М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік университеті
Бекітемін
Жаратылыстану- математика
факультетінің деканы
_____________ Медешова А.Б.
____________________ 201_ ж.
Жаратылыстану және математика факультеті
Информатика кафедрасы
Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау
ПӘНІНЕН
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕН
Ақпараттық жүйелер (шифр 5B030700) мамандығының
студенттері үшін қашықтан оқытудың желілік
технологиясы бойынша
Курс
2
Семестр
4
Дәріс
15сағ.
Зертханалық жұмыс
30 сағ.
СОӨЖ
45 сағ.
СӨЖ
45 сағ.
Емтихан
2 сағ.,
5 - ші семестрде
Барлығы
135 сағ.
Орал 201 ж
Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау пәнінен кредиттік оқыту технологиясы бойынша оқу-әдістемелік кешен Ақпараттық жүйелер 5B030700 мамандығы бойынша ҚР МЕСТ және типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылды.
М.Өтемісов атындағы БҚМУ Оқу-әдістемелік кеңесі отырысында бекітілген.
№___ хаттама ___ __________ 201 ж.
Құрастырған: оқытушы т.ғ. магистрі Багисов Ж.Ж.
Информатика кафедрасының отырысында бекітілді.
“____” ________________201 ж. № ___хаттама.
Кафедра меңгерушісі: ___________ Медешова А.Б.
(қолы)
Факультеттің № __ хаттама “___” ____________ 201 ж. оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді.
Факультеттің оқу-әдістемелік кеңесінің төрағасы ________
(қолы)
Қолданушыға нұсқау
Комплектация
Сырттай бөлімнің студенттерінеАқпаратты жүйені жобалау пәнін қашықтан оқытудың оқу- әдістемелік кешені құрамына келесі материалдар кіреді:
1. Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау типтік оқу бағдарламасы
2. Пән туралы мәлімет
3. дәріс материалдары
4. Білімді тексеруге арналған сұрақтар, тапсырмаларды орындауға және емтиханға дайындалуға арналған әдістемелік нұсқаулар
Жүйелік талаптар
Оқу- әдістемелік кешенмен тиімді жұмыс жасау үшін компьютер келесі минималь талаптарды жауап беруі қажет: MS Windows 2000XP операциялық жүйесі, процессор 166 МГц; 128 Мб оперативті жады; DVD-дискіні оқу құралы; дыбыстық карта; тышқан құрылғысы. Браузер: Internet Explorer, Opera.
Құжат тілі: HTML.
1. Оқытушы туралы мәлімет
Багисов Женис Жайлиевич - Информатика кафедрасының
Оқытушысы, Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша т.ғ. магистрі
Офис: Информатика кафедрасы
Толық мекен-жайы: корпус № 8 – Студенттер көшесі 1 (3- қабат), 315-каб.
Жұмыс телефоны: 51-27-52
Үй телефоны: 26-45-03
Электрондық адрес: Bag_8585 @ mail
2. Пән туралы мәлімет
Курс сипаттамасы:
“ Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау ” пәні 050703 Ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша білім берудің мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру стандартының кескіндеу пәндерінің цикліне жатады.
Семестр
Кредиттер саны
Сабақтардың түрі
СӨЖ сағат-тары-ның саны
Жалпы сағаттар саны
Бақылау түрі
байланыс сағаттарының саны
СОДЖ сағат-тары-ның саны
сағат-тар-дың барлы-ғы
дәрістер
практика-лық
сабақтар
зертхана-лық сабақтар
6
3
15
30
45
90
45
135
Емтихан
Курс мақсаты: Берілген пәнді зерделеудің мақсаты: терең теориялық білім алу және ақпараттық қорғау саласында тәжірибе жинау. Қазіргі заман әдістер және компьютерлік жүйелер саласындағы ақпараттық қорғау амалдарын оқып білу.
Пәнді оқытудың міндеттері:
Пәннің міндеті болып табылады: ақпараттық қорғаудың негізгі әдістері мен амалдарын оқып білу, ақпараттық қорғаудың саясатының ұйымдастыруын рұқсат ету түрлерін меңгеру.
Берілген пәнді зерделеу нәтижесінде студенттердің:
Бағдарламаға шабуылдың көздері, қауіп –қатері, тұлғасы жайлы хабары болу керек.
Қауіпсіздік үлгілерін, негізгі критографиялық моделдерін, шифрлеу алгоритмдері, аутентификации, компьютерлік желідегі ақпаратты қорғау жүйесіне талаптары иеленуі керек.
Ақпараттық жүйедегі қауіпсіздік анализ негіздерінің өндеу политикасы келесі аспектілерді істей алуы керек: ұйымдастырылған, техникалық, бағдарламалық .
Ақпараттық қорғау бойынша жұмысты орындау практикалық дағдылы білім алу.
Пререквизит: Берілген пәнді оқу үшін келесі пәндерді (бөлімдерді (тақырыптарды) көрсету арқылы) меңгеру қажет:
Пән
Бөлімдердің (тақырыптардың) атауы
1.информатика
2.Бағдарлама технологиясы
Файлдық жүйе
ДК бағдарламалық қамтамассыз ету.
Компьютерлік желілер
Мәліметтердің негізгі түрлері
Бағдарлама алгоритмі
Құрылымдармен жұмыс істеу
Модульдармен жұмыс жасау
Файлдармен жұмыс жасау
Постреквизит: “Ақпаратты қорғау негіздері” пәнін зерделеу кезінде алынған білімдер, келесі пәндерді оқу кезінде қолданылады:
1. мәліметтер базасы
2. компьютерлік модельдеу
3. КЖ сенімділігі
4. Есептеу жүйесі және желісі.
5. Web-дизайн негіздері
2. “ Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау ” пәнінің жұмыс бағдарламасы– (SILLABUS)
Бөлімнің, (тақырыптың) атауы
Сабақтардың түрлері бойынша еңбек сыйымдылығы, сағ.
дәріс-тер
практи-калық
зертханалық
СОДЖ
СӨЖ
1. Ақпарат және ақпараттық қауіпсіздік. Ақпараттық қауіпсіздік объектісі және пәні. Қауіпсіздікті құрту және қауіп-қатер көздері.Ақпараттың ағылу каналдары. Ақпаратты қорғау құралдарын топтастыру.
2
4
5
5
2. Рұқсат етілмеген енуден қорғау. Паролдік қорғау. Қолданушының идентификациясы және аутентификациясы.
2
4
5
5
3. Ақпараттық қорғаудың криптографиялық жүйесі. Ақпараттың криптографиялық жабылуының негізгі амалдарын топтастыру.
2
4
5
5
4. Орындарын ауыстыру әдісімен шифрлеу. Сапар желісімен қиындатылған.
2
4
6
6
5. Екікілтті криптографиялық жүйе.
2
4
5
5
6. Шифрлау жүйесінің ассиметриясы. (ашық кілтті криптография). Жалпы принциптер. RSA жүйесі.
2
4
8
8
7. Компьютерлік вирустар. Вирустардың негізгі түрлері мен топтастырылуы.
1
2
5
5
8. Компьютерлік желілердегі ақпараттық қауіпсіздік мәселелері. Компьютерлік желілердегі ақпаратты қорғаудың ұйымдастырылған әдістері.
2
4
6
6
БАРЛЫҒЫ:
15
30
45
45
4. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Web-сайт адрестері
Негізгі әдебиеттер.
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Хофман Л.Дж. Современные методы защиты информации. - М.: Советское радио, 1980.
5. Дружинин Г.В. Сергеева И.В. Качество информации. - М.: Радио и связь, 1990.
6. Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология Справочное руководство.- К.: УРЕ, 1991.
7. Лейзер Л.И. Методические указания к лабораторным работам №№ 1- 6 по дисциплине Защита информации Караганда, кафедра АИС, 2005г.
Қосымша әдебиеттер:
1. Медведовский И.Д., Семьянов П.В., Леонов Д.Г. “Атака на интернет”- М.: Радио и связь, 2002.
2. Издательского дома "Открытые Системы" (Lan MagazineЖурнал сетевых решений, 1996, том 2, #7)
3. Издательского дома "Открытые Системы"(Сети, 1997, #8)
4. Александр Буров ,“Человеческий фактор и безопасность”,“Office” N5 1999
5. Дж. Л. Месси. Введение в современную криптологию. ТИИЭР, т.76, №5, Май 88 – М, Мир, 1988, с.24-42.
6. У. Диффи. Первые десять лет криптографии с открытым ключом. ТИИЭР, т.76, №5, Май 88 – М, Мир, 1988, с.54-74.
7. А. В. Спесивцев и др. Защита информации в персональных компьютерах. – М., Радио и связь. 1992, с.140-149.
8. В. Жельников. Криптография от папируса до компьютера. – М., ABF, 1996.
9. Белов Е.Б. Основы информационной безопасности.М – 2006
10. В.А. Галатенко Основы информационной безопасности. ИУИТ. Курс лекций.
11. Абашев А. и др. Assembler в задачах защиты информации.
Периодтық әдебиеттер:
Журнал “Информатика негіздері”, Алматы. периодтық баспа оқу залы
Журнал “Информатика и образование”, Москва. периодтық баспа оқу залы
Газета “Информатика ”, Москва. периодтық баспа оқу залы
КомпьютерПресс, 11'2003.
Интернет-көздер:
www.informika- информациялық сайт
www.referat, www.kazref_narod –рефераттар жинағы
http:pas1
http:notes.sochi.org1151
www.borlpasc.narod
www.ife-progview_cat.php?cat=1
wwwp-science.hutProgrBegin.html
www.dic.academicdic.nsffin_enc32056
www.256bitinformatindex12.htm
http:www.interfacefset.asp?Url=microsoftwinxpreestr.htm
Крис Касперски. Примеры реальных взломов. http:www.wasmarticle.php?article=h2000_04
http:www.windxp
5. “ Ақпараттық қауіпсіздік және ақпаратты қорғау ” пәнінен тапсырмаларды орындау және тапсыру графигі
Бақылау түрі
Тапсырманың мақсаты мен мазмұны
Ұсынылатын әдебиеттер
Орындау ұзақтығы
Бақылау түрі
Тапсыру мерзімі
Дәріске қатысушылық
(б.3) дәріс тақырыбтары бойынша мәліметтерді меңгеру
(б.3) дәріс тақырыбына сәйкес
15 сағат
Қатысуш лық журналына белгілеу
Әр дәріс сайын
Зертханалық сабақтарға қатысушылық
(б.5) зертханалық жұмыстар тақырыбтары бойынша мәліметтерді меңгеру
(б.5) зертханалық жұмыс тақырыбына сәйкес
30 сағат
Қатысушылық журналына белгілеу
Әр сабақ сайын
№1-6 зертханалық жұмыстарды тапсыру
(б.5) зертханалық жұмыстар тақырыбтары бойынша мәліметтерді меңгеру
(б.5) зертханалық жұмыс тақырыбына сәйкес
60сағат
Зертханалық жұмыс бойынша есеп беру
2,4,7,9, 12,15 апта-ларда
1-ден 15-ші дәрістер бойынша СӨЖ-на бақылау тапсырмалары
№1-7 бөлімдерінің тақырыбтары бойынша білімді тереңдету, есептің шарты (б.3) берілген
(б.3) дәріс тақырыбына сәйкес
15 сағат
Жазбаша жұмыс
Әр апта сайын
СӨЖ тақырыбтары бойынша жаттығулар
№1-7 бөлімдерінің тақырыбтары бойынша білімді тереңдету, есептің шарты (б.6) берілген
СӨЖ-ның (б.6) тақырыбына сәйкес
30 сағат
Жазбаша жұмыс
Әр апта сайын
Реферат
№1-7 бөлімдерінің тақырыбтары бойынша білімді тереңдету
[1...35]
15 сағат
Реферат тексті
14 апта
Теориялық модуль
№1-7 бөлімдердің тақырыптары бойынша білімді тексеру
№№ 1-2 және 3-4 бөлімдерінің тақырыптарына сәйкес
0,5 сағат
Тестілеген жүйенің есеп беруі
5,10 апта
Емтихан
№1-7 бөлімдерінің тақырыбтары бойынша білімді тексеру
№1-7 бөлімдерінің тақырыбтарына сәйкес
0,5 сағат
Тестілеген жүйенің есеп беруі
16 апта
6. Мәтіндік оқу құралы, авторлық дәрістер
Пән бойынша дәрістер конспектісі
1-2 апта
1- тақырып. Ақпарат және ақпараттық қауіпсіздік
Дәрістер жоспары:
1. Ақпарат қорғаныс объектісі ретінде.
2. ақпараттық қауіпсіздік
3. ақпараттық қауіпсіздік негізгі қауіп қатерлері.
4. ақпараттық қауіпсіздікті қамтамассыз ету.
1.Ақпарат қорғаныс объектісі ретінде
Тез жетілетің компьютерлік ақпараттық технологиялар біздің өмірімізге айрықша өзгерістер енгізуде.Қазіргі кезде ақпаратты зат ретінде қолданады, оны сатуға , ауыстыруға, алуға болады.
Қазіргі кездегі ақпараттық технологиялардың дамуы компьютерлік қылмыстар және солармен байланысты ақпараттың ұрлануының өсуімен қосарланып отырады.
"ақпаратқа шабуыл " дегеніміз не ? Бұл әрекетке анықтама беру өте қиын, себебі ақпарат , әсіресе ол электронды түрде , жүздеген әртүрлі түрлерімен көрсетілсе.
2. Ақпараттық қауіпсіздік
Ақпараттық қауіпсіздік сөзінің астында ақпараттық ақпараты қолданушылар мен иелеріне зиян келетін жүйенің кездейсоқ немесе әдейлеп араласудан қорғау.,
Тәжірибеде ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі үш аспектісі мыналар:
Қол жетерлік ( тиімді уақыт аралығында қажетті ақпараттық қызметті алу.);
Бүтіндік ( ақпараттың қайшылықсыз және лездік, оны құрту мен рұқсат етілмеген өзгерістерден қорғау );
жасырын (рұқсат етілмеген оқып шығудан қорғау ).
3.Акпараттық қауіпсіздіктің негізгі қауіптері.
Қазіргі заманғы ақпараттық жүйе қиын жүйені көрсетеді, ол автономияның әртүрлі сатылы үлкен санды компоненттерінен тұрады, олар бір-бірімен байланысты және мәліметтермен алмасады. Тәжірибе жүзінде әрбір компонент саптан шығуы немесе сыртқы әрекетке ұшырауы мүмкін.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің компоненттерін мына топтарға бөлуге болады:
Аспаптық құрал – компьютер және онын құрылымы (процессор , монитор , терминал , перифериалдық құралдар – дисковод , принтер , контроллер , кабель, байланыс сызықтары және т.б.);
Бағдарламалық қамтама - приобретенные программы, исходные, объектные, загрузочные модули; шығушы,объекті, тиеуші модулдарды, бағдарламаларды алу.операциялық жүйелер және жүйелік бағдарламалар (компиляторлар, құрастырушылар және т.б.), утилиттер, диагностичкалық бағдарламалар және т.б.;
Мәліметтер - Магнитті таратушыда, терілген, архивтегі, жүйелі журналдарда тұрақты және уақытша сақталады.
персонал – қолданушы және қызмет ету персоналы.
Компьютерлік ақпараттық жүйелерге қауіпті әрекеттерді кездейсоқ және әдейлеп жасалынған деп бөлуге болады.
Эксплуатациялау кезінде кездейсоқ әрекеттердің себебі мыналар болып табылады:
электр көздерін сөндіру және апаттылық кезіндегі ақуал;
аспаптардың жұмыс істеуден шығуы;
Бағдарламалық қамтамадағы қателіктер;
Персонал жұмысындағы қателіктер;
сыртқы ортаның әрекетінен желі байланыстарындағы бөгеуіл
әдейлеп жасалынған әрекеттер - бұл бұзушының мақсат қойған әрекеті . Бұзушы ретінде:жұмысшы, келуші, бәсекелесуші, жалдама болып шығуы мүмкін
4.Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамассыз ету
Ақпараттық қауіпсіздікті құру әрекеттері-- жинақты проблема . Оның шешілу өлшемдерін бес сатыға бөлуге болады:
1. заңды түрде(заңдар, нормативті актілер, үлгілер және т.б.);
2. адамгершілік-этикалық;
3. әкімшілік (жалпы мінезқұлықтағы әрекеттер, кәсіпкер басшысымен ұйымдастыру);
4. физикалық (механикалық, электро- және электронды-механикалық потенциалды енушілердің жолындағы қарама-қайшылық);
аспапты-бағдарламалы (электронды құрылыс және арнайы ақпаратты қорғау бағдарламалары).
5. Құраулық – бағдарламалық (электронды құрылғылар және ақпаратты қорғаудың арнайы бағдарламалары).
Мүмкін болатын шығындарды болдырмау мақсатымен жасалған барлық әдістердің жиынтығы қорғу жүйелерін құрайды.
Сенімді қорғау жүйесі келесі принціптерге жауап беруі керек:
Мүмкін болатын шығындарға қарағанда қорғау құралдарын құру бағасы төмен болу керек.
Әрбір пайдаланушы жұмысқа қажетті минималды жеңілдіктер жиынына ие болу керек.
Пайдаланушыға қорғау жүйесі неғұрлым оңай берілсе, соғұрлым қорғау жүйесі эффективті болады.
Экспертті жағдайларда сөңдірілу мүмкіндігі.
Қорғау жүйесіне қатысты мамандар оның жұмыс істеу принциптерін толығымен игеру керек және де қиыншылық туғызатын жағдайларды шешуге қабілетті болу керек.
Ақпаратты өңдеудің барлық жүйесі қорғалу тиіс.
Қорғау жүйесін құрушылар кейін сол жүйенің бақылауында болмауы шарт.
5. Ақпаратты құраулық – бағдарламалық қорғау жүйелері
Windows 2000, Windows XP, Windows NT сияқты ПК-ға арналған ОЖ-дің өзіндік қорғау жүйелердің бар болғанмен, қосымша қорғау құралдарын құру өзектілігі қазір де сақталады. Жүйелердің көбісі оларға жатпайтын мәлімдерді қорғай алмайды, мысалы, желіде ақпараттық алмасу кезінде.
Ақпаратты құраулық – бағдарламалық қорғау құралдарын бес топқа бөлуге болады:
1. Пайдаланушыларды идентификация және аутентификация жүйелері.
2. Дискілік мәлімдердің шифрлеу жүйелері.
3. Желі бойынша тасымалданатын мәлімдерді аутентификация жүйелері.
4. Электронды мәлімдерді аутентификация жүйелері.
5. Криптографиялық кілттерді басқару жүйелері.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Хофман Л.Дж. Современные методы защиты информации. - М.: Советское радио, 1980.
3-4 апта
2-тақырып. Рұқсатсыз қол сұғудан қорғану
Дәріс жоспары:
1. РҚС оқудан қорғану.
2. Құқықты пайдаланушының идентификациясы.
3. Ақпараттың бірегейлігін анықтау.
4. Электронды қол жазба (ЭҚЖ).
Бекітілмеген оқудан сақтау
Кіру бекітілген болу үшін , кімге нені болады,нені болмайдыы соны анықтап алу керек.
Бұл үшін :
1.Компьютерде сақталған және өнделген ақпараттардыкласстарға бөлу,
2. Осы ақпаратты пайдаланушылардың классына бөлу;
3. Алынған ақпарат класстарын және ақпаратты пайдаланушылардың класстарын бір-біріне анық сәйкестікке қою кеерк.
Пайдаланушылардың әртүрлі ақпараттардың кластарына кіруі парольдар жүйесіне сай, алға шығу сапасына сай іске асуы керек:
Жай парольдар;
Нағыз құлыптар және кілттер;
Пайдаланушылардың жеке идентификациясының арнайы тестілеу;
Дискеттер, ақпараттық қамтамассыз ету, ПЭВМ идентификациясының арнайы алгоритмі.
НСД-дан ақпаратты сақтау жүйесі келесі функциялардық сақталуын қамтамассыз етеді:
1. идентификация , яғни бірегей теңестітілуін алдағы жүйедегі түпнұсқасын жасауға меншіктіру;
2. аудентификация , яғни эталонды идентификатормен салыстыру мақсатныдағы;
3. ПЭВМ пайдаланушылардың кіруін шектеу;
4. Ресурстардың операциясына пайдаланушылардың кіруін шектеу
5. Әкімшілік:
а)қорғалған ресурстарға кіруді құқығын анықтау,
в) тіркелегн журналдарды өндеу,
с) ПЭВМ-ге қорғау жүйесін орнату.
Д)ПЭВМ-нен қорғау жүйесін алып тастау.
6. Оқиғаны тіркеу:
а)пайдаланушының жүйеге кіруі ;
б) пайдаланушының жүйеден шығуы;
с)кіру құқығын бұзу.
7.НСД әрекет реакциясы.
8. Қорғау жүйесінің жұмыс істеу қабілетін және бүтіндігін бақылау.
9. Жөңдеу –сақтандыру жұмыстарын жүргізу кезіндегі ақпараттық қауіпсіздікті қамтамассыз ету;
10. Ақпараттық оқиғалар кезіндегі ақпараттық қауіпсіздікті қамтамассыз еті;
Ресурстарға кіруді шектеу және бақылау жүргізу мақсатында пайдаланушылардың бағдарламаға кіруі және алынған мәліметтерді кестеде жазылады.
Кіру бағдарламалық қорғаумен бақылану керек.
Егер сұралатын кіру кестедегі кіру құқығымен сай келмесе, онда қорғау жүйесі НСД дәлелін тіркейді және сай келетін реакцияны тіркейді.
Пайдаланушының идентификациясы және аудентификациясы
Ресурстарға кіруге рұқсат алмас бұрын, пайдаланушы 2 сатыдан тұратын компьютерлік жүйе туралы мағлұмат беретін процесті өтуі керек.
Олар:
Идентификация, яғни апйдаланушы жүйеге сұрауы бойынша өз атын хабарлайды (идентификатор)
Аудентификация, пайдаланушы идентификациясын растауы, яғни жүйеге бірегей, басқа пайдаланушыға белгісіз өзі жайлы ақпаратты енгізуі (пароль)
Пайдаланушы идентификация және аудентификация сатысын жүргізу үшін мыналарды білу қажет:
аудентификация бағдарламасы;
- пайдаланушы жайлы бірегей ақпарат.
Пайдаланушы жайлы ақпаратты сақтаудың 2 түрі ажыратылады:
Сыртқы (мысалы, пластикалық карта және пайдаланушылардың басы) және ішкі (мысалы , мәлімет базасында жазылу) Әрине, бастағы ақпарат пен мәлімет базасындағы ақпарат семантикалық ұқсас болуы керек. Мәліметтер структурасы және пайдаланушының идентификация және аудентификация протоколын қарап шығайық.
Тану үшін пайдаланатын ақпараттың кілттік кез-келген жеткізушісі келесі пайдаланушы туралы мәліметтердің структурасына сә\йкес келеді.
ІД-бақылаушының идентификациясына пайдаланатын және атының аналогын болатын өзгертілмейтін і-нші пайдаланушының идентификаторы.
К-өзгере алатын және аудентификация үшін қызмет жасайтын пайдаланушының аудентифирлі ақпараты. (мысалы, пароль Рі=Кі).
Осылай пластикалық карталардың түрлерін сақтауларға ІДі өзгермес ақпараты және картаның файлдық құрылымындағы ,Кі бар объект бөлінеді.
Кілттік сақтаушыдағы ақпарат жиынтығы і-нші пайдаланушының бірінші аудентифицирлі ақпарат деп атауға болады. Сірә ішкі аудентифицирлі объект бөлу қажет (нақты пайдаланушының жұмысына көп уақыт) .
Мысалы, мәліметтер базасындағы сақталғандармен салыстыру үшін ауыспалыға аудентификация бағдарламасын енгізу үшін сіз пароль енгіздіңіз.
Сіз жұмысыңызды аяқтағанға дейін, бұл ауыспалы нөлге айналуға керек. Көпке дейін сақталуы үшін мәліметтерді қорғалған күйінде пайдалануы қажет.
Идентификацияның және аудентификацияның екі түрлік сызбасын қарастырайық.
Сызба 1. Компьютерлік жүйеде сақтаулы:
Пайдаланушының
нөмірі
Идентификация
үшін ақпарат
Аутентификация
үшін ақпарат
1
ID1
E1
2
ID2
E2
...
...
...
n
IDn
En
Бұл жерде Еі=F(IDi, Ki), қалпына келмейтін Кі То-ның бастапқы еңбек сіңіруі, Кі-ді Еі және ІДі арқылы қалпына келтіру есептеп шешуі. Кі және Кj жұптары Е мәніне сай келуі мүмкін.
Сонымен қатар пайдаланушының жалған аудентификациясы бастапқы Ро мәнінен үлкен болмауы керек.
Тәжірибеде То= 10 ... ... 10000, Ро=0,0001 ... .0,0000000001 беріледі.
Идентификация және аудентификация протоколы (1 сызба үшін).
1. пайдаланушы өзінің ІД идентификаторын көрсетеді.
2. егер ІД=ІДі болатын і=1...п бар болса , онда пайдаланушы идентификациясы ойдағыдай өттті.
3. Әйтпесе, пайдаланушы жұмысқа кірістірілмейді.
4. Аудентификация модулі пайдаланушыдан оның К аудентификаторын сұрайды.
5. Е=F(ID.K) мәні есептеледі.
6. Егер Е=Еі , онда аудентификация ойдағыдай өтті. Әйтпесе пайдаланушы жұмысқа кірістірілмейді.
Сызба 2. Компьютерлік жүйеде сақталған:
Қолданушының номері
Идентификацияға арналған ақпарат
Аутентификацияға арналған ақпарат
1
ID1, S1
E1
2
ID2, S2
E2
...
...
...
n
IDn, Sn
En
Бұл жерде Ei= F(Si. Ki) , пайдаанушының идентификаторын жасаған кезде берілегн S-кез-келген вектор;
F- Ki-дің мәнінің Ei және Si арқылы қалыпқа келмеу
қасиетіне ие болатын вектор.
Идентификация және аудентификация протоколь (2 сызба үшін)
1. Қолданушы өз ID идентификаторын көрсетеді.
2.Если существуетЕгер де i=1...n болса, оған ID=IDi, онда қолданушы идентфикацияны ойдағыдай өтті. Әйтпесе қолданушы жұмысқа жіберілмейді.
3. ІД идентификаторы S векторымен бөлініп шығарылады.
4. Аутентификации модулі қолданушыдан онын К аудентификатор ын сұрайды.
5. E= F(S. K) мәні есептеледі.
6. Егер де E=Ei,онда аутентификация ойдағыдай өтті. . Әйтпесе қолданушы жұмысқа жіберілмейді.
Аудентификацияның екінші схемасы ОС UNIX-ne қолданылады.
Идентификатор ретінде пайдаланушының аты (Login) қолданылатын 6 аудентификатор ретінде –пайдаланушы пароль (Password) F функциясы өзінде DЕSшифрлік алгоритмін көрсетеді. Идентификация және аудентификация үшін эталондар Ets Password файлонда сақталған.
Кі ақпаратын қалыпқа келтіру идентификация және аудентификацияның сызбасының қатаң болуының негізгі шартыкөптеген мүмкін мәндерінің ішінен Кі өзің кез-келгегн шындыққа сай мәні болып табылады.
Есте сақталған шығу мәнімен ұсынылған паролді салыстырумен парольді қолдануды ең оңай әдісі көрсетілген.
Егер мәндер сай келсе онда пароль жарамды, ал пайдаланушы заңды деп аталады. Қорғалған канал бойынша жіберілмес бұрын пароль шифрленуі тиіс . егер қаскүнем қандайда бір жолмен парольді және заңды пайдаланушының идентификациялы номерін біліп қойса, онда ол жүйеге кіруге рұқсат алады.
Бір бетті функцияны f(P) пайдалану арқылы алынған оны оның суреті арқылы белгілі болмауын кепілдіруі қажет. Осылай қарсылас шықпайтын сандық тапсырмаға тап болады .
Мысалы , f функциясы келесі түрде белгілі болуы мүмкін:
f(P) = Ер (ІД),
Р-пароль,
ІД-идентификатор,
Ер- шифрлеу процедурасы,
Тәжірибе жүзінде пароль бірнеше әріптен құралған . Бірақ қысқа парольтолық асып кету қарсыластығына күдік туғызады. Мұңдай қарсылықты тоқтату үшін f функциясы келесідей болады:
f(P) = Ер+к (ІД),
к – кілт (toch-memory таблеткасы, USB – кілт және т.с.)
идентификация және аутентификация процедуралары пайдаланушы қамтитын құпия ақпаратта ғана емес басқаларда да базаландырылады. Соңғы уақытта физиологиялық параметрлерді өлшеу жолымен потенциалды пайдаланушыны толығымен идентификацияланатын және адамның өзін ұстай білу қасиет мінезін болдыратын биометриялық идентификация және аутентификация көп таралуда.
Идентификация және аутентификацияның биометриялық әдісінің басты қасиеттері:
Идентификацияның биометриялық қасиеті бойынша оның бірегейлігінің дұрыстығының жоғарғы сатысы;
Биометрлік қасиеттердің жеке қабілеттіліктен ажырамайтындығы;
Биометрлік қасиеттердің фальсификацияның қиындығы.
Потенционалды пайдаланушышың идентификациясы үшін пайдаланатын биометриялық қасиеттері ретінде пайдаланылады:
Құбылмалы қабаты өрнегі және көз қиыршығы;
Саусақ іздері;
Қолдың геометриялық формасы;
Бет пішіні және көлемі;
Беттің термограммасы;
Құлақ пішіні;
Дауыстың ерекшеліктері;
РНҚ;
Қолжабаның биомеханикалық мінездемесі;
Клавиатураның қолжазбаның биомеханикалық мінездемесі;
Биомеханикалық параметрлар автоматты жүйеге кіруге рұқсат алған идентификацияны субъекте қолдану – стандарт түрінде нормативті – құқықтық қамтамасыз етутегі рұқсат алған жоқ. Сондықтан биометриялық идентификациялық жүйені қолдану коммерциялық және қызметтік құпияларды құрайтын персоналдымәліметтерді сақтайтын және қарастыратын жүйеде ғана енгізіледі.
Пайдаланушышың жұмысқа жарамдылығын келісіп тексеру.
Ақпараттық айырбасқа түсетіндер негізі келісімді аутентификацияны қажет етеді. Бұл процесс байланысының басында орналасады.
Жұмысқа жарамдылыққа тексеруде келесі әдістер қолданылады:
- Жауап – жүктеушінің механизімі
- Уақытты белгілеу механизімі
Жауап – жүктеушінің механизімі
Егер А пайдаланушы В пайдаланушыдан алынған хабарға сенімді, яғни жалған емес екенің көз жеткізгісі келсе, ол В пайдаланушысы үшін жіберілген хабарға ерекше элемент – Х жүктеуін қосады (мысалы, кезкелген кездейсоқ сан).
Жауап беру кезінде В пайдаланушы осы санмен алдын ала келісілген кейбір операцияларды орындауға керек (мысалы, кейбір f(x) функциясын шешу). Бұны алдынала орындай алмайды, себебі В пайдаланушыға жүктеуде қандай кездейсоқ сан Х келетіні белгісіз. В-ның іс-әрекеті туралы жауабын алған соң А пайдаланушы В-ның жарамды екеніне көз жеткізеді. Бұл әдістің кемшілігі жүктеу мен жауаптың арасында орнатылған заңдылықтардың болуы.
Уақытты белгілеу механизімі әр хабар үшін тіркеуді жүзеге асырады. Бұл жағдайда әрбір пайдаланушы келген хабардың қаншалықты ескі екенің және оны жалған болғандықтан қабылдамауы мүмкін.
Екі жағдайда бақылау механизімін қорғау үшін жауап қаскүнемге жіберілмегеніне сенімді болуы үшін шифрлеуд іқолдану керек.
Уақытты белгілеуді пайдалану кзінде қолануға болатын уақытша тұрып қалудың интервал ыдеген проблема, яғни сеанстық жарамдылығын дәлелдейтін проблема туады. Уақытты белгілеу хабарды сол мезетте жіберілмейді. Сонымен қатар алушы мен жіберушінің компьютерлік сағаттары синхронизировать етілген болмауы мүмкін емес.
Жарамдылықтың келісімді тексеруі үшін ылғи да жоғарыда көрсетілген механизмдерде қолалысу процедурасын пайдаланады және пайдаланылған жақтардың келесілген тексеру кілтімен аяқталады.Былай айтқанда,екі жақ бірін-бірі заңды түрде серіктеспіз деп ессептейді,егер бір-біріне дұрыс кілтпен қапмтамасыз етілгендерін дәлелдей алса.
“Қолалысу” процедурасын пайдаланушылар арасындағы, пайдаланушы мен хост-компьютер арасындағы, хост-компьютер арасындағы, ұйымдастыру кезіндегі байланыс, яғни компьютерлік желіде қолданылады.
Мысал ретінде А және В пайдаланушылар арасында “қолалысу” процедурасын қарастырайық.
Симметриялық криптосистема қолданылсын. және В пайдаланушылары КАВ кілтін бөледі.
А пайдаланушы “қолалысуда” өзінің идентификаторы ІDА ашық түрде В пайдалану-шысына жібереді.
В пайдаланушы ІDА идентификаторын алған соң, мәлімет базасында құпия кілт КАВ –ны тауып, оны өзінің криптосистемасына енгізеді.
Осы уақытта А пайдаланушы РG генераторы арқылы S-ті кездейсоқ бірінен кейін бірін генераторлайды және оны В пайдаланушыға криптограмма ЕКАВ(S) ретінде жібереді.
В пайдаланушы ол криптограмманы шифрлайды және S-ті бірінен кейін бірін ашады.
Сосын екі пайдаланушы S бірінен кейін бірін f функциясы арқылы жаңалайды.
В пайдаланушы f(s) хабар шифрлайды және ЕКАВ(f(S)) криптограммасын А пайдаланушысына жібереді.
Әйтеуір А пайдаланушы осы криптограмманы шифрлайды және алынған f(s) хабарды басындағы f(s)-пен салыстырыды. Егер осы хадарлар тең болса, онда А пайдаланушы В пайдаланушының жарамдылығын мойындайды.
А пайдаланушы В пайдаланушының жарамдылығын осылай тексереді. Осы екі процедура “қолалысу” процедурасын туғызады, яғни компьютер желісінде кез келген екі жақтағы сеанс басында орындылады.
“Қолалысу” модемінің лайықтылығы жарамдылықты дәлелдеу процедурасы кезінде ешқандай қатысушы еш құпия ақпарат алмайтындығы болып табылады.
Кейде пайдаланушылар байланыс сеансының барлық уақытында жіберушінің жарамдылығын тоқтатпай тексергілері келеді. Тоқтатпай жарамдылықты тексерудің ең оңай әдісін қарастырайық.
М хабарды жіберу үшін А пайдаланушы ЕК(ІDА, М) криптограммасын жібереді. Алушы оны шифрлайды және парларды ашады (ІDА, М). Егер алынған ІDА идентификатор сақталғанмен сай келсе, алушы ол хабарды ескереді.
Идентификатордың орнына екі жаққа да белгілі алдын-ала дайындалған құпия парольді пайдалануға болады.
Мысалы:
А Б В Г Д Е Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ь Ы Ъ Э Ю Я
М Л Д О Т В А Ч К Е Ж Х Щ Ф Ц Э Г Б Я Ъ Ш Ы З И Ь Н Ю У П С Р Й
А Б В Г Д Е Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ь Ы Ъ Э Ю Я
Q W E R T Y U I O P [ ] A S D F G H J K L Z X C V B N M @ %
Жай айырбастаудың беріктік әдісі төмен.
Ұсынылатын әдебиет:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Хофман Л.Дж. Современные методы защиты информации. - М.: Советское радио, 1980.
5-6 апта
3-тақырып Ақпаратты қорғаудың криптографиялық жүйесі.
Дәріс жоспары.
1. Криптография.
2. Криптоалгоритмдер классификациясы .
3. Симметриялы криптоалгоритмдер.
4. Ассиметриялы криптоалгоритмдер.
5. Ақпаратты жабуды криптографиялық әдістерінің негізгі классификациялары.
Криптография
Криптографиялық әдістер ақпаратты қорғаудағы ең тиімді әдістердің бірі болып табылады.
Кез келген криптографиялық әдіс мынандай пайдаланушылармен берік және көп еңбек сіңірумен сипатталады.
Әдіс беріктігі – ең алғашқы мәтінді ашуға болатын статикалық сараптама, ең аз көлемді шифрленген мәтін. Осылай шифр беріктігі кілт қолданылатын кезде шифрленген ақпараттың мүмкін көлемін анықтайды.
Әдістің көп еңбек сіңірулігі бастапқы мәтіннің бір символын шифрлеуге қажет элементар операциялар санымен анықталады.
Криптоалгоритмнің классификациясы
Барлық криптоалгоритмнің классификациясының басты схемасы келесілер болып табылады:
1. Құпия жазу
Жіберуші және алушы хабарға өздеріне ғана белгілі өзгеріс енгізеді. Басқаларға шифрлеу алгоритмі де белгісіз. Құпия жазу криптография болып табылмайды.
2. Кілттік криптография.
Жіберілетін мәліметтерге әсер ету алгоритмі басқаларға да белгілі, кілттің кейбір жіберуші мен алушыға ғана белгілі параметрлерге қатысьты.
Симметриялық криптоалгоритмдер хабарды шифрлеуге және шифрден алу үшін ақпараттың бірдей блогы (кілті) пайдаланылады.
Симметриялық емес криптоалгоритмдер.
Хабарды шифрлеу үшін бір ашық кілт қолданылады, яғни білгісі келетіндердің бәріне белгілі, ал шифрді алу үшін – басқа жабық алушыға ғана белгілі.
Стеганография
Бұл жасандылық негізінде құпия хабардың барлығын жасыру жатыр. Бұл жерде “салынған хабарлар”, қажетсіз сөздер тіпті басқа мағына беретіндей қорғалған қабатпен жабылған жазба қолданылуы мүмкін.
Компьютерлік стеганграфия екі принципте базаландырылады:
Абсолютті нақтылықты қажет ететін мәліметтердің басқа түрінен өзгеше өзінің функционалдығын жоғалтпай қандай да бір сатыда бейне өзгеріс болатын нөмірленген сурет немесе дыбыс;
Адамның сезу мүшесінің қабілетсіздігін, яғни суреттің түсінің өзгергенін немесе дыбыс сапасының өзгергенін айыра алмауы.
Симметриялық криптоалгоритмдер
Бұл жерде жіберушінің шифрлеуінде және алушының шифрді алуында бір кілт қолданылады. Шифрлеуші ашық мәтіннің функциясы болатын шифрограмма құрайды. Өзгерту кілтінің нағыз түрі құпия кілтпен анықталады. Хабар алушының шифр алушысы шифрлеуде жасалған өзгеріске қарама-қарсы өзгерісті орындайды. Құпия кілт құпияда сақталады және коммерциялық бәсекелестіктің немесе қарсыластың криптоаналитикпен кілтті білмес үшін канал бойынша алушыға хабар жіберіледі.
Симметриялық емес криптоалгоритмдер
Симметриялық емес криптоалгоритмдер қолдану кезінде алушы басында ашық канал бойынша жіберушіге ашық кілтті береді, жіберуші сол арқылы ақпаратты шифрлейді. Алушы ақпаратты алу кезінде оны екінші құпия кілттің көмегімен шифрден алып тастайды. Қарсыластың криптоаналитиктің ашық кілтін білуі жабық хабарды алдыра алмайды, себебі ол тек екінші құпия кілтпен ғана алынады. Сонымен қатар, екінші кілтті ашық кілттің көмегімен біле алмайды.
Ақпаратты криптографиялық классификациялық жабу әдістерілючыдаушыушія кілт, нушының қолындағы құпия ақпараттаданбасқаларға негізделеді ()ау құралдарын құру өзектілігі қазір де сақтала
Мінездеменің әсер етуінен мәліметтер алгоритмдері мыналарға бөлінеді:
I. Шифрлеу
1. Орынауыстыру (ауыстыру):
Біралфавитті
Қарапайым бірпішінді көпалфавитті
Монофониялық бірпішінді көпалфавитті
Көппішінді көпалфавитті.
2. Алмастыру:
Қарапайым
Кесте бойынша қиындатылған
Маршрут бойынша қиындатылған
3. Гаммалау:
Ақырғы қысқа гаммамен
Ақырғы ұзын гаммамен
шексіз гаммамен
4. Аналитикалық ауыстыру
Матрицалық
Ерекше тәуелділікпен
5. Комбинирланған:
ауыстыру+алмастырып қою
ауыстыру +гаммалау
алмастырып қою + гаммалау
гаммалау + гаммалау
2. Кодтау:
Мағыналы(арнайы кесте арқылы)
Символды (кодталған алфавит арқылы)
3. Басқа түрлері
1. Бөлу-тарату
Мағыналы
Механикалық
2. Ығыстыру-кеңілуі
Ақпаратық блоктың өлшеміне қарай криптоалгоритм мыналарға бөлінеді:
1. Потокті шифрлеу, онда кодтау бірлігі бір бит болып табылады.
2.блоктік шифр, кодтау бірлігі бірнеше байттан тұратын блок болып табылады.
Айырбастау әдісімен шифрлеу
Бұл шифрлеу әдісінің ең оңай түрі. Шифрленген мәтіннің символдары бір алфавиттен немесе көп алфавиттен алынған басқа символдармен айырбасталады.
Біралфавитті қою
Ең оңай қою – шифрленген хабардың символдары сол алфавиттің басқа әріптерімен тікелей айырбастау.
Кестені айырбастау мысалы:
А Б В Г Д Е Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ь Ы Ъ Э Ю Я
М Л Д О Т В А Ч К Е Ж Х Щ Ф Ц Э Г Б Я Ъ Ш Ы З И Ь Н Ю У П С Р Й
А Б В Г Д Е Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ь Ы Ъ Э Ю Я
Q W E R T Y U I O P [ ] A S D F G H J K L Z X C V B N M @ %
Жай айырбастаудың беріктік әдісі төмен.
Атбаш шифрлеуі
Кодтар ерте заманда криптограмма түрінде пайда болған. (ол грек тілінен құпияжазбадеп аударылады). Ертеде ардақты иудей мәтінің ауыстыру әдісімен шифрлаған. Алғашқы әріптің орнына соңғы әріп жазылған, ал екінші әріптің орнына соңғының алдындағы әріп және сол сияқты. Осы шифрлау әдісі атшаб деп аталды.
Цезарь шифрлеуі
Юлий Цезардің (б.з.д.100-44 ж.ж..) Цицерономен (б.з.д 106-43 ж.ж. ) хат алмасу шифрлесу факті анықталды. Цезардің шифрлау әдісі осы алфавиттің әріптерінің ауысуымен жүзеге ауысады, ол алфовиттегі берілген әріптен берілген сандағы әріпке ауысады. Цезарь өз шифрлау әдісінде ол ауыстырылатын әріпті , сол әріптен кейінгі үш позицияға алға жүретін әріппен алмастырған.
Мысалы ГДЕ АББА хабарламасын шифрлау керек..
Цезарь шифрлауы айналымды деп аталады, ауыстыру кезінде, алфовит әріптері айналым бойынша орналасқан деп алынады: соңғы әріптің артынан ең алғашқы алфовиттің әріпі жүреді.. Цезарь шифрлауы қалай шифрланатының көрсетейік:
АБВГДЕЁЖЗ
АБВГДЕЁЖЗИ
Ауыстыру нәтижесінде ЁЖЗ ГДДГ шифрограммасы пайда болады.
Көп алфавитті бір контурлы қарапайым ауыстыру
Символдарды ауыстыру үшін бірнеше алфовит қолданылады, алфавиттар ауысымы айналмалы және кезектес түрінде ауысады: бірінші символ алфавиттің бірінші символына ауыстырылады, екінші символ сәйкесінше алфавиттің екінші символына ауыстырылады және тағы сол сияқты осылайша алфавиттер біткенше ауыстырыла береді.
Орыс алфавиті үшін Вижинер таблицасы:
А
Б
В
Г
Д
Е
...
А
А
Б
В
Г
Д
Е
...
Б
Я
А
Б
В
Г
Д
...
В
Ю
Я
А
Б
И
Г
...
Г
Э
Ю
Я
А
Б
В
...
Д
Ь
Э
Ю
Я
А
Б
...
Е
Ы
Ь
Э
Ю
Я
А
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Шифрлеу және кері шифрлеу кезінде Вижинер матрицасын есте сақтау қажет емес, себебі айналым арқылы орын ауыстыруды қолдану арқылы матрицаның қалаған қатарын оның номері және бірінше қатар арқылы есептеп табуға болады.
Шифрлау кезінде символдар бірінші қатардың символдары қалған қатардың шифрларымен ауыстырылады.
a(1,i) - a(k,i),
k – қатарды шифрлауға арналған номер.
Айналымды солға к элементің ауыстыру бірінші қатардың элементі арқылы көрсетуге болады.
a(1,i+k-1), егер i=n-k+1
a(k,i)=
a(1,i-n+k-1), егер in-k+1
Кері шифрлау кезінде керісінше ауысу болады
a(k,i) - a(1,i).
сондықтан мына тапсырмаларды орындау қажет кезектегі a(1,j) мәтіндегі кері шифрланатын символы және к-лық жолдың кері шифрі Вижинер матрицасы болсын. Необходимо найти в k жолындағы номері a(1,j) тең қатардағы элемент номерін табу қажет. Сірә,
a(k,j-k+1), егер j=k
a(1,j)=
a(k,n-k+j+1), егер jk
Мәні a(1,j)-ға тең , к-лық қатарды Вижинер матрицасының символын кері шифрлау арқылы кері апарып қою орындалады.
a(1,j-k+1), егер j=k
a(1,j) -
a(1,n-k+j+1), егер jk
Әдіс беріктігі апарып қою әдісінің беріктігіне тең, олар қолданылған шифрланған алфавиттер көбейтілген санына тең, сонымен қатар кілттік сөздің ұзындығына және 20*L тең, ондағы L-кілттік сөздің ұзындығы.
Ұсынылған әдебиет:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Дж. Л. Месси. Введение в современную криптологию. ТИИЭР, т.76, №5, Май 88 – М, Мир, 1988, с.24-42.
7-8 апта
4-тақырып. Қарапайым орын ауыстыру
Дәріс жоспары:
1. Кесте бойынша күрделендірілген орын ауыстыру
2. Маршрут бойынша күрделендірілген орын ауыстыру
3. Гаммалау әдісімен шифрлеу
4. Аналитикалық айналымдардың көмегімен шифрлеу
n бағаны мен m жолындағы шифрлеу блогының өлшемі және кездейсоқ ауыстырумен 1,2,...,n сандарының натуралды қатарынан жасалынатын кілттік реттілік таңдалынады.
Шифрлеу келесі тәртіппен орындалады:
1. Шифрленетін мәтін n*m өлшемді шифрлеу блогын құра отырып кілттік реттілік сандары түрінде жүйелі жолдармен жазылады.
2. Шифрленген мәтін кілттік реттілікпен берілетін бағана нөмірлерінің өсу тәртібі бойынша бағаналар түрінде шығады.
3. Жаңа блок толтырылады және т.с.
Мысалы, ГРУЗИТЕ_АПЕЛЬСИНЫ_БОЧКАХ деген блогы 8*3 өлшемді және кілті 5-8-1-3-7-4-6-2 түрінде болатын мәтінді шифрлейік.
Қарапайым орын ауыстыру кестесінің түрі мынадай:
Кілт
5 8 1 3 7 4 6 2
Г Р У З И Т Е _
А П Е Л Ь С И Н
Ы _ Б О Ч К А Х
Шифрленген хабарлама:
УЕБ_НХЗЛОЕСЛГАЫЕИАИЬЧРП_
Кері шифрлеу келесі тәртіппен орындалады:
1. Шифрленген мәтіннен n*m өлшемді символдар блогы бөлінеді.
2. Бұл блок n топтарға m символдан бөлінеді.
3. Символдар нөмірлері блоктағы топтар нөмірлерімен сәйкес келетін орын ауыстыру кестесінің бағаналарына жазылады. Кері шифрленген мәтін орын ауыстыру кестесінің жолдары бойынша оқылады.
4. Символдардың жаңа блогы бөлінеді және т.с.
Кесте бойынша күрделендірілген орын ауыстыру
Орын ауыстыруды кесте бойынша күрделендіргенде шифрдің беріктігін жоғарлату үшін орын ауыстыру кестесіне кестенің пайдаланылмайтын ұяшықтары енгізіледі. Пайдаланылмайтын элементтердің жалпы саны мен орналасуы шифрлеудің қосымша кілті болып табылады.
Түсіндіру үшін 8х8 өлшемді квадраттық кестені (матрицаны) алайық, Для пояснения возьмем квадратную таблицу (матрицу) размером 8х8, мәтінді жүйелі түрде жол бойынша жоғарыдан төмен жазамыз, ал жүйелі түрде бағана бойынша солдан оңға қарай оқимыз.
Мына хабарламаны шифрлеу керек деп есептейік:
НА ПЕРВОМ КУРСЕ ТЯЖЕЛО УЧИТЬСЯ ТОЛЬКО ПЕРВЫЕ ЧЕТЫРЕ ГОДА ДЕКАНАТ.
Онын матрицасын жазайық:
Матрицада _ символымен тақыр белгіленеді.
Айналымдардың нәтижесінде мына шифровка алынады:
НМТЧРЫ_А_ЯИЛВРД_КЖТЬЫЕЕПУЕЬКЕ_КЕРЛСО_ГАРСОЯ_ЧОНВЕ_ПЕДАО_УТЕТАТ.
Берілген жағдайда кілт матрицаның өлшемі, ашық мәтіннің жазылу тәртібі және шифрограмманы оқу болып табылады. Әрине, кілттің басқаша болуы мүмкін. Мысалы, ашық мәтіннің жол бойынша жазылуы жол нөмірлерінің мына тәртібі бойынша жүзеге асады: 48127653, ал криптограмманың оқылуы бағана бойынша келесі тәртіпте жүзеге асады: 81357642.
Матрицаның жолға жазылу тәртібін жазбаның кілті деп атайық, ал шифрограмманы бағана бойынша оқу тәртібін – оқу кілті.
n x n өлшемді матрицаның көмегімен алынған криптограмманы дешифрлеу үшін бұл криптограмманы әр топқа n символ бойынша символдар топтарына бөлу керек. Шеткі сол жақтағы топты нөмірі оқудың бірінші сандық кілтпен сәйкес келетін бағанаға жоғарыдан төмен жазу керек. Символдардың екінші топбын нөмірі оқудың екінші сандық кілтімен сәйкес келетін бағанаға жазу керек, және т.с. Ашық мәтінді жазба кілтінің сандарымен сәйкес жол бойынша мартицадан оқу керек.
Орын ауыстыру әдісімен алынған криптограмманың дешифрация мысалын қарастырайық. Шифрлеу кезінде 6*6 өлшемді матрица, 352146 жазба кілті және 425316 оқу кілті қолданылғаны белгілі. Шифрограмманың мәтіні мынадай:
ДКАГЧЬОВА_РУААКОЕБЗЕРЕ_ДСОХТЕСЕ_Т_ЛУ
Шифрограмманы 6 символ бойынша топтарға бөлейік:
ДКАГЧЬ ОВА_РУ ААКОЕБ ЗЕРЕ_Д СОХТЕС Е_Т_ЛУ
Символдардың бірінші тобын 4 матрицаның бағанасына жазайық, себебі оқу кілтінің бірінші саны – 4. 6 символдан тұратын екінші топты 2 бағанасына жазайық, символдардың үшінші тобын – 5 бағанаға және т.с.
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1
Д
1
О
Д
2
К
2
В
К
3
А
3
А
А
4
Г
4
_
Г
5
Ч
5
Р
Ч
6
Ь
6
У
Ь
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1
О
Д
А
1
С
О
З
Д
А
Е
2
В
К
А
2
О
В
Е
К
А
_
3
А
А
К
3
Х
А
Р
А
К
Т
4
_
Г
О
4
Т
_
Е
Г
О
_
5
Р
Ч
Е
5
Е
Р
_
Ч
Е
Л
6
У
Ь
Б
6
С
У
Д
Ь
Б
У
ХАРАКТЕР ЧЕЛОВЕКА СОЗДАЕТ ЕГО СУДЬБУ
Әрине, криптограмманың дешифрлеудің суреттелген процедурасын компьютерде автоматты түрде алдын ала жасалынған бағдарламалардың көмегімен жүзеге асыруға болады.
Маршрут бойынша күрделендірілген орын ауыстыру
Шифрлеудің жоғары беріктігін гамильтондық түріндегі маршрут бойынша орын ауыстыруды күрделендірумен қамтамасыз етуге болады. Бұл жағдайда шифрленетін мәтіннің символдарын жазу үшін кейбір гиперкубтың төбелері қолданылады, ал шифрленген мәтіннің таңбалары Гамильтон маршруты бойынша оқылады, сонымен қатар бірнеше әр түрлі маршруттар қолданылады. Мысал ретінде n=3 болғанда Гамильтон маршруты бойынша шифрлеуді қарастырайық.
Кубтың төбелерінің нөмірлері блок жасалғанда оны шифрленетін мәтіннің символдарымен толтыру реттілігін анықтайды. Жалпы жағдайда n-мөлшерлі гиперкуб n2 төбелерге ие болады.
Бірінші схема үшін шифрленетін блокта символдардың орын ауыстыру реттілігі 5-6-2-1-3-4-8-7, ал екіншісі үшін 5-1-3-4-2-6-8-7. Осыған ұқсас басқа маршруттар үшін орын ауыстыру реттілігін алуға болады: 5-7-3-1-2-6-8-4, 5-6-8-7-3-1-2-4, 5-1-2-4-3-7-8-6 және т.с.
Гиперкубтың мөлшері, Гамильтонның таңдалынатын маршруттарының түрлерінің саны әдістің жасырын кілтін құрайды.
Қарапайым орын ауыстырудың беріктігі қолданылатын орын ауыстыру матрицасының өлшемімен анықталады. Мысалы, 16*16 матрицасын қолданғанда мүмкін орын ауыстырудың саны 1.4E26 жетеді. Нұсқалардың мұндай санын тіпті ЭЕМ қолданумен алу мүмкін емес. Күрделендірілген орын ауыстырудың беріктігі одан да жоғары.
Гаммалау әдісімен шифрлеу
Әдістің мәні шифрленетін мәтіннің символдары жүйелі түрде гамма деп аталатын қандай да бір арнайы реттіліктің символдарымен қосылуында жатыр. Кейде мұндай әдіс гамманы негізгі мәтінге қоюды білдіреді, сондықтан ол гаммалау деген атқа ие болды.
Гамманы қоюды бірнеше тәсілдермен жүзеге асыруға болады, мысалы, мына формула бойынша:
tш = tо XOR tг,
мұндағы tш,tо,tг – шифрленген символдарға, негізгі символға және гаммаға сәйкес ASCII кодтар. XOR – биттік перация "ерекше немесе".
Мәтінді кері шифрлеу осындай формула бойынша жүзеге асады:
tо = tш XOR tг.
Аналитикалық айналымдардың көмегімен шифрлеу
Ақпараттың жеткілікті сенімді жабылуы шифрлеу кезінде кейбір аналитикалық айналымдарды қолдануды қамтамасыз етеді. Мысалы, алгебра тәсілдерін матрицаларды қолдануға болады – дәлірек матрицаның векторға көбейтуін.
Кілт ретінде n*n өлшемді a квадраттық матрицасы беріледі. Негізгі мәтін n символды ұзындықтағы блоктарға бөлінеді. Әрбір блок n-мөлшерлі вектор ретінде қарастырылады. Ал блокты шифрлеу процесі жаңа n-мөлшерлі векторды (шифрленген блоктың) a матрицасын негізгі екторға көбейтудің нәтижесі ретінде алуда жатыр.
Мәтіннің кері шифрленуі осындай сияқты айналымның көмегімен тек a матрицасына кері матрицаның көмегімен жүзеге асады.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Дж. Л. Месси. Введение в современную криптологию. ТИИЭР, т.76, №5, Май 88 – М, Мир, 1988, с.24-42.
СӨЖ тапсырмалары (5 тақырып) [1, 2, 3, 4, 7]
1. Шифрлеудің алмастыру әдістерін оқып білу.
2. Алмастыру әдістерінің түрлерін қолдна отырып, дәрістеу мысалдарынан шифрлеу бағдарламасын құру.
9-10 апта
5- тақырып. Екікілтті криптографиялық жүйе
Дәріс жоспары
1. Ашық кілтпен шифрлеу жүйесі
2. Дәрежеге ауыстыру әдісі.
3. Арқа қоржының салу әдісі.
4.
Екікілтті криптографиялық жүйе , екі кілтті қолдануды мінездейді. Ашық(жасырын емес) және жабық (жасырын).Екікілтті жерекшелігі шифрлеу түрлерінің 2 түрін алуға мүлік береді, оларды қолдануы әдістеріашық және құпия кілттер.
12 сурет. Ашық кілтті шифрлеу жүйесі.
Ашық кілт шифрлеу үшін,ал құпия кілт керішифрлеу үшін пайдаланылса, ол жерде ашық кілтпен шифрлеу жүйесі орын алып тұр. Бұл жағдайда ашық кілт иесі мәтінді шифрлей алады, ал оны тек қана құпия кілт иесі ғана кері шифрлей алады. Бұл әдісұялық қозғалмалы байланыста GSM-да пайдаланылады. 12 суретте ашық кілт пен шифрлеу жүйесінің схемасы көрсетілген.
Ашық кілтпен шифрлеу және кері шифрлеу процестері келесідей жазылады:
Y=Ez0(X),
X=Dzc(Y)=Dzc(Ez0 X)),
онда Х – ашық мәтін;
Y – шифрленген мәтін;
Z0 – ашық кілт;
Zc – құпия кілт;
Ezc – шифрлеу функциясы;
Dzo – керішифрлеу функциясы.
Құпия кілт шифрлеу үшін, ал ашық кілт кері шифрлеу үшін пайдаланылса, ол жерде электронды цифрлік қолтаңба жүйесі орын алып тұр (ЭЦҚ) Бұл жерде тек қана құпия кілт иегері,мәтінді шифрлеу , яғни оны жазу, ал қол таңбаны тексеру (тексті шифрлеу) өз билігінде ашық кілті бар әрбір қолданушының қолынан келеді.
ЭЦҚ жүйелері шифрлеу және кері шифрлеу процестерін жүзеге асыру үшін келесідей формулалар арқылы көрсетуге болады.
Y=Ezc(X),
X=Dzo(Y)=Dzo(Ezc(X))
онда Х – ашық мәтін;
Y – шифрленген мәтін;
Z0 – ашық кілт;
Zc – құпия кілт;
Ezc – шифрлеу функциясы;
Dzo – керішифрлеу функциясы.
Осымен қатар әлпеттің өзара нақтылығы үшін, шифрлеу және кері шифрлеудің ашық және құпия кілтпен суреттелу процесінің орындалу шарттары қажет
Ezo Dzc = Ezc Dzo =е
мұнда е — бірлік түрлендіру.
Шифрлеу әдістері ең кем дегенде өзіне тән екі құрамнан тұруы мақсат:
• Заңды алушы кері өзгерту және хабарламаны кері шифрлей алады.
• Қарсыластың Қаскүнемі енмесе криптоаналитикі , хабарламаны қолға түсіріп ,онда басты хабарламаны уақыт пен құралдардың шығыныңсыз орнына келтіре алмайды, олар бұл жұмысты пайдасыз қылады.
Біржақты функцияларды зерттеу нәтижесінде екі кілтті криптографиялық алгоритмдердің келесі бағыттары пайда болды:
• Жай сандарды көбейту
• Дискретті дәрежені шығару
• Арқа қоржынды салуға арналған тапсырма
• Қателерді түзететің кодтық конструкцияны қолдану.
Дискретті дәрежені шығару әдісі
Шифрлеу әдістерінің бірнешесі белгілі, олар дәреженің дискреттік шығу нәтижесінде өнделген. Оларға Диффи-Хелмана (DH) и Месси-Омура криптоалгоритмдері кіреді.
Ашық кілтпен ақпараттық қорғаудың криптографикалық әдістерінің негізгі екі тобын ерекше бөліп көрсету керек, олар бір неемсе бірнеше біржақты потайной лазейка фуекциясын қолданады. Осындай функциялар ретінде белгілі дәрежелі m және п модулін көрсететің модульдік дәрежеге шығару.
F(x)= хm mod n ( )
Арқа қоржынды салуға арналған әдіс
Арқа қоржынды салуға арналған тапсырмасын жүзеге асыру криптоалгоритмі Меркле және Хелмана болып табылады. Криптоалгоритмді мысал ретінде қарастырып көрейік.
Мысал ретінде k=3231 санын алайық және а1,...a10 бүтін сандарынан жиынтық
43, 129, 215, 473, 903, 302, 561, 1165, 697, 1523.
k санының бір шама сандарды қосқанда ғана шығатының ескеру керек.
13 сурет. Арқа қоржынды салуға арналған әдіс
129+473+903+561+1165=3231
3231 = 0101101100 (екілік вектор)
Осы сандарды қосу арқылы біз шешім таптық, яғни арқа қоржының толтырдық. Бұл оқиға 13 суретте көрсетілген.
Ұсынылған әдебиеттер:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Дж. Л. Месси. Введение в современную криптологию. ТИИЭР, т.76, №5, Май 88 – М, Мир, 1988, с.24-42
11-12 апта
6-тақырып. Ашық кілтті криптожүйенің концепциясы.
Дәріс жоспары
1. Біржақты функция.
2. Диффи-Хеллмана кілтінің таралу жүйесі.
3. RSA жүйесі.
Бірбағыттағы функция
Ашық кілтті криптожүйенің барлық айқындамасы бірбағыттағы функцияны қолдануда негізделген (one way functions). Бірақта бұл функция класын нақты математикалық көзқарас жақтан анықтама беру қиын болып табылады. Бірбағытты функцияны келесі әдістермен анықтауға болады.
X и Y – еркін көптік . Функция
f(X) - Y,
бірбағытты болып табылады, если для всех егерде барлық х-ке, Х кіруші, f(x) функциясын шешу өте оңай, және сол уақыттағы y-тің көпшілігі , Y-ке кіруші, x санының кез-келген мәнің қабылдайды, X-ке кіруші, онда f(x) = y өте қиын.болып келеді
Диффи-Хеллмана кілтінің таралу жүйесінің әдісі.
Криптографиялық жүйелерде әрбір қолданушы қосағы хабарламаны шифрлеу және керішифрлеу үшін жасырын кілтті қолдану.
Осындай тектес жүйелердің ең алғашқысы Диффи-Хеллмана жүйесі болып табылады. Ол 1976 жылы өнделген, ол дискреттік тапсырмалар логарифімінде құрылған.
Қадам бойынша кілттерді алмастыру процедурасын қарастырайық.
1. Алғашқыда алекс және Юстас N және G мәндері жайлы келісімге келеді (ережеге сай осы мән барлық жүйе қолданушыларына үлгілі болып келеді.)
2. Содан кейін Алекс үлкен X бүтін санын таңдап және XX =
G^X MOD N есептейді. Сәйкесінше Юстас Y санын таңдайды, ол YY = G^Y MOD N есептейді.
Осыдан кейін Алекс және Юстас XX және YY мәліметтерімен алмасады.(Бұл канал бойынша берілетін барлық мәліметтер қакүнем-Мюллермен алынуы мүмкін) X және Y сандарын Алекс және Юстасқұпияда сақтайды
3. Юстастан YY санын алып, Алекс есептейді
K(1) = YY^X MOD N, а Юстас
K(2) = XX^Y MOD N.
Но (!)
YY^X MOD N = G^(X*Y) MOD N = XX^Y MOD N, а следовательно,
K(1) = K(2) = K.
Осы К саны хабарламаларды шифрлеуге арналған кілт болып табылады.
Ашық кілтті жүйелердің қалай қолданылатынын қарастырайық.
Пайдаланушы Алексте екі алгоритм бар: Е шифрлеу үшін және D хабарламаларды кері шифрлеу үшін. Бұл жағдайда Е алгоритмі көпшілікке қол жетерлік етіп жасалынады, мысалы, кілттер каталогын қолдану арқылы, ал D алгоритмін Алекс жасырын сақтайды. Егер Юстас немесе Мюллер қарияның өзі Алекске хабарлама жібергісі келсе, ол кілттер каталогында Е алгоритмін іздейді және оны жіберілетін ақпаратты шифрлеу үшін қолданады. Ал хабарламаны тек Алекс қана кері шифрлей алады, себебі D алгоритмі тек онда ғана бар. Шамасы, E және D мына шартты қанағаттандыруы керек:
D(E(M)) = M, кез келген M хабарламасы үшін.
Қайтадан, дәстүрлі криптожүйелер үшін сияқты E және D нәтижелі алгоритмдерді алу қажет. Бұл жадайда E алгоритмі өз бойында қара жүрісті функцияны білдіруі керек, яғни E алгоритмін білу D алгоритмін жүзеге асыру үшін жеткілікті болмауы керек.
Ашық кілтті жүйелер егер тек қара жүрісті бір бағыттағы функция таңдалса ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл жағдайда бірбағытталғандықтың дәлелдері жоқ екенін әрқашан есте сақтаған жөн. Өз кезегінде бірбағытталған функцияға кандидаттар таңдағанда мұқият тестілеудің нәтижелерімен қуаттанған белгілі сақтықты сақтаған жөн.
RSA жүйесі
Қазіргі уақытта белгілі кілтпен ақпараттың криптографиялық қорғанысының аса дамыған тәсілі шығарушыларының тегтерінің бастапқы әріптерімен аталған (Rivest, Shamir және Adleman) RSA болып табылады. RSA тәсілінің концепцияларын мазмұндауға кірісер алдында кейбір терминдерді анықтау қажет.
Жай сан деп тек 1-ге және өз-өзіне бөлінетін санды санаймыз. Өзара жай сандар деп 1-ден басқа бірде-бір ортақ бөлгіші жоқ сандарды атаймыз.
RSA алгоритмін қолдану үшін келесі қадамдарды орындай отырып ең алдымен ашық және жасырын кілттерді генерациялау керек:
1. p және q деген екі өте үлкен жай сандарды таңдаймыз.
2. p-ні q-ға көбейтудің нәтижесін n деп анықтаймыз (n=p*q).
3. d деп атайтын үлкен кездейсоқ санды таңдайық. Бұл сан көбейтудің санымен өзара жай болуы керек (p-1)*(q-1).
4. Өзіне келесі қатынас шын болып табылатын е санын анықтаймыз: (e*d) mod ((p-1)*(q-1)) = 1.
5. Ашық кілт деп е және n сандарын, ал жасырын кілт деп d және n сандарын атайық.
Енді мәліметтерді белгілі кілттермен {e, n} шифрлеу үшін келесіні орындау қажет:
шифрленетін мәтінді әрқайсысы M(i)=0, 1,..., n-1 санының түрінде берілетін блоктарға бөлу;
M(i) сандарының тізбегі ретінде қарастырылатын мәтінді мына формула бойынша шифрлеу: С(i)=(M(i)^e) mod n.
Бұл мәліметтерді {d,n} жасырын кілтін қолдана отырып кері шифрлеу үшін келесі есептеулерді орындау қажет: M(i)=(C(i)^d) mod n. Нәтижесінде өз бойында негізгі мәтінді білдіретін M(i) көптеген сандары алынады.
Р (оны дұрыс таңдағанда) жай санының екілік жазбасының ұзындығына байланысты ДИСКРЕТТІК ЛОГАРИФМДЕУДІҢ есептерінің күрделілігін бағалау кестеде көрсетілген:
P ұзындығы
(биттермен)
х кілтін анықтаудың күрделілігі
Алгоритмнің пайдаланатын жадысы (биттермен)
109 опc түріндегі компьютерде есепті шығару уақыты
128
2*1012
7*106
Бірнеше минут
200
1016
108
Бірнеше ай
256
9*1017
109
Бірнеше онжылдық
512
4*1024
3*1012
100 жылға жуық
үздіксіз жұмыс
1024
1034
1017
1500
1041
8*1020
2000
7*1047
1024
2200
1050
1025
Барлық ассимметриялық криптожүйелерді кілттерді тікелей іріктеп алу жолымен бұзуға тырысады. Сондықтан ассимметриялық криптожүйелерде ұзын кілттерді пайдаланады. Қорғаныстың баламалы деңгейін қамтамасыз ету үшін ассимметриялық криптожүйенің кілті симметриялық криптожүйенің кілтінен анағұрлым ұзын болуы керек. Бұл шифрлеу үшін қажет есептеуіш қорларға әсер етеді. Брюс Шнейер Қолданбалы криптография: протоколдар, алгоритмдер және С-дағы негізгі мәтін деген кітапта кілттердің баламалы ұзындықтары туралы келесі мәліметтерді келтіреді:
Симметриялық кілттің ұзындығы
(биттермен)
Ашық кілттің ұзындығы
(биттермен)
56
384
64
512
80
768
112
1792
128
2304
Ассимметриялық шифрлеудің алгоритмдерінің төмен жылдамдығын болдырмау үшін әрбір хабарлама үшін уақытша симметриялық кілт генерацияланады және тек сол ғана ассимметриялық кілттермен шифрленеді. Хабарламаның өзі осы уақытша сеанстық кілттің көмегімен шифрленеді. Одан кейін осы сеанстық кілт алушының ашық ассимметриялық кілтінің және шифрлеудің ассимметриялық алгоритмінің көмегімен шифрленеді. Бұдан кейін бұл шифрленген сеанстық кілт шифрленген хабарламамен бірге алушыға беріледі. Алушы шифрлеудің сол ассимметриялық алгоритмін және сеанстық кілтті қайта шифрлендіру үшін өзінің құпия кілтін пайдаланады, ал алынған сеанстық кілт хабарламаның өзін қайта шифрлеу үшін пайдаланылады.
Ұсынылатын әдебиеттер
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Хофман Л.Дж. Современные методы защиты информации. - М.: Советское радио, 1980.
13 апта
7-тақырып . Компьютерлік вирустар (1 сағат)
Дәрістің жоспары
1. Потенциалды қауіпті ақырлы бағдарламалар
2. Зақымдау белгілері
3. Вирустар
4. Компьютерлік вирустардың таптастырылуы
Потенциалды қауіпті ақырлы бағдарламалар
Потенциалды қауіпті ақырлы бағдарлама деп келесі әрекеттердің біруін орындай алатын бағдарламаны айтайық:
ДК-ң бағдарламалық жүйесінде өзінің бар болу белгілерін жасыру;
өз бетімен қайталану, өзін бағдарламалармен ассоцияциалау меннемесе өзінің үзінділерін бағдарламаға жатпайтын оперативті немесе сыртқы жадының қандай да бір облысына алып өту;
оперативті немесе сыртқы жадыда бағдарламалардың кодын өзгерту;
ақпараттың үзінділерін оперативті жадыдан сыртқы жадының кейбір облыстарында (локальді немесе жойылған) сақтау;
қолданбалы бағдарламалардың жұмысы нәтижесінде қалыптасқан немесе мәліметтер массивтерінің сыртқы жадысында әлдеқашан орналасқан сыртқы жадыға немесе байланыс каналына шығарылатын ақпарат массивтерін еркін түрде бұрмалау, блоктау меннемесе ауыстырып алу.
Потенциалды қауіпті ақырлы бағдарламаларды шартты түрде бөлуге болады:
классикалық бағдарламалар – "вирустар";
"бағдарламалық құрт" немесе "трояндық ат" және "логикалық люк" сияқты бағдарламалар;
"логикалық бомба" сияқты бағдарламалар;
потенциалды қауіпті ақырлы бағдарламалар.
Зақымдау белгілері
Компьютердің зақымдалғанын дәлелдейтін бірқатар белгілер бар. Егер сіз компьютермен оғаш істер болып жатқанын байқасаңыз, дәлірек айтқанда:
экранға болжалмаған хабарламалар, суреттер және дыбыстық сигналдар шығады;
CD-ROM-жабдығының тартпасы кенет ашылады және жабылады;
сіздің компьютеріңізде еркін сіздің қатысыңызсыз қандай да бір бағдарламалар қосылады;
экранға сіздің компьютеріңіздің қандай да бір бағдарламасының, сіз оның мұндай әрекетіне бастамашы болмасаңыз да, интернетке шығу әрекеттері туралы ескертулер шығады, онда үлкен дәрежелі ықтималдықпен сіздің компьютеріңіз вируспен зақымдалғаны туралы ұйғаруға болады.
Сонымен бірге пошта арқылы вируспен зақымдаудың кейбір сипаттамалық белгілері бар:
достарыңыз немесе таныстарыңыз сізге өзіңіз жібермеген сізден келген хабарламалар туралы айтады;
сіздің пошта жәшігіңізде кері адрессіз және аталуысыз хабарламалардың көп саны бар.
Вирустар
Алғашқы өздігінен көбейетін жасанды құрылымдарды зерттеулер өткен ғасырдың ортасында өткізілген: фон Нейманның, Винердің және т.б. жұмыстарында ақырғы, сонымен бірге өздігінен қайта өндірілетін автоматтарға анықтама берілген және математикалық анализ өткізілген. Компьютерлік вирус термині кейінірек пайда болған – реми түрде оны алғаш рет 1984 жылы АҚШ-та өткен ақпараттың қауіпсіздігі бойынша 7-ші конференцияда Лехай университетінің (АҚШ) қызметкері Фред Коэн қолданды деп саналады.
Компьютерлік вирус деп өзінің көшірмелерін (түп нұсқамен сәйкес келуі міндетті емес) жасай алатын және оларды компьютердің жұмысын бұзу мен әр қилы мүмкін кедергілер жасау мақсатымен файлдарға, компьютердің жүйелік облысына, желілерге енгізе алатын бағдарламаны айтады. Сонымен бірге көшірмелер одан әрі таралу қабілеттілігін сақтайды.
Компьютерлік вирустардың өмірлік айналымдары келесі кезеңдерден тұрады:
Ену (инфециялау);
Инкубациялық кезең;
Өздігінен көбею (репродуция);
Арнайы функцияларды орындау;
Көріну.
Берілген кезеңдер міндетті болып атбылмайды және де басқа реттілікте болуы мүмкін. Компьютерді пайдаланушылар үшін апатты салдарға әкелетін арнайы функцияларды орындау кезеңі ерекше қауіпті төндіреді.
Компьютерлік вирустар шектеусіз уақыт дискеталар мен қатты дисктерде сақталынып, одан кейін кездейсоқ немесе әдейі зақымдалған файлдарды қолданғанда компьютерлерді зақымдауы мүмкін. Вирус компьютерге зақымдалған бағдарламаны орындағанда жұғады.
Компьютерлік вирустардың таптастырылуы
Вирустарды келесі белгілері бойынша мына топтарға бөлуге болады:
жұмыс алгоритмі бойынша;
вирустың өмір сүру ортасы бойынша;
өмір сүру ортасын зақымдау тәсілі бойынша;
деструктивті мүмкіндіктері бойынша.
Жұмыс алгоритмі бойынша: Өмір сүру ортасы бойынша:
1) компаньон-вирустар 1) файлдық
2) құрт-вирустар 2) жүктемелі
3) паразиттік 3) арнайы
4) студенттік 4) желілік
5) көзге көрінбейтін вирустар 5) макро- вирустар
6) полиморфтік
Зақымдау тәсілі: Деструктивті мүмкіндіктері бойынша:
1) резиденттік 1) қиянатсыз (қалжыңдар)
2) резиденттік емес 2)қауіпті (БҚ-ге зақым келтіреді)
3)өте қауіпті (ДК-ге зақым келтіреді)
Компаньон-вирустар (companion) өз бойында файлдарды өзгертпейтін бағдарламаларды білдіреді. Бұл вирустардың жұмыс алгоритмі компьютердің жадысында орналасқан ЕХЕ-файлдар үшін сол аттағы, бірақ .СОМ кеңейтуіндегі файл-спутниктерді жасаудан тұрады, мысалы, ХСОРУ.ЕХЕ файлы үшін ХСОРУ.СОМ файлы жасалынады. Вирус СОМ-файлға жазылады және ешқалай ЕХЕ-файлды өзгертпейді. Мұндай файлды ашқанда DOS ең алдымен СОМ-файлды, яғни кейіннен ЕХЕ-файлды ашатын вирусты табады және орындайды.
Құрт-вирустар компьютерлік желілерде компаньон-вирустар сияқты таралады, файлдарды немесе дисктердегі секторларды өзгертпейді. Олар компьютердің жадысына компьютерлік желіден бойлайды, басқа компьютерлердің желілік адрестерін тауып, осы адрестер бойынша өзінің көшірмелерін жібереді. Мұндай вирустар кейде жүйенің дискісінде жұмыс файлдарын жасайды, бірақ компьютердің қорларына (оперативті жадыдан басқа) мүлдем жүгінбеуі мүмкін.
Паразиттік вирустар
Паразиттік вирустарға өзінің көшірмелерін таратқанда, файлдардың өздерін толық немесе жартылай жұмысқа икемді етіп қалдыра отырып файл ішіндегісін міндетті түрде өзгертетін барлық файлдық вирустар жатады. Мұндай вирустардың негізгі түрлеріне файлдың басына, файлдың соңына және файлдың ортасына жазылатын вирустар жатады.
Студенттік вирустар – бұл жиі резиденттік емес және көп қателерден тұратын өте қарапайым вирустар.
Stealth-вирустар немесе көзге көрінбейтін вирустар өз бойында DOS-ң зақымдалған файлдарға немесе диск секторларына жүктемелерін ұстап алып, өз орнына ақпараттың зақымдалмаған бөліктерін апарып қоятын жетілген бағдарламаларды білдіреді. Сонымен бірге мұндай вирустар файлдарға жүгінгенде резиденттік антивирустік мониторларды алдай алатын жеткілікті өзіндік алгоритмдерді қолданады.
Полиморфик - вирустар — бұл сигнатурасы жоқ, яғни кодтың бірде-бір тұрақты бөлігінен тұрмайтын өте қиын айқындалатын вирустар. Көп жағдайда бірдей полиморфик-вирустардың екі үлгісі бір-біріне тура келе бермейді. Ол вирустың негізгі денесін шифрлеу мен шифрді шешуші бағдарламалардың көмегімен жетіледі. Кейбір вирустар (мысалы, Eddie, Murphy тұқымының вирустары) нағыз көзге көрінбейтін вирустың функцияларының бір бөлігін қолданады. Бәрінен бұрын олар FindFirst және FindNext деген DOS функцияларын ұстап алады да, зақымдалған файлдардың көлемін азайтады. Мұндай вирусты файл көлемінің өзгеруі бойынша анықтау мүмкін емес, егер де ол әрине жадыда резидентті орналасса. DOS-ң көрсетілген функцияларын қолданбай (мысалы, Norton Commander), каталогтарды сақтайтын секторлардың ішіндегісін тікелей пайдаланатын бағдарламалар зақымдалған файлдардың дұрыс ұзындығын көрсетеді.
Файлдық вирустар орындалатын файлдарға енеді.
Бүгінгі күні стандартты DOS-ң орындалатын объектілерінің барлық түрлерін зақымдайтын вирустар белгілі: командалық файлдар (BAT), жүктелінетін драйверлер (SYS, сонымен бірге арнайы файлдар IO.SYS және MSDOS.SYS) және орындалатын екілік файлдар (EXE, COM). Басқа операциялық жүйелердің (Windows95NT, OS2, Macintosh, UNIX) орындалатын файлдарын зақымдайтын вирустар да бар.
Жүктемелі вирустар флоппи-дисктің жүктемелі (boot) секторын және boot-секторын немесе винчестердің Master Boot Record (MBR).
Дисктерді зақымдағанда жүктемелі вирустар өздерінің кодын жүйені жүктегенде басқаруға ие болатын қандай да бір бағдарламаның орнына апарып қояды.
Арнайы вирустар БҚ нақты ерекшеліктеріне бағытталған, мысалы, Word редакторының құжаттарын зақымдайтын вирус.
Жүйелік вирустар компьютерлік желі бойынша таралады.
Мысалы, файлдарды да, дисктердің жүктемелі секторларын да зақымдайтын файлды-жүктемелі вирустар деген сияқты тіркестер де болады. Сонымен бірге желі бойынша вирустардың кез келген түрлері тарала алады.
Макро-вирустар
Макро-вирустар мәліметтерді өңдеудің кейбір жүйелерінде (мәтіндік редактор, электронды кестелер және т.б.) орнатылған тілдердегі бағдарламалар болып табылады. Мұндай вирустар өздерінің көбеюі үшін макро-тілдердің мүмкіндіктерін қолданады және олардың көмегімен өздерін бір зақымдалған файлдан (құжаттар немесе кестелер) басқасына алып өтеді. Microsoft Word, Excel және Microsoft Access үшін макро-вирустар – ең көп тарағандар.
Зақымдау тәсілдері резиденттік және резиденттік емес болып бөлінеді.
Резиденттік вирус компьютерді инфециялағанда оперативті жадыда өзінің резиденттік бөлігін қалдырады. Резиденттік вирустар жадыда орналасады және компьютерді сөндіргенге шейін немесе қайта жүктегенге шейін белсенді болып қалады.
Резиденттік емес вирустар компьютердің жадысын зақымдамайды және шектеулі уақыт белсенді болады. Кейбір вирустар оперативті жадыда вирусты таратпайтын кішкентай резиденттік бағдарламаларды қалдырады. Мұндай вирустар резиденттік емес болып саналады.
Деструктивті мүмкіндіктері бойынша вирустарды бөлуге болады:
қиянатсыз, компьютердің жұмысына ешқалай әсер етпейтін (өзінің таралуы нәтижесінде дисктегі бос жадыны азайтудан басқа);
қауіпті емес, әсері дисктегі бос жадыны азайту мен графикалық, дыбыстық және т.б. әсерлермен шектелетін;
қауіпті вирустар, компьютердің жұмысында қиын кедергілерге әкеліп соқтыратын;
өте қауіпті вирустар, бағдарламалардың жоғалуына, мәліметтердің жойылуына, механизм бөліктерінің (мысалы, винчестердің басшалары) тез тозуына немесе зақымдалуына әкеліп соқтыратын.
Люк – бұл әдіс жүйеде қорғаныс әдістерін айналып өтуге көмектесетін жасырын бағдарламалық немес аппараттық механизмнің пайдаланылуына негізделген.
Трояндық бағдарламалар (Trojans) – зақымдайтын компьютерлерде пайдаланушыларға рұқсат етілмеген әрекеттерді орындайтын бағдарламалар, яғни қандай да бір шартқа байланысты дисктегі ақпаратты жояды, жүйенің тұрып қалуына әкеледі, жасырын ақпараттарды ұрлайды және т.б. Зиянды бағдарламалрдың бұл түрі вирус болып табылмайды (яғни басқа бағдарламаларды немесе мәліметтерді зақымдамайды); трояндық бағдарламалар компьютерге өз бетімен ене алмайды және қаскүнемдермен пайдалы бағдарламалық қамтамасыз ету түрінде таралады. Бұл жағдайда олардың келтіретін зияны дәстүрлі вирустық шабуылға қарағанда елеулі болуы мүмкін.
Тыңшы-бағдарламалар (Spyware) – өздерінің рұқсатынсыз жеке алынған пайдаланушы немесе ұйым туралы мағлұматтарды жинайтын бағдарламалық қамтамасыз ету. Өзіңіздің компьютеріңізде тыңшы-бағдарламалардың барын аңғармауыңыз да мүмкін.
Алайда берілген бағдарламалар ақпаратты жинаумен шектелмейді, олар қауіпсіздіктің шынайы қаупін төндіреді. Gator және eZula деген екі белгілі бағдарламалар қаскүнемдерге тек ақпаратты жинауға ғана емес, сонымен бірге бөтен компьютерді басқаруға мүкіндік береді.
Жарнама-бағдарламалар (Adware) – жарнамалық хабарландыруларды көрсету мақсатымен пайдаланушының рұқсатынсыз бағдарламалық қамтамасыз етуге қосылған бағдарламалық код. Ереже бойынша, жарнама-бағдарламалар тегін таралатын бағдарламалық қамтамасыз етуге орнатылады. Жарнама жұмыс интерфейсінде орналасады.
"Логикалық бомба" деп әдетте анықталған шартты орындағанда кейбір функцияны жүзеге асыратын бағдарламаны немесе бағдарламадағы код бөлігін айтады. Сонымен бірге бәрінен бұрын бомбаның орындалуы жүйеде күннің – сағаттық бомбалар деп аталатындардың орнатылуына тәуелді болады.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология Справочное руководство.- К.: УРЕ, 1991.
2. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
3. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
4. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
8-тақырып. Компьютерлік желілердегі ақпараттың қауіпсіздік мәселелері. Компьютерлік желілерде ақпартты қорғаудың ұйымдастырушылық тәсілдері. (2 сағат)
Дәрістің жоспары:
1. Желілік қауіпсіздік. Шабуылды желілік компоненттер.
2. Серверлер.
3. Жұмыс станциялары.
4. Ақпартты тарату ортасы.
5. Желілердің коммутация түйіндері.
Желілік қауіпсіздік. Шабуылды желілік компоненттер.
Серверлер
Серверлер ақпаратты сақтау үшін немесе қызметтердің белгілі бір түрін ұсыну үшін арналған. Осыған байланысты, серверлерге қарсы шабуылдардың негізгі түрлеріне сервисте қабыл алмау және құпия ақпаратты ашу әрекеттері жатады.
Жұмыс станциялары
Қаскүнемнің жұмыс станцияларына қатысты негізгі мақсатына олардың қатты дискілерінде локальді сақталған ақпаратты алу, немесе пернетақта буферін көшіріп алу жолымен опертордың көмегімен енгізілетін парольдерді алу жатады.
Ақпартты тарату ортасы
Ақпаратты таратудың әр түрлі орталары (эфирлік, кабельдік) қаскүнемнен оларды естіп отыру үшін әр түрлі шығындарды талап етеді.
Желілердің коммутация түйіндері
Желілердің коммутация түйіндеріне шабуылдар әдетте екі мақсатта жүреді: не желінің тұтастығын бұзу (сервисте қабыл алмаушылық), не трафикті қаскүнемге тиімді дұрыс емес жолмен қайта бағыттау.
Серверлер
Кез келген ақпараттық желілердің негізгі компоненттеріне серверлер және жұмыс станциялары жатады. Серверлер ақпараттық немесе есептеуіш қорларын ұсынады, жұмыс станцияларында персонал жұмыс істейді. Шындығында желідегі кез келген ЭЕМ бір уақытта сервер де , жұмыс станциясы да бола алады – бұл жағдайда серверлерге де, жұмыс станцияларына да арналған шабуылдар қолданылады.
Серверлердің негізгі міндеттеріне ақпартқа рұқсатты ұсыну мен сақтау және сервистердің кейбір түрлері жатады. Сондықтан қаскүнемдердің барлық мүмкін мақсаттарын былайша таптастыруға болады:
ақпаратқа рұқсатты алу,
қызметтерге рұқсат етілмеген енуді алу,
қызметтердің анықталған класын жұмыс тәртібінен шығару әрекеті,
қандай да бір аса ірі шабуылдың көмекші кезеңі ретінде ақпаратты немесе қызметтерді өзгерту әрекеті.
Ал сервистерді істен шығару мәселесі (қалыпты функциялануды бұзу) қазіргі компьютерлік әлемде аса өзекті. Мұндай шабуылдардың класы сервисте қабыл алмаушылық (ағыл. deny of service – DoS ) шабуылы деген атқа ие болды. Сервисте қабыл алмаушылық шабуылы OSI моделінің деңгейлерінің бүтін диапазонында жүзеге асырылуы мүмкін: физикалық, каналдық, желілік, сеанстық.
Ақпараттың немесе қызметтердің аса ірі масштабты шабуылдың бөлігі ретінде өзгеруі серверлерді қорғауда өте маңызды мәселе болып табылады. Егер серверде пайдаланушылардың парольдері немесе қаскүнемдерге оларды өзгерте отырып жүйеге (мысалы, кілттердің сертификаты) кіруге рұқсат ететін қандай да бір мәліметтер сақталса, онда әрине жүйеге шабуылдың өзі осындай сияқты серверге шабуылдан басталады. Модификацияға аса жиі ұшырайтын қызметтер сервері ретінде DNS-серверін атаған жөн.
DNS-қызметі (ағыл. Domain Name System – домендік аттардың қызметі) Intra- және Inter- Net желілерінде “айтылатын” және жеңіл есте сақталатын домендік аттарды (мысалы, www.intel немесе mail.metacom) олардың ІР-адрестеріне салыстыруға жауап береді.
Жұмыс станциясы
Жұмыс станциясының шабуылының негізгі мақсаты болып, әрине, не өзінде локальді сақталатын, не өңделетін мәліметтерді алу болып табылады. Ал осындай шабуылдардың негізігі тәсіліне қазіргі уақытқа дейін трояндық бағдарламалар жатады. Бұл бағдарламалар өз құрылымы бойынша компьютерлік вирустардан ешқандай ерекшелігі жоқ, бірақ ЭЕМ-ға түскенде өздерін көзге түсірмеуге тырысады. Сонымен бірге олар берілген трояндық бағдарламамен жұмыс істеу протоколын білетін кез келген бөтен адамға ЭЕМ-да жоюлы түрде кез келген әрекеттерді орындауға рұқсат етеді. Яғни, берілген бағдарламалардың жұмыстарының негізгі мақсаты болып станцияның желілік қорғанысының жүйесін ішінен бұзу болып табылады.
Трояндық бағдарламалармен күресу үшін әдетегі антивирустік БҚ сияқты тек соларға ғана бағытталған бірнеше ерекше әдістер де қолданылады. Бірінші әдіске қатысты компьютерлік вирустардағыдай антивирустік БҚ ел бойынша кең таралған және зақымдаудың көптеген жағдайлары болған вирустардың үлкен санын табатынын білу қажет. Вирус немесе трояндық бағдарлама тек Сіздің ЭЕМ-ға немесе корпоративті желіге енуге рұқсатты алу мақсатымен жазылатын жағдайларда ол 90% ықтималдықпен стандартты антивирустік БҚ-мен анықталмайды.
Сондықтан компьютерлік вирустардан сияқты трояндық бағдарламалардан да сенімді қорғайтын аса қарапайым жол – бұл әрбір жұмыс станциясында жүйелік файлдарда және мәліметтердің қызметтік облыстарында (реестрде, дисктердің жүктемелі облыстарында және т.б.) өзгерістерді бақылау бағдарламаларын орнату – адвизор деп аталатын (ағыл. adviser – хабарлаушы).
Ақпаратты тарату ортасы
Әрине, ақпаратты тарату ортасына шабуылдың негізгі түріне оның тыңдалуы жатады. Тыңдалу мүмкіндіктеріне байланысты барлық байланыс сызықтар мынаған бөлінеді:
кең тарататын шектеусіз рұқсатпен
кең тарататын шектеулі рұқсатпен
нүкте-нүкте каналдары
Бірінші категорияға ақпараттың оқылу мүмкіндігі ештеңемен басқарылмайтын ақпаратты тарату схемалары жатады. Мұндай схемаларға, мысалы, инфрақызыл және радиотолқынды желілер жатады. Екінші және үшінші категорияларға тек қана сымды сызықтар жатады: олардан ақпараттың оқылуы не берілген сымға қосылған (кең тарататын категория) барлық станциялардан, не тек пакет жіберілу пунктінен берілу пунктіне дейін (нүкте-нүкте категориясы) жүретін станциялар мен коммутация түйіндерінен мүмкін.
Желілердің кең тарататын категориясына коаксиальді сіңірдегі және қайталауыштардағы (хабах – ағыл. hub) TokenRing желісі, EtherNet желісі жатады. К широковещательной категории сетей относятся сеть TokenRing, сеть EtherNet на коаксиальной жиле и на повторителях (хабах – англ. hub).
Желілердің коммутация түйіндері
Желілердің коммутация түйіндері қаскүнемдер үшін 1) желілік трафиктің маршрутизациясының аспабын және 2) желінің жұмысқа икемділігінің қажетті компонентін білдіреді.
Бірінші мақсатқа байланысты маршрутизация кестесіне рұқсатты алу жасырын ақпараттың ағын жолын қаскүнемді қызықтыратын жаққа өзгерте алады. Оның одан арғы әрекеттері DNS-сервердегі шабуылға ұқсауы мүмкін. Немесе оған тікелей басқарумен, егер қаскүнем қандай да бір жолмен администратор құқығына ие болса (бәрінен жиірек администратордың паролін біліп алды немесе үнсіз ауыстырылмаған паролін пайдаланып қалды).
Сервисте қабыл алмау класының шабуылында қаскүнем әдетте коммутация түйінін не хабарламаларды дұрыс емес тұйық жолмен таратуға, не мүлдем хабарламаны таратуды тоқтатуға мәжбүрлейді.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Романец Ю.В., Тимофеев П.А., Шаньгин В.Ф. Защита информации в компьютерных системах и сетях. Под ред. В.Ф. Шаньгина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Радио и связь, 2001. - 376 с.: ил.
2. Защита программного обеспечения: Пер. с англ.Д.Гроувер, Р.Сатер, Дж.Фипс и др.Под редакцией Д.Гроувера.-М.:Мир,1992.-286 с ил.
3. Защита информации в вычислительных системах. Сборник.- М.: Знание,1982.
4. Безруков Н.Н. Компьютерная вирусология Справочное руководство.- К.: УРЕ, 1991.
Әдебиеттер:[1] 116-120 бет. [ 3] 276-336 бет. қ[1] 53-62 бет.
7. Электрондық оқу құралдары
8. Практикалық (семинар) сабақтарының жоспары және әдістемелік нұсқаулар
(Барлық орындалған тапсырмаларды сканирлеп және электрондық нұсқасын жіберу және міндетті түрде қандай тақырып, қандай тапсырма т.б. көрсетілуі қажет)
Практикалық жұмыста Паскаль программалау тілінде есептердің программасын құру қарастырылады. Практикалық жұмыстарды орындау барысында Паскаль программалау тілінің технологиясын меңгеру, тілдің құрылымын білу, оның интерпретаторы мен компиляторымен жұмыс істей білу іскерлігін меңгерту, негізгі құрылымдардың жазылу және қолданылуын білу, тілдің мәтіндік, графиктік режимде жұмыс істеу мүмкіндіктерін қолдана білу, Паскаль тілінде күрделі типтерді түрлендіру командаларын меңгеру, түрлі есептерді шешудің Паскаль программалау тілінде программасын құра білу іскерлігін дамыту жүзеге асырылады.
Практикалық жұмыс соңында студент берілген есептің Паскаль тіліндегі программасын көрсетіп, оны орындатып, тестілеуді жүзеге асырады. Тақырыпқа сәйкес бақылау сұрақтарына жауап береді.
Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
№1 зертханалық жұмыс Компьютерлік вирустар (10 сағат)
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Зертханалық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқауларды оқып-үйрену.
2. Дербес тапсырманы нұсқаға сай орындау:
№
Тапсырма
1.
Жадыны детектор-бағдарламалармен тестілеу.
Трояндық ат бағдарламасының функциялануы.
2.
С дискісінің каталог астысын тестілеу: монитор бағдарламасымен.
Логикалық бомба бағдарламасының функциялануы.
3.
D дискісінің каталог астысын тестілеу: вакцина бағдарламамен.
Люк бағдарламасының функциялануы.
4.
А дискісін тестілеу: AVP сканер бағдарламасымен.
Файлдық резиденттік вирустардың функциялануы.
5.
С дискісінің каталог астысын тестілеу: AVP сканер бағдарламасымен.
Файлдық резиденттік емес вирустардың функциялануы.
6.
D дискісінің каталог астысын тестілеу: докторWeb бағдарламасымен.
Буттық вирустардың функциялануы.
7.
А дискісін тестілеу: Norton Antivirus бағдарламасымен.
*.COM файлдарын зақымдау бойынша вирустардың әрекеті.
8.
Жадыны вакцина бағдарламамен тестілеу.
Вирустың денесін файлдың басына қойғанда бағдарламаның әрекеттері.
9.
Жадыны монитор-бағдарламамен тестілеу.
Вирустың денесін файлдың ортасына қойғанда бағдарламаның әрекеттері.
10.
А дискісін тестілеу: AVP сканер бағдарламасымен.
Вирустың денесін файлдың соңына қойғанда бағдарламаның әрекеттері.
3. Зертханалық жұмысты орындау бойынша есеп беруді электронды түрде құру.
4. Бақылау сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.
5. Зертханалық жұмысты қорғау.
Бақылау сұрақтары:
1. Компьютерлік вирус дегеніміз не?
2. Компьютерлік вирустардың таптастырылуы.
3. Трояндық бағдарламалар мен басқа да зиянды бағдарламалар дегеніміз не?
4. Орындалатын бағдарламаларды зақымдау тәсілдері?
5. Пакеттік файлдарды зақымдау тәсілдері?
6. Жүктемелі вирустар дегеніміз не?
7. Полиморфтік вирустар дегеніміз не?
8. Стелс-вирустар деп қандай вирустарды айтады?
9. Сіздерге белгілі антивирустік бағдарламалардың қасиеттері мен кемшіліктері?
Ұсынылатын әдебиеттер [1], [2], [6],[7]
СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1], [2], [7]
1. Компьютерлік вирустардың өмір сүру ортасы бойынша таптастырылуы.
2. Компьютерлік вирустардың зақымдау тәсілдері бойынша таптастырылуы.
3. Компьютерлік вирустардың деструктивті мүмкіндіктері бойынша таптастырылуы.
4. Компьютерлік вирустардың жұмыс алгоритмі бойынша таптастырылуы.
№2 зертханалық жұмыс Парольдік қорғаныс (8 сағат)
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Зертханалық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқауларды оқып-үйрену.
2. Дербес тапсырманы нұсқаға сай орындау:
Нұсқа
Тақырыптама
1.
Авторлық Этикетка + пароль
2.
Шектеулі қолданыс
жазбаның қорғанысы
оқудың қорғанысы
көшіріп алудан қорғау
3.
Сүйемелдеудің қорғанысы: айналымдарды тіркеу.
4.
Машиналық тілмен қорғау + Авторлық этикетка
5.
Сигналды жарықтар.
6.
Дыбыстық сүйемелдеу.
7.
Енуге рұқсатты бақылауды ұйымдастыру.
8.
Иелері және БҚ қорғанысы туралы мәліметтерді басып шығару.
9.
Бағдарламаларды рұқсат етілмеген енуден қорғау. Парольді қорғаныс.
10.
Бағдарламаларды рұқсат етілмеген енуден қорғау. БҚ-ң кодындағы пароль.
3. Зертханалық жұмысты орындау бойынша есеп беруді электронды түрде құру.
4. Бақылау сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.
5. Зертханалық жұмысты қорғау.
Бақылау сұрақтары:
1. Бағдарламалық қамтамасыз етудің (БҚ) қорғаныс жүйелерінің таптастырылуының принциптері.
2. Орнату әдісі бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы.
3. Қорғаныстың қолданылатын механизмдері бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы.
4. Функциялану принципі бойынша БҚ-ң қорғаныс жүйелерінің таптастырылуы.
5. Ораушы-шифратордың тағайындалуы.
6. Рұқсат етілмеген көшіріп алудан қорғау жүйесі.
7. Рұқсат етілмеген енуден қорғау жүйесі.
8. БҚ-ді компьютерге байлау жүйелері.
9. Бағдарламаның объективті сипаттамаларын шығару.
10. "Туған таңбалар".
11. Сулы белгілер енжар қорғаудың әдісі ретінде.
12. Қорғаныстың психологиялық әдістері.
Ұсынылатын әдебиеттер [1], [2], [6],[7]
СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1, 2, 7]
1. Парольдік жүйе.
2. Парольдерді құру ережелері мен мазмұны.
3. Ақпартты бұзу әдісіне түсініктеме беру.
4. Пайдаланушылардың идентификациясы мен аутентификациясы.
№3 зертханалық жұмыс Криптография (12 сағат)
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Зертханалық жұмысқа арналған әдістемелік нұсқауларды оқып-үйрену.
2. Дербес тапсырманы нұсқаға сай орындау:
№
Тапсырма
1.
Жай апарып қоюмен шифрлеу.
Монофоникалық апарып қоюмен шифрлеу.
2.
Жай полиалфавиттік апарып қоюмен шифрлеу.
Жай ауыстырып қою әдісімен шифрлеу.
3.
Гамильтонның маршруты бойынша ауыстырып қоюмен шифрлеу.
Гаммалау әдісімен шифрлеу.
4.
Монофоникалық апарып қоюмен шифрлеу.
Аналитикалық айналымдармен шифрлеу.
5.
Полибий квадратының көмегімен шифрлеу.
Кесте бойынша қиындатылған ауыстырып қоюмен шифрлеу.
6.
Бьюфорд квадратының көмегімен шифрлеу.
Гамильтонның маршруты бойынша ауыстырып қоюмен шифрлеу.
7.
Аналитикалық айналымдармен шифрлеу .
Вижинер кестесі бойынша шифрлеу.
8.
Цезарьдің шифрлеуі.
Аддитивті әдіспен шифрлеу.
9.
Хилл жүйесі бойынша шифрлеу.
Жай ауыстырып қою әдісімен шифрлеу.
10.
Монофоникалық апарып қоюмен шифрлеу.
Комбинациялық әдіспен шифрлеу.
3. Зертханалық жұмысты орындау бойынша есеп беруді электронды түрде құру.
4. Бақылау сұрақтарына жауап беру, жауаптарды есеп беруде орналастыру.
5. Зертханалық жұмысты қорғау.
Бақылау сұрақтары:
1. Симметриялық криптоалгоритмдер дегеніміз не?
2. Симметриялық криптоалгоритмдердің таптастырылуы.
3. Шифрлеу үшін қолданылатын ауыстырулардың қандай түрлерін білесіздер?
4. Шифрлеу үшін қолданылатын ауыстырып қоюдың қандай түрлерін білесіздер?
5. Ақпаратты гаммалау әдісімен шифрлеу қалай түсіндіріледі?
6. Криптожүйеде кілт деп нені айтады?
7. Бір реттік блокнот.
8. Жүйенің криптоберіктігі дегеніміз не?
9. Кілтті қолданудың ережелері.
Ұсынылатын әдебиеттер [1], [2], [6],[7]
9. СОӨЖ сабақтарға әдістемелік нұсқаулар.
СОДЖ тақырыбының атауы
Сабақтың мақсаты
Сабақты өткізу түрі
Тапсырманың мазмұны
Ұсынылатын әдебиеттер
1
2
3
4
5
Тақырып 1. Компьютерлік жүйелердің қауіпсіздігін бағалау критериялары. АҚШ-ң Қызғылт кітабы.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр. 7-10]
[2 стр. 3-10]
Тақырып 2. Рұқсат етілмеген енуден қорғау
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Есептерді шешу
Тапсырма 1,2
[1 стр.17-23]
[2 стр. 3-10]
Тақырып 3. Қауіп-қатерге қарсы әрекет шаралары
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.10-23]
[2 стр. 28-32]
Тақырып 4. Идентификация және аутентификация.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Есептерді шешу
Тапсырма 3-4
[1 стр.23-31]
[2 стр. 33-39]
Тақырып 5. Криптографияның қазіргі қосымшалары
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Есептерді шешу
Тапсырма 5-6
[1 стр.31-42]
[3 стр. 10-14]
Тақырып 6. Автоматтандырылған жүйелер және олардағы қорғаныс түрлері.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.46-51]
[3 стр. 15-20]
Тақырып 7. Көшіріп алудан қорғаныс.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.51-89]
[3 стр. 3-9, 25-28]
Тақырып 8. Тексерушілерден қорғаныс
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.101-111]
[4 стр.20-25]
Тақырып 9. Техникалық каналдар бойынша ақпарттың қорғанысы.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.119-126]
Тақырып 10. Вирустар. Антивирустік бағдарламалар.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1 стр.130-149]
[6 стр.39-48]
Тақырып 11. Коллективті пайдаланудың локальді жүйелері. Жүйеге енудің каналдары.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1] стр. 172-175.
Тақырып 12. Интернеттегі қорғаныс. Қорғаныс жүйелерін құру принциптері.
Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету
Әңгімелесу
Қойылған сұрақтарға жауап беру
[1] стр. 106-109
10. СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР.
СӨЖ – дидактикалық тапсырмаларды өз бетімен орындауға, танымдық қабілетті арттыруға және белгілі бір ғылым саласысына байланысты білімін толықтыруға негізделген оқу процесінің ерекше бір түрі.
СӨЖ шығармашылық белсендікті, логикалық ойлауды дамытуды қамтамасыз ететін практикалық тапсырмаларды жүзеге асырумен байланысты болып табылады.
СӨЖ оқытушының қатысуымен (СОБӨЖ) аудиториядан тыс және оқытушысыз аудиториядан тыс (СӨЖ) сабақтардан тұрады.
№1-6 СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1], [2], [7]
1. Криптография, криптология, криптоанализ ұғымдарына анықтама беру.
2. Шифрдің беріктігі мен тереңдігіне анықтама беру.
3. Ақпаратты криптографиялық жабу тәсілдерінің таптастырылуын білу.
4. Шифрлеуге арналған ауыстыру тәсілдерін оқып-үйрену.
№ 7-12СӨЖ тапсырмасы (3,4 тақырыптар) [1, 2, 7]
1. Парольдік жүйе.
2.Парольді құру ережелері және құрамы.
3. Ақпараттарды ену әдісіне шолу беру..
4. Қолданушының идентификация және аутентификациясы.
№13-18 СӨЖ тапсырмалары[1, 2, 3, 4, 7]
1. Криптография, криптология, криптоанализ түсініктерін анықтау.
2. Шифрдің тұрақтылқ пен еңбек сіңіруіне анықтама беру.
3. Ақпаратты криптографиялық жабу әдістерінің классификациясын білу.
4. Шифрлеуді ңорын ауыстыру әдістерін оқып білу
№19-24 СӨЖ тапсырмалары [1, 2, 3, 4, 7]
1. Екікілтті шифрлеу жүйелер әдістерін оқу.
2. Арқа қоржының жинау әдісі арқылы шифрлеу бағдарламасын жазу.
3. Дәрежеге шығару арқылы шифрлеу бағдарламасын жазу .
№25-30 СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1, 2, 3, 4, 7]
1. DES шифрлеуінің стандартын оқып-үйрену.
2. RSA шифрлеуінің стандартын оқып-үйрену.
№31- 40 СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1, 2, 3, 4, 7]
1. Компьютерлік вирус дегеніміз?
2. Компьютерлік вирустардың өмірлік айналымының кезеңдері.
3. Компьютерлік вирустардың өмір сүру ортасы бойынша таптастырылуы.
4. Компьютерлік вирустардың зақымдау тәсілі бойынша таптастырылуы.
5. Компьютерлік вирустардың деструктивті мүмкіндіктері бойынша таптастырылуы.
6. Компьютерлік вирустардың жұмыс алгоритмі бойынша таптастырылуы.
7. Жүктемелі вирустар. Функциялану алгоритмі.
8. Файлдық вирустар. Функциялану алгоритмі.
9. Макро-вирустар. Функциялану алгоритмі.
10. Резиденттік вирустар. Функциялану алгоритмі.
№41-45 СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары [1, 2, 3, 4, 7]
1. Көшіріп алудан қорғау әдістерін оқып-үйрену.
2. Тексерушіні қорғау әдістерін оқып-үйрену.
3. Компьютерлік желілерде ақпаратты қорғау әдістерін білу.
11. Реферат , курстық жұмыс, жоба, презентациялардың деректер қоймасы
12. Бақылау және жеке жұмысты жазуға техникалық талаптар
1. Бақылау жұмысын, титульдық бетін жұмыс құрылымын безендіру
Жұмыс көлемі- баспа мәтіндік 20 бет шамасында. Басапға шығару параметрлері: шрифт TNR, 12 кегль, 1,5 интервал, әр бетте сілтеме, нөмірлеу беттің соңында қойылады.
Әдебиеттер тізімі жұмыс соңында жазылады. Список литературы – в конце работы. Құрылымдық компоненттер (тізбекті ретпен): мазмұны, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
2. Кіріспе
Кіріспе бақылау жұмысының негізгі мазмұнын сипаттап тұруы қажет. (көлемі – 0,5 – 1,5 бет). Онда тақырыптың өзектілігі негізделіп, сұрақ бойынша әртүрлі көзқарастар келтіріліп және мазмұны негізгі бөлімде қарастырылатын негізгі тақырыптар көрсетіледі.
3. Негізгі бөліммен жұмыс
Бақылаудың негізгі бөлімімен жұмыс жасау үщін бақылау жұмысн жазуға берілген әдістемелік нұсқауды зейін сала оқып шығу қажет.
4. Қорытындымен жұмыс
Қорытындыда жасаған жұмысты қорытындылап, алынған нәтижелерді талдау қажет. В Қорытынды көлемі- 0,5 – 1 бет.
13. Электрондық кітапхана – курс тақырыбы бойынша электрондық кітаптар, электрондық кітапхана сайтына сілтеу, ақпаратпен жұмыс жасаудың электрондық кітаптары, мысалы, элетрондық почтамен, Интернеттен ақпарат іздеу т.б.
http:www.rmeb.kr
http:www.iisel-bib
14. Студенттің оқытушымен және басқа студенттермен бірігіп жұмыс жасау құралдары (электрондық почта, телеконференция(форум), чат)
luna2505@mail
saya__86@mail
platon.wksu
www.wksu
15. Неғұрлым жиі қойылатын сұрақтар және олардың Web-сайтта орналасқан жауаптары
16. Қорытынды емтихан сұрақтары.
Оқу материалын ойдағыдай меңгеру үшін тақырып соңындағы білімді өзіндік тексеру сұрақтарына жауап дайындау керек.
Емтиханға дайындық сұрақтары.
1. Қауіптердің түрі.
2. Қауіптердің пайда болу өзгешелігі.
3. Рұқсатсыз (санкциясыз) информацияға қатынау (қол жеткізу) арналарының кластары.
4. Қауіптердің пайда болу көздері.
5. Информация бүтіндігінің бұзылу себептері.
6. Потенциалды мүмкін болатын қаскүнемдік әрекеттер.
7. Информацияның қорғалу класын анықтау.
8. Информацияны қорғау талаптарын анықтау.
9. Автоматтандырылған жүйені жіктеу.
10. Информацияны қорғаудың талап етілген деңгейіне ықпал жасайтын факторларды анықтау.
11. Информацияны қорғау әдістерін және құрал-жабдықтарын таңдап алу немесе жетілдіру.
12. Информацияны қорғау жүйелерінің архитектурасын құру.
13. Қорғанылу деңгейінің арттырылу жолдарын көрсету (беру).
Аралық және қорытынды емтихан аттестация (емтихан) модулі бойынша бақылау жасау үшін сұрақтар
Қолданушыға нұсқау
Емтихан тестілеу формасы бойынша жүргізіледі. Емтихан бойынша максимал баға 100% (ұпай). Қорытынды баға рейтинг және емтихан нәтижесі бойынша ұпай санымен анықталады. Тест мазмұны (сұрақтары) дәріс және СӨЖ материалдары бойынша сұрақтармен сәйкес келеді. Әр тестте сұрақтың нұсқасы беріледі, одан бір дұрыс жауапты таңдау керек.
Қорытынды тесттер.
Өз білімін тексеру үшін тестілік тапсырмалар
Вопрос №1
Ж‰ргізілетін статистика аспектілерініњ бірі- б±л корпоративті аќпарат ќауіпсіздігін оќшаулату м‰мкіндігі, себебі олардыњ кµп бµлігі НСД ќаупімен байланысты ... шыѓады
ќызметкерлердіњ енуініњ шектеулерінен
ќазіргі аќпараттыќ ж‰йелердіњ иерархия дењгейінен
компания ќызметкерлерініњ µздерінен
ќажетсіз софт
жалпы ж‰йелік ќ±ралдардыњ дењгейінен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №2
Ќауіпсіздік ќауіпі т‰сінігімен ±ѓынылады
Алгоритмдеу
Кµшірме алуѓа єкелетін єрекет
Ќажетсіз софт
Шифрлау
Ќиратуѓа жєне НДС аќпаратќа єкелетін єрекет
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №3
Ќазіргі криптографияныњ негізін салушы:
Билл Гейтс
Кирхгоф
Дирфи жєне Хелман
Едвард корд
Вернар жєне Кодд
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №4
Кµрінбейтін сандыќ сулы тањбалар (ССТ) ќандай арнайы ќ±рылѓылармен талданады?
Стегокодер
Стегодетектор
Декодер
Прекодер
Маршрутизатор
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №5
Мєліметтерді аутентификациялау ‰шін ќандай ќ±ралдар ќолданылады?
Видеожазба ќ±ралы
Аудиожазба ќ±ралы
Авторизациялау ќ±ралы
Кµшіру ќ±ралы
Сандыќ ќолтањба ќ±ралы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №6
Сандыќ ќолтањбаныњ кемшілігі неде?
¤шіруге болмайды
Ол мєліметтерді б±рмалайды
Алдын-ала єсерлерге т±раќты емес
Оныњ куєланѓан хатынынан оњай µшіруге болады
Ќолдануда ќажетсіз
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №7
Сандыќ бейнелер нені ±сынады?
Суреттер
Бекітілген матрицаны
Физикалыќ матрицаны
Математикалыќ матрицаны
Пиксельдер матрицасын
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №8
Стенографиялыќ кілттіњ функциясы:
Мєліметтерді шифрлайды
Мєліметтерді модификациялайды
Шифрлау
Контейнердегі мєліметтер орнын жасырады
Контейнердегі мєліметтер орнын табады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №9
Аќпараттыќ ресурстарды б±рмалауѓа, ќиратуѓа немесе зањсыз ќолдануѓа єкелетін єрекет немесе оќиѓа
Мєліметтер кµшірмесін жасау
Аќпарат ќауіпсіздігініњ ќатері
Физикалыќ жою
Аќпаратты ќорѓау
Аќпаратты ќорѓау ж‰йесін жобалау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №10
Зањсыз енудіњ минимумѓа келтірілетін м‰мкіндігі кезінде ќорѓалатын аќпаратты беру жєне саќтау автоматтандырылѓан µњдеу шартымен ќ±рылатын аќпаратты саќтау єдісі-...
Регламенттеу
Ниет
Мєжб‰р ету
Жасыру
Ќ±ралдар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №11
Ќандай шабуылдар ССТ-ны µшіруге баѓытталмайды, біраќ оны кењістіктік жєне уаќыттыќ б±рмалауымен µзгертеді?
Оперативті
Ќолданылатын хаттамаѓа ќарсы шабуыл
Геометриялыќ
Криптографиялыќ
Мозаикалыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №12
ССТ (санды сулы тањбалар) типтері
ж±мсаќ
Робастты (±ялшаќты), мортты
Ќатты, ж±мсаќ
Робастты (±ялшаќты), морт жєне жартылай мортты
Мортты, жартылай мортты
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №13
Шекара саясатыныњ ену ресурсыныњ ж‰зеге асыру ќ±пия мєліметтерді µњдеу кезінде негізді болып табылады ...
Ќорѓау ќ±ралдары
Енуді басќарудыњ мандаттыќ механизмі
Енуді басќарудыњ дискрециялыќ механизмі
Талаптарды орындаумен
ДЌБЖ басќару
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №14
Субьектініњ обьектіге енудіњ шешу ќ±ќыѓыныњ элементтері болып ену матрицасымен ... ... .ену ќ±ќыѓы кезінде тапсырылады
ДЌБЖ басќару
Талаптарды орындау
Дискрециялыќ модель
Оперативті модель
Мандатты модель
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №15
... ... .. кезінде єр субьектіге жєне єр обьектіге арнайы классификациялыќ белгілер сєйкестігі ќойылады
Талаптарды орындау
Енуді басќарудыњ мандаттыќ механизмі
Енуді басќарудыњ дискрециялыќ механизмі
ДЌБЖ орындау
Оперативті басќару
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №16
Енуді басќару жєне ќадаѓалаудыњ µзі ... кезінде судбект жєне обьектілердіњ классификациялыќ белгілерді тиісті иерархия орнын кµрсететін салыстыру жолымен орындалады
ДЌБЖ басќаруымен
Оперативті басќарумен
Мандаттыќ механизм
Дискрециондыќ механизм
Талаптарды орындауымен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №17
Субьект обьектіге ену р±ќсатын алу ‰шін оныњ ... дењгейі ... обьекті дењгейінен тµмен болмауы тиіс
Жедел ќимыл
Ќол жетімділік
Ќ±пиялылыќ
¤кілеттілік
Жасырын
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №18
Ж‰йені ќорѓау талаптарын орындау ‰шін НСД-дан аќпаратты ќорѓау ж‰йесі ќ±ралдарыныњ программалыќ т±тастыѓы, сонымен бірге программалыќ ортаныњ т±йыќтыѓы ќамтылуын... ќамтамасыз етеді
Енуді басќару
Ќолданушылардыњ енуіне м‰мкіндіктіњ болмауы
Программалыќ вирустар
Программалыќ ќ±ралдардыњ т±тастыѓы бойынша шаралар µткізу
Аќпаратќа НСД-ны алуѓа баѓытталѓан ќолданушылардыњ б‰ркеме єрекеттеріне ќарсы м‰мкіндіктер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №19
Windows операциялыќ ж‰йесініњ ќорѓау механизмін ќараѓанда ... тапсырма туындайды
Ену ќ±ќыѓына шектеулер
Идентификация жєне аутентификация
Шектеудіњ толыќтыѓына талаптарды тапсыру жєне аныќтау
Оќиѓаларды тіркеу
Программалыќ вирустар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №20
Кепілденілген аќпаратты ќорѓау ... концепциясын ќабылдаѓан кезде ж‰зеге асыруѓа болады
Єкімдік етудіњ толыќ орталыќтандырылѓан сызбалары
Аќпаратты ќорѓау ж‰йесін т±рѓызу
Ќорѓаудыњ ќосымша механизмін т±рѓызу
Формальданѓан талаптарды орындау
Программалыќ вирустар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №21
Файл операциялыќ ж‰йесі ‰шін шектеу концепциясы ... каталогтан гµрі басымдыраќ
Unix
OS2
FreeBSD
Windows
MS DOS
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №22
Барлыќ ќосылатын ж‰йелік процесстер ... операциялыќ ж‰йе ќорѓалатын ресурстары ‰шін шексіз енуіне м‰мкіндігі бар
FreeBSD
OS2
MS DOS
Unix
Windows
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №23
Windows операциялыќ ж‰йесінде программалыќ ортаныњ т±йыќтыѓын ќамтамасыз ету ...
Программалыќ вирустар
м‰мкін жартылай
М‰мкін емес
М‰мкін
М‰мкін жарты
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №24
Windows операциялыќ ж‰йесінде процесстерді іске ќосуѓа р±ќсат ету тізімі жєне берілген каталогтар ішінде ќолданушыдардыњ программаларды іске ќосуына р±ќсат етуін ... ќамтамасыз етеді
Программалыќ ортаныњ т±йыќтыќ механизмімен
Єкімдік етудіњ орталыќтандырылѓан сызбалары
Енудіњ дискерциялыќ моделімен
Енудіњ мандыттыќ моделімен
Программалыќ вирустар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №25
Windows операциялыќ ж‰йесінде ќорѓау механизмі ќолданушы мєліметтерініњ файлдарын ќадаѓалау жєне іске ќосудыњ алдында программа т±тастыѓын ќадаѓалау тапсырмасын ...
Шешеді
Программалыќ вирустар
Єр кезде шешпейді
Жартылай шешеді
Шешпейді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №26
Ќорѓау ж‰йесініњ сенміділігі дегеніміз не?
Б±л ќаск‰немдердіњ аќпаратќа НСД каналыныныњ табу ќасиеті
Б±л программалыќ ќ±ралдар
Б±л тапсырылѓан уаќыт мерзімінде НСД-дан компьютерлік аќпаратты ќорѓауды ќматамасыз етудіњ ќ±рамы
Б±л аќпаратќа НСД каналын табу шартындаѓы µз функциясын ќамтамасыз етудіњ ќабілеті
Б±л ќабілеттер уаќыт бірлігі аќпаратќа НСД каналы ж‰йесінде ашу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №27
Тоќтамаушылыќ- б±л ...
Ќаск‰немдердіњ аќпаратќа НСД каналыныныњ табу ќасиеті
Программалыќ ќ±ралдар
Уаќыт бірлігі аќпаратќа НСД каналы ж‰йесінде ашу
Ќорѓау ж‰йесініњ ќабілеттілігі аќпаратќа НСД каналыныњ табылуы шартындаѓы µз функцияларын ќамтамасыз ету
Тапсырылѓан уаќыт мерзімінде НСД-дан компьютерлік аќпаратты ќорѓауды ќматамасыз етудіњ ќ±рамы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №28
Ќандай ж‰йені ќорѓаудыњ эксплуатациялау аралыѓы істен шыѓу ќарќындыѓына єсер етеді?
Программалыќ
Эксплуатациялыќ
Т±раќты
Уаќытша
Аралыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №29
Ќандай уаќыт аралыѓы ќайта ќалпына келтіру уаќыты деп аталады?
Бірлік уаќытында ќабыл алмаудыњ орташа саны
Ќорѓау ж‰йесінде іскер уаќыт еншісі
Ќысќа мерзімді аралыќ
Аќпаратќа НСД каналын табудыњ ќорѓау ж‰йесінде аќаудыњ пйда болуынан кейін шеттететін уаќыт аралыѓы
Екі ќабыл алмаудыњ арасындаѓы орташа уаќы аралыѓы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №30
Тєуекел деген не?
Б±л ќаск‰немдердіњ аќпаратќа НСД жалпы аѓын ќарќыны
Аќпараттарды жоѓалту
Б±л б±зудыњ аѓын ќарќындары
Б±л ќорѓану ќатерінен потенциалдыќ жоѓалтулар
Б±зулардыњ шыѓын коэффициенттері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №31
Белгілі (тањдалмаѓан) ашыќ мєтін негізінде шабуыл нені білдіреді?
Ќарсылас ќажетті кілт санымен ашыќ мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсылаќа сол бір k кілтінде шифрланѓан n шифрмєтіні, сонымен бірге оѓан сєйкес ашыќ мєтіндерде белгілі
Ќарсылаќа k єр т‰рлі кілтінде шифрланѓан n шифрмєтіні белгілі
Ќарсылас шифрмєтін хаттамамасын біледі
Ќарсылас ќажетті шифрлау санын жєне оѓан сєйкес мєтіндерді алуы м‰мкін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №32
Тањдалѓан ашыќ мєтін негізіндегі шабуыл, яѓни б±л ...
Ќарсылас ќажетті кілт санымен ашыќ мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсыласќа сол бір k кілтінде шифрланѓан n шифрмєтіндері белгілі
Ќарсылас шифрмєтіндерін біледі
Ќарсылас ќажетті шифрлау санын жєне оѓан сєйкес мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсылас ќажетті ашыќ мєтіндер санын жєне оѓан сєйкес шифрлауларды алуы м‰мкін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №33
Тањдалѓан шифрмєтін негізінде шабуыл, б±л ...
Ќарсылас ќажетті шифрлау санын жєне оѓан сєйкес ашыќ мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсылаќа k єр т‰рлі кілтінде шифрланѓан n шифрмєтіні белгілі
Ќарсылас шифрмєтіндерін біледі
Ќарсылас ќажетті шифрлау санын жєне оѓан сєйкес мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсыласќа сол бір k кілтінде шифрланѓан n шифрмєтіндері белгілі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №34
Тањдалѓан мєтін негізінде шабуыл, б±л ...
Ќарсылас шабуыл ќ±алдарын тањдады
Ќарсылас екі жаќтан криптож‰йені шабуылдауы, демек шифрлауды тањдап, оларды дешифрлауы, сонымен бірге ашыќ мєтіндерді тањдап оларды шифрлауы м‰мкін
Ќарсылас ќажетті кілт санын жєне ашыќ мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсылас ќажетті шифрлау санын жєне оѓан сєйкес ашыќ мєтіндерді тањдауы м‰мкін
Ќарсылас ќажетті ашыќ мєтіндерді жєне оѓан сєйкес шифрлауды тањдауы м‰мкін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №35
Аќпараттыњ т±тастыѓыныњ б±зылуы- ...
Зањды алушы хабарламаны б±рмалау ќатынасын енгізуді таба алмайды
Шифрланѓан мєліметті ашу
Ќ±пия хабарламаларѓа µзгерістер енгізу
Программалыќ вирустар
Жіберілген хабарламаныњ дешифрлануы немесе оныњ мєні туралы аќпарат алу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №36
Электронды купюра ... т±рады
Номинал, купюра нµмірі, банк-эмитентініњ ќолы
Банктіњ сандыќ ќолы жєне купюра иесініњ ќолы
Сулы тањбалар
Банктегі есеп, ќаржылай ќ±ралдардыњ саны
Номинал, банктегі есеп
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №37
Электронды ќолтањба купюраны жалѓаннан сенімді ќорѓайды, біраќ ...
Ќаржылардыњ бар болйын кµрсетпейді
Ќ±ралды аќшаѓа айналдырмайды
Кµшірме алудан м‰лде ќорѓамайды
Купюра иесін ауыстыруѓа бермейді
Купюра кодын алу м‰мкін емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №38
Электронды аќшаны жасаушы болып ... табылады
Д. Шаум
Е. Кодд
А. Стругацкий
Б. Элспас
У. Диффи
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №39
Криптоталдау жаѓынан шабуыл дењгейі симметриялыќ криптож‰йеде ... ажыратылады
6
4
7
8
5
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №40
Ќосымша ќорѓау механизмі ... ќарсы єрекет кµрсетуі тиіс
Компьютерлік техниканы б±зу
Ќаск‰немдерге
Программалыќ вируспен
Ж‰йелерді ж‰ктеуге ќосымша ќорѓау механизмдерінсіз
Аќпаратты жоѓалту
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №41
Ќосымша ќорѓау механизмі ... маќсатымен ќолданылуы тиіс
Мєліметтерді ќорѓау бойынша талаптарды ќанаѓаттандыру
Мєліметтерді ќорѓау тапсырмасыныњ шењберін кењейту
ОЖ зањсыз ж‰ктеулерден ќорѓау ќасиеттерін к‰шейту
Программалыќ вирустардан ќорѓау
ОЖ ќосымшасын жєне дравйверлерін ж‰ктеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №42
Оларды ж‰зеге асрыу бойынша каупі ... бµлінеді
Єдістемелік жєне программалыќ
¦йымдастыру жєне техникалыќ
Программалыќ жєне ж‰йелік
Аныќ жєне б‰ркеме
Физикалыќ жєне программалыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №43
Аныќ ќауіптер ... байланысты
Ќорѓау ж‰йесініњ наќты б±зуымен
Ќорѓау ж‰йесіне шабуыл
¦йымдастыру шараларыныњ жоќтыѓынан
Ќорѓау ж‰йесініњ к‰йлері жєне ж‰зеге асырылуы д±рыс емес
Ќорѓау механизмін ќайта к‰йге келтіру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №44
Ќаск‰немдердіњ м‰мкін шабуылдарына ќарсы єрекетті талап ететін ... ќаупі
Б‰ркеме
Белсенді
Пассивті
Аныќ
Ж‰йелік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №45
Ќорѓау обьектісіне келесілері жатуы м‰мкін:
Локальды жєне желілік ресурстар; ж‰йелік жєне ќосымша программалыќ ќамтудыњ к‰йі
Ѓимараттар; ќ±рылыстар
Файлдар; желілік ресурстар; ќосымшалар
Аќпараттыќ жєне басќа да ресурстар; программалыќ ќ±ралдар; программалыќ ќамтуды ќамтамасыз ету; аппараттыќ ќ±ралдар
Ќ±рал-жабдыќтар; ж‰йелік жєне ќосымша программалыќ ќамту; ќосымшалар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №46
Ќорѓалатын обьектініњ аќпараттыќ ресурстарына:
Локальды жєне желілік ресурстар
ж‰йелік жєне ќосымша программалыќ ќамту
Файлдар жєне ќосымшалар
мєліметтер
Ќорѓау ж‰йесініњ к‰йі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №47
ќорѓалатын обьектініњ программалыќ ќ±ралдарына:
Ќорѓау ж‰йесініњ ќосымшалары
ДЌБЖ жєне ќосымшалар
ж‰йелік жєне ќосымша программалыќ ќамту; ќорѓау ж‰йесініњ программалыќ ќамтылауы
Мєліметтер
файлдар жєне динамикалыќ кітапханалар; ќосымшалар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №48
Ќорѓалатын обьектініњ программалыќ ќамтылудыњ к‰йі:
Ќосымшалар жєне операциялыќ ж‰йе
Ж‰йелік жєне ќосымша ПЌ к‰йі; ПЌ ќорѓау ж‰йесініњ к‰йі
Файлдар жєне динамикалыќ кітапханалар; операциялыќ ж‰йеніњ к‰йі
Операциялыќ ж‰йе жєне ПЌ ќорѓау ж‰йесі
Белгілер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №49
Ќорѓалатын обьектініњ ж‰йелік жєне ќосымша программалыќ ќамтылудыњ к‰йіне:
Операциялыќ ж‰йеніњ реестрі; операциялыќ ж‰йемен ќосымшалардыњ к‰йлері; BIOS к‰йі
BIOS к‰йі
Ќосымшамен ќорѓау ж‰йесініњ к‰йі
Файлдар жєне динамикалыќ кітапханалар
ПЌ белгілері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №50
Ќорѓалатын обьектініњ аппараттыќ ќ±ралдарына:
Ќорѓау ќ±ралдары
Обьектініњ жєне ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рал-жабдыќтары
Негізгі жєне ќосымша ќ±рал-жабдыќтар
Компьютерлер жєне оргтехникасы
Локальды жєне желілік ќ±ралдар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №51
... ќорѓалатын обьекті ресурстарына ќолданушылардыњ енуіне шектелген сызбасын, сонымен бірге ќорѓау ж‰йесініњ єкімдік етудіњ саясатын ж‰зеге асырады
Аќпараттыќ ќауіпсіздік
Кєсіпорын
Ќ±рал
Енуді басќару дењгейімен
Єкімгер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №52
Т±тастыќты ќадаѓалау тапсырмасыныњ м‰мкіндігі ... болжайды
Ж‰йені басќылау
Ќорѓалатын обьектініњ программалыќ ќамсыздандыруын тексеру
Аќпаратќа зањсыз ену
Ќарсыластыњ енуін бодырмау
Ж‰йеніњ ќателіктерін баќылау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №53
Т±тастыќ ќадаѓалауыныњ механизмі ... т±рады
Программалыќ ќамтамасызды баќылайды
Ќорѓау ж‰йесініњ айќын ж‰йесін баќылайды
Тек б‰ркеме шабуылыныњ фактін жєне салдарын бекітеді
Ќарсыластыњ енуін болдырмайды
Мєліметтерді ќорѓаудыњ єкімдік етудін баќылау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №54
Ќорѓау ж‰йесініњ ќадаѓалау механизмін ж‰зеге асыру кезінде ... аныќ жєне б‰ркеме ќаупі болуы тиіс
Іздестіруге жєрдемдесу
Ќорѓау
Белсенді ќатысу
Ќарсы єрекет
Шаралар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №55
Ќолданушылардыњ авторизация дењгейі жєне енуді басќару ... таспырманы шешуді ќамтамасыз ету ќажет
Ќолданушылардыњ ресурсќа ену шектеулері
Ќолданушылардыњ ресурсќа ену шектеулігініњ толыќтыѓы жєне т‰зетуліктері
Ж‰йеге ену ‰шін ќолданушыларѓа парольді беру
Ќолданушылардыњ регламенттенуі
Мєліметтерді ќорѓау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №56
Ќорѓау ж‰йесініњ клиенттік бµлігі ... ќамтамасыз етеді
Ќолданушылар єрекетін тіркеу
Обьектідегі ќорѓау механизмін ж‰зеге асыру
Программалыќ ќматасыздандыруды ќолдау
Ќорѓау механизмініњ процессін баќылау
Мєліметтердіњ саќталуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №57
... ќорѓау ж‰йесі обьектідегі ќорѓау механизмін ж‰зеге асыруды ќамтамасыз етеді
Єкімгер
Ќолданушы
Клиенттік бµлігі
Серверлік бµлігі
Локальді менеджер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №58
Ќорѓау ж‰йесініњ клиенттік бµлігі ... ќамтамасыз етеді
Ќорѓау механизмі процессін баќылау
Ќолданушылар єрекетін тіркеу
Обьектіні баќылау
Ж‰йелік ж‰рналдарды ќ±ру жєне оларды локальды консольда кµрсету
Программалыќ ќамтамасыздандырауды сєйкес т‰рде ќолдау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №59
... локальды ж±мыс станцияларында жєне ЛЕЖ аќпараттыќ серверлерінде ќолданушылар єрекетін тіркеу жєне ќадаѓаланатын тексерулерді ж‰ргіузге ќолданылады
Клиенттік бµлігі
Ќорѓау ж‰йесі
Интерфейсті модуль
Серверлік бµлігі
Локальды мєліметтер базасын басќарудыњ модулі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №60
... локальды ж‰йелі кжурналдарды алдын-ала µњдеу жєне жинау, орталыќ мєліметтер базасы жєне єкімгерден сигналдардыњ синхронизациясы негізінде ЛБМ ќауіпсіздік єкімгерін ќ±руды ќамтамасыз етеді
Ќорѓау ж‰йесініњ клиенттік бµлігі
Ќорѓау ж‰йесініњ серверлік бµлігі
Ќауіпсіздік модулі
Локальды мєліметтер базасын басќару модулі
Интерфейстік бµлігі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №61
...- б‰ркемелі кодтау (шифрлау) жєне басќару сигналдарын жіберу, локальды жєне алыстатылѓн модульдер арасындаѓы сигналдар синхронизациясын ќамтамасыз ететін программалыќ модуль
Ќорѓаныс модулі
Желілік ішкі ж‰йе
Желілік менеджер
Интерфейстік ж‰йе
Желілік агент
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №62
Желілік агент- б‰ркемелі кодтау (шифрлау) жєне басќару сигналдарын жіберу, локальды жєне алыстатылѓн модульдер арасындаѓы сигналдар синхронизациясын ќамтамасыз ететін ...
Программалыќ модуль
Єкімгер
Желілік менеджер
Программа
Элемент
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №63
ОБМ жєне ЛБМ арасында берілетін сигналдардыњ мультиплексирлеудемультиплексирлеу агентіне ќосымшаны ... ќамтамасыз етеді
Желілік агент
Желілік ішкі ж‰йе
Программалыќ модуль
Желілік менеджер
Интерфейстік модуль
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №64
... оныњ серверлік бµлігімен ќосылѓанда ќорѓау ж‰йесініњ клиенттік бµлігін сеанстыќ авторизаицялауды ж‰зеге асырады
Желілік агент
Желілік ішкі ж‰йе
Интерфейстік модуль
Программа
Желілік менеджер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №65
... алыстатылѓан станция консолініњ эмуляциясын басќару сигналдарын жіберумен жєне кері байланыстыњ агент-элемент-менеджер желілік интерфейсін ќамтамасыз етеді
Программалыќ модуль
Интерфейсті модуль
Желілік агент
Желілік менеджер
Желілік ішкі ж‰йе
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №66
...ЛБМ жєне ОБМ мєліметтерін синхронизациялау жєне саќтау, сонымен бірге ЛЕЖ ресурстарын ќоладанушылардыњ есептік мєліметтерін инициализациялауды ќамтамасыз етеді
Программалыќ модуль
Желілік менеджер
ЛБМ басќару модулі
ОБМ модулі
Желілік ішкі ж‰йе
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №67
...ОБМ редактрлеу жєне ќарауды ќауіпсіздік саясатына сєйкес ќамтамасыз етеді
Интерфейстік агент
Желілік менеджер
Желілік агент
Программалыќ модуль
Желілік ішкі ж‰ей
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №68
Орталыќ-таратылѓан сєулет ... арќыды ж‰зеге асады
Ќорѓау хаттамасын ж‰ргізу
ЛЕЖ ќауіпсіздікті басќару концентрациясыныњ т‰йіндері
Єкімдік етудіњ кµпдењгейлі сызбасы
Басќару дењгейін орталыќтандыру
Аралыќ ж‰йені
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №69
Кµпдењгейлі орталыќ-таратылѓан ж‰йе ќадаѓаланатын аќпаратты µњдеу жєне жинау обьектісініњ иерархия дењгейі ...
4
6
7
5
3
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №70
Кµпдењгейлі орталыќ-таратылѓан ж‰йеде алѓашќы концентрация т‰йіні- б±л ...
Концентраторлар ж‰йесі
Тікелей ќорѓалатын ЛЕЖ обьектілері
Сервер ѓимараты
Єкімгер ќауіпсіздігініњ сервері
Єкімгер ќауіпсіздігініњ орны
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №71
..- б±л ЛЕЖ корпоративті желі сегментіндегі ќ±рам т‰йіні
Оперативті т‰йін
Алѓашќы т‰йін
Екінші т‰йін
Ќадаѓаланатын т‰йін
‡шінші т‰йін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №72
.. алѓашќы т‰йін жєне жоѓарѓы дењгейдіњ ќауіпсіздік єкімгерініњ сервері клиент-менеджер сигналдары арасында жєне команда аѓынынбасќаруѓа жауап береді
‡шінші т‰йін
Екінші т‰йін
Алѓашќы т‰йін
Ж‰йелік т‰йін
Ќадаѓаланатын т‰йін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №73
..- б±л иерархияныњ жоѓарѓы дењгейініњ ќауіпсіздік єкімгерініњж±мыс орны
Ќадаѓаланатын т‰йін
ж‰йелік т‰йін
‡шінші т‰йін
Екінші т‰йін
Алѓашќы т‰йін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №74
Тењестіру ... шаќырылѓан
Ќорѓау ж‰йесін баќылау
Идентификация процедурасын баќылау ‰шін
Ќолданушыны белгілеу
Єрбір ќолданушыѓа ќорѓалатын обьектіге оѓан шектелген ену саясатын салыстыру
Ќолданушыны растау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №75
... ќорѓалатын обьектіде оныњ енудіњ шектелген саясатына сєйкес єр ќолданушыѓа салыстыруѓа беріледі
Идентификация
Ќауіпсіздік
Аутентификация
Ќадаѓалау
Авторизация
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №76
... идентификация процедурасын ќадаѓалау ‰шін арналѓан
Паролдік
Ќауіпсіздік
Авторизация
Аутентификация
Идентификация
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №77
Аутентификация ... ‰шін арналѓан
¤з атын енгізу
Мєліметтерді ќорѓау
Атын тексеру
Идентификация процедурасын ќадаѓалау
Ќауіпсіздік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №78
Аутентификкация кезінде ќолданушы ќ±пия сµзді енгізуі тиіс- ...
Ќ±жаттыњ аты
Идентификатор
Ену
Аты
Пароль
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №79
...- б±л идентификация жєне аутентификация процедураларын орындаудыњ бірізділігі
Ќорѓау єдісі
Авторизация
Ќауіпсіздік саясаты
Ќорѓаудыњ толыќтыру механизмі
Ќ±жаттыњ аты
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №80
Ќорѓау ж‰йесі идентификацияныњ тексерілуіне ж‰ктелуі тиіс, демек ... орындауы ќажет
Баќылау
Ќауіпсіздік саясатын
Авторизацияны
Жолды бµгеу
Аутентификацияны
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №81
Ж‰ктеуді ќадаѓалау ... білдіреді
Желілік жєне локальды ресурстарѓа ену
Ќолданушыныњ есептік жазбасын енгізу
Ж‰йеге ену
Ж‰йеге ж‰ктеу, ќосымшаларды ќосу
Ж‰йе ж‰ктеуіне ену, ж‰ктеу тєсілініњ тапсырмасына ену жєне ж‰ктеу режимініњ тапсырмасына ену
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №82
Ж‰йені функционалдауды ќадаѓалау ... білдіреді
Ж‰йеге ж‰ктеу, ќосымшаѓа ж‰ктеу
Ж‰йеге ену, ќосымшаны ќосу
Локальды жєне желілік ресурстарѓа ену
Ж‰йеге ену, ќосымша ќосылуына ену, локальды жєне желілік ресурстарѓа ену
Ж‰йеніњ ж±мыс ќабілеті
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №83
... ж‰йені ќорѓау, ж‰йені ж‰ктеуге ..., ж‰йеге ену, ќолданушыныњ есептік жазбасын жєне ќосымша ќосуын ќамтамасыз етеді
Ж‰ктеуді ќадаѓалау
Басќаруды ќадаѓалау
Ж‰йені тексеру
Функционалдауды ќадаѓалау
Ќ±лыптау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №84
Ќорѓалатын обьектіде екі ќолданушылар тіркеледі-...
Жетекші жєне ќолданушы
Зањды жєне зањсыз ќолданушылар
Ќолданушылар жєне бµтен т±лѓа
Екі ќосымша ќолданушысы
Ќосымша ќолданушы жєне ќауіпсіздік єкімгері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №85
Идентификаторды жєне парольді енгізу тєсілі бойынша классификация:...
Сыртќы тасымалдаушыдан жєне арнайы ќ±рылѓылардан енгізу
Клавиатурадан жєне сыртќы тасымалдаушыдан енгізу
Мєліметтерді енгізу
Клавиатурадан жєне арнайы ќ±рылѓыдан енгізу
Ќатты дискімен сыртќы тасымалдаушылардан енгізу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №86
Сыртќы тасымалдаушыдан идентификаторды енгізу ... ж‰зеге асырылады
Ќатты дискіден жєне арнайы аутентификация ќ±рылѓысынан
Клавиатурадан жєне стандартты ќ±рылѓыдан енгізу
Программалыќ
Арнайы аутентификация ќ±рылѓысынан жєне клавиатурадан
Аутентификацияныњ арнайы ќ±рылѓысы жєне енгізудіњ стандартты ќ±рылѓысымен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №87
Ж‰ктеуді ќадаѓалау маќсатымен ж‰йені ж‰ктеу бастамасынан ќолданушыныњ аутентификациясымен идентификациясыныњ процедурасын орнатылуы м‰мкін, мысалы BIOS кірістірілген ќ±ралдарымен. М±ндай жаѓдайда ж‰йені ж‰ктеу тек ... орындауы м‰мкін.
Программист
Жауапты т±лѓа
Ќауіпсіздік ќызметініњ жетекшісі
Зањды ќолданушы
Ќауіпсіздік єкімгері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №88
Ж‰ктеу режимініњ тапсырмасына ену ... штатты ќ±ралдармен ќадаѓаланады
DOS
WINDOWS
BIOS
OS2
UNIX
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №89
Ж‰ктеу ‰шін Safe Mode режимінде OC Windows NT2000XP ‰шін ќолданушы ќажетті ... µтуі тиіс
Ќадаѓалауды
Идентификацияны
¤лшеуді
Авторизацияны
Аутентификацияны
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №90
Safe Mode режимінде ОС UNIX ‰шін тек ќауіпті режимінде ќолданушы ... зањы ж‰ктелуі тиіс
root
personal
netbios
first
bios
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №91
Ењ ќатерлі ... ќауіп болып табылады
Техникалыќ
Физикалыќ
Программалыќ
Жасырын
Айќын
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №92
... ќауіпке жатады: енгізу кезінде парольды техникалыќ жалдау, парольды ќорѓау механизмініњ модификациясы, ќорѓалатын обьектіде есептік мєліметтерді модификациялау
Механикалыќ
Физикалыќ
Программалыќ
Жасырын
ќолданбалы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №93
Парольды енгізу тєсідерін кµрсетіњіз:
Клавиатурадан жєне ќосымшадан
Программалыќ
Консольды, сыртќы тасымалдаушыларды жєне ќолданушыныњ биометрикалыќ мінездемесін ќолдана отыра
Клавиатурадан жєне сыртќы тасымалдаушылардан
Комбинирленген жєне негізгі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №94
Парольды енгізу ‰шін аќпаратты сыртќы тасымалдаудыњ кемшілігі болып...
Ќолданушыныњ биометрикалыќ мінездемесін ќолдану
Ќаск‰немніњ оны ±рлауыныњ потенциалды ќаупі
Физикалыќ мінездемесін
Ќорѓаудыњ ќосымша механизмдерін ќолдануын ж‰зеге асыру
Ќолданудыњ к‰рделілігінде
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №95
Ќаск‰немніњ аќпарат кµзін парольмен ±рлауѓа ќарсы єрекет ‰шін келесідей альтернативті ќорѓау тєсілдері ќарастырылады:
Консольды енгізу
Физикалыќ
Сыртќы тасымалдаушыдан парольды енгізу
Биометрикалыќ
Ќолданушыныњ биометрикалыќ мінездемесін, клавиатура жєне сыртќы тасымалдаушыдан парольды енгізудыњ комбинирленген тєсілі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №96
.. парольды ќосымша енгізу тєсілі орынды
Ќатты дискіден
BIOS
Сыртќы тасымалдаушыдан
Клавиатурадан
Программадан
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №97
Клавиатурадан парольды ќосымша енгізутєсілі ... ќолданылуы м‰мкін
ќорѓаудыњ ќосымша механизмі
ќолданушыныњ биометрикалыќ идентификациялау тєсілі
ќажетсіз софт
сыртќы тасымалдаушы
кірістірілген ОЖ ќолданушыныњ авторизациялау механизмі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №98
Орталыќтандырылѓан єкімдік ќорѓау ж‰йесініњ концепциясы ... ќолданумен ж‰зеге асырылуы м‰мкін
Енудіњ ќосымша ќадаѓалау ж‰йесі
Енудіњ негізгі ќадаѓалау ж‰йесі
Енудіњ биометрикалыќ ќадаѓалау ж‰йесі
Енудіњ кірістірілген ќадаѓалау ж‰йесі
Физикалыќ ќ±ралдар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №99
Парольд мєліметтерді сыртќы аппараттыќ тасымалдаушыны ќасиетімен ќолдану болып ...
Б±зуды болдырмау
Есептік мєліметтерді саќтау м‰мкіндігі бойынша ‰лкен универсальдылыќ
Физикалыќ ќ±ралдар
Ќорѓау тєсілдерін к‰шейту
Парольды ауыстыру м‰мкіндігі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №100
Парольды к‰шейтудіњ негізгі тєсілдері болып...
Ж‰йеніњ б±зылуын болдырмау
Компьютерлік ж‰йені ќорѓау
Ќосымшаларды ж‰ктеуді болдырмау
Ќорѓау ж‰йесін баќылау
Ќаск‰немге парольды ауыстыруына кедергі келтіру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №101
Макровирустар ќандай ќызмет атќарады?
кµбееді
ќ±жаттарды б‰лдіреді
компьютерге ж±ѓады
деректерді жояды
баѓдарламаларѓа ж±ѓады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №102
... - макрокомандаларды орындауѓа арналѓан ќ±ралдары бар кейбір ќолданбалы баѓдарламаларда орындалѓан ќ±жаттарды б‰лдіреді
макровирустар
компьютерлік вирустар
трояндар
ж‰ктемелі вирустар
баѓдарламалыќ вирустар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №103
Компьютерлік вирустардан ќорѓаудыњ негізгі этаптарын атањыз
вирустар шабуылыныњ алдын алу
- вирусќа тексеру
- вирусты жою
ќирау салдарыныњ алдын алу
- антивирустыќ баѓдарламаларды орнату
криптоталдау жєне ж‰йені тексеру
вирустар т‰суініњ алдын алу
- вирустар шабуылыныњ алдын алу
- ќирау салдарыныњ алдын алу
вирусќа тексеру
- вирусты жою
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №104
Компьютерлік вирустардан ќорѓауды ж‰зеге асырудыњ негізгі єдістерін атањыз
антивирустыќ баѓдарламаларды орнату
- вирусќа тексеру
- зањ шыѓарушы єдістер
- ±йымдастырушылыќ єдістер
-криптоталдау жєне ж‰йені ќорѓау
антивирустыќ баѓдарламаларды орнату
- вирустардан зарарсыздандыру
баѓдарламалыќ єдістер
- аппараттыќ єдістер
- ±йымдастырушылыќ єдістер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №105
Ќымбат деректердіњ резервтік кµшірілуін аќпаратты ќорѓау ќ±ралдарыныњ бірі деп санауѓа бола ма?
д±рыс жауабы жоќ
м‰мкін
жоќ
ия
м‰мкін емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №106
MS Access мысалында деректер базасын ќорѓаудыњ негізгі єдістерін атањыз
ќолданушылар дењгейінде ќорѓау
деректерді криптоталдау
парольмен ќорѓау
парольмен ќорѓау, ќолданушылар дењгейінде ќорѓау жєне шифрлеу
ќорѓаудыњ м‰мкіндіктері жоќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №107
Деректер базасын парольмен ќорѓау . . . ќаматамасыз етеді
парольді беруді
сенімді ќорѓауды
деректер базасын р±ќсатсыз ашудан ќорѓауды
тµмен ќорѓауды
криптоталдау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №108
Егер деректер базасына ќолданушылар дењгейінде ќорѓау орнатылып, парольмен ќоѓауѓа тыйым салынса, онда . . .
парольді орнатуѓа тыйым салынѓан жоќ
деректер базасына мєнді енгізу м‰мкін емес
парольді орнатуѓа тыйым салынуы м‰мкін
деректер базасыныњ ќ±рылымын µзгертуге болмайды
деректер баасын µзгертуге болмайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №109
Егер ќолданушы дењгейінде ќорѓау орнатылса, онда деректер базасына парольмен ќорѓауды . . . бар ќолданушы орната алады
ќолданушы ќ±ќыѓы
администратор ќ±ќыѓы
басшы ќ±ќыѓы
деректер базасыныњ ќ±ралдары
пароль орнату білімі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №110
Деректер базасын алдымен пароль арќылы кейін оны ќолданушы дейгейінде ќорѓауѓа бола ма?
ия
м‰мкін
д±рыс жауабы жоќ
жоќ
м‰мкін емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №111
Деректер базасын ќолданушы дейгейінде ќорѓау неден т±рады?
ќауіпсіздік шараларын саќтау
ауыстырмалы парольді беру
деректер базасын шифрлеу
деректерді баќылау мен ќорѓау
бастапќы деректер базасыныњ ќ±рылымы бар жєне ќорѓалѓан жања деректер базасын ќ±ру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №112
Деректер базасына ену паролі ќайда саќталады?
бµлек дискіде
ќорѓалатын деректер базасымен бірге
D: дискінде
MS Access бумасында
С: дискінде
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №113
MS Access -те деректер базасына парольмен ќорѓауды ќай команда кµмегімен ќоюѓа болады?
СервисЗащитаЗадать пароль базы данных
СервисЗащитаПользователь и группы
СервисРазрешениеЗадать пароль базы данных
СервисНастройкаЗадать пароль базы данных
СервисЗадать пароль базы данных
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №114
MS Access -те деректер базасын парольмен ќоѓауды ќай команда кµмегімен жоюѓа болады?
СервисНастройкиУдалить пароль
СервисУдалить пароль базы данных
СервисРазрешениеУдалить пароль базы данных
ПравкаУдалить пароль базы данных
СервисЗащитаУдалить пароль базы данных
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №115
Деректер базасын ќолданушы дењгейінде ќорѓау ќашан ќолданылады?
ќолданушыныњ т‰рлі компьютерлерде ж±мыс жасауы кезінде
деректер базасына ќолданушыныњ ќ±ќыѓы
бірнеше ќолданушылардыњ немесе ќолданушылар тобыныњ ж±мысы кезінде
вирустыќ баѓдарламалар ж±ќќан кезде
деректер базасыныњ р±ќсатсыз енуінен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №116
MS Access ж‰йесінде ќолданушы дейгейінде ќорѓауды ±йымдастыру ‰шін . . . ќ±рылады
есеп жазбалары
ж±мысшы топтар
ќолданушы парольдері
администратор топтары
бµлек бумалар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №117
MS Access -те єрбір ж±мысшы топ . . . аныќтайды
ДБ бар бµлек бумаларды
ДБ файлдарын
администраторды
ќолданушылардыњ бірт±тас ж±мысыныњ бірегей технологиясын
ќолданушылардыњ дербес технологиясы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №118
MS Access ж‰йесі . . . ж±мыс жасай алады
бірнеше ж±мысшы топпен
ДБ-њ бір бумасымен
бір ж±мысшы топпен
т‰рлі файлдармен
ДБ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №119
MS Access ж‰йесінде єрбір ќолданушыѓа пароль беріледі, ол . . . паролі деп аталады
администратор
ќолданушы
есеп жазбаларыныњ
ашу
ДБ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №120
MS Access ж‰йесінде Admins тобыныњ м‰шелерініњ ќандай ќ±ќыќтары бар?
ќолданушылыќ
минимальді
ешќандай
администратор
максимальді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №121
ДБ -на енудіњ монопольдік ќ±ќыѓы болѓан жаѓдайда р±ќсат етілген іс-єрекеттер:
ДБ -мен ешќендей іс-єрекет
ДБ -њ паролін ауыстыру
монопольдік ену ‰шін ДБ ашу
ДБ ќ±ру
Дб -мен ж±мыс
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №122
MS Access ж‰йесінде ќолданушы дейгейінде ќорѓау ж‰йесінде . . . негізгі режим ќызмет атќарады
10
13
12
9
2
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №123
MS Access ж‰йесінде ену ќ±ќыѓын басќару терезесін шаќыру ќай команданыњ кµмегімен орындалады?
СервисПараметрыРазрешения
СервисЗащитаРазрешения
ФайлЗащитаРазрешения
СервисПравкаРазрешения
СервисНастройка
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №124
Дб ќолданушы дењгейінде ќорѓауды орнату . . . кµмегімен оындалады
Ќорѓау шебері
командалар
администратор
басшы
р±ќсат
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №125
Cookies - б±л Web-сервер с±ранысы бойынша ќолданушы компьютерінде саќталатын ‰лкен емес кµлемді . . . аќпарат
дыбыстыќ
графикалыќ
хаттамалыќ
визуальды
мєтіндік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №126
Cookies -њ саќтау уаќыты мен жадысы ќай параметрде кµрсетіледі?
image
time
script
expires
date
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №127
Cookies -файлдарыныњ кењейтілімі?
txt
doc
exe
html
cok
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №128
Cookies папкасыныњ жалѓыз ќорѓау ќ±ралы . . . атрибутыныњ болуы болып табылады
Желілік
Тек оќу ‰шін
Архивтелген
Ќ±жат
Жасырын
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №129
Барлыќ саќталѓан Cookies -ді жою Internet Explorer 6 шолушыныњ ќасиеттерініњ (свойства) . . . белгісіндегі (закладки) удалить Cookies пернесін басу бойынша орындалады
Жалпы
Ќ±жат
Мазм±ны
Баѓдарламалар
Ќауіпсіздік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №130
Internet Explorer -дегі Cookies ќызметініњ параметрлерін баптау шолушыныњ ќасиеттеріндегі (свойства) . . . белгісінде (закладка) орындалады
Ќ±пиялыќ (Конеденциальность)
Параметрлер
Ќосымша (Дополнительно)
Мазм±ны (Содержание)
Ќосылу (Подключение)
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №131
Windows операциялыќ ж‰йесінде парольдердіњ ќандай хэш-функциялары бар?
LM и NT
AC и WT
WM и WT
AS и FC
MG и MC
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №132
Windows -та парольдіњ максимальді ±зындыѓы?
64
127
5
16
32
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №133
Ќолданушыларѓа электронды-сандыќ ќолтањба тиістілігін тексеру ‰шін ќолтањба кілтініњ сертификаты беріледі. Онда ќандай аќпарат бар?
кілттіњ µзі
ќ±жат аты
ќолтањба кілтініњ сертификатыныњ ќызметі туралы аныќтамалар
тіркеу номері
сертиикаттыњ µзі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №134
Ќолтањба кілтініњ сертификатында келесідей аныќтамалар болуы ќажет:
орталыќты куєлєндыратын, реестрде орналасќан ќолтањба
сертификаттыњ басталу жєне аяќталу уаќыты
ќолтањба
орталыќты куєлєндыратын, реестрде орналасќан ќолтањба кілтініњ сертификатыныњ бірегей тіркеу номері, сертификаттыњ басталу жєне аяќталу уаќыты
ќолтањба кілтініњ сертификатыныњ бірегей тіркеу номері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №135
Ќай жаѓдайда ќолтањба кілтініњ сертификаты тексеру немесе электронды ќ±жатќа ќол ќою кезінде к‰шін жойѓан жоќ?
ќолданушы ќ±ќыѓыныњ болуы
сертификаттыњ зањды к‰шін жойѓан жаѓдайда
жабыќ электронды-сандыќ ќолтањбаныњ болуы
сертиикат иесініњ жазбаша арызы бойынша
ќол ќою уаќытын аныќтайтын дєлелдемелер болѓан жаѓдайда
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №136
Ќолтањба кілтініњ сертификатын аќпараттыќ ж‰йелерде ќолдану ‰шін куєлєндыру орталыѓында кімдер беруі тиіс?
ЌР азаматы
жеке т±лѓа
администратор
зањды т±лѓа
орталыќ басшысы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №137
Ќандай жаѓдайда куєлєндыру орталыѓы ќолтањба кілтініњ сертификатын жоюы міндетті?
ќ±ќыќѓы болѓанда
оныњ ќызмет уаќытыныњ аяќталу мерзімінде
кілттіњ сертификаты тоќтатылѓанда
кілттіњ жабылуы кезінде
кілтті ашќан кезде
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №138
Электронды - сандыќ ќолтањбамен расталѓан электронды ќ±жаттармен ж±мыс ќайда атќарылады?
мемлекеттік ќ±рылымдарда
єкімшілікте
жеке ±йымдарда
нотариуста
прокуратурада
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №139
Электронды - сандыќ ќолтањбамен расталѓан электронды ќ±жаттарды жіберуді ќалай ж‰зеге асырады?
курьер арќылы
электронды пошта ќ±ралдары жєне деректерді жіберудіњ файлдыќ хаттамалары арќылы
факсимильді байланыс арќылы
телеграфтыќ байланыс арќылы
мемлекеттік ќызмет арќылы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №140
Электронды-сандыќ ќолтањба - электронды ќ±жаттардыњ реквизиттерініњ бірі. Ал ќаѓаз ќ±жаттарында не осыѓан ±ќсас?
ќ±жат жадысы
ќ±жатќа ќол ќою
ќ±жат бастыру
ќ±жат аты
ќ±жатты жою
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №141
Желілік монитор . . . баќылайды
ќолданушыларды
деректердіњ желілік аѓынын
желіні
желідегі ќолданушыларды
операциялыќ ж‰йені
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №142
Желілік монитор арќылы . . .
вирустыќ шабуылдарды баќылау
ќолданушыларды баќылау
ќолданушылар арасындаѓы с±хбатты ±йымдастыру
желіні басќару
аппараттыќ жєне баѓдарламалыќ проблемаларды диагностикалау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №143
Желілік монитор . . . ‰шін ќолданылады
ќолданушыларды баќылау, тексеру
кадрларды ±стау мен кµрсету
ќолданушылардыњ с±хбаты
баѓдарламалыќ ќамтуды басќару
желіде ќолданушыларды ќарау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №144
Желілік монитор кµмегімен . . . диагностикаланады
ќолданушылар с±хбаты
аппараттыќ жєне программалыќ проблемалар
ќолданушылар ж±мысы
кадрларды кµрсету
желілік хаттама
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №145
Егер корпоративті желіде тіркелмеген ІР-адрес ќолданылса, онда сыртќы тек 1 наќты ІР-адрес кµрсету арќылы трафикті . . . арќылы баѓыттауѓа болады
Сетевой протокол
VPN-подключение
экран
Internet
TCPIP
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №146
Корпоративті желіні ќорѓау ж‰йесініњ компоненттерініњ бірі - . . . болып табылады
желіаралыќ экрандар
єкімшілдендіру
антивирустік баѓдарлама
баѓдарламалыќ ќамту
арнайы утилиттер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №147
Корпоративті желіні ќорѓау ж‰йесініњ компоненттерініњ бірі - . . . болып табылады
арнайы утилиттер
желіаралыќ экрандар
баѓдарламалыќ ќамту
антивирустік баѓдарлама
єкімшілдендіру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №148
Корпоративті желініњ желілік сегменттерініњ объектілерін ќорѓау ‰шін . . . арналѓан
желілік сенсорлар
датчиктер
администратор консоль
ХЭШ - функция
серсерлік компьютерлер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №149
Ќандай ќ±рылѓылар серверлік жєне желілік сенсорларды басќару ќызметін атќарады?
серверлік адаптер
администратор консольі
желілік адаптер
процессор
датчиктер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №150
Баѓдарламалыќ ќ±рал алыстатылѓан жєне локальды ќауіпсіздіктіњ єрт‰рлі элементтері ‰шін не болып табылады?
ќосымша модуль
монитор
ќауіпсіздік сканері
т‰рлі-т‰сті принтер
негізгі модуль
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №151
Деректерді толыќ шифрлеуді салыстырмалы жењіл µтетін ќаск‰немдерді ќалай атайды?
хакерлер
вирустар
хабарлама ±рылары
трояндыќтар
клавиатуралыќ шпиондар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №152
Орталыќтандырылѓан аќпаратты жинау, саќтау жєне талдауды не ќамтамасыз етеді?
админ
сенсор
датчик
сенсорларды басќару сервері
±йым
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №153
Куєлєндыру орталыѓы деген не?
баѓдарлама
±йым
аппарат
кешен
топ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №154
Электронды-сандыќ ќолтањбаны растауѓа кімніњ ќ±ќыѓы бар?
тек зањды ±йым
кілті жоќ зањды т±лѓа
тек зањды т±лѓа
кілті бар зањды т±лѓа
кілтке жєне сертификатќа ие болатын наќты жеке т±лѓа
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №155
Куєлєндырушы орталыќ екі т‰рлі аќпараттыќ ж‰йелердіњ ќатысушыларына кілттер дайындай алады:
автоматтандырылѓан (АИС) жєне аќпараттыќ ж‰йелер (АЖ) ‰шін
корпоративті (КИС) жєне автоматтандырылѓан ж‰йелер (АИС) ‰шін
корпоративті аќпараттыќ ж‰ейлер (КИС) ‰шін жєне жалпы ќолданылатын аќпараттыќ ж‰йелер (ИСОП) ‰шін
ќолданушылар мен ±ымдар ‰шін
экономикалыќ аќпараттыќ ж‰йелер (ЭАЖ) жєне автоматтандырылѓан аќпараттыќ ж‰йелер (ААЖ) ‰шін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №156
ХЭШ - функцияныќ µлшемі . . . тењ
енгізілген парольдіњ ±зындыѓына тєуелсіз - 16 байт
ХЭШ - функцияныњ µлшемі болмайды
енгізілген парольдіњ ±зындыѓына тєуелді - 32 байт
64 байт
1 символѓа байланысты - 2 байт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №157
Желілік аутентификация кезінде ХЭШ - функциялар ќайда саќталады?
ќолданбалы дењгейдіњ шлюзінде
µзініњ компьютерінде
ж‰йелік дискіде
сыртќы ќ±рылѓыда
серверде
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №158
Криптот±раќтылыќ - б±л . . .
дешифрлеуге т±раќтылыѓын аныќтайтын шифрдыњ сипаттамасы
аќпарат ќасиеті
деректерді ширлеу
ќайта шешу кезіндегі к‰рделілік дењгейі
аќпаратты криптография тєсілімен кодтау м‰мкіндігі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №159
RSA єйгілі криптож‰йесін кім шыѓарды?
Е.Корд, Н.Кардан
Эйлер, Фейм
Джордж Вашингер, Рон Ривест
Рон Ривест, Леонард Эйдельман, Ади Шамир
Тим Бернес Ли, Максим Брин
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №160
Ќандай єйгілі криптож‰йені Рон Ривест, Леонард Эйдельман, Ади Шамир шыѓарды?
ГОСТ 471851
DSS
RDA
RSA
DES
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №161
1977 жылы ќ±растырушыларыныњ атына ( Рон Ривест, Леонард Эйдельман, Ади Шамир) . . . атты криптож‰йе µњделді
DЕS
DOW
DSS
RSA
RDA
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №162
RSA - б±л . . .
жаѓдайды алдын ала оќу
т±раќтылыѓы ‰лкен б‰тін сандардыњ факторизациясына тєуелді болатын, ассиметриялыќ шифрлеудіњ єйгілі алгоритмі
тиімсіз софт
АЌШ -та ќабылданѓан блоктік ширлеудіњ симметриялыќ єйгілі стандарты
интеллектуалды ќ±рылѓы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №163
Т±раќтылыѓы ‰лкен б‰тін сандардыњ факторизациясына тєуелді болатын, ассиметриялыќ шифрлеудіњ єйгілі алгоритмі?
DOW
DSS
RDA
DЕS
RSA
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №164
Стенография - б±л . . .
интеллектуалды ќ±рылѓы
хабарламаны жіберу фактісін жасыру єдістері мен ќ±ралдардыњ жиыны
б±зу кезіндегі ќорѓаныс
ассиметриялыќ шифрлеудіњ єйгілі алгоритмі
тиімсіз софт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №165
Хабарламаны жіберу фактісін жасыру єдістері мен ќ±ралдардыњ жиыны
Стенография
Криптот±раќтылыќ
Хаттама
Тиімсіз софт
Ќорѓаныс
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №166
Шифрлеу режимі мен деректердіњ электронды ќолтањбасы режимінде ж±мыс жасай алатын ашыќ кілті бар алѓашќы толыќ алгоритм?
алгоритм Шифрования
RSA
RDA
DRAW
BASH.ORG
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №167
Шифрдыњ т‰рлі шешу єдістеріне ќарсы т±ра алу ќабілеті . . .
модульдік
нєтижелілік
ќорѓаныс сапасы
мµлдірлік
шифрдыњ т±раќтылыѓы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №168
RSA криптож‰йесі - . . . болып табылады
оќытатын
ассиметриялыќ
динамикалыќ
симметриялыќ
тыйым салу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №169
Адресатќа р±ќсатсыз электрондыќ хабарламаларды жіберу
Auto sender
E-mail
Spam
Inboxes
Mail Agent
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №170
Коммерциялыќ пошта, ол спам:
E-mail
Mail Agent
Junk mail
Inboxes
Auto sender
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №171
Спамдардыњ ењ ‰лкен саны пошталыќ жєшікке кµптеп келеді:
бейсенбі
ж±ма
сенбі
сейсенбі
жексенбі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №172
Антиспамдыќ баѓдарламалардыњ ж±мысыныњ бір тєсілі . . . болып табылады
ќ±рметті тізімді ќолдану
кіріс хаттарды жою
ќолданушы тізімін ќолдану
ќара жєне аќ тізімдерді ќолдану
ќызыл тізімді ќолдану
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №173
Proxy серверлерді ќолдану . . . жасыруѓа кµмектеседі
Email
Маску подсети
данные
Mac адрес
IP-адрес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №174
Спамныњ ењ кµп тараѓан т‰рі:
Чаттаѓы спам
Web - сайттаѓы спамдар
Спам баннер
Электронды роштадаѓы спамдар
ICQ спам
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №175
Антиспамдыќ баѓдарламалардыњ ќара тізімдерініњ функциясы?
жауапќа с±раныс жіберу
спамдыќ жолдауларды електен µткізу (отсеивание)
шабуыл
хабарламаларды жіберу
хатќа кері жауап
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №176
Спам (SPiced hAM) аѓылшын тілінен аударѓанда нені білдіреді?
К‰дікті хаттар
Софт
Дємдеуіштермен ветчина (Ветчина со специями)
Мусор
Баќыт хаты
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №177
Аќ тізім функциясы:
тек ќолданушыныњ адрестер кітабында кµрсетілген хаттарѓа ѓана пошталыќ жєшікке кіруге р±ќсат етеді
жауапќа с±раныс
хаттарды жібері
хаттарды жіберу
кез-келген хаттарѓа пошталыќ жєшікке µтуге р±ќсат ееді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №178
Интернет желісінде табылудан жасырыну єдісі:
пароль енгізу
анонимді серверлерді ќолданатын Freedom баѓдарламасы
Mail Grabber баѓдарламасы
антивирустар
ќара тізім ќ±ру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №179
Электронды ќ±жаттыњ ќ±рамына кіргізілген баѓдарламалыќ мєтінніњ кµрінбейтін прагменттері:
табу кодтары
детекторлар
спам
сканер
веб ќоњыздар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №180
Тек ќолданушыныњ адрестер кітабында кµрсетілген хаттарѓа ѓана пошталыќ жєшікке кіруге р±ќсат етеді, ол ќандай функция?
антивирус
ќара тізім
бумалар
аќ тізім
адрестер кітабы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №181
Спамдыќ жолдауларды електен µткізу (отсеивание), б±л ќай ункцмя?
ќара тізім
операциялыќ ж‰йе
ќызыл тізім
адрестер кітабы
аќ тізім
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №182
Ењ кµп таралѓан спамдыќ жолдаулар?
ауа-райы жарнамасы
порносайттардыњ жарнамасы
интернет ќызметтердіњ жарнамалары
тауарлар мен ќызметтердіњ жарнамалары
танысу сайттарыныњ жарнамасы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №183
Неге спаммерлер хаттарды прокси сервер арќылы жібереді?
ќастандыќ жасау ‰шін
аќпараттыњ жылдамдыѓын кµбеуйту ‰шін
жолдауѓа жауап алу ‰шін
наќты ІР-адрестерін жасыру ‰шін
наќты Мас-адрестерін жасыру ‰шін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №184
Спамныњ ењ кµп тараѓан т‰рі:
алмасу файлдары
Интернет баннерлер
хабарлама таќтасы
жолдау чаттары
электронды пошта бойынша хаттар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №185
Антиспаммерлік баѓдарламалардыњ ж±мысыныњ екінші єдісі:
вирустарды фильтрлеу
хат мєтінін талдау
Аќ жєне ќара тізімдерді ќолдану
ќызметтік аќпараттар
Растауѓа с±раныс жіберу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №186
Антиспаммерлік баѓдарламалардыњ ж±мысыныњ ‰шінші єдісі:
ќызметтік аќпаратты жєне хабарлама мєтінін талдау
растау
ќайта растау
аќ тізімді ќолдану
вирустарды фильтрлеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №187
¦саќ жіберулер ‰шін арналѓан єдіс . . . дейінгі жылдамдыќпен жібереді
саѓатына 3000 хат
минутына 455 хат
секундына 10000 хат
саѓатын 120 хат
секундына 1000 хат
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №188
Антиспамдыќ баѓдарламалардыњ ќара тізімдерініњ функциясы?
жауапќа с±раныс жіберу
шабуыл
спамдыќ жолдауларды електен µткізу (отсеивание)
хабарламаларды жіберу
хатќа кері жауап
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №189
Аќпараттыњ ќауіпсіздігін ќамтамасыз етуге баѓытталѓан шара кешені б±л?
ќауіпсіздікке шабуыл
аќпаратты ќорѓау
жасырындылыќ
ќол жетерлік
ќол жетпестік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №190
Талап еткен аќпаратты ќолайлы уаќыт ішінде алу м‰мкіндігі?
ќол жетерлік
ќауіп
бірт±тастылыќ
ќ±пиялыќ
ќол жетпестік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №191
. . . деп аќпараттыњ µзектілігі мен ќайшылыќсыздыѓы, оны б±зылудан жєне р±ќсатсыз µзгертуден ќорѓау т‰сініледі.
ќолдайтын инфраќ±рылымныњ аќауы
ќол жетпестік
БЌ-даѓы ќателер
бірт±тастылыќ
ќол жетімділік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №192
. . . бірнеше критериялар бойынша классификациялауѓа болады:
Ќолдайтын инфраќ±рылымныњ аќауы
Ќауіптерді
БЌ-даѓы ќателер
Компьютерлік модуль
Ќол жетпестік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №193
Аќпаратќа р±ќсатсыз енуден ќорѓау - б±л . . .
Ќ±пиялыќ
Ќол жетпестік
Аќпараттыќ ќарым-ќатынас
Бірт±тастылыќ
Ќол жетімділік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №194
Аќпараттыќ ресурстардыњ жєне ќолдайтын инфраќ±рылымдарыныњ бірт±тастыѓын келесідей бµлуге болады:
Статикалыќ жєне динамикалыќ
Растрлік жєне векторлыќ
Электрлік жєне энергияѓа тєуелді
Рухани жєне физикалыќ
Материалды жєне материалды емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №195
Ќауіпті ж‰зеге асыру єрекеті:
ќаулымен
ќолжетімділігімен
шабуыл
с±рау
осал жерлермен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №196
Ќауіп тµндіруді ж‰зеге асыру іс-єрекетін жасайтын адам ќалай аталады?
Жекс±рын
Ќаск‰нем
Жаќсы ойлайтын адам
Моральды пікір объектісі
Азаматтыќ ќатынастар субъектісі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №197
потенциалды ќаск‰немдер . . . деп аталады.
Ќол жетпестік кµзі
Бірт±тастылыќ кµзі
Ќ±пия кµзі
Ќорѓаныс кµзі
Ќауіп кµзі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №198
Єдетте, ќауіп аќпараттыќ ж‰йе ќорѓанысында . . . болуынан туындайды.
Осал жерлердіњ
Ќауіп есіктері
Осал емес жерлердіњ
Администратор
Баѓдараламаныњ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №199
Єлсіз жерді пайдалануѓа м‰мкіндік туѓан кезден бастап кемшілік жойылѓан кезге дейінгі уаќыт аралыѓын осал жермен байланысты . . . деп атайды.
Ќауіпсіздік айнасы
Ќауіп есігі
Ќауіп айнасы
Ќауіп бµлмесі
Ќауіп терезесі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №200
Ќол жетімділіктіњ ењ жиі єрі ењ ќауіпті ќатерлері . . . болып табылады.
Ќасаќана ќателер
Инстинктивті ќателер
аќылсыздыќ
Ќасаќана емес ќателер
Білімніњ болуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №201
Ќасаќана емес ќателермен к‰рестіњ ењ радикальдыќ єдісі:
Ќызметкерлерді ж±мыстан босату
Минимальды автоматтандыру жєне еркіндік
Баќылаусыздыѓы
Жања ќызметкерлерді ж±мысќа ќабылдау
Максимальды автоматтандыру жєне ќатањ баќылау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №202
Єдетте, ќолданушыѓа ќарай келесідей ќауіп тµнулер ќарастырылады:
Техникалыќ ќолдау жоќтыѓына ќарай ж‰йелермен ж±мыс жасау м‰мкіндігініњ болмауы
Дайындыќ болѓандыќтан ж‰йемен ж±мыс жасау м‰мкін емес
Аќпараттыќ ж‰йелермен ж±мыс жасауды ќаламау; дайындыќ болмаѓандыќтан ж‰йемен ж±мыс жасау м‰мкін емес; техникалыќ ќолдау жоќтыѓына ќарай ж‰йелермен ж±мыс жасау м‰мкіндігініњ болмауы
Аќпараттыќ ж‰йелермен ж±мыс асау талабы
Аќпараттыќ ж‰йелермен ж±мыс жасауды ќаламау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №203
Ішкі бас тартулардыњ негізгі кµздері . . . болып табылады.
Аппаратураныњ бас тартусыз ж±мыс жасауы
Ж±мысќа жања ќызметкерлерді алу кезіндегі ќателер
Админ тањдау кезіндегі ќателер
Баѓдарламалардыњ бас тартусыз ж±мыс жасауы
Ж‰йені (ќайта) конфигурацииялаѓан кездегі ќателер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №204
Ішкі бас тартулардыњ негізгі кµздері болып . . . табылады:
Аппаратураныњ б±зылуы немесе заќымдануы
Аппаратураныњ бас тартусыз ж±мыс жасауы
Жања ќызметкерлерді ќабылдау кезіндегі ќателер
Администратор тањдау кезіндегі ќателер
Баѓадарламалыќ кешендердіњ бас тартусыз ќызмет атќаруы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №205
Ресурстарды агрессивті т‰рде т±тыну ќауіпініњ орналасу кµздері бойынша келесідей бµледі:
Артќы жєне алдыњѓы
Векторлыќ жєне жаќындатылѓан
Растрлік жєне жаќындатылѓан
Векторлыќ жєне жаќындатылѓан
Локальды жєне алыстатылѓан
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №206
Техникалыќ каналдарда сєулеленудіњ кµзі - шектелген ену р±ќсаты бар аќпарат айналымы ж‰ретін техникалыќ ќ±ралдардыњ т‰рлілігінде болып табылады. Осындай ќ±ралдар ... бола алмайды.
Оргтехниканыњ электрондыќ ќ±ралдары
Электроќоректендіру желілері
Электроќоректендіру жєне жерге ќосу желілері
Сµздіњ дыбысын ±лѓайту ж‰йелері
Энерготєуелсіз желілер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №207
Аќпараттыњ аѓып кетуініњ техникалыќ каналдарын келесілерге бµлуге болады:
Моральды-заттыќ; оптикалыќ;
Энерготєуелді; визуальды; ќарапайымды;
Энерготєуелді; визуальды;
Радиоканалдар; аккустикалыќ; электрлік; оптикалыќ; материалды-заттыќ;
Ќарапайымдар жєне к‰рделілер;
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №208
Аќпараттыњ аѓып кетуініњ техникалыќ каналдарыныњ оќудыњ негізгі кµздері келесілер болуы м‰мкін емес:
паразиттік байланыстар жєне электронды ќ±рылѓылардыњ элементтері
Физикалыќ шамалардыњ т‰рленгіштері
Монитордыњ сєулеленуі
Паразиттік байланыстар жєне сымдардыњ жойылуы
Электромагниттік жиіліктіњ сєулеленуі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №209
Каналдыњ (модуляция, кодтау єдістері) негізгі аќпараттыќ ќасиеттерініњ біріне келесілер тиісті:
аќпаратты жіберудіњ канал буындарында т‰рлендірудіњ єдістері
жіберу каналдарыныњ ќ±рылымы
жіберілетін аќпараттыњ формасы
канал т‰рі
каналдыњ басы мен аяѓыныњ орналасќан орны
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №210
Модуляциядан басќа радиоэлектрондыќ ќ±рылѓыларда кез-келген сызыќтыќ емес процесстердыњ нєтижесінде пайда болатын радиосєулелену - б±л . . .?
Ќосымша сєулеленулер
Аќпаратты жіберу формасы
Каналдыњ µткізгіштік ќасиеті
Ерекше сєулеленулер
Ќосымша емес сєулеленулер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №211
Каналдыњ (телефондыќ, телегратыќ, теледидарлыќ) негізгі аќпараттыќ ќасиеттерініњ біріне келесілер тиісті:
Каналдыњ µткізгіштік ќасиеті
Жіберілетін аќпараттыњ формасы
Жіберілетін аќпараттыњ жіберу жылдамдыѓы мен кµлемі
Каналдыњ т‰рленуі
Каналдыњ т‰рі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №212
ВЧ автогенераторлар, ВЧ ауытќулар модуляторлары жєне т‰рлі себептер мен жаѓдайлар бойынша паразиттік ВЧ ауытќуларды жинайтын ќ±рылѓылар тиісті:
тµмен жиілікті (НЧ) сєулелегіштер тобы
асажоѓары жиілікті (СВЧ) сєулелену тобы
орташажиілікті (СЧ) сєулелегіштер тобы
асатµмен жиілікті (СНЧ) сєулелегіштер тобя
жоѓарыжиілікті (ВЧ) сєулелегіштер тобына
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №213
Кейбір аудандарѓа бірегей орналастырылѓан жєне сол бір тоќпен µткізілген техникалыќ ќ±ралдардыњ жиынтыѓы, б±л?
Шењберлік сєулелегіштер
Аудандыќ сєулелегіштер
Ќосымша сєулелегіштер
Дєл сєулелегіштер
Орналастырылѓан сєулелегіштер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №214
Техникалыќ ќ±раладар немесе сєулелегіш элементтер, ќауіпті сигналдыњ толќын ±зындыѓынан єлдеќайда кіші болатын µлшемді электрлік схемасы бар сєулелену элементтері, техникалыќ ж‰йелермен жєне ќ±ралдармен µњделетін, баќыланатын аймаќ шекарасына дейінгі ќашыќтыќ, б±л . . . ?
Шењберлік сєулелегіштер
Оналастырылѓан сєулелегіштер
Аудандыќ сєулелегіштер
Н‰ктелік сєулелегіштер
Ќосымша сєулелегіштер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №215
Кабельдік жєне жалѓаѓыш сымдыќ желілер . . . жатады
таратылѓан сєулелегіштерге
шењберлік сєулелегіштер
аудандыќ сєулелегіштерге
ќосымша сєулелегіштерге
квадраттыќ сєулелегіштерге
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №216
Ќауіп-ќатер объетілерініњ классиикациясы кезінде ќорѓалатын объектініњ аппараттыќ ќ±ралдарына . . . жатады.
Ќорѓау ж‰йесініњ жабдыќтамасы
аќпараттыќ ресурстар
Процесстердіњ, драйверлердіњ, динамикалыќ кітапханалардыњ белсенділігі
Баѓдарламалыќ ќамтуды баптау
жабдыќтаманыњ белсенділігі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №217
Компьютердіњ мањызын - жабдыќтама, баѓдарламалар жєненемесе деректерді басќаруѓа баѓытталѓан шаралар:
еркін шаралар
зањ шыѓару шаралары
±йымдастырушылыќ шаралар
ќатањ шаралар
баѓдараламалыќ - техникалыќ шаралар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №218
Ќауіпсіздік ќызметіне не жатады?
файлдардыњ жабылуы
идентификация жєне аутентификация
электронды пошта алу
желі арќылы файлдарды жіберу
электронды пошта арќылы жіберу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №219
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта алу
енуді басќару
файлдардыњ жабылуы
электронды пошта арќылы жіберу
желі арќылы файлдарды жіберу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №220
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
желі арќылы файлдарды жіберу
электронды пошта арќылы жіберу
жазу жєне тексеру
файлдардыњ жабылуы
электронды пошта алу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №221
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта арќылы жіберу
шифрлеу
желі арќылы файлдарды жіберу
электронды пошта алу
файлдардыњ жабылуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №222
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта арќылы жіберу
бірт±тастылыѓын баќылау
электронды пошта алу
желі арќылы файлдарды жіберу
файлдардыњ жабылуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №223
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта арќылы жіберу
электронды пошта алу
файлдардыњ жабылуы
экрандау
желі арќылы файлдарды жіберу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №224
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта арќылы жіберу
желі арќылы файлдарды жіберу
электронды пошта алу
файлдардыњ жабылуы
ќорѓанысты талдау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №225
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта арќылы жіберу
электронды пошта алу
файлдардыњ жабылуы
бас тарту т±раќтылыѓын ќамтамасыз ету
желі арќылы файлдарды жіберу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №226
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
электронды пошта алу
желі арќылы файлдарды жіберу
электронды пошта арќылы жіберу
файлдардыњ жабылуы
ќауіпсіз ќайта ќалпына келуін ќамтамасыз ету
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №227
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
туннелдеу
хабарламаларды ќабылдау
браузерлермен ж±мыс
желі арќылы файлдарды жіберу
админ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №228
Ќауіпсіздік ќызметтеріне не жатады?
файлдарды жабу
электронды пошта алу
браузерлермен ж±мыс
басќару
администратор
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №229
Ќауіпсіздік ќызметін классификациялауды µткізу ‰шін жєне олардыњ ќауіпсіздік шараларыныњ жалпы архиектурасындаѓы орнын аныќтау ‰шін келесідей бµлуге болады:
презентативті
президенттік
ескертпелі емес
ќолданушылыќ
ескертпелі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №230
Ќауіпсіздік ќызметін классификациялауды µткізу ‰шін жєне олардыњ ќауіпсіздік шараларыныњ жалпы архиектурасындаѓы орнын аныќтау ‰шін келесідей бµлуге болады:
ќолданушылыќ
б±зушылыќты табу шаралары
презентативті
презентацияны табу шаралары
президенттік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №231
Ќауіпсіздік ќызметін классификациялауды µткізу ‰шін жєне олардыњ ќауіпсіздік шараларыныњ жалпы архиектурасындаѓы орнын аныќтау ‰шін келесідей бµлуге болады:
презентативті
ќолданушылыќ
б±зушылыќтыњ ыќпал ету аймаѓын ќысќартатын локальдендіретін
президенттік
б±зушылыќтыњ ыќпал ету аймаѓын ќысќартатын локальдендіретін емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №232
Ќауіпсіздік ќызметін классификациялауды µткізу ‰шін жєне олардыњ ќауіпсіздік шараларыныњ жалпы архиектурасындаѓы орнын аныќтау ‰шін келесідей бµлуге болады:
резидентті аныќтау бойынша шаралар
б±зушыны аныќтау бойынша шаралар
ќолданушыны аныќтау бойынша шаралар
презентацияны аныќтау бойынша шаралар
админді аныќтау бойынша шаралар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №233
Ќауіпсіздік ќызметін классификациялауды µткізу ‰шін жєне олардыњ ќауіпсіздік шараларыныњ жалпы архиектурасындаѓы орнын аныќтау ‰шін келесідей бµлуге болады:
президенттік режимін ќайта ќалпына келтіру шаралары
ќауіпсіздік режимін ќайта ќалпына келтіру шаралары
презентация режимін ќайта ќалпына келтіру шаралары
администратор режимін ќайта ќалпына келтіру шаралары
презентативті режимін ќайта ќалпына келтіру шаралары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №234
Практикалыќ т±рѓыдан ќараѓанда архитектуралыќ ќауіпсіздіктіњ келесі принциптері мањызды болып саналады:
желіде ќорѓаныстыњ ќосарланушылыќ
кењістік пен уаќыт ішінде ‰зілмелі ќорѓау
ДК -де ќорѓаныстыњ бµгелуе шыдамдылыѓы
ќолданушыныњ ±ќыпты ж±мыс жасауы
кењістік пен уаќыт ішінде ‰здіксіз ќорѓау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №235
Практикалыќ т±рѓыдан ќараѓанда архитектуралыќ ќауіпсіздіктіњ келесі принциптері мањызды болып саналады:
ењ єлсіз буынды к‰шейту
ењ єлсіз буынныњ ілсізденуі
ењ к‰шті буынды елемеу
ењ к‰шті буынныњ єлсізденуі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №236
Практикалыќ т±рѓыдан ќараѓанда архитектуралыќ ќауіпсіздіктіњ келесі принциптері мањызды болып саналады:
ќолданушыныњ ±ќыпты ж±мыс жасауы
ќызмет атќаратын админныњ бірегей болуы
ДК -де ќорѓаныстыњ бµгелуе шыдамдылыѓы
ќорѓау ќ±ралдарыныњ т‰рлілігі
ќорѓау ќ±ралдарыныњ бір т‰рлі болуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №237
Практикалыќ т±рѓыдан ќараѓанда архитектуралыќ ќауіпсіздіктіњ келесі принциптері мањызды болып саналады:
аќпараттыќ ж‰йелердіњ к‰рделілігі
ќызмет атќаратын админныњ бірегей болуы
аќпараттыќ ж‰йелердіњ ќарапайымдылыѓы мен басќарушылыѓы
ДК -де ќорѓаныстыњ бµгелуе шыдамдылыѓы
ќолданушыныњ ±ќыпты ж±мыс жасауы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №238
Практикалыќ т±рѓыдан ќараѓанда архитектуралыќ ќауіпсіздіктіњ келесі принциптері мањызды болып саналады:
міндеттерді саќтамау
орталыќтандырылѓан міндеттер
міндеттерді атќармау
міндеттерді бµлу
міндеттерді асыра жасау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №239
Б±л принципті б±зѓан жаѓдайда ж‰йе басќарылмайтын к‰йге айналады, демек, оныњ ќауіпсіздігін саќтау да м‰мкін емес болады:
ќорѓаныс ќ±ралдарыныњ бір т‰рлілігі
ењ єлсіз буынды к‰шейту
білім стандарты
єрбір дењгейде шаѓын санды мєндері бар АЖ иерархиялыќ ±йымдастыру
ќорѓаныс ќ±ралдарыныњ т‰рлілігі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №240
. . . - рольдер мен міндеттерді, бір адам ‰йым ‰шін мањызды процессті немесе ќорѓанысты тесіп шыќпас ‰шін орналастырады.
рольдер мен міндеттерді, бір адам ‰йым ‰шін мањызды процессті немесе ќорѓанысты тесіп шыќпас ‰шін орналастырады
ќорѓанысты эшелондау принципі
кењістік пен уаќыттаѓы ‰здіксіз ќорѓаныс
артыќшылыќтарды минимизациялау принципі
ењ єлсіз буынды к‰шейту
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №241
Енуді дискрециялыќ шекаралау ж‰йесініњ негізгі элементі . . . болып табылады.
айналу матрицалары
сызыќтыќ автомат
желі
дискрециялыќ автомат
ену матрицалары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №242
Аќпараттыќ аѓындардыњ ќауіпсіздігі саясатын ж‰зеге асырудыњ маќсаты компьютерлік желілерде . . . аќпараттыќ аѓындардыњ пайда болуыныњ ж‰зеге асуын м‰мкін емес етіп ќамтамасыз ету.
біржаќты
ушжакты
екіжаќты
жаѓымсыз
маќ±лдау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №243
. . . - б±л р±ќсатсыз оќудан ќорѓау маќсатымен хабарламаныњ кµптеген ќайтымды ќайта жањару формалары.
Шифр
С±раныс
Кілт
Хабарлама
Жауап
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №244
Ќайта жањарудыњ ењ ќарапайым т‰рі - бастапќы мєтінніњ символдарын к‰рделірек ережелер бойынша осы алфавиттіњ басќа символдарымен алмастыру болып табылады.
Ауыстырып ќою
DES
Блоктік шифрлер
Моно - жєне кµпалфавитті алмастыру
Граммалау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №245
. . . - шифрлеудіњ ќолданылатын єдісі ‰шін м‰мкін болатын жиынтыѓынан бір ќайта жањартудыњ тањдалуын ќамтамасыз ететін кейбір параметрдіњ наќты ќ±пия жаѓдайы.
Шифр
Хабарлама
Мєтін
С±раныс
Кілт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №246
. . . - шифр кµмегімен ашыќ деректердіњ шифрленген деректерге (шифрмєтін, криптограмма) ќайта жањартатын процесс
санау
ќайта
де
оќу
шифрлеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №247
. . . - белгілі криптографиялыќ кілтті ќолдану арќылы шифрленген мєтінді ашыќ мєтінге криптографиялыќ алгоритм бойынша аудару.
ашу (расшифровка)
шифрлеу
санау
оќу
дешифрлеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №248
. . . - алгоритм мен кілт белгісіз болѓан жаѓдайда ширленген мєтінді ашыќ мєтінге аудару процессі.
санау
оќу
ќайта
дешифрлеу
шифрлеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №249
. . аќпараттыњ ќ±пиялылыѓы мен шынайылыѓын ќамтамасыз етудіњ єдістерімен айналысады
талдаушы
криптограф
криптик
т±раќтылыќ
хакер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №250
. . . шифрды ашуѓа тырысады немесе шындыќтыњ орнына ќабылданатын етіп кодталѓан сигналдарды ±ќсатып жасайды.
криптограф
фотограф
криптоаналитик
кодтау
кілт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №251
. . . деп дешифрлеуге т±раќтылыѓын аныќтайтын шифрдыњ мінездемесін атайды
фотограф
кілт
шифр
аналитик
криптот±раќтылыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №252
Осы шифрлауда бастапќы мєтін символдары кейбір ережеге сай орын ауыстырады
Орын ауыстыру
Блокты
Гаммалау
Моноалфавиттік
Кµпалфавитті
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №253
Орын ауыстырулар ...
Орнектелудіњ ењ ќарапайым т‰рі
¤зі блоктыќ шифрлы ќайта ауыструлар болады
Бастапќы мєтіннніњ символдары кейбір ережеге сай орын ауыстырады
Бастапќы мєтінге кейбір жалѓанкездейсоќтыќ µрнектеулер
блокты сол бір µрнектеудіњ кµмегімен шифрлайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №254
Б±л єдіс кілт негізінде генерирлейтін, бастапќы мєтінге кейбір жалѓанкездейсоќтыќ µрнектеулер
Гаммалау
Блоктыќ шифрлар
Орын ауыстырулар
Кµпалфавитті алмастыру
Моноалфавиттік алмастыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №255
Б±л ашыќ мєтінді біртіндеп блоктарѓа бµледі де, кілтпен тањдалѓан єрбір блокты сол бір µрнектеудіњ кµмегімен шифрлайды
Гаммалау
Блоктыќ шифрлар
Кµпалфавитті
Моноалфавиттік
Алмастыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №256
Моно- жєне кµп алфавитті алмастырулар ...
Бастапќы мєтінніњ символдары к‰рделі немесе µте к‰рделі басќа ереже бойынша ауыстырылуы, µрнектелудіњ ењ ќарапайым т‰рі
Кілтпен тањдалѓан єрбір блокты сол бір µрнектеудіњ кµмегімен шифрлайды
Бастапќы мєтіннніњ символдары кейбір ережеге сай орын ауыстырады
¤зі блоктыќ шифрлы ќайта ауыструлар болады
Бастапќы мєтінге кейбір жалѓанкездейсоќтыќ µрнектеулер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №257
Гаммалау ...
Бастапќы мєтіннніњ символдары кейбір ережеге сай орын ауыстырады
Б±л єдіс кілт негізінде генерирлейтін, бастапќы мєтінге кейбір жалѓанкездейсоќтыќ µрнектеулер
Орнектелудіњ ењ ќарапайым т‰рі
¤зі блоктыќ шифрлы ќайта ауыструлар болады
Сол бір µрнектеудіњ кµмегімен шифрлайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №258
Блоктыќ шифрлар ...
Хабарламамен бір аѓын ретінде ж±мыс жасайды
Ашыќ мєтінді біртіндеп блоктарѓа бµледі де, кілтпен тањдалѓан єрбір блокты сол бір µрнектеудіњ кµмегімен шифрлайды
Ереже бойынша ауыстырылуы, µрнектелудіњ ењ ќарапайым т‰рі
Кейбір ережеге сай орын ауыстырады
Кейбір жалѓанкездейсоќтыќ µрнектеулер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №259
Шифрлау ... келесідей ќ±рылады:
Ќарапайым блокпен
Ќайталанбайтын символдармен кілттік сµз тањдалады
Жолмен жазылады
Ќарапайым ауыстыру
Ќарапайым гаммамен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №260
... жылжу регистрлерініњ негізінде максимал мерзімініњ k ќ±растырылатын сызыќты рекурренттік тізбектері дєрежелік генераторлармен болады
Айналдырѓыш
Бєсеке
Ж‰ктемелі
Шифрлаушы
М-тізбекті датчиктер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №261
Ашыќ кілтті криптож‰йесі µзгерулердіњ келесі т‰рлерініњ біріне арќа с‰йейді:
Жай сандарѓа бµлу
‡лкен сандарды жай кµбейткіштерге жіктеу
Бос т±рулыраны µрнектеу
Аз сандарды шыѓару
Кµбейткіштерге жіктеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №262
Ашыќ кілтті криптож‰йе келесідей µрнектеудіњ келесі т‰рлерініњ біріне арќа с‰йейді:
Соњѓы жолда логарифмді есептеу
шыѓарманы есептеу
бµлуді есептеу
айырымы есептеу
соманы есептеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №263
Ашыќ кілтті криптож‰йе келесідей µрнектеудіњ келесі т‰рлерініњ біріне арќа с‰йейді:
Алгебралыќ тењдеулердіњ т‰бірлерін есептеу
Бµлуін есептеу
Айырымын есептеу
Сомасын есептеу
Шыѓармасын есептеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №264
Ќалай асимметриялыќ криптож‰йелерде кері есептіњ келесі шарт ќолданылатын бір жаќќа баѓытталѓан функцияѓа тµте есеп ќ±растырады: ‰лкен б‰тін санныњ кµбейткіштерге жіктелуі:
N = P * Q
N = P + Q
N = P - Q
N = P Q
N = P mod Q
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №265
Желіге кіру ‰шін б±л ќ±рттар лездік хабар алмасулар ж‰йені пайдаланады
Торлыќ ќ±рттар
IRC - ќ±рттар
P2P - ќ±рттар
IM - ќ±рттар
Пошталыќ ќ±рттар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №266
Ж‰йеге кiру ‰шiн б±л ќ±рттар желiнiњ файлообменныелерi пиринговыенi пайдаланады:
Пошталыќ ќ±рттар
IM - ќ±рттар
Торлыќ ќ±рттар
P2P - ќ±рттар
IRC - ќ±рттар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №267
Б±л Трояндар оларларда болатын арнайы файлдардыњ ќаѓынѓан компьютерiндегi iздестiру парольлердiњ ±рлыѓы ‰шiн жолымен арналѓан
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн т‰рлендiргiштер
Б‰ркеме алып тастаѓан басќарудыњ утилиталары
Клавиатура тыњшылары
Дозвонныњ утилиталары
Парольлердiњ ±рылары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №268
Осы баѓдарламалардыњ т‰рiне (файлдардыњ шифрлаушылары) вирусќа ќарсы тексеру, торлыќ ќ±рттар, компьютер вирустерi жєне (вирустардыњ конструкторлары) троя баѓдарламаларыныњ жасауды автоматтандыруы, ±ќсас утилиталар таѓы басќалар баќылап б±зылѓан (RootKit ) ж‰йенiњ iшi арам алынуы ‰шiн хакерлердi пайдаланатын программалар жиындары ќаѓынѓан файлдардыњ кодтыњ жасыруын баѓдарламасы жатады
(adware ) жарнамалыќ утилиталар
Келемеждер
Хакерлiк утилиталар
Riskware
Pornware
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №269
Мысалы, негiзiнен ештење болмайтындыѓыменнен, дисктiњ ќалыптауы немесе вирустардыњ табылуыныњ ескертулердi кµрсету адасушылыќќа ќолданушысы жолымен єдейi ендiретiн баѓдарламалар
Riskware
Келемеждер
Жарнамалыќ утилиталар
Pornware
Хакерлiк утилиталар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №270
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен аныќ єсер етулерге жатады?
К‰дiктi торлыќ белсендiлiк
Вирусќа ќарсы сайттардыњ одаќтасуы
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №271
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен аныќ єсер етулерге жатады?
Вирусќа ќарсы сайттардыњ одаќтасуы
Ќалќып шыѓатын таѓы басќа ќатынастар
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
К‰дiктi торлыќ белсендiлiк
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №272
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен аныќ єсер етулерге жатады?
Ж‰йеге немесе басќа баѓдарламалардыњ ж±мысындаѓы бас-сираќтары
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Вирусќа ќарсы сайттардыњ одаќтасуы
Интернетке р±ќсат етiлмеген дозвон
Пошталыќ ескертулер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №273
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен жанама єсер етулерге жатады?
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №274
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен жанама єсер етулерге жатады?
Вирусќа ќарсы сайттардыњ одаќтасуы
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №275
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен жанама єсер етулерге жатады?
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
Ж‰йеге немесе басќа баѓдарламалардыњ ж±мысындаѓы бас-сираќтары
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №276
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен жанама єсер етулерге жатады?
К‰дiктi торлыќ белсендiлiк
Пошталыќ ескертулер
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №277
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен б‰ркеме єсер етулерге жатады?
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Ќалќып шыѓатын таѓы басќа ќатынастар
К‰дiктi процесстердiњ жадындаѓы бар болуы
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
Интернетке р±ќсат етiлмеген дозвон
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №278
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен б‰ркеме єсер етулерге жатады?
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
К‰дiктi файлдардыњ компьютерiндегi бар болу
Интернетке р±ќсат етiлмеген дозвон
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Ќалќып шыѓатын таѓы басќа ќатынастар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №279
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен б‰ркеме єсер етулерге жатады?
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Ќалќып шыѓатын таѓы басќа ќатынастар
Интернетке р±ќсат етiлмеген дозвон
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
К‰дiктi кiлттердiњ Windowsтiњ ж‰йелiк тiзiлiмiндегi бар болу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №280
Єсер етулердiњ зиян келтiретiн баѓдарламалардыњ компьютерiнiњ ж±ќтыруларынан неткен б‰ркеме єсер етулерге жатады?
Ќалќып шыѓатын таѓы басќа ќатынастар
К‰дiктi торлыќ белсендiлiк
Браузердiњ к‰йге келтiрулерiн µзгерiс
Вирусќа ќарсы программаныњ одаќтасуы
Интернетке р±ќсат етiлмеген дозвон
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №281
Б±л єдiстер компьютер ќолданушыда ењ алдымен баѓытталѓан. Ќарапайым мысал- барлыќ ќолданушылар саќтауы керек болатын компьютерге ж±мыстыњ ережелерiнiњ µњдеуi
хакерлiк єдiстер
ќылмыстыќ єдiстер
±йымдастыру єдiстерi
программалыќ єдiстер
техникалыќ єдiстер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №282
Б±л єдiстер компьютерлiк ж‰йедегi µзгерiсте баѓытталѓан. Кµпшiлiк олардыњ iшiнен вирусќа ќарсы баѓдарламалардыњ м‰мкiндiктерiн кењейтiп толыќтыратын ќосымша ќорѓау ќ±ралдарыныњ ќолдануында т±рады
ќылмыстыќ єдiстер
єкiмдiк єдiстер
техникалыќ єдiстер
зањ шыѓару єдiстерi
±йымдастыру єдiстерi
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №283
Ќауiпсiздiктiњ саясаты м±ндай с±раќтарѓа жауаптарда мiндеттi болуы:
Объекттер неткен вирусќа ќарсы программамен тексеруi керек
Ќауiп-ќатер неткен зиян келтiретiн баѓдарламалар алып ж‰редi
Єсерлер неткен вирусќа ќарсы программа объекттiњ хараженногосы табылуда орындауы керек
Желiнiњ барлыќ компьютерлерiнiњ барлыќ техникалыќ мiнездемелерiнiњ сипаттамасы
Компьютерлер неткен ыќтындыл вирусќа ќарсы программа болуы керек
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №284
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны
парольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты ауысымысыз
(пароль болуы керек бол, ол єрiп, цифр, тыныс белгiнiњ тањбалары болуы керек таѓы сол сияќтылар) техникалыќ шектеулердi салу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №285
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
ауысымысызпарольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
парольлердiњ єсер мерзiмiмен басќару, олардыњ периодты ауысымы
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №286
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
парольлердiњ файлына р±ќсаттыњ шектеуi
уысымысызпарольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты а
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №287
Парольды к‰шейту тєсілі ... орындалады
Ж±мысшыларды детекторда тексеру
Аутентификация процедурасына шектеулер ќою жєне пароль параметрелеріне ќосымша талаптарды тапсыру
Парольды енгізуді шектеу
Физикалыќ ќ±ралдар
Пароль кµлемін ±зарту жєне єр т‰рлі алфавиттерді ќолдану
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №288
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны болмауы
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шектеуi
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты ауысымысызпарольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №289
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
парольлердiњ ќолдану программалыќ генераторлары ќолдану
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты ауысымысыз
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны
парольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №290
Келесi шаралардыњ ќандайы пароль ќорѓауыныњ сенiмдiлiгiн жоѓарылатуѓа едєуiр м‰мкiндiк бередi?
ќолданушылардыњ ‰йренуi
соњѓы миля
(б±л "Дµрекi к‰штіњ єдiсi" ќолдануын ќиналады) ж‰йеге кiрудiњ сєтсiз талпыныстарыныњ саныныњ шексiз саны
ауыспайтын ќолдану парольлер олардыњ периодты ауысымысыз парольлердiњ файлына р±ќсаттыњ ашуы
(пароль ќ±нтя алады) техникалыќ шектеулерден босау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №291
Шындыќтыњ тексерулерi ‰шiн µзара аутентификацияныњ процессiнде келесi єдiстердi ќолданады:
с±раќтыњ механизмі
уаќытша ќ±лыптыњ механизмі
ќолданушылардыњ ауыстырып ќосу механизмі
объектiнiњ iздестiру механизмі
с±рау салу-жауаптыњ механизмі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №292
Шындыќтыњ тексерулерi ‰шiн µзара аутентификацияныњ процессiнде келесi єдiстердi ќолданады:
с±раќтыњ механизмі
уаќыт белгiсiнiњ механизмі
уаќытша ќ±лыптыњ механизмі
объектiнiњ iздестiруiн механизмі
ќолданушылардыњ ауыстырып ќосуын механизмі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №293
Аутентификацияны бiрнеше таралѓан хаттамаларды сертификаттардыњ арќасында ќамтамасыз етедi, µте белгiлi жєне кењ таралѓан хаттама жеке алѓанда ... ... ... .. , браузер- ќай iс ж‰зiнде єрбiр webлерде ќолданылады -
NNTP
IP
SSL
TCP
MMD
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №294
Сертификат кµмегімен аутентификация хаттамасы:
PGP
KEY
TCP
NNTP
IP
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №295
Кµшiрмесiн алудан ќорѓауларды ж‰йе кµрсетiлетiн негiзгi талаптардыњ бiрi
программалыќ µнiм орнатылатын компьютердiњ жеке параметрлерiнiњ айырып тануды алгоритмды зерттеудi жењiлдiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ дистрибутивтiк дисктерiнiњ некопируемостиы ќамтамасыз ету
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ баѓдарламаныњ машина кодыныњ т‰зу керi ассемблерлеуiн ќамтамасыз ету
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ дистрибутивтiк дисктерiнiњ копируемостиы ќамтамасыз ету
ќосымша єсерлерсiз баѓдарламаныњ машина кодыныњ ‰стiнде ‰йреншiктi д±рыстаушылардыњ ќолдануды м‰мкiндiгiнiњ ќамтамасыз етуi немесе мамандандырылѓан программалыќ-аппаратты ќ±ралдардыњ ќолдануысыз
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №296
Кµшiрмесiн алудан ќорѓауларды ж‰йе кµрсетiлетiн негiзгi талаптардыњ бiрi
ќосымша єсерлерсiз баѓдарламаныњ машина кодыныњ ‰стiнде ‰йреншiктi д±рыстаушылардыњ ќолдануды м‰мкiндiгiнiњ ќамтамасыз етуi
граммдар туралы ќосымша єсерлерсiз машина кодыныњ ‰стiнде ‰йреншiктi д±рыстаушылардыњ ќолдануды м‰мкiн еместiгiнiњ ќамтамасыз етуi немесе мамандандырылѓан программалыќ-аппаратты ќ±ралдардыњ ќолдануысыз
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ баѓдарламаныњ машина кодыныњ т‰зу керi ассемблерлеуiн ќамтамасыз ету
программалыќ µнiм орнатылатын компьютердiњ жеке параметрлерiнiњ айырып тануды алгоритмды зерттеудi жењiлдiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ дистрибутивтiк дисктерiнiњ копируемостиы ќамтамасыз ету
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №297
Кµшiрмесiн алудан ќорѓауларды ж‰йе кµрсетiлетiн негiзгi талаптардыњ бiрi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ баѓдарламаныњ машина кодыныњ т‰зу керi ассемблерлеуiн ќамтамасыз ету
программалыќ µнiм орнатылатын компьютердiњ жеке параметрлерiнiњ айырып тануды алгоритмды зерттеудi жењiлдiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ баѓдарламаныњ машина кодыныњ д±рыс емес керi ассемблерлеуiн ќамтамасыз ету
ќосымша єсерлерсiз баѓдарламаныњ машина кодыныњ ‰стiнде ‰йреншiктi д±рыстаушылардыњ ќолдануды м‰мкiндiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ дистрибутивтiк дисктерiнiњ копируемостиы ќамтамасыз ету
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №298
Кµшiрмесiн алудан ќорѓауларды ж‰йе кµрсетiлетiн негiзгi талаптардыњ бiрi
программалыќ µнiм орнатылатын компьютердiњ жеке параметрлерiнiњ айырып тануды алгоритмды зерттеудi жењiлдiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ баѓдарламаныњ машина кодыныњ т‰зу керi ассемблерлеуiн ќамтамасыз ету
ќосымша єсерлерсiз баѓдарламаныњ машина кодыныњ ‰стiнде ‰йреншiктi д±рыстаушылардыњ ќолдануды м‰мкiндiгiнiњ ќамтамасыз етуi
‰йреншiктi ќ±ралдардыњ дистрибутивтiк дисктерiнiњ копируемостиы ќамтамасыз ету
программалыќ µнiм орнатылатын компьютердiњ жеке параметрлерiнiњ айырып тануды алгоритмды зерттеудi к‰рделiлiгiнiњ ќамтамасыз етуi
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №299
Ќорѓалатын баѓдарламаныњ зерттеуiнен б±л бµлiктерi баѓдарламаныњ негiзгi маќсаттыќ функцияларыныњ орындауы ‰шiн арналѓан жєне программалыќ белгiнiњ онындаѓы енгiзудi ескерту ‰шiн шифрлаумен ќорѓалады:
инициализатор
(деициниализатор ) деструктор
дестабизизатор
сепаратор
шифрлалѓан оњаша бµлiк
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №300
Б±л т‰рдiњ тор аралыќ перделерiндегi ќауiпсiздiктiњ саясатыныњ ережелерi р±ќсаттыњ модулдарыныњ ќолдануы арќылылар екпiндейдi. Єрбiр р±ќсат берiлетiн хаттамаѓа р±ќсаттыњ модулы µз меншiктi сєйкес келуi керек.
Физикалыќ дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Жыралыќ дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Пакеттi фильтрлеумен тор аралыќ перделерi
Ќолданбалы дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Бит бойынша фильтрлеудiњ тор аралыќ перделерi
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №301
Саясаттыњ ережелерi б±л т‰рдiњ тор аралыќ перделерiнiњ ќолдануында пакеттердiњ с‰згiлерiнiњ ќолдануы арќылылар екпiндейдi.
Ќолданбалы дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Физикалыќ дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Бит бойынша фильтрлеумен тор аралыќ перделерi
Жыралыќ дењгейдiњ тор аралыќ перделерi
Пакеттi фильтрлеумен тор аралыќ перделерi
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №302
Схемалардыњ ќандайы тор аралыќ перделердiњ базасында торлыќ ќорѓаудыњ схемасы болып табылмайды
Тор аралыќ перде - с‰згiш жол кµрсетушi
Экрандалѓан шлюздыњ негiзiнде тор аралыќ перде
Екi портты шлюздыњ негiзiнде тор аралыќ перде
Тор аралыќ перде - с‰згiш концентратор
Тор аралыќ перде - экрандалѓан ќосымша ету
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №303
Аќпараттыќ ќауіпсіздікті белгілі бір т‰рде б±зудыњ потенциалды м‰мкіндігі - б±л . . .
Ќауіп
Ќорѓаныс
Компьютерлік модуль
Ќол жетімділік
Ќолдайтын инраќ±рылымныњ аќауы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №304
Пароль ±зындыѓын ±зарту, бір символ жинаѓында алфавитті ±зарту жєне символ типі жинаѓымен алфавитті ±зарту- ... пароль параметріне ќойылатын талаптар
Физикалыќ
Ќосымша
Негізгі емес
Шыѓыс
Негізгі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №305
Пароль параметріне ќосымша талаптарды орындау жатады:
Физикалыќ ќ±ралдар
Ж±мысшыларды детекторда тексеру
Єр т‰рлі топ ќолданушылар ‰шін парольді жиі ауыстыру
Пароль ±зындыѓын ±зарту, бір символ жинаѓында алфавитті ±зарту жєне символ типі жинаѓымен алфавитті ±зарту
Парольды беруге шектеулер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №306
Парольды к‰шейтудіњ ењ эффективті тєсілі оныњ м‰мкін жинаѓы ... маќсатымен орындалады
Программалыќ ќ±ралдардыњ шектеулілігі
Пароль мєнін ќате тергенге шектеу ќою
Парольдыњ ќайталануына шектеу
Парольдаѓы символ саныныњ типіне шектеу
Жай парольды ќою м‰мкіндігіне шектеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №307
Ќандай да бір уаќыт мерзімінде сол бір парольды ќолдану м‰мкіндігін шектеуге шаќырылѓан, ќосымша парольды ќорѓау ж‰йесінде ... ќолданылуы м‰мкін
Парольды ќате енгізілген санына
Программалыќ ќ±ралдар
Ќарапайым парольдерді енгізу м‰мкіндігіне
Ќолданушыныњ парольды ауыстыруына периодтылыѓы
Парольдыњ ќайталануы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №308
Парольды ќорѓаудыњ к‰шейту м‰мкіндігі ...
Ж‰йені ќорѓау бойынша техникалыќ шешімдерімен
Ж‰йені ќорѓау бойынша программалыќ шешімдерімен
¦йымдастыру єдістерімен
Парольдыњ сыртќы тасымалдаушыларыныњ кірістірілген идентификация жєне аутентификация механизмдеріне ќосылуы
Физикалыќ ќ±ралдарымен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №309
... режимінде авторизация алѓашында сыртќы ќ±рылѓыдан, содан соњ клавиатурадан ж‰ргізіледі
Авторлы авторизациялар
‡шдењгейлі авторизациялар
Екідењгейлі авторизациялар
Бірдењгейлі авторизациялар
Кµпдењгейлі авторизациялар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №310
Екідењгейлі авторизация ...
Ќорѓау ж‰йесіне µзгерістер енгізу
Ж‰йелік парольдыњ µзгерістерін саќтау
Парольды аќпараттыт асымалдаудан ±рлау кезніде зањсыз кіруге ќарсы єрекет ж‰ргізеді
Ќосымша есептік мєліметтерді енгізу
Ќорѓау обьектісін баќылау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №311
BIOS дењгейінде екідењгейлі авторизация м‰мкін бе?
Ж‰йелік парольдыњ мєнін саќтау
М‰мкін емес
Физикалыќ ќ±ралдармен
М‰мкін
Жартылай м‰мкін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №312
BIOS дењгейінде екідењгейлі авторизацияныњ ќасиеті болып ...
Ќорѓау ж‰йесін ќадаѓалау
Ж‰йені ж‰ктеу процессі кезінде жасырын ќауіптерег ќарсы єрекет
Аппаратты компоненттерді орнату
Ќосымша ќорѓау механизмдерін оранту
Желілік авторизация
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №313
BIOS дењгейінде екідењгейлі авторизацияныњ кемшілігі болып ...
Ж‰йені ќорѓау бойынша ±йымдластыру шараларын ж‰ргізу ќажеттілігі
Ќорѓау ж‰йесініњ тµменділігі
Авторизацияны ќолдану ќажеттілігі
Ќорѓау ж‰йесініњ ќосымша механизмін ќолдану ќажеттілігі
Ќосымша ќорѓау ж‰йесініњ компоненттерін ќолдану ќажеттілігі, BIOS кењейтілу функциясын ж‰зеге асырушы таќша
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №314
Екідењгейлі авторизация кезінде ќорѓау ж‰йесініњ ќосымша аппараттыќ компоненттері т‰рінде ... ќолданылуы м‰мкін
Физикалыќ ќ±ралдар
Таќша
Сызба
Ќорѓау
Авторизация
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №315
Екідењгейлі авторизация кезінде ќорѓау ж‰йесініњ ќосымша аппараттыќ компоненттерін ќолданатын негізгі таќшаны келтіріњіз:
BIOS кењейтілу функциясын ж‰зеге асырады
Ќолданушылардыњ парольдерін тексереді
Ќауіпсіздік ж‰йесін ќадаѓалайды
Ж‰йені ж‰ктеуге шектеу ќояды
Ресурсќа ену саясатын шектейді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №316
Екідењгейлі авторизация тєсілі ... орындалѓан кезде ж‰зеге асырылады
Локальды жєне желілік
Ќауіпсіз
Локальды
Программалыќ
Желілік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №317
Желілік авторизацияны ќолдану ... єсер етеді
Обьектіні ќорѓау
Ќорѓалатын ж‰йе функционалдыѓына эффективтілігі
Ќорѓалатын желініњ функционалдыѓын ќадаѓалау
Ќорѓалатын ж‰йе функционалдыѓына сенімділік
Ќорѓалатын желініњ функционалдыѓын µзі басќару
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №318
Ќауіпсіздік серверіінњ реттен шыѓуы ... алып келеді
Барлыќ ќолданушылардыњ есептік мєліметініњ жоѓалуы
Физикалыќ жоѓалтуларѓа
Барлыќ желініњ бас тартуы
Желідегі ж±мысты тарата алмауында
Ж‰йеніњ жаѓдайы туралы мєліметтердіњ жоѓалуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №319
Екідењгейлі авторизация механизмін ж‰зеге асыру бойынша ±сыныстар:
Мєліметтер сенімді ќорѓалуды ќамтамасыз етілуі тиіс
Сенімді ќорѓау парольдері ќамтамасыз етілуі тиіс
Ќосымша физикалыќ ќ±ралдарды енгізу
Мєліметтеріді µњдеу таратылуы ќамтамасыз етілуі тиіс
Ќосымша ќорѓау механизмі локальды болуы ќажет
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №320
Биба моделіне сай барлыќ субьектілермен обьектілер алдын-ала ...
Ќауіпсіздік ќызметімен ќадаѓаланады
Конфиденциальность белгісі беріледі
Енудіњ бірнеше дењгейлеріне бµлінеді
Транзакциялар ќолданылады
Бір р±ќсат етілген жаѓдайдан бірнешеге кµшуі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №321
Ќандай ќорѓаудыњ моделі єкімгер етудіњ тапсырмасын ќысќартады?
Кµпдењгейлі(мандатты)
Матрицалыќ(дискреционды)
Мандельштейм
Кларк-Вильсон
Сазерленді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №322
Ресурсќа шектелген ену саясатын ж‰зеге асыру т‰зулілігі ...
Енуді басќару механизмініњ ќ±рамын толыќтай ресурс ќолданушылар арасында бµлінеді
Парольды беру басќару механизмініњ ќ±рамы
Арнайы µкілеттілікті берудіњ басќару механизмініњ ќ±рамы
Ќорѓау ж‰йесініњ аќауларын кетіру ќ±рамы
Ќолданушыларды баќылау басќару механизмініњ ќ±рамы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №323
Толыќтай шектелген саясатты ж‰зеге асыру... т‰сіндіріледі
Талаптарды формальдау бойынша ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
Ќорѓау ж‰йесініњ ќасиетін ж‰йеніњ басрлыќ ресурсына енудіњ шектелген саясатты ж‰зеге асыруды ќамтамасыз етеді
Ќолданушыларды баќылаудыњ ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
ХЭШ-функция µлшемсіз
Ќорѓау ж‰йесіінњ басрлыќ ресурстарымен басќарудыњ ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №324
Толыќтай шектелген саясатты ж‰зеге асыру... т‰сіндіріледі
Ќорѓау ж‰йесініњ ќасиетін ж‰йеніњ басрлыќ ресурсына енудіњ шектелген саясатты ж‰зеге асыруды ќамтамасыз етеді
Талаптарды формальдау бойынша ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
Ќорѓау ж‰йесіінњ басрлыќ ресурстарымен басќарудыњ ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
ХЭШ-функция µлшемсіз
Ќолданушыларды баќылаудыњ ќорѓау ж‰йесініњ ќ±рамы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №325
Кєсіпорынныњ файлдыќ ж‰йесініњ иесі кім?
¤њделетін аќпараттыњ ќолданушысы
Кєсіпоырн жетекшісі
Мемлекет
Кєсіпорын
Ќауіпсіздік єкімгері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №326
Ќорѓалатын ж‰йеге ену обьектісі ретінде ... жатады
Операциялыќ ж‰йе, байланыс каналдары
Ќосымша жєне ж‰йелік программалар
Физикалыќ жєне программалыќ ќ±ралдар
Операциялыќ ж‰йеніњ реестрі, ќ±рылѓылар
Файлдыќ обьектілер, ќ±рылѓылар, байланыс каналадры
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №327
Компьютер ресурсына ену субьектілері болып:
Ќолданушылар жєне єкімгер
Процесстер
Программалар
Ќолданушылар
Ќолданушылар жєне процесстер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №328
Ж‰йе ќолданушылары ... бµлінеді
Негізгі жєне єкімді
Негізгі жєне жасырын
Бекітілген жєне т±рлаулы
Наќты жєне виртуальды
Наќты жєне артыќшылыѓы бар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №329
Ж‰йе процесстерін ... ќолданушы процесстеріне бµлуге болады
Жасырын жєне виртуальды
Ќосымша жєне зањсыз
Физикалыќ жєне программалыќ
Зањды жєне зањсыз
Зањсыз жєне шешілген
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №330
Енуді шектеу ќорѓау ж‰йесініњ орталыќ элементімен- ... орындалады
Єкімгермен
Операциялыќ ж‰йемен
Жетекшімен
Ену диспетчерімен
Ќауіпсіздік ќызметімен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №331
Ену диспетчері ќандай функцияларды орындайды?
Ену саясатын координаттайды
Ж‰йеге енуге р±ќсат береді
Енуді шектеу ережесін аныќтайды
Ќорѓау ж‰йесін ќадаѓалайды
Субьектілерді, обьектілерді жєне субьектініњ обьектіге с±растырылѓан ену параметрін идентификациялайды; с±ралѓан енуді береді немесе бермейді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №332
Субьектелр жєне обьектілер аќпаратын идентификацияны ... деп атайды
Ереже
Саясат
Процедура
Есептік аќпарат
Зањ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №333
Обьектіге енуді субьектіге берубас тарту шешімін диспетчер ереже негізінде береді, оны ... деп атайды
Енгізу процедурасы
Енуді шектеу єдістемесі
Енуді шектеу саясаты
Енуді шектеу зањы
Есептік аќпарат
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №334
Матрица енуімен суреттелетін, басты диагональдыњ элементі 1 болатын субьектілердіњ обьектілерге толыќ енуіне р±ќсат ететін, ќалѓан элементтері 0 субьектілердіњ обьектілерге енуіне р±ќсат етпейтін сызыќты реттелген кµптеген субьектілермен обьектілердіњ енуді басќарудыњ ... моделі
Мандатты
Матрицалыќ
Сызыќты
Реттелген
Каноникалыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №335
Ож бастапќы ж‰ктемесіне ќарсы єрекет ПЌ-з ќорѓау ж‰йесі ... ќолдану эффективті болуы м‰мкін
электронды ќоњыз
ХЭШ-функциялар
электронды ќ±лып
жлектронды ќ±рал-жабдыќ
электронды кілт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №336
Электронды ќ±лып ... ќолданушыныњ ж‰йені ж‰ктеу кезінде ќосымша авторизацияны ж‰зеге асырады
Windows командалары
DOS кењейтілуі
Ж‰йе командалары
ХЭШ-функциялары
BIOS кењейтілуі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №337
Электронды ќ±лыпты ќолдана отырып ж‰йені ж‰ктеу режимі тек ... µзгеруі м‰мкін
Зањды ќолданушымен
ХЭШ-функциямен
Єкімгермен
Программамен
Ж‰йемен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №338
Желіаралыќ экран ... ‰шін ќызмет етеді
Аќпаратты т‰зу жєне д±рыс µњдеу
Байланыс канлдары бойынша аќпараттыњ кіруін болдырмау
Ж‰йені зањсыз енулерден ќорѓау
Ж‰йені ќорѓауды ќадаѓалау
ЛЕЖ жєне сыртќы байланыс желісі арасында айналатын, кіріс жєне шыѓыс трафиктердіњ фильтрациясы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №339
Кєсіпорынныњ аќпаратты ќауіпсіздік саясаты ... т‰сіндіріледі
Аќпаратќа зањсыз енуді болдырмау м‰мкіндігі
Кєсіпорындаѓы мєліметтерді ќорѓау процедурасыныњ бірізділігі
Аќпаратты ќорѓау бойынша зањ жинаѓы
Кєсіпоырндаѓы аќпаратты µњдеудіњ барлыќ аспектілерін регламенттейтін, таратылѓан ќ±жаттардыњ жиынтыѓы
Нормативтік актілер, зањдар, ќ±жаттар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №340
Кєсіпоырндаѓы аќпаратты µњдеудіњ барлыќ аспектілерін регламенттейтін,кєсіпоырндаѓы ќ±жаттардыњ жиынтыѓыныњ ... т‰сіндіріледі
Аќпаратты ќорѓау
Аќпараттыќ ќауіпсіздік саясаты
Аќпаратты ќорѓау ж‰йесі
Зањсыз ену
Мєліметтерді ќорѓау ж‰йесініњ ќаупі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №341
Ќызѓылт сары кітап- б±л ...
Єр т‰рлі елдердіњ за жинаѓы
АЌШ ќорѓаныс Министрлігініњ компьютерлік ж‰йесініњ сенімді баѓалау критериясы
Таяу Шыѓыс елдерініњ ќ±жаты
Жапония, Ќытай жєне Оњт‰стік Корея елдерініњ ќауіпсіздік баѓалау криетриясы
Еуропа жєне Америка елдерініњ ќауіпсіздік баѓалау криериясы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №342
Ќ±пия жазу грек тілінен аударѓанда:
Шифрлау
Криптошифрлау
Криптография
Криптология
Криптож‰йе
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №343
Криптографияныњ классикалыќ тапсрымасы ретінде ...
Ќ±пия аќпаратты жасыру
Кейбір тањбалардыњ кездейсоќ тізбегіне кейбір т‰сінікті мєтінніњ аударылатын µрнектелу жуыќтамасы
Ќ±пия мєліметтерге физикалыќ т‰рде ќарсылыќ жасау
Ќ±пия аќпаратты шифрлау
Зањсыз енуден ќорѓау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №344
Ерте кездерде аќпаратыњ ќ±пияда сенімді саќталуы анќыталды, ... ќ±пияда ±сталды
Ќ±пия алгоритм
Шифрды шешу кілті
Аќпараттыњ осал жер
Шифрлаудыњ физикалыќ ќ±ралдары
¤рнектеу єдісініњ µзі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №345
Шифрмєтін негізінде крипоанализ жаѓдайы болып, ќарсыластыњ білуі...
Шифрлау обьектісі
Шифрлау механизмі жєне оѓан тек шифрмєтіні ќол жетімді
Шифрлау кілті
Фиктивті шифрмєтіндер
Ќ±пия кілт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №346
Б±л байланыс торабына физикалыќ р±ќсаты болатын сыртќы б±зушыныњ ‰лгісі сєйкес келеді, біраќ шифрлау жєне дешифрын аныќтауды аппаратураѓа р±ќсаты болмайды
‡йренген ашыќ мєтінніњ негізіндегі криптоанализ
Ќисынды мєтін негізінде криптоанализ
Шифрмєтін негізінде криптоанализ
Аппаратты ќателердіњ негізінде криптоанализ
Ќорѓаудыњ барлыќ ж‰йесінде криптоанализ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №347
Ашыќ мєтін негізінде криптоанализ, криптоаналитикаѓа ... мєлім
Шифрлау мєтіні
Шифрмєтін жєне алѓашќы аќпараттыњ еншісі
Шифрлау механизмі
Шифрлау алгоритмі
Ашыќ мєтін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №348
Криптоаналитикке шифрмєтін жєне алѓашќы аќпараттыњ еншісі мєлім- б±л ...
Тањдалѓан мєтін негізінде криптоанализ
Шифрмєтін негізінде криптоанализ
‡йренген мєтін негізінде криптоанализ
Ж‰йе криптоанализі
Ашыќ мєтін негізінде криптоанализ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №349
Тањдаулы ашќы мєтінніњ негізінде шабуылдардаѓы ќарсыластыњ криптоаналитигін алатынын есептейді...
Криптоанализ процессін тексеру
Аппаратты ќателерді ќолдану
Жалѓан шифрмєтіндерді ќолдану
Мєтін жєне бастапќы аќпараттыњ еншісін білу
Шифрлайтын ќ±рылымѓа мєтін арнайы жинаќты оларѓа енгізілсін жєне криптограмманы ќ±пия кілімен басќару
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №350
Шабуылдардаѓы ... ќ±пия кілттіњ басќаруымен ќарсыластыњ криптоаналитигі шифрлайтын ќ±рылымѓа ол арнайы жинаќты мєтін енгізітінін жєне криптограмманы ала-алатындыѓын есептейді
Ќорѓау ж‰йелері негізінде
‡йренген мєтін негізінде
Тањдаулы ашыќ мєтін негізінде
Тањдаулы шифрмєтін негізінде
Шифрланѓан мєтін негізінде
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №351
Тањдаулы шифрмєтін негізінде криптоанализ ќарсыластыњ м‰мкіндігі болытынын ойлайды ...
Криптоанализ ж‰ргізу
Бастапќы аќпараттыњ бµлігін пайдалану
Кµп мєрте шифрлеу ‰шін мєтінді ќою
Аппаратураѓа р±ќсат
Жалѓан шифрмєтіндерді дешифрлеу ‰шін ќою
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №352
Аќпаратты ќорѓаудыњ криптографиялыќ негізгі маќсаты болып ...
Берілетін хабарламаларды шифрлау
Шифрлау жєне ќайта шифрлау процессі
Ќорѓау ж‰йесініњ криптоанализі
Зањсыз кµшірумен аќпаратты таратудан ќорѓау
Бµтен адамдар ‰шін т‰сініксіз фома хабарламасын ќ±ру жолымен аќпараттыњ тарап кетуінен ќорѓау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №353
... криптоќорѓауды ќамтамасыз етеін µрнектеу
Ќайта шифрлаумен
Дешифрлаумен
Криптож‰йемен
Шифрлаумен
Криптоанализбен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №354
Шифрлау- б±л ...
Криптоќорѓайды ќамтамасыз ететін µрнектеу
Мєліметтерді жасыру процессі
Ашыќ мєліметтерді жабыќќа ауыстыру
Криптоанализ
Мєліметтерді ќ±пияландыру процессі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №355
Аќпараттыњ т±тастыѓын ќадаѓалау- б±л ...
Криптоанализбен басќару
Мєліметтер, ДЌБЖ жєне программалар
Аќпараттыњ кез-келген зањсыз µзгерістерін табу
Ж‰йеніњ эталонды к‰йі
Аќпараттыњ т±тастыѓына талап
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №356
Зањды ќолданушылардыњ тењестірілуі болады...
Парольды беру
Ќолданушыларды айырып тануда
Ќ±пяи кілттердіњ ќорѓау ж‰йесін есептеу
Парольды енгізуіне с±раныс
Криптоанализ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №357
¤з эталон к‰йіне аќпараттыњ сєйкестігі ... орындалады
Аќпараттыњ аутентификациясы
Аќпараттыњ жєне ќ±рылымныњ идентификациясы
Аќпараттыњ т±тастыѓын ќадаѓалау
Парольді беру
Шындыќты тексеру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №358
Аќпараттыњ аутентификациясы - б±л ...
Ќауіпсіздік ж‰йесін басќару жєне баќылау
Зањды ќолданушыларды айыра тану
Аќпаратты зањсыз ќолданушыларды табу
Алушымен жіберушіге тиісті парольді беру
Алынѓан хабарлама зањды жіберушімен жіберілгені туралы айѓаќ зањды алушыны аныќтау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №359
Ќ±пия ж‰йедегі байланыс теориясы Шеннонныњ ж±мысы немен айрыќша?
Криптологияныњ іргесін ѓылым ретінде ќалады
Аќпараттыњ аутентификация проблемасын шешеді
Санды ќолтањба ж‰йесін µњдейді
Байланыс ж‰йесі туралы айтады
Ќорѓау ж‰йесініњ криптоанализі берілді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №360
Пассивті б±зушы- б±л б±зушы ...
Б‰лдірмейтін ќатынастар жєне аќпараттар
Криптож‰йе б±зылысыныњ ќолданушы емес єдістері
Ќатынастардыњ ±стап ќалуы бойынша
Криптографиялыќ хаттаманыњ істі б‰лдірулері арналѓан ќолданбайтын єсерлер
Криптож‰йелер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №361
Пассивті б±зушыныњ маќсаты болып ...
Аќпаратќа зањсыз ену
Жалѓан хабарламаларды байлау
Ќорѓау ж‰йексін б±зу
Радиобайланысты ќолдану
Криптож‰йеде айналатын хабарламаларды ±стап ќалу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №362
Белсенді б±зушы- б±л б±зушы ...
Барлыќ хабарламаларды µшіруші
Криптографиялыќ ж‰йеніњ істі б‰лдірулері арналѓан ќолданбайтын єсерлер
Б‰лдіретін хабарламалар жєне программалар
Ќорѓау ж‰йесі
Жалѓан хабарламалар байлап, хабарламаны ±стап ќалып т‰рлендіріп, мєліметтер ќорына енуге тырысады жєне таѓы сол сияќтылар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №363
...- б±л жалѓан хабарламалар байлауѓа тырысќан б±зушылар мєліметтер ќорына ену ќатынасын ±стап ќалып т‰рлендіру алынсын µз µкілеттіктерін кењейту
Сыртќы б±зушы
Ішкі б±зушы
Белсенді б±зушы
Пассивті б±зушы
Ж‰йелік б±зушы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №364
¦йымы бар араќатынастардыњ сипаты бойынша ќолданушы криптож‰йелер немесе басќа ќорѓау ќ±ралдары, б±зушылар келесі т‰рлерге классификацияланады:
Ішкі жєне сыртќы б±зушылар
Ішкі жєне белсенді б±зушылар
Физикалыќ жєне программалыќ б±зушылар
Сыртќы жєне пассивті б±зушылар
Белсенді жєне пассивті б±зушылар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №365
Стеногрфияныњ маќсат болып ...
Аќпаратты ќорѓаудыњ жоѓарѓы дењгейі
Ќорѓау ж‰йесініњ криптоанализі
Аќпаратты кодтау
Шифрлауды алгоритмдік ќ±ру
Айѓаќтыњ µзін хабарлама беру жасырып ќалу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №366
Шифрлау алгоритмініњ екі типі ажыратылады.
Белсенді жєне пассивті
Негізгі жєне ќосымша
Статистикалыќ жєне детерминдік
Симметриялыќ жєне асимметриялыќ
Мандатты жєне дискретті
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №367
Ќайта шифрлау кілтімен симметриялыќ т‰рде шифрлауды кілтпен ...
Талданады
Белсенді жєне пассивті
Дєл келмейді
Дєл келеді
Негізгі жєне ќосымша
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №368
Асимметриялыќ шифрлау кезінде ... кілті ќолданылады
Белсенді жєне пассивті
Бірдей
Ќосымша
Программалыќ
Єр т‰рлі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №369
Шифр аѓынынњ ќасиеті не болып табылады?
Ширфлау нєтижесінен тєуелді болмайды
Ширфлаудыњ ќарапайымдылыѓы
Шифрлаудыњ жоѓарѓы дењгейі
Ќ±жат аты
ДЭЕМ жады ќажет емес
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №370
Шифрлардыњ алмастыру ерекшелігі болып ... табылады
Бір алфавит символын екіншісіне ауыстыру
Ќорѓау ж‰йесіінњ криптоанализу
Шифрмєтіндерді алмастыру
Символ ж‰ру ретін алмастыру
Алфавит шифр мєтініне тєулді, тиісті ашыќ мєтін символдарына символ ауыстыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №371
... жєне ... алмастыру айырылады
Ќойылатын жєне алмастырылатын
Криптоанализ жєне баќылау
Біралфавитті жєне кµпалфавитті
Синхронды жєне µзсинхрондалатын
Блоктыќ жєне тасќынды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №372
Алмасу шифрыныњ кµпалфавитіне мысал келтіріњіз:
Кесте бойынша ќиындатылѓан орын ауыстыру
Шифрлейтін блокнот
Виженер ж‰йесі
Критоанализ
Айналмалы тор
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №373
Орын ауыстыру шифрыныњ мєні?
Негізгі мєтінмен ширфмєтінді орын алмастырады
Шифр жєне мєтінніњ криптоанализі
Бастапќы мєтінніњ символдар ретін немесе басќа элементтерді ауыстырады
Бір символдардыњ екіншісімен ауыстыру
Шифр жєне мєтінді ауыстыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №374
Орын ауыстыру шифрына мысал келтіріњіз:
Шифрлейтін блокнот
Вернам шифры
Виженер ж‰йесі
Карно шифры
Кардано торы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №375
Шифр аѓынына мысал келтіріњіз:
Шифрлейтін блокнот
Карно шифры
Виженер ж‰йесі
Кардано торы
Вернам шифры
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №376
Гамалаумен процедураны ... деп атайды
Логикалыќ операцияларды орындау
Шифр гаммасыныњ тізбегін шифрлау
Жалѓан кездейсоќ кодтарды µндіру
Шифр гаммасына аќпараттыќ тізбегін салу
Кілттерді жєне мєліметтерді тексеру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №377
Шексіз гаммаѓа мысал келтіріњіз:
g=9,8
у=1100110000101...
з=00100101011...
р=3,1415926...
о={0,1}
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №378
Есептеуіш т±раќты шифрлауды µњдеу ‰шін екі ортаќ ќаѓидалар ќолданылады:
Композициялыќ жєне итеративті
Ыдырау жєне кедергі жасау
Ашылатын жєне ашылмайтын
Классикалыќ жєне ќазіргі
Аналитикалыќ жєне статикалыќ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №379
Ыдырау деп ... аталады
Шифрмєтін т±тастыѓын б±зу
Ашыќ кілттерді тарату
Бір мєтін белгісін кµптегенге кµшу
Кµп шифрмєтін символдарына бір ашыќ мєтін белгісіне ыќпалды тарату
Мєтін символдарын тасымалдау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №380
Кедергі жасау деп ... аталады
Аќиќаттан кету
Кіріс жєне шыѓатын мєтінніњ µрнектеуі
Бастапќы ќатынастыњ ќасиеттерін жасыру
Бір тањба ыќпалыныњ басќаѓа таратылуы
Кіріс жєне шыѓатын мєтінніњ статистикалыќ мінездемелердіњ µзара байланыс озонды б±затын шифрлайтын µрнектеу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №381
512х512 кµлемді суретке ќанша килобайт аќпаратты енгізуге болады?
48
16
24
64
32
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №382
АЌШ-та стандарт криптож‰йе ќалай аталады?
OSI
DES
SCA
AES
DEC
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №383
Криптоанализ ... ќарастырады
Мєліметтерге зањсыз ену жєне модификациялау статистикасы
Шифрлау алгоритмін талдайды
Ашыќ кілт ж‰йесін
Мєліметтерді шифрлау жєне дешифрлау тєсілі
Шифрлардыњ ашылуыныњ єдістері немесе енуге зањсыз тєсілдер жєне сол мєліметтерді модификациялау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №384
Шифрды ашу- б±л процесс ...
Кілтті б±зі
Ќорѓалатын аќпаратты шифрланѓан хабарламадан шифрлау білімінсіз алу
Єр т‰рлі шабуылдарѓа ќарсы т±ру
Хабарламаларды ±стап ќалу жєне ќайта жіберу
Шифрды білмеусіз мєліметтерді б±зу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №385
Криптография кілтімен шифр элементі т‰сіндіріледі, ол ...
Хабарламаларды жасырады
Аќпаратты ќорѓайды
Хабаламада ќ±пия жаѓдайды болады
Мєтінді жасырады
Наќты хабарлама ‰шін ќолданылады жіне шифрлау жєне ќайта шифрлаумен басќарады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №386
Ќорѓалатын аќпараттыњ ќауіпсіздігі ... аныќталады
Аппаратурамен
Программамен
Енумен
Єдіспен
Кілтпен
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №387
... - б±л басќа программа кірістірілген программалыќ код немесе ќ±жаттар немесе мєлімет саќтаѓыштыњ компьютердегі зањсыз єрекетті орындау ‰шін ќолайлы наќты облыстар
Криптоанализ
Программа
Пароль
Компьютерлік вирус
Блок
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №388
Компьютерлік вирус- б±л ...
Компьютер немесе программаныњ ж±мысына араласу
Ќорѓау ж‰йесіне зиян
К‰рделі программа
Басќа программаѓа жєне ќ±жатќа кірістірілегн программалыќ код
Компьютер немесе программа ауруы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №389
Компьютерлік вирустардыњ негізгі типтері болып:
Вирустыќ программалар
Динамикалыќ программалар
Программалыќ вирустар, ж‰ктелу вирустары, макровирустар
Ж‰ктемелі файлдар
Программалар, ќ±жаттар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №390
Программаны ќосќан кезде, ж‰к кµтергіш вирус ...
Оныњ вирустыќ коды имлонттандырылѓан ќосу
Вирусталуы
Компьютерге ж±ѓуы
Ж‰ктеуші сектордыњ ±тылуы
Программаѓа ж±ѓуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №391
Вирустыќ кодтыњ ж±мысы- б±л ...
Ж‰йеніњ µшірілуі
¤з-µзініњ ќосылуы
Компьютерег ж±ѓуы
Файлдыќ ж‰йедегіні ќолданушыдан жасыру
Программаныњ ±тылуы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №392
Вирустыњ кµбею процессі ... деп аталады
Ж‰йеніњ µшірілуі
Компьютердіњ ж±мысыныњ тоќтатылуы жєне программалар
Компьютерге ж±ѓуы
Программалардыњ ±тылуы
Басќа программаларды µзін ќосу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №393
Вирустыќ код µзін басќа программаларды ќосуы м‰мкін. Ол процесс ќалай аталады?
¦тылу
Ќосылу
Вирустыќ шабуыл
Кµбею
¤шу
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №394
Вирустыќ шабуыл- б±л ...
Ж‰йеніњ µшірілуі
Програмам жєне операциялыќ ж‰йе ж±мысыныњ б±зылуы, програмалардыњ кетіп ќалуы жєне т.б.
Компьютерге вирустыњ кіруі
Компьютерде вирустардыњ ќосылуы
Компьютер жєне программаныњ ж±ќтыруы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №395
Ж‰ктемелі вирустар не істейді?
Компьютер ж±мысын б±зады
Магнитті саќтаушылардыњ наќтылы ж‰йелік облыстарын жейді
Мєліметтерді ќ±ртады
Файл ж‰йесінде µзгерістердіњ ќолданушысынан жасырулар шаќырады
Ќолданбалы программалрыд б±зады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №396
Ќандай магнитті саќтауыштардыњ облысын ж‰ктемелі вирустар жейді?
Дсик Д
Ж‰йелік
Программалыќ
Диск С
Барлыќ дискілер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №397
Егер компьютер ќосылып т±рса, ж‰ктемелі вирустардыњ уаќытша орналасаќн жері ќайда?
Диск Д
Барлыќ дискілер
CD-ROM
Диск С
Операвтивті жадыда
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №398
Макровирустар ќандай єрекет жасайды?
Компьютерді ж±ќтырады
Программаны ж±ќтырады
Мєліметтерді µшіреді
Ќ±жаттарды жейді
Кµбейеді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №399
Вирустыќ кодтыњ ж±мысы- б±л ...
Программаныњ ±тылуы
Компьютерег ж±ѓуы
Ж‰йеніњ µшірілуі
¤з-µзініњ ќосылуы
Файлдыќ ж‰йедегіні ќолданушыдан жасыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №400
Кедергі жасау деп ... аталады
Бір тањба ыќпалыныњ басќаѓа таратылуы
Бастапќы ќатынастыњ ќасиеттерін жасыру
Кіріс жєне шыѓатын мєтінніњ статистикалыќ мінездемелердіњ µзара байланыс озонды б±затын шифрлайтын µрнектеу
Кіріс жєне шыѓатын мєтінніњ µрнектеуі
Аќиќаттан кету
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №401
Оќу жјне жазба арасында арасындаєы еѕ аз ара ќашыќтыќ сјйкесінше нені ќўрайды?
цикл
ўяшыќ
элемент
баєан
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №402
Динамикалыќ параметрден жоєары санау ќалай аталады?
Тездеткіш
эксплуатационды
Жазба уаќыты
Уаќытты санау
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №403
Эксплуатационды параметр не їшін ќажет?
баєандар їшін
элементтер їшін
есте саќтау ќўрылєысын функциялау їшін
кестелер їшін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №404
Адрес -
ўяшыќ номері
баєан саны
назардаєы баєан номері
сґз номері
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №405
Назардаєы баєан номері
Уаќытты санау
Жазба уаќыты
адрес
Тездеткіш
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №406
Берілген микросхемамен жўмыс істеуге рўќсар беретін немесе тиым салатын ќандай операциялар
NV
RW
CS ,CE
DI ,DO
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №407
Орындалатын операцияны оќу жјне жазу
DI ,DO
NV
CS ,CE
RW
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №408
Есте саќтау ќўрылєысын ўйымдастыруда шинаныѕ кіріс жјне шыєыс кїні операциясы
CS ,CE
RW
NV
DI ,DO
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №409
Адрестік есте саќтау ќўрылєысы ќалай бґлінеді?
ПЗУ
ОЗУ
ЗУПВ
RAM , ROM
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №410
RAM сґзініѕ орысша синонимі
RAM , ROM
ЗУПВ
ДКЗУПВ
ОЗУ
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №411
ROM жадысы їшін ќандай ќўрылєылар ќолданады?
2ДН
3 ДК
2Д,3Д, 2ДМ
2 ск
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №412
2Д ќўрылымындаєы есте саќтау элементі ќандай матрица тїрінде ўйымдастырылады?
сызыќ
тік бўрыш
кґп бўрыш
бўрыш
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №413
2Д ќўрылымындаєы есте саќтау элементініѕ кемшілігі
кемшілігі жоќ
орын аз алады
дишифратор болмайды
сиымдылыєы аз
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №414
Артынша рўќсат беру бойынша жадыныѕ тїрлеріне ќайсысы жатады?
бўрыш
видеожады
видеокарта
цикл
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №415
Видеожады ... ретінде жўмыс істейді.
кґп бўрыш
сызыќ
цикл
тік бўрыш
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №416
Видеожадыныѕ ўзындыєы ... сјйкес болады
кґп бўрыш
сызыќ
тік бўрыш
пикселге
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №417
Дербес Компьютерде мјліметтерді саќтаудыѕ маѕызды орны ?
Электродвигательдіѕ шпинділінде бекітілген дискілер
Контроллер интерфейсі
Ќатќыл магниттік дискіде жинаќтаушы Винчестер
IDE интерфейсі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №418
Винчестердіѕ атауыныѕ пайда болуыныѕ неше нўсќасы бар ?
7
2
6
4
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №419
Иілгіш дискілердіѕ жол саны орнына ќандай параметр ќолданады ?
Цилиндр саны
Жол параєы
Интерфейс саны
Баєан жолы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №420
ЌР-ныѕ Аќпараттандыру туралы заѕы ќай жылы шыєарылды?
2005ж.
2007ж
2002ж.
2003ж.
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №421
Компьютерді пайдалан отырып, оќу, жазу, есептеу, сурет салу жјне аќпарат іздеу жолдарын меѕгеру- бўл...
Компьютерлік сауаттылыќ
Аќпараттыќ процесс
Компьютерлік графика
Компьютерлік ўйымдастыру
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №422
ЭЕМ-дер мен олардыѕ желілері арќылы аќпаратты дайындау, жинау, жеткізу жјне ґѕдеу технологиярды ... деп атайды
Компьютерлік ўйымдастыру
Аќпараттыќ процесстер
Ўйымдастыру жолдары
Аќпараттыќ технологиялар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №423
Адамдар арасында, тірі организмдерде, техникалыќ ќўрылєыларда жјне ќоєамдыќ ґмірде аќпаратты жеткізу, жинаќтау жјне тїрлендіру процестері
Аќпараттыќ технологиялар
Компьютерлік сауаттылыќ
Аќпараттыќ процесстер
Ўйымдастыру жолдары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №424
ЭЕМ-дер еѕ алєаш рет ќашан пайда болды?
1945ж.
1970ж.
1946ж.
1947ж.
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №425
Енгізу ќўрылєысы
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижелерін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Барлыќ, есептеу жјне аќпаратты ґѕдеу істерін орындайды
Компьютердіѕ жўмыс нјтижесін адамдаоєа жеткізу їшін ќолданылады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №426
Орталыќ процессор-бўл...
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Компьютердіѕ жўмыс нјтижесін адамдарєа жеткізу їшін ќолданылады
Барлыќ, есептеу жјне аќпарат ґѕдеу істерін орындайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №427
Есте саќтау ќўрылєысы-бўл...
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Компьютердіѕ жўмыс нјтижесін адамдарєа жеткізу їшін ќолданылады
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Барлыќ, есептеу жјне аќпарат ґѕдеу істерін орындайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №428
Шыєару ќўрылєысы-бўл...
Компьютердіѕ жўмыс нјтижесін адамдарєа жеткізу їшін ќолданылады
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Барлыќ, есептеу жјне аќпарат ґѕдеу істерін орындайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №429
Джойстик-бўл..
Мјліметтерді магниттік таспада саќтауєа арналєан ќўрылєы
Дўрыс жауаптары жоќ
Компьютерлік ойындарда ќолданылатын ќолмен басќарылатын тетік
Компьютерді жергілікті желіде ќолдануєа мїмкіндік береді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №430
CD-ROM-бўл..
Компьютерлік ойындарда ќолданылатын ќолмен басќарылатын тетік
Мјліметтерді магниттік таспада саќтауєа арналєан ќўрылєы
Компакт-дискілерді оќуєа арналєан ќўрылєы
Компьютерді жергілікті желіде ќолдануєа мїмкіндік береді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №431
Стример-бўл..
Телефон желісі арќылы басќа компьютерлермен аќпарат алмасуєа арналєан ќўрылєы
Мјліметтерді магниттік таспада саќтауєа арналєан ќўрылєы
Компьютерлік ойындарда ќолданылатын ќолмен басќарылатын тетік
Компьютерді жергілікті желіде ќолдануєа мїмкіндік береді
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №432
Желілік адаптер-бўл..
Графикалыќ немесе мјтінді аќпаратты оќуєа арналєан оптикалыќ ќўрылєы
Телефон желісі арќылы басќа компьютерлермен аќпарат алмасуєа арналєан ќўрылєы
Компьютерді жергілікті желіде ќолдануєа мїмкіндік береді
Мјліметтерді магниттік таспада саќтауєа арналєан ќўрылєы
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №433
Бір кристалда дайындалєан интегралдыќ схемалар
Принтер
Сканер
Микропроцессор
Модем
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №434
Экран тїстеріне ќарай дисплейлер ... бґлінеді
Символдыќ жјне графиктік
Монохронды жјне тїрлі-тїсті
Монохорнды жјне графиктік
Мониторлы жјне тїрлі -тїсті
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №435
Ґсі реті дўрыс па?
1Бит,1Байт,1Гбайт,1Мбайт
1Бит,1Мбайт,1Кбайт,1Гбайт,1Байт
1Бит,1Байт,1Кбайт,1Мбайт,1Гбайт
1Байт,1Бит,1Кбайт,1Мбайт,1Гбайт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №436
Кбайт-
8 Мбайт
1000 бит
1024 байт
1024 Бит
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №437
Аќпараттыѕ еѕ кіші ґлшем бірлігі ретінде ќабылданєан
1Бит
1Байт
1Мбайт
1Гбайт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №438
Аќпараттыѕ ґлшем бірлігі
Сантиметр
Модем, ўяшыќтар
Стек, регистр
Бит, байт
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №439
Алгоритм-
Нґмірленген јрекеттер жиыны
Іс-јрекетті орындауєа арналєан нўсќаулар жиыны
Есепті шешу їшін орындалатын јрекеттер тізбегін сипаттайтын ережелер жїйесі
Есеп шыєару жолдары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №440
Ќаєазєа жазылєан мјліметтіѕ кез келген тїрін оптикалыќ негізге сїйене отырып компьютерге жылдам енгізе алатын ќўрылєы
Пернетаќта
Тышќан
Енгізу ќўрылєылары
Сканер
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №441
Модем не їшін ќажет?
Компьютерлер арасында мјлімет алмасу їшін
Компьютерге мјліметтерді саќтау їшін
Компьютерге мјліметтерді енгізу їшін
Компьютерден мјліметтерді шыєару їшін
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №442
Мультимедиа-бўл...
Дыбыстыќ мїмкіндіктерді біріктіре отырып шыєарады
Жауаптардыѕ барлыєы дўрыс
Аќпаратты бейнелеудіѕ еѕ керекті тїрі
Экранєа мјліметтерді тїрлі-тїсті мјтіндік, графикалыќ тїрде шыєарады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №443
Јрбір адамныѕ операциялыќ жїйемен жўмыс істеуін жеѕілдететін программалар тобы
Ќолданбалы программалар
Графиктік редакторлар
Утилитті программалар
Сервистік программалар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №444
Белгілі бір ќосымша ќызмет атќаруєа керекті программалр тобы
Утилиттер
Ќолданбалы
Сервистер
Мјтіндік
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №445
Басќа программалр мен автоматтандырылєан жїйелерді даярлау їшін программистер пайдаланатын программалар мен программалыќ кешендер
Аспаптыќ ќўралдар
Оќыту программалары
Электрондыќ кестелер
Ойын программалары
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №446
Аќпарат терминін ќалай тїсінген жґн?
Газет, журналдар
Біз білгіміз келетін дїниеніѕ барлыєы
Сабаќ
Телехабарлар
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №447
Телефон арќылы аќпарат...
Ґлшенеді
Тасымалданады
Кодталады
Тїрлендіріледі
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №448
Орталыќ процессор-бўл...
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Барлыќ, есептеу жјне аќпарат ґѕдеу істерін орындайды
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №449
Есте саќтау ќўрылєысы-бўл...
Компьютердіѕ жўмыс нјтижесін адамдарєа жеткізу їшін ќолданылады
Программаларды, мјліметтерді жјне жўмыс нјтижесін компьютер жадына саќтауєа арналєан
Барлыќ, есептеу жјне аќпарат ґѕдеу істерін орындайды
Аќпаратты компьютерге енгізу ќызметін атќарады
Тема вопроса: нет
Сложность вопроса: 1 (из 10)
Вопрос №450
ЭЕМ-дер еѕ алєаш рет ќашан пайда болды?
1970ж
1947ж.
1945ж
1946ж
Тема вопроса: нет