттық баяндамасы
С. Ұлттық аймағы
D. экологияқ баяндамасы
Е. экологиялық концепциясы

$$$ 425
РИО-92 дегеніміз
А. 92 жылғы Бразилиядағы карновал
В. Жер туралы саммит
С. ҚР 10 жылға арналған зерттеу бағдарламасы
D. ҚР 15 жылға арналған зерттеу бағдарламасы
Е. 10 жылға арналған зерттеу бағдарламасы

$$$ 426
Кедейлікті жоюдың негізгі қайнар көзі ретінде әлеуметтік тұрақсыздық пен адамгершіліктің ыдырауына арналған мәселелер осы халықаралық конфенцияда талқыланды
А. МСОП конференциясы
В. Йоханнесбург қаласында өткен Дүние жүзілік саммит
С. БҰҰ генералдық ассамблеясы
D. Стокгольм қаласында өткен БҰҰ конференциясы
Е. Рио де Жанейро қаласында өткен БҰҰ конференциясы

$$$ 427
Тұрақты даму білдіреді:
A. Тұрғындардың демографиялық өсуі
B. Экспоненциялды қисық бойынша қоғам дамуы
C. Еркін қоғам құрылуы
D. Өз қажеттіктерін қанағаттандыру
E. Табиғатпен бірге сау, жемісті өмірге адамдардың құқығы

$$$ 428
Улкен қашықтарға ауаның траншектеулі ластануы туралы конвенцияға қол қойылды
A.1950 ж
B. 940 ж
C. 960 ж
D.1990 ж
Е. 1979 ж

$$$ 429
И.Ф Реймерс бойынша орта құрамы адам тұрады:
А. 1 құрам-жүйелікті;
В. 2 құрам-жүйелікті;
С. 3 құрам-жүйелікті;
Д. 4 құрам-жүйелікті;
Е. 5 құрам-жүйелікті;

$$$ 430
Ұлы ғалымдар қатарына қойылған сұраққа жауап ретінде Римдік клуб
баяндамасы топтамасына жалпы атаумен ұсыныс берілді:
А. Бой шектері;
В. Адамзат қиындықтары;
С. Жаhанды қоғам;
Д. Адамзат қайта жолда;
Е. Халықаралық тәртіп;

$$$ 431
Осы конференцияда қатысушы-мемлекеттер әлемдік қауымдастық
алдында тұрған ең маңызды мәселелерге назар аударып, жаңа жол-тұрақты даму жолын анықтады:
А. Йоханнесбургтегі бүкіләлемдік саммит;
В. Стокгольмдегі ОС бойынша БҰҰ конференциясы;
С. Рио-де-Жанейродағы даму мен ҚО бойынша БҰҰ конференциясы;
Д. МСОП конференциясы;
Е. БҰҰ бас Ассамблеясы;

$$$ 432
Римдік клуб әрекетінің негізгі түрі:
А. энерго сақтау мәселелерін шешу;
В. ғылыми- техникалық прогресс;
С. өркениет күйінің диагностикасы мен талдауы;
Д. әлеуметтік- экономикалық облыста, сұрақтардың кең ауқымында ірі- көлмді зерттеулерді ұйымдастыру;
Е. адамзат қоғамының шиеленіссіз дамуы;

$$$ 433
ҚР да экологиялық жағдайы кернеулігінің деңгейі бойынша бірінші
орынға ие:
А. норілді аймағы;
В. байкал аймағы;
С. Шығыс Қазақстан аймағы;
Д. Ота Каспийдің Батыс ауданы;
Е. Батыс Қазақстан;

$$$ 434
Әлеуметтік экология мәселелері бойынша әлеуметтанушылар бүкіл әлемдік бірлестігінің зертеу комитеті қайда және қашан құрылады?:
А. 1966ж. Эвиан қ. өткен әлеуметтануушылар конгресі;
В. 1970ж. Варна қ. өткен әлеуметтануушылар конгресі;
С. 1992ж. Рио-де-Жанейро қ. өткен қоршаған ортамен даму бойынша БҰҰ конференциясы;
D. 2002ж. Йоханнесбуг қ. өткен қоршаған ортамен даму бойынша БҰҰ самиті;
Е. 2004ж. Семей қ. өткен қоршаған ортаға ауыр металдар мен радионуклидтер халықаралық ғылыми-практикалық конференция.

$$$ 435
Рио-де Жанейро декларациясында Тұрақты дамуға байланысты қанша принцип қабылданды:
А. 10;
В. 15;
С. 22;
D. 24;
Е. 27

$$$ 436
Халық тұрғындарының өсу қарқыны неге әкеп соғады:
A) Қоршаған ортаның жақсаруына, ғылым мен техниканың дамуына,
жұмысыздыққа.
B) Жұмыс орындарының босауы, экологиялық жағдайдың жақсаруы.
C) Әр түрлі ауруларға шалдығу, мұздықтардың еруіне, табиғи ресурстармен қамтамасыз ету.
D) Табиғат ресурстарының сарқылыуы, қылмыстың өсуіне әкер соғады.
E) Озон тесігінің үлкеюіне, жер бетінде экономикалық мәселелердің дамуы.

$$$ 437
ХХІ-ғасырға дейін тұрғындардың сан мөлшері келесі жылдамдықпен өсіп отырды:
A) Бір ғасырда1 %.
B) Бір ғасырда 2 %.
C) Бір жылда1 %.
D) Бір жылда 2 %.
E) Бір ғасырда1,5 %.

$$$ 438
Қазақстанда жалғыз ғаламдық экологиялық мәселеге жатады:
A) Арал теңізі.
B) Каспий теңізі.
C) Балқаш көлі.
D) Кіші өзендердің ластануы.
E) Радиоактивті қалдықтардың сақталуы.

$$$ 439
Халық тұрғындарының қарқынды өсуі аталады:
A) Биосфералық жаратылыс.
B) Популяциялық жаратылыс.
C) Экожүйелік жаратылыс.
D) Демографиялық жаратылыс.
E) Демографиялық апат.

$$$ 440
Экологиялық дағдарыс дегеніміз:
A) Биосфераның өзгеруі немесе олардың бейімделуі, жаңа саланы ортадағы трасформациясы.
B) Экожүйенің күрделі жағдайы шөлдену процесіне әкеп соғады.
C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жойылу жағдайы.
D) Тепе-теңдік жағдайы.
E) Ағзалардың сандық баланысы, бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.

$$$ 441
Ультракүлгін сәулесінің маңызды ролін атаңыз:
A) Озон фотосинтезге қатысады.
B) Жалпы жарық санын күшейтеді.
C) Фотоцинтезге қатысады.
D) D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.
E) Жер бетіне жарық өте күшті түседі.

$$$ 442
Экологиялық апат дегеніміз не:
A) Биосфераның өзгеруі немесе олардың бөлімдері, жаңа сапасының ортадағы трансформациясы.
B) Экожұйенің күрделі жағдайы шөлдену процессіне әкеп соғады.
C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жойылу жағдайы.
D) Адам өміріне территорияның жарамсыз жағдайы.
E) Ағзалардың сандық балансы бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.

$$$ 443
Қазақстан Республикасы Елбасының қаулысымен 1996 ж.30 тамызда келесі шешім қабылданды:
A) ҚР Қоршаған ортаны қорғау туралы заңы.
B) ҚР Білім туралы заңы.
C) ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.
D) Экологиялық білім беру концепциясы.
E) Орта-кәсіби және жалпы білім беру мектептеріндегі Экология пәні бойынша бағдарлама.

$$$ 444
Қазақстан Республикасы 1997 ж.15 шілдеде келесі шешім қабылдады:
A) ҚР Қоршаған ортаны қорғау туралы заңы.
B) ҚР Білім туралы заңы.
C) ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.
D) Экологиялық білім беру концепциясы.
E) Орта-кәсіби және жалпы білім беру мектептеріндегі Экология пәні бойынша бағдарлама

$$$ 445
БҰҰ табиғатты қорғау әрекетінің координаторын көрсетіндер:
A) ЮНЕП.
B) ЮНЕСКО.
C) ФАО.
D) ВОЗ.
E) МАГАТЭ.

$$$ 446
Рим клубын жаратудың инициаторын атаңыз:
A) Дж. Форрестер.
B) Д. Медоуз.
C) А. Печчеи.
D) М. Месарович.
E) Э. Пестель.

$$$ 447
Рим клубының бірінші Өсу шектері баяндамасының авторын атаңыз:
A) Б. Миллер.
B) Д. Медоуз.
C) А. Печчеи.
D) М. Месарович.
E) Э. Пестель.

$$$ 448
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Халыкаралық Комиссияның төрағасын атаңыз:
A) Дж. Форрестер.
B) Х. Брунтланд
C) А. Печчеи.
D) М. Месарович.
E) Э. Пестель.

$$$ 449
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конвенциясының өту уақыты мен орнын көрсетіңіз:
A) Йоханнесбург, 2002 ж.
B) Рио-де-Жанейро, 1992 ж.
C) Вашингтон, 1973 ж.
D) Стокгольм, 1972 ж.
E) Севилья, 1995 ж.

$$$ 450
Қоршаған ортаны қорғау облысында халыкаралық ынтымақтастықтың негізгі қағидалары жасалған:
A) Рио-де-Жанейрода, 1992 ж.
B) Минскте, 1983 ж.
C) Йоханнесбургте, 2002 ж.
D) Стокгольмде, 1972 ж.
E) Севильяда, 1995 ж.

$$$ 451
Қоршаған орта бойынша декларация қабылданған Декларация по окружающей среде была принята:
A) Рио-де-Жанейрода, 1992 ж.
B) Минскте, 1983 ж.
C) Йоханнесбургте, 2002 ж.
D) Стокгольмде, 1972 ж.
E) Севильяда, 1995 ж.

$$$ 452
Атом энергетикасы бойынша халықаралық агенттікті көрсетіңіз:
A) ЮНЕП.
B) ЮНЕСКО.
C) ФАО.
D) БДСҰ.
E) МАГАТЭ.

$$$ 453
Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:
A) 1995 ж.
B) 2000 ж.
C) 1985 ж.
D) 1970 ж.
E) 1990 ж.

$$$ 454
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Барлық орман түрлерінің басқару; сақтау және тұрақты даму бойынша ғаламдық консенсустың қағидалары туралы өтініш.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

$$$ 455
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) Өсу шектері бағдарламасы.

$$$ 456 Е
Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Өсу шектері бағдарламасы.
B) Біздің болашағымыз өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) XXI ғасырға күн тәртібі

$$$ 457
Алыс кеңістікте ауаның трансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:
A) 1992 ж.
B) 1979 ж.
C) 2000 ж.
D) 1972 ж.
E) 1986 ж.

$$$ 458
Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:
A) 5 мамыр.
B) 5 мауысым.
C) 10 қыркүйек.
D) 1 қаңтар.
E) 6 тамыз.

$$$ 459
Монреаль конференциясы өтті:
A) 1986 ж.
B) 2000 ж.
C) 2002 ж.
D) 1987 ж.
E) 1972 ж.

$$$ 460
Гринпис ұйымның қалыптасу жылын көрсетіңіз:
A) 2002 ж.
B) 1992 ж.
C) 1986 ж.
D) 1972 ж.
E) 1971 ж.

$$$ 461
Италия, Англия, АҚШ мен КСРО арасындағы Антарктида туралы келісімге келді:
A) 1980 ж.
B) 1959 ж.
C) 2000 ж.
D) 1983 ж.
E) 1966 ж.

$$$ 462
Ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесін көрсетіңіз:
A) ЮНЕП.
B) ЮНЕСКО.
C) ФАО.
D) БДСҰ.
E) МАГАТЭ.

$$$ 463
Тұрақты даму терминінің авторлығы кімге тиесілі:
А. ХХғ. 60,70-жж.,Р. Карсон;
В. 1970жж. Ортасы, Б.Уорд;
С. 1981ж. Л.Браун;
D. 1985ж. М.Н.Горбачеб;
Е. 1987жғ К.Аннан.

$$$ 464
Тұрақты даму термині қашан жаһанды таралымға ие болды:
А. 1970ж.,қоршаған ортаны қорғаудың бүкіл әлемдәк стратегиясы;
В. 1987ж., Брундланд комиссиясының баяндамасы Біздің ортақ болашақ;
С. 1992ж., Рио-де Жанейро;
D. 1997ж., Мәскеу;
Е. 2002ж., Астана.

$$$ 465
Тұрақты даму термині ресейлік ақпараттық ортаға қашан енді:
А. 1980ж.,қоршаған ортаны қорғаудың бүкіл әлемдік стратегиясы;
В. 1987ж., Брундланд комиссиясының баяндамасы Біздің ортақ болашақ;
С. 1989ж., Біздің ортақ болашақ баяндамасының аударылуы;
D. 1992ж., Рио-де Жанейро;
Е. 1997ж., Мәскеу.

$$$ 466
Тұрақты даму концепциясы қашан құрылды:
А. 1980ж.,қоршаған ортаны қорғаудың бүкіл әлемдік стратегиясы;
В. 1987ж., Брундланд комиссиясының баяндамасы Біздің ортақ болашақ;
С. 1989ж., Біздің ортақ болашақ баяндамасының аударылуы;
D. 1992ж., Рио-де Жанейро;
Е. 1997ж., Мәскеу.

$$$ 467
Sustainall development терминінің экология жақтауынан тыс алғаш қолданған:
А. ХХғ. 60,70-жж.,Р. Карсон;
В. 1970жж. Ортасы, Б.Уорд;
С. 1981ж. Л.Браун;
D. 1985ж. М.Н.Горбачеб;
Е. 1987жғ К.Аннан.

$$$ 468
Тұрақты дамудың негізгі қағидаларына жатпайды:
А. экономика экологизациясы;
В. сектораралық серіктестік даму;
С. кедейлікті жою;
D. тұтынуды ұлғайту;
Е. бағалықтаржүйесі мен әлемдік көзқарас қалыптастыру.

$$$ 469
2007-2024жылғы Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өтуі концепциясына сәйкес Қазақстан Республикасынада тұрақты дамуға өтудегі негігі қағидаларға не жатпайды:
А. тұрақты дамуға жету үрдісіне қоғам бөлігін тарту;
В. тұрақты даму үшін саяси базис құру;
С. ресурстарды қолдану тиімділігін жоғарылату, ел экономикасына жоғары технологияларды белсенді енгізу нәтижесіндегі экономикалық прогресс;
D. сау қоғам парадигмасын енгізу нәтижесінде демографиялық жағдайды, тұрғындар денсаулығның күйін жақсарту;
Е. білім мен ғылым бәсекелестік қабілеттілігін қамту.

$$$ 470
Қазақстанда тұрақты дамуға өту приоритеті болып табылмайды:
А. өндіріс пен тұтынудың тұрақты моделдерін енгізу;
В. тұрақты транспортты жұйелер дамуы;
С. экологиялык және гендерлік аспектілер дамуы;
D. энерго тиімділік пен энерго ұлғайту;
Е. тарих, мәдени мұраларды сақтау.

$$$ 471
Есептеу бойынша жаһанды иниациатива халықаралық програмасы қашан иыщиленд:
А. 1985ж;
В. 1987ж;
С. 1992ж;
D. 1995ж;
Е. 1997ж.

$$$ 472
Жаһанды су серіктестігі қашан құрылды:
А. 1986ж;
В. 1987ж;
С. 1992ж;
D. 1996ж;
Е. 1997ж.

$$$ 473
Қазақстан Республикасы үшін су қорларын және су үнемдеуді интегрирленген басқару бойынша Ұлттық жоспар жобасы бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының даму програмасы мен Қазақстан Республикасы өкіметі арасында келісімге қол қою туралы Қазақстан Республикасы қаулысына қашан қол қойылды:
А. 2006ж. 11қазан;
В. 2001ж. 11қыркүйек;
С. 2000ж. 25наурыз;
D. 1995ж. 19шілде;
Е. 1990ж. 11тамыз.

$$$ 474
Ең танымал қор индексі:
А. жемқорлықты қабылдау индексі;
В. Файнэншл таймс газетінің индексі;
С. Лондон қор биржасының индексі;
D. FT-A World Index индексі;
Е. Доу-Джонс индексі.

$$$ 475
Көрсетілген төрт автономды көрсеткіштердің қайсысы Дау-Джонс индексін қоспайды:
А. өнеркәсіп компанияларының индексі;
В. көлік компанияларының индексі;
С. энергетикалық мекемелер индексі;
D. коммуналды мекемелер индексі;
Е. түйіскен индекс.

$$$ 476
Эко-эффектілік ұғымы алғаш пайда болды:
А. 1987ж.,Біздің ортақ болашақ Брундтланд комиссиясының баяндамасы;
В. 1992ж.,Өзгеруші бағыт есебі;
С. 1962ж.,Үнсіз көктем;
D. 1980ж.,Қоршаған ортаны қорғаудың бүкіл әлемдік стратегиясы;
Е. 1970жж. Ортасы, Б.Уорд.

$$$ 477
Эко-эффект концепциясы құрылған негізгі ой:
А. қорлардың өндірушілігін;
В. өнімнің өмірлік циклдеріне баға;
С. ластанудың алдын алу;
D. қатерлерді басқару;
Е. қызығушылық танытқан жақтарды тарту.

$$$ 478
Фактор 10, эко-эффектілік концепциясының стратегиялық мақсаты ретінде:
А. өндірісте болған деңгейді сақтауда, қоршаған ортаға зиянды әсер 10рет қысқартуға мүмкіндік беретін технологияларды қолдану;
В. өндірістін бар деңгеін сақтауда, қоршаған ортаға зиянды әсерін 10рет ұлғайтатын технологияларды қолдану;
С. өндірістегі деңгейді азайтудв, қоршаған ортаға зиянды әсерін 10рет қысқартатын технологияларды қолдану;
D. өндірістің деңгейін ұлғайтуда, қоршаған ортаға зиянды әсерін 10рет ұлғайтуға мүмкіндік беретін технологияларды қолдану;
Е. өндірістің деңгейін қысқартуда, қоршаған ортаға зиянды әсерін 10рет қысқартуға мүмкіндік беретін технологияларды қолдану.

$$$ 479
Қазақстан жануарлар әлемі омыртқалы жануарлардың неше түрі бар:
А. 663;
В. 646;
С. 561;
D. 527;
Е. 837.

$$$ 480
Биологиялық әртүрлілік туралы конвенцияға Қазақстан қашан қол қойды:
А. 1982ж. және 1984ж;
В. 1984ж. және 1992ж;
С. 1992ж. және 1997ж;
D. 1992ж. және 1994ж;
Е. 2000ж. және 2008ж.

$$$ 481
Адамдық потенциялдың даму индексін кім өңдеді:
А. 1990ж., пакистандық экономист Махбуб уль-Хак;
В. 1962ж., норвегиялық жазушы Рэчел Карсон;
С. 1995ж., кеңестік журналист В.Пресняков;
D. 1981ж., американдық актер С.Джексон;
Е. 1998ж., ресейлікэколог Н.Н.Моисеев.

$$$ 482
Адам потенциялдығы даму индексін есептеуде көрсеткіштердің қай түрі есепке алынбайды:
А. туғанда болашақ өмірдің орташа ұзақтығы;
В. ересек тұрғындардың білімділік деңгеі;
С. жемқорлықты қабылдау;
D. оқытушылардың байланысты үлесі;
Е. тұрғындар жандарына ВВП аралық бағаланған өмір деңгейі.

$$$ 483
Елдегі адамдық потенциалдың даму индексі мәнінде байланысты даму деңгейі бойынша жіктелуі:
А. мәнсіз (0,8...1), орташа (0,5...0,8), жоғарылаған (0..0,5) деңгей;
В. жоғары (0,8...1), орташа (0,5...0,8), төмен (0..0,5) деңгей;
С. жоғары (0,8...10), орташа (5...8), төмен (0..0,5) деңгей;
D. мәнсіз (80...10), орташа (50...80), жоғарылаған (0...50) деңгей;
Е. төмен (0,8...1), орташа (0,5...0,8), жоғарылаған (0..0,5) деңгей.

$$$ 484
1994 жылыдың 17 маусымында қайда Біріккен Ұлттар Ұйымы шөлденуге күрес бойынша Конвенцияға қол қоюға ашылып, қабылданды:
А. Мәскеу қаласы (Ресей);
В. Астана қаласы (Қазақстан);
С. Киев қаласы (Украина);
Д. Париж қаласы (Франция);
Е. Берлин қаласы (Германия).

$$$ 485
Шөлге қарсы күрес бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Конвенциясын ратификациялау туралы Заң Қазақстанда қашан қабылданды:
А. 1997ж. 7 шілде;
В. 1998ж. 8 шілде;
С. 1999ж. 9 шілде;
D. 2000ж. 10 шілде;
Е. 2001ж. 11 шілде.

$$$ 486
Отандық тұрақты даму мен қайта өрлеу үшін 21ғасырға Қазақстандық күн тәртібі Меморандумы қай жылы қабылданды:
А. 1992ж;
В. 1995ж;
С. 1997ж;
D. 2002ж;
Е. 2005ж.

$$$ 487
Қазақстан Республикасы қашан ББҰ Тұрақты даму комиссиясы мүшелігіне өтті:
А. 1992ж;
В. 1994ж;
С. 1995ж;
D. 1996ж;
Е. 1998ж.

$$$ 488
Негізіне тұрақты даму иделогиясы алынған (НПДООСУР), қоршаған ортаны қорғау бойынша әрекеттердің ұлттық жоспары қай жылы өңделді:
А. 1992ж;
В. 1994ж;
С. 1995ж;
D. 1996ж;
Е. 1998ж.

$$$ 489
Қазақстан Республикасы тұрақты даму бойынша кеңесі қашан құрылды:
А. 1992ж;
В. 1995ж;
С. 1997ж;
D. 2002ж;
Е. 2004ж.

$$$ 490
Қазына тұрақты даму қоры қай жылы құрылды:
А. 1998ж;
В. 2000ж;
С. 2002ж;
D. 2006ж;
Е. 2009ж.

$$$ 491
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен 2006жылдың 14қарашада қабылданған, Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға өту Концепциясы қай кезеңге есептелген:
А. 2006-2020жж;
В. 2007-2014жж;
С. 2007-2024жж;
D. 2006-2010жж;
Е. 2007-2017жж.

$$$ 492
Римдік клубтың қай баяндамасы өсу шектеулері туралы кез-келген пікірді жетешілері жоққа шығаратын әлсіз дамыған елдерге ерекше назар аударған:
А. Оқудың шектері жоқ...;
В. Жаһанды қоғам үшін мақсаттар;
С. Адамзат жол айрығында;
D. Өсу шектері;
Е. Халықаралық тәртіпте қайта құру.

$$$ 493
Римдік клуб баяндамаларының негізгі халықаралық мәні неге негізделген:
А. Римдік клубтың арқасында дамудың жаһанды мәселелері туралы халықаралық мәлімдеулер өсті;
В. клуб жолды белгілеуге көмектесті, өкінішке орай, әлем осы жолмен жүретіндей істегені аз;
С. клуб мүшелері адамзаттың қазіргі, болашақ қиындықтарын жаһанды көлемде алғаш талқылады;
D. жоғарыдағылардың барлығы дұрыс;
Е. бұл артынан ешкім ермейтін дәуірдің респектабельді құжаттары.

$$$ 494
Тұрақты даму термині қашан пайда болды:
А. 1960жж басы;
В. 1970жж ортасы;
С. 1980ж;
D. 1990жж басы;
Е. 1992.

$$$ 495
Қоршаған ортамен даму бойынша БҰҰ бірінші конференциясы қай жылы, қайда журді:
А. 1967ж. Норвегия;
В. 1972ж. Стокгольм;
С. 1997ж. Нью-йорк;
D. 2002ж. Йоханнесбург;
Е. 2003ж. Мәскеу.

$$$ 496
Маңызды және негізінде құжат 21ғасырға күн тәртібі қай конференцияда қабылданған:
А. 1987ж. Норвегия;
В. 1992ж. Рио-де-Жанейро;
D. 2002ж. Йоханнесбург;
Е. 2003ж. Мәскеу.

$$$ 497
21-ғасырға күн тәртібінің негізгі бөлімдерін көрсетіңдер: 1)әлеуметік және экономикалық аспектілер, 2)даму мақсаттарында ресурстарды рационалды қолдану мен сақтау, 3)тұжырымдардың негізгі топтарының рөлін күшейту, 4)жүзеге асыру құралдары, 5)халықаралық экосаясат:
А. 1,2,3,4,5;
В. 1,2,3,4;
С. 1,3,4;
D. 2,4,5;
Е. 1,2,4.

$$$ 498
Қазақстан Республикасының Президенті Н.А.Назарбаев Экономикалық даму тек экологиялық қауыпсіздік пен әлеуметтік даму жағдайында баяндамасыменқайфорумда сөз сөйледі:
А. 1987ж. Норвегия;
В. 1992ж. Рио-де-Жанейро;
С. 1997ж. Нью-йорк;
Д. 2002ж. Йоханнесбург;
Е. 2003ж. Мәскеу.

$$$ 499
Келесі ірі мақсаттар қайда алға қойылды: 2020жылғы химиялық заттарды қауіпсіз қолданумен қамту; 2015жылғы балықтар қорларын қалпына келтіру: 2010жылғы биоәртүрліктің шығындарын қысқарту, және т.б:
А. 1987ж. Норвегия;
В. 1992ж. Рио-де-Жанейро;
С. 1997ж. Нью-йорк;
D. 2002ж. Йоханнесбург;
Е. 2003ж. Мәскеу.

$$$ 500
Климатты өзгерту туралы БҰҰ Рамалық конвенциясы, биологиялық әртүрлілік туралы БҰҰ конвенциясы, т.б. сияқты құжаттар қай конференцияда қабылданған:
А. 1987ж. Норвегия;
В. 1992ж. Рио-де-Жанейро;
С. 1997ж. Нью-йорк;
Д. 2002ж. Йоханнесбург;
Е. 2003ж. Мәскеу.

@@@ ҚОҒАМНЫҢ ЖӘНЕ ТАБИҒАТТЫҢ ӘСЕР ЕТУ ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҚТАРЫ.

$$$ 501
Әлеуметтік экология - бұл:
А. тірі мақұлықтардың, адамның өмір сүру ортасын зерттейтін кешенді ғылым;
В. ағзалар қатынасын, олардын жуйелік байланыстарын (даралық, популяция, биоценоздар т.б.) жән оларды қоршаған ортаны зерттейтін ғылым;
С. биоценоздарды, басқа экожүйелерді, қоршаған ортамен, өзара жүйелік биологиялық құрылымдарың (макромолекуладан бастап биосфераға деін) өзара қатынасын зерттейтін ғылыми пәндер байланысы;
D. әртүрлі иерархиялықдеңгейдегі экожүйелер қызметтерінің жалпы заңдарын оқытатын пән;
Е. табиғат пен қоғамның (және жүйелерінің) өзараәрекетінің заңдылықтарын және үндістерін оқытатын қоғамдық және жаратылысты ғылымдар түйісуінде зерттеулерді бығыттау.

$$$ 502
Әлеуметтік экологияны оқыту нысаны:
А. “қоғам - табиғат” жүйесі;
В. “адам - қоғам ” жүйесі;
С. “биота - табиғат” жүйесі;
Д. “адам - биота” жүйесі;
Е. “адам - техника” жүйесі.

$$$ 503
Әлеуметтік экология терминін алғаш қолданған:
А. Форрестор Д.Ж. мен Медоуз Д.;
В. Парк Р. мен Берджес Е.;
С. Маркович Д.Ж.;
D. Мак-Кензи Р.;
Е. Реймерс Н.Ф..

$$$ 504
Ластағыш заттар дегеніміз не?
А. жер беті мен жер асты суларының ластануы
В. судың сапалық нормасын бұзатын компонентер
С. табиғи физикалық, химиялық және биологиялық прцестерінің нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардың табиғи түрде ыдырауы
D. топырақтың сапалық нормасын бұзатын компонентер
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 505
Физикалық мониторинг деп,
А. биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін маниторинг
В. қоршаған ортаның екі құрам бөлігін бақылауға негізделген маниторинг
С. қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
D. зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мониторинг
Е. А;В,С дұрыс

$$$ 506
Адамдар ортамен байланысқанда олардың денсаулық жағдайлары қамтымсыз өзгеріске ұшыраса қалай аталады?
А. экстремалды
В. стабильді
С. зоогенді
D. биогенді
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 507
Қоршаған табиғи орта сапасының нормативтері қалай бөлінеді?
А. таза, комфортты, зиянды
В. зиянды, таза
С. санитарлық-гигиеналық, экологиялық, қосалқы
D. таза, комфортты,
Е. дұрыс жауап жоқ

$$$ 508
Қоршаған ортаның мониторингі анықтамасының қайсысы нақты мәнін көрсетеді:
А. Қоршаған ортаның жағдайын бақылау.
В. Қоршаған ортаның жағдайын сандық бақылау.
С. Қоршаған ортаны жағдайын бақылау.
D. Қоршаған ортаның жағдайын жүйелік бақылау және болжау.
F) Қоршаған ортаның сапасын басқару.

$$$ 509 .
Абиотикалық факторлардың өзгеруіне түрлердің адаптацяисының негізгі жолы
А. экология
В. бейімделу
С. эволюция
D. бейімделу эволюциясы
Е. Дарвиннің эволюциясы

$$$ 510
Экологиялық жүйелер деңгейіне қандай фактор жатады
А. биотикалық
В. абиотикалық
С. антропогендік
D. экологиялық
Е. химиялық

$$$ 511
Территорияларды қамту бойынша экологиялық мониторинг үш сатыға бөлінеді:
А. Локальді, регионалды, ғаламдық
В. Қалалық, регионалды, ғаламдық
С. Локальді, регионалды, территориялық
D. территориялық , жерлік, аймақтық
Е. ғаламдық, қалалық, регионалды

$$$ 512
Табиғатты қорғау қорының негізгі принцптеріне
А. ауыл шаруашылығы химиясы қалдықтарынан сақтау және металлургия, химия, мұнай өнеркәсіптерінің зиянды әсері
В. табиғат ресурстары
С. мұнай өнеркәсіптерінің зиянды әсері
D. судың иісі, түсі ,дәмі,
Е. судың мөлдірлігі, лайлығы, температурасы

$$$ 513
Қоршаған ортаның практикалық мәселелерін шешу жақтары немесе экология бөлімі қалай аталады?
А. әлеуметтік экология
В. қолданбалы экология
С. ғаламдық экология
D. нооэкология
Е. экология

$$$ 514
Адамның өмір сапасы жатады:
А. Доу-Джонсон индексіне
В. Адами даму индексіне
С. Биологиялық алуантүрлілік индексіне
D. Корпоративтік индексіне
Е. индекс

$$$ 515
Табиғат ресурстарды толық пайдалану, сандық өсуден сапалық дамуға өтуі:
А. Экономикалық даму
В. Экологиялық даму
С. Әлеуметтік даму
D. Әлеуметтік трансформация
Е. қоғам

$$$ 516
Табиғаттағы қалыптасқан тепе-теңдікті бұзбай, миллиардтаған адамдарды жерде қоныстандыру және олардың барлық қажеттіліктерін қамтамасыз ететін ... ... ... . мәселе мәні
А. экологиялық
В. ғаламдық
С. әлеуметтік
D. саясаттық
Е. биосфералық

$$$ 517
Биосфераны қорғау мен сақтап қалу қызметі қалай аталады.
А. Биосфералық қызмет
В. Атмосфералық қызмет
С. Экологиялық қызмет
D. тұрақты дамуыту қызметі
Е. мемлекеттік қызмет

$$$ 518
Экологиялық мониторинг деңгейлері келесілер
А. Глобальді және экперементальді
В. Ұлттық және зерттеулік
С. Зерттелік және аймақтық
D.глобальді және ұлттық
Е. эспериментальдік және зерттеулік

$$$ 519
Ортаның антропогендік факторларына мыналар жатады
А. Адамның сан алуан әрекеттері
В. Микробтар әрекеті
С. Жан-жануарлардың әрекеті
D.жасыл өсімдіктер әрекеті
Е. вирустардың әрекеті

$$$ 520
Эколгиялық дағдарыс болады:
А.атомды энергия әсерінің салдарынан
В.өнеркәсіпті мекемелер құрылысы салдарынан
С.техносфера түзілуі салдарынан
Д.ормандарды өртеу салдарын
Е.жанартаулар атқылауынан

$$$ 521
Эколгиялық дағдарыс-табиғат пен қоғаманың өзара әрекетіндегі саты:
А.орманадар жағылатын
В.тірі заттың өздік қалпына келу үрдістері бұзылатын
С.жайлауларды таптау жүретін
Д.жанартаулар атқылайтын
Е.танкерлер апаттары жүретін

$$$ 522
Эколгиялық қауіпсіздіктің бағалануы:
А.ПДК
В.ПДВ
С.ПДЭН
Д.биосферадағы рұқсатты антропогенді жүктемемен
Е.ПДС

$$$ 523
Қазіргі замандағы экологиялық кризистердің негізгі ерешеліктерін атаңыз:
A) Экожұйенің тежелу қалыпы.
B) Экожұйенің қолайлы жағдайы.
C) Ғаламдық сипат.
D) Экожүйенің апаттық жағдайы.
E) Экожүйенің нашарлану жағдайы.

$$$ 524
Каспий теңізіндегі қызыл балықтардың жойылу себептері:
A) Судың деңгейіндегі төмендеуі, теңіз түбіне шөгуі.
B) Су деңгейінің көтерліуі және жағалауды су басып кетуі.
C) Уылдырық салатын жердің көлемінің тарылуы, балықтар миграциясына кедергі жасайды.
D) Ғаламдық климаттың жылынуы.
E) Улы тұмандардың пайда болуы.

$$$ 525
Экожүйені сақтауға арналған табиғи обектілер, шаруашылықта пайдалануға болмайтын территория аталады:
A) Ұлттық парк.
B) Қорықша.
C) Қорық.
D) Зоопарк.
E) Ботаникалық бақ.

$$$ 526
Ағзаларды қорғаудағы ең қатал шара қолданатын, ерекше қорғалатын территорияны атаңыз:
A) Ұлттық парк.
B) Қорықша.
C) Ботаникалық бақ.
D) Зоопарк.
E) Қорық.

$$$ 527 .
Қызыл кітапқа тіркелген организмдердің ерешеліктерін атаңыз:
A) Анықталмаған, сирек, жойылып кеткен, жойылып бара жатқан.
B) Саны азайып бара жатқан, сирек, жойылып кеткен, селекциондық.
C) Сирек, жойылып бара жатқан, жойылып кеткен, қалпына келу.
D) Анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, саны азайып бара жатқан.
E) Қысқартылған, сирек, эндемдік түр.

$$$ 528
Адамзат өз қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін және болашаққа қатер төндірмейтін дамуы аталады:
A) Тұрақты.
B) Тепе-теңдік.
C) Кризистік.
D) Қолайсыз.
E) Апаттық.

$$$ 529
Әлеуметтік экология термині алғаш рет қашан пайда болды:
А. 1821ж.;
В. 1850ж.;
С. 1921ж.;
D. 1951ж.;
Е. 1981ж..

$$$ 530
Әлеуметтік экология мәселелері бойынша әлеуметтанушылар бүкіл әлемдік бірлестігінің зертеу комитеті қайда және қашан құрылады?:
А. 1966ж. Эвиан қ. өткен әлеуметтануушылар конгресі;
В. 1970ж. Варна қ. өткен әлеуметтануушылар конгресі;
С. 1992ж. Рио-де-Жанейро қ. өткен қоршаған ортамен даму бойынша БҰҰ конференциясы;
D. 2002ж. Йоханнесбуг қ. өткен қоршаған ортамен даму бойынша БҰҰ самиті;
Е. 2004ж. Семей қ. өткен қоршаған ортаға ауыр металдар мен радионуклидтер халықаралық ғылыми-практикалық конференция.

$$$ 531
Әлуеметік экология дамуыда қандай негізгі сатылар бар: 1)Эмпарикалық, 2)модельді, 3)зерттеулік, 4)жаханды-саяси, 5) қазіргі?:
А. 1,2,3,4,5;
В. 1,2,3,4;
С. 1,3,4;
D. 2,4,5;
Е. 1,2,4.

$$$ 532
Римдік клуб қай жылы құрылды:
А. 1965ж;
В. 1968ж;
С. 1976ж;
D. 1978ж;
Е. 1980ж.

$$$ 533
Римдік клуб құрудың инициаторы кім:
А. Печчи А;
В. Медоуз Д;
С. Дорестер Д;
D. Месарович М;
Е. Тинберген Я.

$$$ 534
Римдік клубтің бірінші баяндамасы қашан шықты, қалай аталды:
А. 1956ж. Адамзат жол айрығында;
В. 1972ж. Өсу шектері;
С. 1977ж. Адамзат жол айрығында;
D. 1968ж. Өсу шектері;
Е. 1977ж. Жаһанды қоғам үшін мақсаты.

$$$ 535
1974жылы Б.Коммонер құрған экология заңдарына не жатады:
А. барлығы қайда болсын кетуі керек;
В. табиғат жақсы біледі;
С. ештеңе білмейді;
D. барлығы қайтады;
Е. барлығы барлығымен байланысты.

$$$ 536
Адам-табиғат жүйісіндегі он заңдарға заңдардың қайсысы жатпайды:
А. экожүелердің тізбекті жасаруы есебінен өндірістің тарихи даму ережесі;
В. әлеуметті-экологиялық ауысу ережесі;
С. биосферамен адамның өзара әрекетіндегі кері байланыс немесе бумеранг заңы;
D. биосфере ауыспаушылығының заңы;
Е. биосфераның жаңару заңы.

$$$ 537
Адам-табиғат жүесіндегі он заңдарға заңдардың қайсысы жатпайды:
А. адам мен биосфера өзара әрекеттің қайтымсыз заңы;
В. жаратылыстық қағидасы;
С. тарихи (әлеуметтік-экологиялық) қайтымсыздық заңы;
D. берудің азаю заңы (табиғатты);
Е. демографиялық (технико-әлеуметтік-экономикалық) қануғу ережесі.

$$$ 538
Н.Ф.Реймерс құрған әлеуметтік экологияның заңдары қандай:
А. 1;
В. 4;
С. 5;
D. 7;
Е. 10.

$$$ 539
Н.Ф.Реймерс заңдардың қайсысын құрды:
А. экожүелердің тізбекті жасаруы есебінен өндірістің тарихи даму ережесі;
В. әлеуметтік-экологиялық ауысу ережесі;
С. адам мен биосфера өзара әрекетінің кері байланысы немесе бумеранг заңы;
D. биосфера ауыспаушылығы заңы;
Е. биосфераның жаңару заңы.

$$$ 540
Қазіргі уақытта әлеуметтік экологияның неше заңы құрылған:
А. 1;
В. 4;
С. 5;
D. 7;
Е. 10.

$$$ 541
Қоршаған орта ол:
А. бисфера тұрақтылығын қамтитын жарге жаратылысты биотаның қажетті көлемінде сақтауға бағытталған қоғамдық, заңгерлік, әлеуметтік, технологиялық, саяси, әкімшілікті қосқанда, халықаралық, аймақтық, мемлекеттік, жергілікті шаралар кешені;
В. адам жағынан тікелей әсерді сезбейтін табиғат бөлігі;
С. адамды қоршайтын немесе онымен сол немесе басқа әдіспен өзара әрекеттесетіннің барлығы физикалық табиғи және жасанды жасалған факторларды, сонымен бірге әлеуметтік-экономикалық және психологиялық факторларды қоса алғандағы, адамның өмір сүру ортасы (жеке тұлғаға да, қоғамға да, адамзатты толық алғанда да);
D. жерде тұратын тірі ағзалар массаларының, олардың жүйелік иелігіне қарамастан байланыстары;
Е. табиғи жүелермен өзара әрекеттесетін, адам еңбегін өмір үшін күресте жеңілдететін, шектелген кеңістікте болатын және белгіленген уақытта жасалатын аспаптар мен механизмдердің, өндіріс пен қозғалыс құралдары, техникалық құрылымдар мен құрылыстардың байланысы.

$$$ 542
Қоршаған ортаның негізгі құрамдарын көрсетіңіз:
А. адам қоршаған ортаның құрамы ретінде, әлеуметті-экономикалық, физикалық;
В. физикалық, әлеуметтік, экономикалық;
С. экологиялық әлеуметтік, экономикалық;
D. жасанды жасалған үрдістер, табиғи үрдістер мен құбылыстар;
Е. өзгермеген табиғи орта, өзгерген табиғи орта.

$$$ 543
Табиғи физикалық құрамдарды белгілеңіз:
А. климат, минералды ресурстар, энергетикалық ресурстар;
В. ауа, топырақ, су;
С. флора мен фауна;
D. жанартаулық, жер сілкінісі;
Е. жоғарыда көрсетілгендердің бәрі.

$$$ 544
Физикалық құрамдардың қайсысы геологиялық құрылымдармен, бедермен, жер бетінің мүшелену дәрежесімен байланысты:
А. мекенің географиялық жағдайы;
В. флора мен фауна;
С. табиғи үрдістер менқұбылыстар;
D. адам жасаған физикалық құрамдар;
Е. мекен климаты.

$$$ 545
Жаратылысты жүйелер қасиеттеріне жатпайды:
А. тұрақтылар;
В. ашықтар;
С. өзара алмасымды (компенсаторлы және өзара тәуелді);
D. қызметтік (қандай да бір қызметті іске асырушы);
Е. иерархиялы ұйымдасқан.

$$$ 546
Әлеуметтік жүелер қасиеттеріне жатпайды:
А. жабықтар;
В. бөлшектей (өзі жеткілікті ретінде өмір сүре алмайды және оларды қоршайтын жүйелер есебінен өмір сүреді);
С. адам ұйымдастырған;
D. материядан тұратындар (ағзалардан емес);
Е. логикалық (қозғалыстың ішкі детерминистік табиғатына ие).

$$$ 547
Биосфера бұл:
А. қандай да бір ірі аймақта өмір сүретін барлық тірі ағзалардың тарихи қалыптасқан байланысы;
В. жасушадан экожүелерге дейінгі әртүрлі күрделілікте өзара байланысқан және өзара әрекеттесуші тірі элементтер байланыс;
С. әдетте литосфераға, гидросфераға және атмосфераға бөлетін жердің көпқабатты қабықшасы;
D. тірі заттар әсерімен қамтылған жер облысы заттардың жаһанды айналымын қолдайтын планетадағы ең ірі экожүйе;
Е. табиғи географиялық кешен, онда барлық негізгі құрамдар (литосфераның жоғарғы көкжиегі, бедер, климат, су, топырақ, биота) даму жағдайлары бойынша біртекті біріңғай жүйе түзе отырып, күрделі өзара әрекетте болады.

$$$ 548
Адам әлеуметтік ортасының ең мәнді элементтері : 1)қоғамдық қатынастар, 2)биота, 3)еңбек ортасы, 4)қоныстандыру, 5)климат:
А. 1,2,3,4,5;
В. 1,2,3,4;
С. 1,3,4;
D. 2,4,5;
Е. 1,2,4.

$$$ 549
Ғылыми айналымға өмір сапасы термині алғаш енген:
А. ХІХғ. 60жж. басында;
В. ХХғ. 60жж. басында;
С. ХХғ. 80жж. аяғында;
D. ХІХғ. 80жж. соңында;
Е. ХХІғ. басында.

$$$ 550
Қоршаған ортаны қорғаумен байланысты өмір сапасына алғашқылардың бірі болып нұсқаған:
А. Супек Р;
В. Логотети Т;
С. Кантор Р;
D. Делкин Н;
Е. Боурке С.

$$$ 551
Атмосфера ластануының негізгі технологенді көзін атаңыз:
А. түсті металлургя;
В. электр энергетика;
С. химиялық өнеркәсіп;
D. мұнай алу;
Е. ағаш өңдеу өнеркәсібі.

$$$ 552
Көшеттік әсер құбылысы ашқан:
А. Фуре Ж;
В. Геккель Э;
С. Шерлок Р;
D. Вернадский В;
Е. Аррениус С.

$$$ 553
Көрсетілген газдардың қайсысы көшеттікке жатпайды:
А. метан;
В. азот оксиді;
С. көмірқышқыл газы;
D. су буы;
Е. азот.

$$$ 554
Қандай көшеттік газ құрамына адам әрекеті әсер етпейді:
А. метан;
В. су булары;
С. көмірқышқыл газы;
D. азот оксиді;
Е. озон.

$$$ 555
Жоғары ұшатын, аэрозольді орамдарда сепкіштер, суықагенттер (тоңазытқыштар, кондиционерлер) т.б., ребінде өндірісте және тұрмыста қолданылады Қандай көшеттік газ туралы айтылған:
А. көмірқышқыл газы;
В. озон;
С. метан;
D. фреондар;
Е. азот оксиді.

$$$ 556
Озон қабаты бұзылуынан болатын негізгі зиян:
А. атмосфера көмірқышқыл газы концентрациясының жоғарлауы;
В. фотосинтез төмендеуі;
С. климаттың сууы;
D. ультро күлгін сәуленудің өлтіру әсері;
Е. климат жылынуы.

$$$ 557
Қышқылдық жаңбырлар, атмосфералық ылғалда әртүрлі өнеркәсіптік қалдықтар еруінен ие болатын рН:
А. 3,9 төмен;
В. 7 төмен;
С. 7жоғары;
D. 5,6төмен;
Е. 5,6 жоғары.

$$$ 558
Қышқылдық жаңбырдың негізгі негативті салдары:
А. топырақтағы өзгерістер (топырақтың қышқылдануы, топырақ биотасының өлуі, т.б,);
В. су экожүелеріндегі өзгерістер (қышқылдағы өсуі, балық қорларын жоғалту, т.б.);
С. өсімдіктердің өзгерісі (жапырақ бетінің зақымдануы, фотосинтездің бұзылуы, кебуі, т.б.);
D. шыны , бетон, басқа құрылыс материалдарының, сонымен бірге сәулеттік көне ескрткіштердің бұзылуы;
Е. жоғарда көрсетілгендердің барлығы.

$$$ 559
Қазақстан Республикасы жерлерінің қаншасы шолге айналу үрдісіне ұшыраған:
А. 10% аз;
В. 30% шамасында;
С. 70% шамасында;
D. 40% аз;
Е. 60% көп.

$$$ 560
ҚР қоршаған ортаны қорғаудың ұлттық нысандарына жатады:
А.мәдениеттік әлемдік орталықтары
В. табиғаттың әлемдік ескерткіштері
С.ЮНЕСКОэгидасындағы қорықтар
Д.тек ҚР үшін қызығушылық тудыратын нысандар
Е.Серенгети ұлттық саябағы

$$$ 561
Қазіргі уақытта қорғаудың халықаралық нысандарына жатпайды:
А.магнитосфера
В.атмосфера
С.гидросфера
Д.биосфера
Е.литосфера

$$$ 562
Қоршаған ортаны қорғау бойынша халықаралықкелісім -1996ж.БҰҰкелісім шарты сынауға тыйым салады.
А.вакциналарды
В.сарысуларды
С.дәрілерді
Д.тамақ өнімдерін
Е.ғарышта,атмосферада,су астында ядролық қаруды

$$$ 563
БҰҰ конвенциясы теңіз құқығы бойынша мойындайды:
А.рұқсатсыз мұнай танкерлерін тасу
В.жағажайлы мемлекеттердің 200миль аймақтағы биоқорларға құқығын
С.киттерді аулауға құқығын
Д.түлендерді аулау құқығын
Е.қарақшылықты

$$$ 564
Рационалды табиғат пайдалану –бұл
А.қоршаған орта мен өзара әрекеттің барлық түрлерін антропогенезге қосу
В.қоршаған орта мен өзара әрекеттің барлық түрлерін айналымның жартылысты циклдеріне қосу
С.қоршаған орта мен өзара әрекеттің барлық түрлерін техногенезбен қосу
Д.қоршаған орта мен өзара барлық түрлерін нормативті құжаттарға қосу
Е.шикізаттағы құрамдардың барлығы тұйықталмаған циклде қолданылатындай өндірістерді ұйымдастыру қағидасы

$$$ 565
Қалдықсыз технологиялар
А.шикізаттың барлық құрамдары тұйық циклде қолданылатындай,өндірісті ұйымдастыру қағидасы
В.шикізаттың барлық құрамдары тұйық емес циклде қолданылатындай өндірісті ұйымдастыру қағидасы
С.қоршаған орта мен өзара әрекеттің барлық түрлерін айналымның жаратылысты циклдеріне қосу
Д.жаңа технологияларды ендіру қағидасы
Е.аз қалдықты өндіріс

$$$ 566
Экошиеленісті шешудегі басқарудың негізгі мәселесі:
А.популяция сандарын төмендетуге қол жеткізу
В.табиғи ортаға сеніп тапсырылған нысанға зиянды әсердің максималды төмендеуіне қол жеткізу
С.табиғи ортаға сеніп тапсырылған нысанға зиянды әсердің ұлғаюына қоол жеткізу
Д.экожүйелер продуктивтілігін жоғарылату
Е.экожүйелер продуктивтілігін азайту

$$$ 567
Ластанудың химиялық түріне жатады:
А.радиация
В.органикалық тыңайтқыштар
С.микроағзалар
Д.шу
Е. пластмассалар

$$$ 568
Ортаның радиоактивті изотоптармен ластануы ағзаларға қауіпті ,себебі:
А.энергетикалық алмасу механизмі бұзылады
В.табиғатта биоритмдер бұзылады
С.популяциялрда мутантты түрлер саны өседі
Д.жұқпалы ауру саны өседі
Е.жаңа эвалюциялы белгілер пайда болады

$$$ 569
Тірі табиғатқа әсер етіп антропогенді фактор заң өлшемді сипатқа ие
емес,сондықтан ағзаларда
А.оған әртүрлі бейімделулер түзілді
В.бейімделулер түзілмеді
С.оған қорғану реакциялары өңделді
Д.жаратылысты таңдаумен мутациялар сақталады
Е.Популяциялардағы даралар саны ұлғаяды,әсіресе ірі жануарлар

$$$ 570
Биосферада өсімдіктердің қышқылдық-қалпына келтіру қызметі олардың
қабілеттілігінде көрінеді
А.фотосинтезге
В.ағзада белгіленген элемеенттерді жинақтауға
С.тау жыныстарын қопаруға
Д.топырақты тамақтануға
Е.топырақ эрозиялры

$$$ 571
Қазақстан Республикасы Елбасының қаулысымен 1996 ж.30 тамызда келесі шешім қабылданды:
A) ҚР Қоршаған ортаны қорғау туралы заңы.
B) ҚР Білім туралы заңы.
C) ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.
D) Экологиялық білім беру концепциясы.
E) Орта-кәсіби және жалпы білім беру мектептеріндегі Экология пәні бойынша бағдарлама.

$$$ 572
Табиғатты қорғау нені білдіреді?
A. Экологиялық жүйелер тепе-теңдігін сақтау
B. Қоршаған ортаны ластанудан қорғауға бағытталған жұмытар кешені
C. Ластанудан биосфераны және атмосфераны қорғау
D. Қоршаған орта тазалығы
E. Тазалау аппараттарын қолдана отырып, қоршаған ортаны қорғау

$$$ 573
Табиғи жағдайлар нені білдіреді:
A. Жергілікті жағдайлармен қолдану сипатының сәйкестігі
B. Табиғи жүйенің потенциялды қасиеті
C. Жергілікті жағдайлармен қолдану әдістерінің сәйкестігі
D. Бір күйден екінші күйге ауысу қабілеті
E. Табиғи орта факторларының, құбылытарының, объектілерінің байланысы

$$$ 574
Адамдар денсаулығына әсер ететін қатердің биологиялық факторларына жатады:
A. Сапалы тамақтану
B. Табиғи және антропогенді патогенді микроағзалар
C. Қоршаған орта сапасы
D. Жұқпалы аурулар
E. Табиғи патогенді микроағзалар

$$$ 575
Табиғи сулар сапасы келесі келеі көрсеткіштермен бағаланған
A. Физикалық ластанулар есебінен
B. Физикалық, химиялық, санитарлы- биологиялық
C. Санитарлы-биологиялық ластнауға тәуелді
D. Химиялық ластанулар есебінен болжау
E. Физико-химиялық ластанудың көрсеткіштері

$$$ 576
Судың санитарлы-биологиялық көрсеткіштері:
A. рН, тұздар құрамы
B. Вирустар, бактериялар
C. Коли-индекс, түс
D. Коли-титр , иіс, түс, тұздың құрамы, рН.
Е. Коли-титр, коли-индекс, вирус, бактерия.

$$$ 577
Құбыр суларын тазалау әдістері
A. Химиялық, физико-химиялық және географиялық
B. Физико-химиялық, реагентті және биологиялық.
C. Механикалық, физико-химиялық және биологиялық.
D. Химиялық, географиялық және реагентті.
E. Механикалық, химиялық, физико-химиялық және биологиялық.

$$$ 578
Қазақстанның қандай суларында мыс, мұнай өнімдері, цинк, нитраттар, фенол, фтор және кейбір пестициттер негізгі полютанттар болып табылады:
A. Жер аты сулары
B. Көлдерде
C. Жерасты суларында
D. Еріген суларда
E. Беткі суларда

$$$ 579
Су ортасындағы заттардың шектелген-рұқатты концентрациясы
A. мг\ л.
B. кг\ кг.
C. мг\ г.
D. мг\ м.
Е. мг\ кг.

$$$ 580
Халықаралық мәнді су-саз батпақты қажеттер қорына ЮНЕСКО мен енгізілген қорық
A. Алматы.
B. Корғалжын.
C. Ақсу-Жабағылы.
D. Алакөл.
E. Батыс-Алтай.

$$$ 581
Экологиялық (экологиялық тепе-теңдік қолдау мен табиғи экожүйелерді сақтау), рекрационды (реттеуші туризм мен адамдар денсаулығы) және ғылыми (келушілердің бұқаралық кіруі жағдайларында табиғи кешенде сақтаудың әдістерін өңдеу мен енгізу) осы негізгі мақсаттардың орындалуын қамтитын салыстырмалы үлкен табиғи аймақтар мен акваторилер-бұл:
A. мемлекеттік табиғи қорықтар, сонымен бірге биосфера
B. Ұлттық бақтар
C. Саяжай алаптары
D. Мемлекеттік табиғи (заказник)
E. табиғат ерекшеліктері

$$$ 582
Табиғи кешендері немесе құрамын қалпына келтіру немесе сақтау және экологиялық тепе-теңдікті қолдану үшін белгіленген мерізімге құрылған аймақтар –ол:
A. мемлекетік табиғи қорықтар, сонымен қатар биосфера
B. Ұлттық бақтар
C. табиғи бақтар
D. мемлекеттік табиғи саябақтар
E. Табиғи ескерткіштер

$$$ 583
Салыстырмалы күзету тәртібімен, ерекше экологиялық және эстетикалық бағалығымен ерекшеленіп, тұрғындардың ұйымдатырылған демалысы үшін қолданылатын аймақтар –ол?
A. мемлекеттік табиғи қорықтар, сонымен бірге биосфера
B. Ұлттық бақтар
C. табиғи бақтар
D. мемлекеттік табиғи саябақтар
E. Табиғи ескерткіштер

$$$ 584 .
Ресурстарды қолдану адамдардың тең құқықтықты мен әлеуметтік қамту
мақсаттарына бағытталуы тиіс даму:
А. тұрақты әлеуметтіу даму;
В. экономикалық тұрақты даму;
С. экологиялық тұрақты даму;
Д. тұрақтылық;
Е. прогресс;

$$$ 585
Жаhанды әлеуметтік- экономикалық жуйедегі даму тенденциясын талдауға
арналған бағыт:
А. математикалық модельдеу;
В. математикалық бағдарламалау
С. ғаламдық модельдеу;
Д. технологиялық прогресс;
Е. жүйелік динамика;

$$$ 586
Адамның экологиялық қауіпсіздігі- бұл:
А. өмір қауіпсіздігі;
В. табиғи және антропогенді сипаттағы қатерлерден мемлекет, қоғам, адам биосферасының қорғану күйі;
С. табиғи апатты құбылыстарды жою;
Д. тамақтану өнімдерінің қауіпсіздігі;
Е. ойыншықтар қауіпсіздігі;

$$$ 587
Өндірістерден шығатын тастанды заттектерді: күлді, металл оксидтері мен тұздарың, күкірттің газды қосылыстарын, аммиакты, көмір сутектерін, радиоактивті газдарды, шандарды, озонды, сутекті қосылыстарды қандай әсерге жатқызады
А) тікелей
В) жанама
С ең бастысы ауа райына қарау
Д) үшеуіде қасиеттеріне кіреді

$$$ 588
Табиғатты қорғау мен көркейтудің қазіргі заманға анағүрлым маңызды проблемалардың бірі, өнеркәсіп пен ауылшаруашылығын иентенсивтендіру, қалалардың өсуі, тұтас алған экономиканың өркендеуі түщы су қорларын сақтап, молайтқан жағдайда ғана мүмкін болатын
А) Суды тиімді пайдалануды ұйымдастыру
В) Суды тиімді пайдалану
С) суды ысырапсыз
Д) жер бетіндегі сулар

$$$ 589
Құрамында адам денсаулығына өте зиянды әсер ететін, сондай-ақ қоршаған ортаға қауіп туғызатын улылық қасиеті бар заттектерден тұратын қалдықтарды қалай атаймыз?
А) қауіпті
В) қауіпсіз
С) улы
Д) улы емес
Е) аз қауіпті

$$$ 590
Радиоактивті ыдырау кезінде атом ядросынан электронның не позитронның бөлініп шығуы қандай ыдырау
А) альфа
В) бета
С) гамма
Д) альфа, бета
Е) гамма, бета

$$$ 591
Адамның шаруашылық іс-әрекетерінің нәтижесінде өсімдіктері жойылған, гидрологиялық режимімен рельефі өзгерген, топырақ жабыны бұзылып, ластанған жерлерді қайта қалпына келтіру прцессі
А) екінші реттік тұздану
В) механикалық
С) абразия
Д) тұздану
Е) рекультивация

$$$ 592
Суда табиғи, не антропогендік факторлар әсерінен биогенді элементтердің жинақталуының нәтижесінде су обьектілерінің биологиялық өнімділігінің артуы не деп аталады?
А) ластануы
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) бірінші реттік тазарту
Е) екінші реттік тазарту

$$$ 593
Суды тұндыру және сүзу арқылы ондағы механикалық қоспалардан тазарту қандай әдіске жатады
А) химиялық
В) өздігінен таралуы
С) эвтрофикация
Д) механикалық
Е) физикалық

$$$ 594
Физикалық мониторинг деп,
А) биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін маниторинг
В) қоршаған ортаның екі құрам бөлігін бақылауға негізделген маниторинг
С) қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
Д) зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мониторинг

$$$ 595
Биоиндикаторлар көмегімен жүргізілетін мониторинг (яғни ортаның өзгеруін, ағзалардың күйі мен жүріс тұрысына қарап пішіп кеседі) қалай аталады?
А) химиялық
В) биологиялық
С) дистанциялық
Д) экобиологиялық
Е) физикалық

$$$ 596
Абиотикалық фактор дегеніміз не?
А. Бір организм тіршілігінің екінш организм тіршілігіне ауысуы
В. Адамның қызмет әрекетінен жаңа түрде туындайтын фактор
С. Тірі организмдердің қалыптасуына қажетті элементтер
Д. Тікелей организмге тікелей және жанама түрде әсерін тигізетін биорганикалық табиғаттың құбылыстары мен құрамды бөліктері.
Е. Дұрыс жауап жоқ

$$$ 597
Биотикалық фактор дегеніміз не?
А. Тірі организмнің қалыптасуына қажетті элемент;
В. Тірі организмге тікелей және жанама түрде әсерін тигізетін фактор;
С. Бір организм тіршілігінің екінші организм тіршілігіне, сондай-ақ өлі мекен ортасына тигізетін әсер-ықпалының жиынтығы;
Д. Адамның қызмет қорекетінен жана түрде туындайтын фактор;
Е. Дұрыс жауап жоқ

$$$ 598
Төменде келтірілгендердің қайсысы глобалдық (әлемдік) экологиялық проблемалар қатарына жатады:
А. қоқыстың мезгілімен шығарылмауы;
В. мекемелердің төңрегіндегі территориялардың ластануы;
С. биологиялық әралуандылықтың кемуі;
Д. сапасы төмен бензинді пайдалану;
Е. мекемелердің шайынды суларында ластаушы заттардың болуы.

$$$ 599
Қоршаған ортаның экологиялық жағдайын жақсарту үшін әр азамат ат салыса алатын ең нәтижелі қимыл қандай болар еді:
А. шыны ыдстарды қайтара пайдалану;
В. қоршаған ортаны қорғау жөніндегі заңдардың қабылдануына белсене ат салысу;
С. автомобиль орнына велосипед міну;
Д. вегетариандық азыққа көшу;
Е. өндіріс көлемін қысқарту.

$$$ 600
Төменде келтірілгендердің қайсысы ғаламдық (глобалдық) экологиялық проблемалардың бірі б лып есептеледі:
А. өндірістің улы қалдықтарын көму;
В. озон қабатының жұқаруы;
С. жаңа технологияларды іске қосу;
Д. ИНТЕРНЕТ желісінің етек жаюы;
Е. көп қабатты ғимараттар салу.