Басқару, ұйымдастыру, үкім шығару қызметіне қатысты құжаттардың түрлері: бұйрық, жарлық, қаулы, нұсқау мемлекет арқылы шарт, заң және декрарация, үндеу, шешім, хаттама, иебат кестесі. Бұүйрық жетекшіні басқару барысында алда тұрған маңзды мәселелерді ағымдағы күнделікті кадрлық мәселелерді шешу мақсатында беретін қарамағындағылар орындауға тиісті нормаларға тиісті өкіметті құжаттың бір түрі. Мекемеде бұйрықты екі топқа бөледі.
1) мекеменің негізгі құжаттарына байланысты
2) жеке құралға байланысты
Бұйрықтың мынандай реквизиттері бар:
Елтаңба мекеме кәсіпорынының аты және оның қандай ұйымға қарасты екені құжат аты, қол қойған адамның аты – жөні келісім туралы белгі.
Бұйрық мәтіні әдетте екі бөліктен тұрады
1) Констанциялық
2) Өнімдік
1) Констанциялық (айқындаулшы, анықтаушы, фактіні көрсетуші бөлігі) бөліктен бұйрықтың мақсаты, бұйрықты беруге негіз болған фактілер кдөрсетілген.
2) Өнімдік бөлік бұйырамын деген сөзден басталады да бұйрық мазмұны жаңа жолдан басталып әр пункты араб цифрларымен белгілейді. Бұйрықты дайындау барысында оның орындалуына мүдделі мекемелермен құрылмдар мен келісіледі.
Келіскен түрде белгілі бұйрық жобасының бірінші данасына қойылады. Келісілген бланка басылған бұйрыққа мекеме басшысы қол қояды.
Бұйрық қол қойған күннен бастап щкүшіне енеді. Бұйрық журзналға тіркеліп оған номер қойылады, және көксемелерде сақлталады. Жеке құралдарға байланысты бұйрықтар арқылы жұмысқа қабылдану қызметі бойынша ауыстыр, жұмыстан шығару, демалыс беру мадақта және жазалау рәсімделеді. Мұндай бұйрықтар негізгі қызметке қатысты бұйрықтардан бөлек жүргізіліп оның екі түрде біркелкі бланкілерден толтырылады.
Жеке құрам бойынша бұйрықтар мәтіннің тақырыбына жұмысқа алу басқа жұмстарға ауыстыру жұмыстан шығару демалыс беру туралы және т.б. атаулар қойылады. Мұндай бұйрықтардың мәтінінің белгілеуші бөлігінде негізгі қызметке байланысты бұйрықтарда міндетті сипаттайтын бұйыратын сөзі болмайды, сондықтан жеке құрам бойынша бұйрықтар нұсқаулық әрекеттерді білдіретін қабылдансын, тағайындалсын, жол сонарға шықсын т.б. сөздермен байланысты.
Бұйрықтың түрлері:
1. Жыл бойы үздіксіз атқарылатын жұмыстарға байланысты бұйрықтар
2. Күнделікті мәселелерге байланысты бұйрықтар
3. Төтенше жағдайларға байланысты бұйрықтар
4. басқа да бұйрықтардың түрлері
2. 1) Мекен уақыт сан шектерін білдіретін сөзденрдің арасында сызықша қойылады. Олардан жалғауы мен – шейін шылаудың маынасын білдіреді. Мыс: Алматы – Тараз – Шымкен – Түркістан Темір жолы
2) Қоссөздер сияқты арасына дефис қойылып жазылатын күрделі сөздер бар. Олардың қос сөздерден айырмашылығы олар тең мағыналас болып келеді де дефистің орнына және деген жырды кірістіріп айтуға болады. Мысалы: үгіт – насихат жұмысы. Орысша – қазақша сөздің, тәлім – тәрбие.
3) Бағыт сілтейтін күрделі сөздер дефис арқылы жазылады. Мысалы: Оңтүстік Батыс, Солтүстік шығыс т.б.
4) Бастауышьта, баяндаышта есімсөздерден болса да араларына сызықша қойылады.Мысалы: Тіл – қоғамдық құбылыс. Жанар – студент т.б.
Бұйрықтың жазылу үлгісі.
Қазақстан Респуббликасының Білім және Ғылым министрлігі Қожа Ахмет, Қазақ – Түрік университеті Шымкент институты
Бұйрық
10.11.2006 №5
Шымкент
Материалдық заттарды мүлтіксіз сақтау тлуралы
Университеттің мүліктерін материалдық құнды заттармен мүлтіксіз сақтау мақсатында және материалдық жағынан жауапты қызметкерлердің тапсырылған жұмыстарын тиянақты орындау үшін
Бұйырамын
1. Дәріс бөлмелері оқушы бөлмелеріндегі мүліктер, компьютер, теледидар, телефон аппараттары және басқа заттардың мүлтіксіз сақталуына жауапкершілік коменданттарға щкафедралардың, диктанттардың лобаранттары мен хатшыларына жүктелсін.
2. Оқу ғимаратының мүліктерін жиһзадарын және басқа құнды затарды ғимарат коменданттарының жауапкершілігіне жүктелсін.