Тәжірибе стансасы негізгі мектебі
Математика V класс
жазба дәптер
Жинақтаған:
Бисен Құдайберген Жетпісбай Ұлы
Тәжірибе ауылы – 2010 ж
Ғылымның биігіне жетсең,
әлемді де тани аласың!
Алғысөз
Жалпы білім беретін 5 - сыныбына арналған Т.А.Алдабергенова мен
Е.С. Байшолановтың алматы "Атамұра" баспасынан 2005 жылы шыққан математика оқулығының бірінші бетінде шартты белгілер берілген. Көбіне мұғалім мен оқушының арасында осы белгілерді күнделікті пайдалануда шеберлігі жетпей жатады.
Жаңа тақырыпты бастамас бұрын оқушыларға дайындалған жұмыс дәптеріндегі сұрақтармен таныстырылып ұстаз сабақты бекіту бөліміне дейін оларға қабілетіне сәйкес толық түіндіре алады. Математикадан қосымша жұмыс дәптеріне оқулығынан жауабын іздеп тауып, жауап жазады. Қажетті анықтаманы жаттап, есте сақтау қабілетін арттырады. Оқулықтан жаңа тақырыпты меңгеруге мүмкіндік жасайды. Әрбір оқушының тақырыпты тапсырманы орындауы арқылы математика пәні бойынша мемлекеттік стандарттың көлемін меңгеріп қызығушылық қабілетін көтереді.
Жұмыс дәптері уақытылы тексеріліп бағаланып сынып журналына қойылып отырылуы тиіс. Нәтижесінде оқушының тақырыпты меңгеруі, үй тапсырмасын тыңғылықты орындауға деген ықыласын артырады сондай-ақ оқушылар арасында өзара жарысу пайда болады.
Оқушы оқулықтың өзін оқып немесе ұстаздың түсіндірмесін тыңдап қана терең білім ала алмайды. Сондықтан өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланып үйренулері керек. Ол үшін жұмыс дәптерімен жұмыс жасауы шығармашылық деңгейін көтере алатын жүйе.
Жұмыс дәптерін жаңа материалды меңгергенде, үй тапсырмасын әзірлегенде, білімдерін тексерген кезде және тақырыпты бекіту үшін қолдануға да болады.
Жұмыс дәптері "Жаңа тақырып" жоспары сондықтан тапсырмаларды орындай отырып, оқушы өз білімінің деңгейін шынайы бағалай алады. Бұл дәптер оқушының теориялық білімін көтеруге арналған.
Натурал сандар кластары мен разрядтар
ЛАТЫН АЛФАВИТІ
БАСПА
ТҮРІ
ЖАЗБА
ТҮРІ
АТЫ
БАСПА
ТҮРІ
ЖАЗБА
ТҮРІ
АТЫ
A a
B b
C c
D d
E e
F f
G g
H h
I i
J j
K k
L l
M m
A a
B b
C c
D d
E e
F f
G g
H h
I i
J j
K k
L l
M m
a
бэ
цэ
дэ
е
эф
же
аш
и
жи
кА
эль
эм
N n
O o
P p
Q q
R r
S s
T t
U u
V v
W w
X x
Y y
Z z
N n
O o
P p
Q q
R r
S s
T t
U u
V v
W w
X x
U y
Z z
эн
o
пэ
ку
эр
эс
те
у
вэ
дубль – вэ
икс
игрек
зэт
I V сырыпта өткен материалды қайталау сұрақтары
1. 6-шы разряды 9-ға, 4-ші разряды 2-ге, 3-ші разряды 5-ке, 2-ші разряды 1-ге, ал 1-ші разряды1-ге тең санды жаз.
2. Жүз мыңды онға көбейткенде көбейтінді неге тең?
3. Мыңдықтар класының бірліктерін ата.
4. Алты жнздік, төрт ондық, үш бірлікті жаз
5. Тоғыз миллион, он үш миллион қалай жазылад?
6. Миллиондар класының разрядтарын жаз.
7. Солдан оңға қарай разрядтар бірлігі қалай артады.
8. 341 санын разрядтар бірлігінің қосындысы түрінде жаз.
9. Салыстырыңдар: 7063 пен 7033; 8449 бен 8449; 3321 мен 3321.
10. Неше килограмм бір тонна болады?
11. Ауырлық өлшем бірліктерін ата?
12. Бр метрде неше миллиметр бар?
13. Ұзындық өлшем бірліктерін ата.
14. Квадраттың периметрі дегеніміз не?
15. Квадраттың, тіктөртбұрыштың ауданын қалай табады?
16. Уақыттың өлшем бірлігі қалай аталады?
17. Бір ғасырда неше жыл бар?
18. 3 сағат 24 минутта неше минут бар?
19. Қабырғасы 6 см квадраттың периметрі мен ауданын табыңдар.
20. ... санына бөлуге болмайды.
21. ... санын бөлуге болмайды.
22. ... санына көбейту мен бөлуге болмайды.
23. 837 санын 3-ке бағандап көбейтуді орындап түсіндір.
24. 837 санын 3-ке көбейткенде дұрыс екенін тексеру жоллын орындап түсіндір.
25. Жылдамдық өлшем бірліктерін ата.
26. Теңдеуді шешіңдер. X -1509 = 2356; х + 3020 = 5820; x · 8 7280; 30030 x = 67
27. Қосылғыштардың орнын ауыстырғаннан ... өзгермейді.
28. Көбейткіштердің ... ауыстырғаннан көбейтінді өзгермейді.
29. 1 га (гектар) қанша м 2 - қа тең?
30. 100 м2 қанша арға тең?
31. Куб пен параллепипедтің айырмашылығы қандай?
32. Үш таңбалы санды нольмен және екі нольмен аяқталатын сандарға көбейту ережесін жазу керек.
33. Теңсіздіктің тура, тура емес екенін тексер.
374 63 374 (9 7);
217 (4 7) 217 (4 7);
546 (3 8) 546 (3 7);
213 (5 5) 213 30.
34. Теңдеуді шешіңдер: х 42 = 25536 + 84: a 36 = 1480 – 30.
35. Өрнектің мәнін тап: a 8 мұндағы а = 305;
а + 375 мұндағы а = 246.
36. Бөлуді орындап (бағандап) тексер: 2262 87; 22320 36.
37. Қалдықпен бөлуді орындаңдар: 36681 96; 87399 215.
38. Сандарды салыстыр: 515 835 563 1 001 213 000;
739 999 740 000.
39. Кластарды ата.
40.Әрбір разряд қанша кластн тұрады?
41 Үш таңбалы санға бір санын қосқанда нәтежесі қандай?
42. 0 (ноль) санына екі тағбалы санды қосқанда қосындыны ата.
43. Үш таңбалы саннан бір санын азайтқанда нәтежесі қандай?
44 Санды бірге және нольге көбейткенде айырмашылығы бола ма?
45. Нольді санға, санды бірге бөлгенде айырмашылық бар ма?
46. Өрнектің мәнін тап; 1 2; ¼; 110; түсіндір нені білдіреді.
47. Бір сантиметрдің 110- і деген не?
48. Ойлаған санымды 17-ге бөлгенде 340 шықты. Мен қандай сан ойладым табыңдар?
49. Траспортир мен бұрышты қалай өлшейді?
50. 348 000 санын 40 санына бағандап бөліп шығару жолын түсіндір.
51. Калькулятормен жұмыс жасау жолын түсіндір.
I ТАРАУ
§ 1.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Санды өрнек дегеніміз не?
Әріпті өрнек дегеніміз не?
Математикалық өрнек дегеніміз не?
Коэффицент дегеніміз не?
а, в, с әріпті өрнектің коэффи-
центтерін жаз.
Әріпті өрнектерді жазуда қай
әріптер қолданылады?
Математикалық өрнектерді жаз.
§ 2.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Қосудың ауыстырымдылық қасиетінің анықтамасы, формуласы қалай жазылады?
Қосудың терімділік қасиетінің анықтамасы, формуласы қалай жазылады?
Көбейтудің ауыстырымдылық қасиетінің анықтамасы,формуласы қалай жазылады?
Өрнекті ықшамдап мәнін табыңдар:
(х+40) + (у + 28) мұндағы x = 5; y = 8.
§ 3.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Көбейтудің қосуға қатысты үлестірімділік заңы және формуласын жаз.
Көбейтудің азайтуға қатысты үлестірімділік заңы және формуласын жаз.
Ықшамдау дегеніміз не?
Өрнекті ықшамдап мәнін табыңдар:
14а + 9а + 23 мұндағы а = 7;
9(3 - в) + 32 мұндағы в = 2.
§ 4.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Теңдеу дегеніміз не?
Теңдеудің түбірі деп нені айтады?
Теңдеуді шешіңдер:
(23 - х) 5 = 65
(23 - х) 5 = 65
65 (23 - х) = 5
25а – 625 = 625
§ 5.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Тік төртбұрыштың периметірінің формуласын жазып, анықтамасын айт.
Үшбұрыштың периметірінің формуласын жазып, анықтамасын айт.
Тік төртбұрыштың ауданының формуласын жазып, анықтамасын айт.
Квадраттың периметірінің формуласын жазып, анықтамасын айт.
§ 5.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Тікбұрышты параллелипедтің көлемінің формуласын жазып, анықтамасын айт.
Кубтың көлемінің формуласын жазып, анықтамасын айт.
Куб дегеніміз қандай фигура?
Жолдың формуласын жазып, анықтамасын айт.
Заттың құнының формуласын жазып, анықтамасын айт.
ІІ ТАРАУ
§ 6.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Натурал санның санға бөлінгіштігі анықтамасы қалай айтылады?
Бір санының бөлінгіштері бола алатын натурал сандар бар ма?
Еселік дегеніміз қандай натурал сан?
Натурал санның ең кіші еселігі бола ма?
64 санының барлық бөлгіштерін табыңдар.
6 санының еселік сандарын жазыңдар.
36 мен 54 сандарының екеуіне де бөлінетін сандардың ең үлкенін табыңдар.
39 ілгекті өзара тең болатын үш үймеге бөл. Әр үймеде неше ілгектен бар.
§7.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Қосылғыштардың санға бөлінгіштігінің анықтамасы.
Қосылғыштардың санға бөлінгіштігінің формуласы.
Көбейткіштердің санға бөлінгіштігінің анықтамасы.
Көбейткіштердің санға бөлінгіштігінің формуласы.
30 бен 15 сандарының қосындысын 3 – ке бөліңдер. Бөлінді неге тең?
30 бен 15сандарының көбейтіндісін 3 – ке бөліңдер. Бөлінді неге тең?
§ 8.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Жұп санның цифрларын жаз.
Тақ санның цифрларын жаз.
2 санының бөлінгіштік белгісі.
5 санының бөлінгіштік белгісі.
10 санының бөлінгіштік белгісі.
Теңсіздік орындалатындай а – ның жұп мәндерін теріп жаз:
221 а 239;
48 санындағы жұлдызшаның орнына қандай цифрлар қойғанда
а) 2 – ге бөлінетін
б) 5 – ге бөлінетін
в) 10 – ға бөлінетін сандар шығады?
§ 9.
§ 10.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Қандай сандарды жай сандар деп атайды?
Құрама сандар дегеніміз қандай сандар?
Бір санының қандай қасиеті бар?
Көп таңбалы құрама сандар қандай цифрлармен аяқталады? Мысалы.
Жай сандардың көбейтіндісі қандай сандар?
Жай сан мен құрама сандардың көбейтіндісі қандай сандар?
§ 11.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Құрама санды жай көбейткіштерге жіктеу дегеніміз не?
Құрама санды жай көбейткіштерге жіктеудің неше тәсілі бар?
Жай көбейткіштердің көбейтіндісі неге тең?
100 санын сатылап жай сандарға жікте.
100 санын бағандап жікте.
57 а өрнегінің мәні:
а) а – ның қандай мәнінде жай сан?
б) а – ның қандай мәнінде құрама сан?
§ 12.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Натурал санның ең үлкен ортақ бөлгіші (ЕҮОБ) дегеніміз не?
Өзара жай сандар дегеніміз қандай сандар?
Ең үлкен ортақ бөлгіш (ЕҮОБ) дегеніміз қандай сан?
Берілген сандарды көбейткіштерге жіктеу арқылы қалай табылады?
20, 68, 200 сандарын көбейткішке жіктеу арқылы ЕҮОБ – ін тап.
37 мен 43 санының ЕҮОБ – ін тап.
35, 140, 195 сандарының ЕҮОБ – ін табыңдар.
§ 13.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Ең кіші ортақ еселік (ЕКОЕ) дегеніміз не?
Берілген сандардың үлкені кішісіне еселік бола ма?
ЕКОЕ – ті табудың неше тәсілі бар?
9 –бен 15 санын екі тәсілімен ЕКОЕ – ін табыңдар.
ІІІ ТАРАУ.
§ 15.
§ 16.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Үлестер дегеніміз не?
ав бөлшегінің жалпы түрін талда.
Бірлік бөлшектер дегеніміз не?
Аликвоттық бөлшектер дегеніміз не?
Натурал санды жай бөлшк түрінде қалай жазады?
2 5: х у бөліндісін бөлшек түрінде жаз.
38; вк бөлшегін бөлінді түрінде жазыңдар.
§ 17.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Жай бөлшектің негізгі қасиеті қандай?
Бөлшекті қысқарту дегеніміз не?
Бөлшекті қысқартудың неше тәсілі бар?
Қысқармайтын бөлшектер дегеніміз не?
1560 – ті I тәслмен қысқартыңдар.
1560 – ті I I тәслмен қысқартыңдар.
47 кг бір тоннаның қандай бөлігі?
§ 18.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Қандай бөлшек дұрыс бөлшек деп аталады?
Қандай бөлшек бұрыс бөлшек деп аталады?
Қандай бөлшек аралас сан деп аталады?
Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жаз.
6 санын аралас сн түрінде жазыңдар.
Бөлімі 9 болатын барлық дұрыс бөлшектерді жазыңдар.
Алымы 6 болатын барлық бұрыс бөлшектерді жазыңдар.
19.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Координаталық сәуле қалай сызылады?
Бірлік кесінді дегеніміз не?
Нүктенің координатасы дегеніміз не?
35 бөлшегін координаталық сәуледе кескінде.
Теңдеуді шешіңдер:
10х – 36 – 4х = 21
§ 20.
§ 21.
IV ТАРАУ
§ 22.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Бөлімдері бірдей жай бөлшекті қосу ережесін айт.
Әріп түрінде жаз.
Бөлімдері әр түрлі жай бөлшекті қосу ережесі қалай пайдалынады?
Толықтауыш көбейткіш дегеніміз не?
Бөлшнктерді қосуда қосудың қандай қасиеттері орындалады?
16 + 36 бөлшегін координаталық сәуледе қалай орындайды?
Қосуды орындаңдар: 712 + 512;
37 + 16.
Қосуды орындаңдар: 3 ½ + 6 ½;
7 35 + 1 310; 5 + 4 619; 37 + 4 25.
§ 23.
§ 24.
§ 25.
§ 26.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Жай бөлшектерді қалай көбейтіледі?
Әріптермен қалай жазылатынын көрсет?
Натурал санды жай бөлшектерге көбейту қалай көбейтіледі?
Әріптермен қалай жазылатынын көрсет?
Жай бөлшектерді 1 – ге, 0 – ге және әріппен көбейтуді орындауға бола ма?
Бөлшектерді көбейтіңдер:
18 · 23;
8 · 56;
1· 23;
57 · 0;
19 · а.
§ 26.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Аралас санды жай бөлшектерге қалай көбейтеді?
Аралас санды натурал санға қалай көбейтеді?
Аралас санды аралас санға көбейтуді орындау жолдары қалай жүргізіледі?
Амалдарды орындаңдар:
5 ¼ · 7;
3 ½ · 4 56;
9 35 · 23.
§ 26.
§ 27.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Санның бөлігі қалай табылады?
Санның бөлігінің берілген саннан кіші болу жағдайы қалай?
Санның бөлігінің берілген саннан үлкен болу жағдайы қалай?
Санның бөлігін табыңдар:
10 – ның 26 – ін;
1 13 – дің 25 – ін;
5 15 – дің 2 38.
§ 28.
§ 28.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Бөлгіш натурал сан болғанда жай бөлшектерді бөлу қалай орындалады?
Бөлгіш натурал сан болғанда жай бөлшектерді бөлу қалай орындлады?
Натурал санды жай бөлшекке бөлу қалай орындалады?
Жай бөлшекті натурал санға бөлу қалай орындалады?
Натурал санды жай бөлшекке бөлу қалай орындалады?
Бөлуді орындаңдар: ¾ 12;
24 112;
3 15 20;
34 2 56
§ 28.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Көбейтуге кері амал қалай аталады?
25 9 – ды бөлшекпен жазыңдар.
Бөлшектерді бөлде қандай түрлендірулер қолданылады?
Есептеңдер: 712 214.
§ 29.
V ТАРАУ.
§ 30.
§ 30.
§ 31.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Ондық бөлшекті координаталық сәуледе қалай кескіндейді?
Ондық бөлшекті салыстырудың қанша тәсілі бар?
Ондық бөлшекті сан осінде салыстырыңдар.
Ондық бөлшекті разрядтары бойынша салыстырыңдар.
Ондық бөлшекті натурал санға түрлендіріп салыстырыңдар.
Ондық бөлшекті салыстырыңдар:
2,6 мен 3,4 – ті сан осінде.
8,346 мен 2,343;
2,342 мен 2,343;
21,38 бен 21,46.
§ 32.
§ 33.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Ондық бөлшекті баған түрінде жазып, разрядтар бойынша қалай азайтады?
Азайғыштың бөлшек бөлігі азайтқыштың бөлшек бөлігінен кіші болса қалай азайтады?
Натурал саннан ондық бөлшекті қалай азайтады?
Азайтуды орындаңдар:
24,42 – 17,11;
256,74 – 71,93;
49 – 36,63.
§ 34.
§ 35.
§ 36.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Ондық бөлшекті натурал санға қалай бөлінеді?
Ондық бөлшекті 10; 100; 1000 және т. с. с. разряд бөліктеріне қалай бөледі?
Ондық бөлшекті бөлу барысынды қалдық қалса қалай бөлінеді?
Жай бөлшекті ондық болшекке қалай айналдырады?
Есептеңдер: 16,26 4;
26,83 100;
1,43 2.
§ 37.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Ондық бөлшекті ондық бөлшекке қалай бөлінеді?
Ондық бөлшекті 0,1; 0,01; 0,001 және т. с. с. разряд бөліктеріне қалай бөледі?
Бөлінгіштегі ондық таңбалар саны бөлінгіштегі ондық таңбалар санынан кем болған жағдайда қалай бөлінеді?
Есептеңдер: 12,42 : 2,7;
14,3 : 0,11:
0,8 : 0,25:
§ 37.
§ 38.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Санның жуық мәні дегеніміз не?
Бүтінге дейін дөңгелектеу дегеніміз не?
Сандарды ондық, жүздік, мыңдық үлестерге деиін дөңгелектеңдер:
0,2358;
103,7586:
95,9673:
§ 39.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Санның арифметикалық ортасы қалай табылады?
Санның өзгеріс ауқымы дегеніміз не?
Бағаның жиілігі дегеніміз не?
Санның модасын қалай табамыз?
Санның арифметикалық ортасын табыңдар: 1,0; 5,7; 10; 13,3;
Санның өзгеріс ауқымын табыңдар: 1; 3,6; 9,10; 12,01;
Санның модасын табыңдар:
3; 7; 9; 3; 13;
VI ТАРАУ.
§ 40.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Микрокалькуляторды пайдалану туралы түсіндір.
Микрокалькуляторда амалдарды қалай орындайды?
Микрокалькуляторды пайдаланып амалдарды орындаңдар:
6,483 +6,894;
216,36 – 4-182,9;
13,05 · 6,2;
9,15 6,1;
§ 41.
ТАПСЫРМАЛАР
ЖАУАПТАРЫ
Процент дегеніміз не?
Процент бөлшекпен қалай жазылады?
Бөлшек процентпен қалай жазылады?
Берілген санның проценті қалай табылады?
Процентті ондық бөлшекпен жазыңдар:
1 ; 18 ; 117 ;
Процентті табыңдар:
60; 240; 320 – ның 25 - ін;
Процентпер жазыңдар:
8 ¼; 3 120; 6 625;
§ 42.
§ 43.
§ 44.
§ 45.
§ 46.
Жазу үшін
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------