Тіл біліміне кіріспе пәнінен тестілік тапсырмалар 5 В 020500 - Филология: қазақ тілі мамандығының студенттері үшін.
1-модуль. Тілдің фонетикалық жүйесі
Сөз ішінде дыбыстардың орын алмастырып айтылуы қалай аталады?
A.Метатеза
B.Аккомодация
C.Протеза
D.Эпитеза
E.Редукция
Транскрипцияның ең негізгі қызметін анықта.
A.Сөздің дыбыстық немесе фонемалық құрамын дәлме-дәл көрсету
B.Жазбаша сөйлеу тілін қарастыру
C.Сөздің буын құрамын анықтау
D.Сөйлеу тілінің графикалық жағын қарастыру
E.Сөйлеу дыбыстарының физикалық жағын қарастыру
Фонема, сөз, морфема, сөйлем қандай таңбаға жатады?
A.Лингвистикалық
B.Сигнификативті
C.Фонемалық
D.Графикалық
E.Дыбыстық
Солтүстік түркі тілдерінің фонетикасы еңбегінің авторы қайсы?
A.С.В. Радлов
B. В.И. Ильминский
C. А.П. Мелиоранский
D. Д.М. Терентьев
E.Е.А. Алектров
Артикуляциялық жағынан салдыр дауыссыздардың бөлінуін анықта.
A.Шұғыл, ызың
B.Эксплозив, лабиаль
C.Фрикатив, денталь
D.Денталь, альвеоляр
E.Фаригаль, фрикатив
Конвергенция дегеніміз не?
A.Тілдің тарихи даму барысында әр түрлі екі фонеманың бір фонеманың бойына сіңісіп, ұласып кетуі
B.Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер
C.Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі
D.Көп мағыналы морфема
E.Грамматикалық мағына берудің синтетикалық тәсілі
Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие таңбалар-
A.Сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер
B.Сөздер, таңбалар
C.Сөйлем, байымдау
D.Сөз тіркестері,тұрақты тіркестер
E.Жауабы жоқ
Жіңішке дауыстылар қалай аталады?
A.Палаталь
B.Гуттураль
C.Дифтонг
D.Фарингаль
E.Лабиаль
Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылатын екпінді анықтаңыз.
A.Квантитативті
B.Лебізді
C.Динамикалық
D.Тоникалық
E.Тұрақты
Диссимиляциялық дыбыстық алмасуды көрсет.
A.Мола - молда
B.Халық - халқы
C.Газет - газета
D.Мағына - мағна
E.Тепкі - текпі
Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі қалай аталады?
A.Такт
B.Фраза
C.Мелодика
D.Буын
E.Тоғысу
Орфографиялық ұстанымдардың бірін табыңыз.
A.Морфологиялық пен иероглиф ұстанымы
B.Субстантивтену ұстанымы
C.Таңба ұстанымы
D.Прономиналдану ұстанымы
E.Этимологиялық немесе орфоэпиялық ұстаным
Дауыссыздардың бір-біріне ықпал етіп өзара үндесуі қалай аталады?
A.Ассимиляция
B.Диффузия
C.Сингармонизм
D.Редукция
E.Вокализм
Лингвальдық сингармонизм дегеніміз не?
A.Тілдің қатысы жағынан үндесуі
B.Еріннің қатысы жағынан үндесуі
C.Жақтың қатысы жағынан үндесуі
D.Дауыссыз дыбыстардың үндесуі
E.Әр басқа дыбыстардың үндесуі
Фонема туралы ілімнің негізін салушы қай ғалым?
A.Бодуэн де Куртенэ
B.Н.Баскаков
C.Ж.Марузо
D.Н.Я.Марр
E.Д.Н.Ушаков
Мелодика дегеніміз не?
A.Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып қайта көтерілуі
B.Сөздің қандай өзгерістерге түсуі
C.Дауыс ырғағының болмауы
D.Буындардың ерекше мәнге ие болуы
E.Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы
Омографтар дегеніміз не?
A.Біркелкі жазылып, екпіннің алмасып түсуіне байланысты түрліше айтылатын сөздер
B.Дауыссыздардың бір-біріне ықпал етіп өзара үндесуі
C.Мифтік ескі наным бойынша атын тура айтуға тиым салынған сөздер
D.Тіліміздегі дөрекі сөздерді сыпайы, жағымды сөздермен ауыстырып айту
E.Сөз мағынасы мен сөз тұлғасын ажырататын дыбыстық бірлік
Квантативтік екпін дегеніміз не?
A.Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы арқылы ажыратылуы
B.Дыбыстар аралығында қосылып айтылатын дауысты дыбыс
C.Сөйлеу дыбыстарының естілуі
D.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
E.Қызмет бірлігі бойынша аталу
Протеза дегеніміз не?
A.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы
B.Сөз аралығына қосылып айтылатын дауысты дыбыс
C.Сөз соңында артық дыбыстың қосылуы
D.Сөз арасында қатар келген екі дауыстының түсірілуі
E.Сөз ішінде бір буынның түсіп қалуы
Фонема дегеніміз не?
A.Сөз мағынасы мен сөз тұлғасын ажырататын ең кішкене дыбыстық бірлік
B.Дыбыстардың таңбалануы
C.Сөйлеу дыбыстарының естілуі
D.Тілдің ішкі дыбыстық жүйесі
E.Тілдік қатынастардың ауызша және жазбаша түрі
Сингармонизм заңы дегеніміз не?
A.Морфемалардың бірыңғай жуан не жіңішке буынды болып және олардың аралығында қатар келген дыбыстардың біріне-бірі акустика-артикуляциялық жақтан бейімделіп, үйлесіп тұруы
B.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
C.Түбір мен қосымшаның арасында дауыссыз дыбыстардың үндестігі
D.Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі
E.Тіліміздегі дауысты және дауыссыз дыбыстардың өзіндік ерекшеліктерін білдіретін заңдылық
Бодуэн де Куртенэ қай ілімнің негізін салды?
A.Фонема ілімінің
B.Таңба ілімінің
C.Лексика ұғымының
D.Семиотика ілімінің
E.Морфема ілімінің
Морфемалардың бірыңғай жуан не жіңішке буынды болып және олардың аралығында қатар келген дыбыстардың біріне-бірі акустика-артикуляциялық жақтан бейімделіп, үйлесіп тұруы қалай аталады?
A.Сингармонизм құбылысы
B.Дыбыстардың өзара үндесуі
C.Дауыссыз дыбыстардың үндестігі.
D.Диссимиляция құбылысы
E.Алмасу заңдылығы
Эпитеза қандай мағынаны береді?
A.Сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы
B.Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы
C.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылуы
D.Сөз ішінде екпін түспеген буынның көмескі айтылуы
E.Бір сөз ішінде ұқсас екі фонеманың біреуі айтылуда басқа дыбысқа өзгер
Метатеза құбылысының сипаты не ?
A.Сөз ішінде дыбыстардың орын алмастыруы
B.Дыбыстардың алшақ үндесуі
C.Дыбыс пен әріптің үйлесімі
D.Диссимиляция
E.Дауыс ырғағы
Сөз мағынасы мен сөз тұлғасын ажырататын ең кішкене дыбыстық бірлік қалай аталады?
A.Фонема құбылысы
B.Дыбыстардың таңбалануы
C.Сөйлеу дыбыстарының естілуі
D.Тілдің ішкі дыбыстық жүйесі
E.Тілдік қатынастардың ауызша және жазбаша түрі
Екі дыбыстың бір дыбыстың бойына сіңісіп бірдейлесуі қалай аталады?
A.Конвергенция
B.Омоформалар
C.Аралас омонимдер
D.Амафондар
E.Омографтар
Риза-ырза, келемеж-келемеш, зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?
A.Фонетикалық варианттар
B.Морфологиялық варианттар
C.Метафора құбылысы
D.Метонимия құбылысы
E.Жауабы жоқ
Палаталь қандай ұғымды береді ?
A.Жіңішке дауыстылар
B.Дауысты дыбыстар
C.Жуан дауыстылар
D.Ашық дауыстылар
E.Қысаң дауыстылар
Лингвистика термині қандай ұғымды береді ?
A.Тіл туралы ғылым
B.Тіл туралы көзқарас
C.Тілдегі жылысу
D.Тілдегі тіл
E.Жауабы жоқ.
Проклитика дегеніміз не?
A.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдщында тұрса
B.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің ортасында тұрса
C.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің соңында тұрса
D.Екпін түспеген сөз
E.Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартса
Диэрезаға берілген мысалды көрсет.
A.Честный - часнэй
B.Өкпе-өпке
C.Метр-метір
D.Стол-үстөл
E.Тепкі-текпі
Такт дегеніміз не ?
A.Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
B.Тұрақты сөз тіркесі
C.Дыбыстық алмасулар
D.Дауысты дыбыстар
E.Тілдегі тоғысу
Тіл арты дыбыстарын анықта.
A.қ, ғ, к, г
B.с, т, д, ш
C.қ, ғ, н, с
D.ж, к,т, г
E.а, э, қ, г
Жуан дауыстылар қалай аталады?
A.Гуттураль
B.Палаталь
C.Дифтонг
D.Денталь
E.Эксплозив
Редукцияға берілген мысалды анықтаңыз.
A.Орын-орны
B.Метр-сантиметр
C.Бақыт-бахт
D.Честный-чесный
E.Трамвай-тырамбай
Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі деген ғалым қайсысы?
A. В.Радлов
B.Н.Баскаков
C.Н.Кононов
D.К.Аханов
E.Ә.Хасенов
Апокопа дегеніміз не?
A.Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы
B.Буындардың ерекше созылыңқы айтылуы
C.Морфемалардың өзара орын алмастыруы
D.Сөз арасына буындардың қыстырылуы
E.Екпіннің сөз мағынасын өзгерте алуы
Екі еріннің өзара жымдасуынан ерін дауыссыздары қалай аталады?
A.Билабиаль
B.Денталь
C.Лабиаль-денталь
D.Фарингаль
E.Эксплозив
Фонетиканың саласы қайсыс ы?
A.Экспериментальді
B.Жалпы, жалқы
C.Дыбыстар жүйесі
D.Интерлингвистика
E.Екпін
Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?
A.3
B.6
C.4
D.9
E.2
Дауысты дыбыстар жүйесі қалай аталады?
A.Вокализм
B.Аккомодация
C.Протеза
D.Консонантизм
E.Редукция
Фонетикалық заңдар дегеніміз не?
A.Тілдің қатысы жағынан үндесуі
B.Жақтың қатысы жағынан үндесуі
C.Белгілі бір тілдің даму кезеңдерінде әр басқа дыбыстардың үндесуі
D.Еріннің қатысы жағынан үндесуі
E.Белгілі бір тілдің даму кезеңдерінде дыбыстардың тұрақты сәйкестіліг
Тіл ұшы дауыссыздары қалай аталады?
A.Альвеоляр
B.Эпитеза
C.Денталь
D.Диэреза
E.Префикс
Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздерге негізделген сөз әзілі қалай аталады?
A.Каламбур
B.Аралас омонимдер
C.Омографтар
D.Омоформалар
E.Омофондар
Н.Кононовтың екпінге қатысты көзқарасын анықта.
A.Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буынға түседі
B.Екпін қазақ тіліне тән емес
C.Екпіннің сөз мағынасына әсері жоқ
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.Екпін түркі тілдеріне басқа тілдерден келген құбылыс
Диссимиляция ұғымының беретін мағынасын анықта.
A.Ұқсамау
B.Алмастыру
C.Ұқсау
D.Өзгеру
E.Үндесу
Тіл дыбыстары нешеге бөлінеді?
A.2
B.6
C.4
D.5
E.3
Қазақ тілінде екпін қабылдамайтын қосымшаларды көрсет.
A.–ма -ме, -ба -бе, па -пе
B.-лар -лер, -дар -тар -тер
C.-ға -ге, - қа - ке, - та -те
D.-лық -лік, - тық -тік
E.-лар -лер, - ма -ме
Билабиаль термині қандай ұғымды білдіреді?
A.Астыңғы еріннің үстіңгі ерінге немесе үстіңгі тіске тиюінен жасалатын дыбыстар
B.Тілдің алдыңғы бөлігі активті қызмет атқарады
C.Тілдің ұшы күрек тіске тиюі арқылы жасалады
D.Дыбыстау мүшелері бір-біріне жуысады да, кілт ажырайды
E.Дұрыс жауабы жоқ
Эпентезаға берілген мысалды анықта.
A.Кереует
B.Кристалды
C.Өкпе
D.Махаббат
E.Тұрақты
Дифтонгтардың түрін көрсет.
A.Шынайы
B.Дұрыс
C.Ащық
D.Жабық
E.Дауысты
Фонеманы этимология-морфологиялық құбылыс деп қараған қай ғалым?
A.Бодуэн де Куртенэ
B.Н. Гумбольд
C.О.Суник
D.В.Виноградов
E.А.Реформатский
Екпін түскен буын қалай аталады?
A.Сирек
B.Созылыңқы буын
C.Күшті буын
D.Екпінді буын
E.Дұрыс жауабы жоқ
Динамикалық екпін қай тілдерге тән?
A.Славян, түркі, герман тілдері
B.Қытай, монғол, француз тілдері
C.Славян, жапон, корей тілдері
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.Тува, герман, тай тілдері
Тіл білімінде сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы қалай аталады?
A.Протеза
B.Эпентеза
C.Апокопа
D.Элизия
E.Гаплология
Ерін үндестігі бар сөз қайсысы?
A.Түркістан
B.Тәжікстан
C.Қырғызстан
D.Қазақстан
E.Татарстан
Қай тілде ерін үндестігі күшті?
A.Қырғыз
B.Татар
C.Қазақ
D.Өзбек
E.Түрік
Қазақ, қарақалпақ, ноғай, татар тілдерінде ерін үндестігі қалай ұшырасады?
A.Әлсіз
B.Күшті
C.Жиі
D.Жуан буын
E.Барлық жауабы қате
Қазақ тіліндегі артикуляциялық ерекшеліктер нені білдіреді?
A.Сөйлеу дыбыстарының пайда болуын білдіреді
B.Тіл дыбыстарының жасалуын білдіреді
C.Ұлттық категорияны білдіреді
D.Тіл дыбыстарының естілуін білдіреді
E.Дыбыстың таңбалану ерекшеліктерін білдіреді
Буынға берілген дұрыс анықтаманы тап.
A.Буын – фонациялық ауаның кілт үзілуінен пайда болған жеке дыбыс немесе дыбыстар тобы
B.Буын – лексикалық немесе грамматикалық мағынасы бар сөз бөлшектері
C.Буын – өкпеден шыққан ауаның леппен айтылуы
D.Буын – сөздің белгілі бір мағыналы бөлшегі
E.Буын – сөздердің белгілі бір морфологиялық жікке бөлінуі
Орыс тіліндегі екпінге тән қасиетке не жатады?
A.Екпіннің жылжымалы болуы
B.Екпіннің тұрақсыздығы
C.Екпіннің логикалық деп аталатындығы
D.Тұрақтылығы
E.Дұрыс жауабы жоқ
Адамның құлағы бір секунд ішінде дірілдің нәтижесінде пайда болған қанша дыбысты естиді?
A.16- дан 20 000-ға дейінгі дыбысты
B.16- дан 25 000-ға дейінгі дыбысты
C.16- дан 20 000-ға дейінгі дыбысты
D.26-дан 20 000-ға дейінгі дыбысты
E.16- дан 25 000-ға дейінгі дыбысты
Жеке фонетика нені қарастырады?
A.Жеке бір тілдің дыбыстық құрамын
B.Сөз төркінін айқындауда тектік жіктемеге сүйену
C.Сөз төркінін туыстас тілдермен салыстыру арқылы түсіндіру
D.Сөз мағынасын ғылыми жолмен жүйелеу арқылы түсіндіру
E.Жеке бір тілдің сөздерін қараастыру
Басқа тілден енген сөздердің фонетикалық жақтан игерілуіне берілген мысалды анықта.
A.Доға, сома,бөтелке, бәтеңке
B.Құс, қыс, бөтелке,
C.Зауыт, ізбес, даму
D.Теңге, сома, ақша, жаз
E.Айран, базар, қаз, қос
Қазақ халқы орыс графикасына негізделген жаңа алфавитті қай жылы қабылдады?
A.1940ж.
B.1942ж.
C.1950ж.
D.1943ж.
E.1945ж.
Сөйлеудің темпі дегеніміз не?
A.Сөйлеудің шапшаң немесе баяу болуы
B.Ең ірі фонетикалық бөлшек
C.Сөйлеудің үдемелілігі
D.Көтеріңкі дауыспен айтылу
E.Тактының буындарға жіктелуі
Регрессивті ассимиляцияға берілген мысалды көрсет.
A.Сөнбе, Жанпейіс
B.Күмістен, Гүлденге
C.Күмістен, таудан
D.Балалар, қалалар
E.Алып бер, сөзбен
Дауыс ырғағының көтеріліп барып бәсеңдеуі немесе бәсеңдеп барып қайта көтерілуі қалай аталады?
A.Мелодика
B.Такт
C.Буын
D.Фраза
E.Тоғысу
Екпін түспейтін қосымшасы бар сөзді тап.
A.Оқушымыз
B.Оқушылар
C.Егіншілер
D.Мағыналары
E.Мүшеленуі
Морфологиялық немесе иероглиф қай ұстанымдардың түріне жатады?
A.Орфографиялық
B.Семантикалық
C.Иероглифтік
D.Этимологиялық
E.Фонетикалық
Дыбыстардың жасалуы үшін басты қызмет атқаратын не?
A.Резонанс
B.Әлеуметтік орта
C.Ритмика
D.Реестр
E.Резонатор
Л.В.Щерба қандай мәселеге көңіл аударды?
A.Фонеманың реңктері
B.Синтагма ілімінің негізін салушы
C.Морфема ілімінің негізін салушы
D.Лексика ілімінің негізін салушы
E.Артикуляция ілімінің негізін салушы
Дыбыстау мүшелерінің жиынтығы қалай аталады?
A.Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы
B.Дауыс шымылдығы
C.Конвергенциялық құбылыс
D.Дыбыстау мүшелері
E.Сөйлеу аппарат
Ызың дауыссыздары терминмен қалай аталады?
A.Фрикатив
B.Апокопа
C.Метатеза
D.Билабиаль
E.Эксплозив
Қазақ, қырғыз, қарақалпақ тілдерінде сөз ортасындағы й дыбысына якут тілінде қай дыбыс және тува тілінде қай дыбыс сәйкес келеді?
A.Якут тілінде т дыбысы және тува тілінде д дыбысы сәйкес келеді
B.Якут тілінде д дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
C.Якут тілінде ж дыбысы және тува тілінде д дыбысы сәйкес
D.Якут тілінде и дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
E.Якут тілінде дт дыбысы және тува тілінде т дыбысы сәйкес келеді
Консонантизм дегеніміз не?
A.Дауыссыз дыбыстар жүйесі
B.Түбір мен қосымшаның арасында дауыссыз дыбыстардың үндестігі
C.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
D.Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі
E.Тіліміздегі дауысты дыбыстар жүйесі
Тырамбай, литір мысалдары қандай құбылысқа жатады?
A.Эпентеза
B.Метатеза
C.Протеза
D.Апокопа
E.Эпитеза
Фонетикалық үдерістердің ішінде апокопа қандай құбылысқа жатады?
A.Сөйлеудің жиынтығы
B.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылуы
C.Сөз ішінде екпін түспеген буынның көмескі айтылуы
D.Ұқсас екі фонеманың біреуі айтылуда басқа дыбысқа өзгеруі.
E.Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдану
Архетиптер дегеніміз не?
A.Сөздің немесе форманың алғашқы түрінің реконструкциялануы
B.Сөздің немесе форманың ортаңғы түрі
C.Сөздің немесе форманың жаңа түрі
D.Сөздің немесе форманың ескі түрі
E.Сөздің немесе форманың кейінгі түрі
Қай тілде сингармонизмнің екі түрі де ұшырасады?
A.Игерулі ассимляция
B.Өзбек
C.Қырғыз
D.Татар
E.Ұйғыр
Редукцияланатын дыбыстар көбінесе қай дыбыстар?
A.Қысаң дауыстылар
B.Жуан дауыстылар
C.Тұйық дауыстылар
D.Жіңішке дауыстылар
E.Ашық дауыстыла
Жуан дауысты дыбыстардың тобын анықта.
A.а, о, ы, ұ
B.ә, ө, ү, і
C.а, ұ, ө, е
D.б, в, г, д, ғ, ж, з
E.м, н, ң, р, й, у,
Ауыз қуысындағы мүшелердің ішінде ең басты қызмет атқаратын мүшені анықта.
A.Тіл
B.Дауыс шымылдығы
C.Көмей
D.Жұтқыншақ
E.Діріл
Дыбыстың жалпы теориясын қарастыратын қай сала?
A.Физиканың акустика деп аталатын саласы
B.Физиканың резонанс деп аталатын саласы
C.Филологияның фонетика деп аталатын саласы
D.Тіл білімінің фонема деп аталатын саласы
E.Физиканың артикуляция деп аталатын саласы
Егер тетелес келген екі дыбыстың бірі екіншісін дәл өзіндей етіп, бағындырса, ассимляцияның мұндай түрі қандай ассимляция деп аталады?
A.Толық ассимиляция
B.Игерусіз ассимляция
C.Қазақ
D.Жартылай ассимляция
E.Тетелес ассимляция
Бодуэн де Куртенэнің фонема туралы ілімін ары қарай дамытқан қай ғалым?
A.Л. Щерба
B.А.Кононов
C.А.Трубецкой
D.К.Аханов
E.А.Шлейхер
Фрикатив деген не?
A.Ызың дауыссыздар
B.Шұғыл дауыссыздар
C.Тілдегі өзгеру
D.Тілдегі бірігу
E.Тілдегі сіңісу
Қай сала дыбыстарды дыбыс ырғағы, дыбыс күші, дыбыс әуені (тембр), дыбыстың созылыңқылығы тәрізді белгілеріне қарай ажыратады?
A.Акустика
B.Артикуляция
C.Фонема
D.Резонанс
E.Фонетика
Дірілдің қандай түрлері бар екенін анықта.
A.Ритмикалы және ритмикалы емес діріл
B.Қатты және қатты емес діріл
C.Резонанстық және резонанстық емес діріл
D.Ритмикалы және резонанстық емес діріл
E.Барлық жауабы қате
Дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына қарай қалай бөлінеді?
A.Ауыз жолды және мұрын жолды дауыссыздар
B.Ашық және қысаң дауыссыздар
C.Ауыз жолды және мұрын жолды, көмей дауыссыздары
D.Қос жолды, қуыс жолды дауыссыздар
E.Ауыз жолды және мұрын жолды, қуыс жолды дауыссыздар
Н.Кононов көп буынды сөздердегі екпінге қатысты қандай пікір білдірді?
A.Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі
B.Көп буынды сөздерге екпін түспейді
C.Көп буынды сөздерде екпін алғашқы буынға түседі
D.Көп буынды сөздерде екпін бірінші буынға түседі
E.Көп буынды сөздерде екпін дауысты дыбыстың біріне түседі
Қазақ тілінде салдыр дауыссыздар артикуляциялық жолына қарай қалай бөлінеді?
A.Шұғыл, ызың
B.Эксплозив, лабиаль
C.Фрикатив, денталь
D.Денталь, альвеоляр
E.Фаригаль, фрикатив
Қазақ тілі жөнінде жазылған П.М.Мелиоранскийдің еңбегін анықта.
A.Краткая грамматика казах-киргизского языка
B.Қазақ тілінің дыбыс жүйесі
C.Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер
D.Сөйлеудегі бірізділік
E.Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер.
Транскрипцияның анықтамасын көрсет.
A.Дыбыстық тілді мүмкіндігінше дәл беру
B.Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
C.Дифференциялаушы ұстаным
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.Морфемаларды мағына мен форма жағынан ажырататын бірлік
Байтұрсыновты Қазақ тілі емлесінің рефарматоры атаған ғалым?
A.М.Әуезов
B.К.Аханов
C.І.Кеңесбаев
D.Р.Сыздықова
E.Ә.Хайдар
Дауысты дыбыстардың еріннің қатысына қарай жіктелетін түрлерін көрсетіңіз
A.Еріндік, езулік
B.Қысаң, ашық
C.Үнді, ұяң
D.Жуан, жіңішке
E.Қатаң, ұяң.
Дыбыстық тілді мүмкіндігінше дәл беру үшін арнайы жазу қалай аталады?
A.Транскрипция
B.Кириллица
C.Жасанды тіл
D.Эксперанто тілі
E.Морзе әліппесі
Қазақ тілінің дыбыс жүйесі еңбегінің авторы-
A.С.Мырзабеков
B.Қ.Жұбанов
C.Ж.Аралбаев
D.Б.Қалиев
E.Ә.Жүнісбеков
Эксперименталды фонетика дегеніміз не?
A.Сөйлеу дыбыстарын акустика мен физиологияда қолданатын аппарат
B.Дифференциялаушы ұстаным
C.Фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі
D.Лингвистикалық ( функционалдық) аспект
E.Дұрыс жауабы жоқ
Тіл үндестігіне бағынбайтын қосымшаларды көрсет
A.-Уар
B.-Лар
C.-Тық
D.-Лық
E.-Шылық
Сәйкестік немесе спонтандық алмасу дегеніміз не?
A.Кенет пайда болған өзгеріс
B.Cөзді бастан аяқ біркелкі әуезбен әуенді айту
C.Ассимиляция
D.Сөздің алдынан бір дыбыстың қосылуы
E.Сөздің соңынан бір дыбыстың қосылуы
Кейбір сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалу құбылысы терминмен қалай аталады?
A.Апокопа
B.Синкопа
C.Метатеза
D.Гаплология
E.Фонема
Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық бірлігі қалай аталады?
A.Морфема
B.Синтагма
C.Морфология
D.Морфонология
E.Негіз
Палаталь дауыстылар қай дауыстылардың терминдік атауы ?
A.Жіңішке дауыстылар
B.Ашық дауыстылар
C.Дифтонг дауыстылар
D.Жуан дауыстылар
E.Қысаң дауыстылар
Фразалық екпін дегеніміз не?
A.Айтылу жағынан жігі жымдасып, бір ғана екпінге ие болатын
B.Сөйлемде бір сөзге айрықша назар аударылып айтылатын екпін
C.Айтылу тонының ырғағы арқылы ерекшеленетін екпін
D.Бір буынның ерекше созылыңқы айтылуы арқылы ерекшеленетін екпін
E.Құрамында қосымша екпінге ие болатын қосымша
Тоникалық немесе музыкальды екпінге ие тілдер қайсысы?
A.Қытай, корей, дүнген, япон, серб, литва тілдері
B.Үндіеуропа тілдері
C.Дүнген, япон, серб, литва, эвенк тілдері
D.Қытай, бирма тілдері
E.Тунгус – маньчжур тілдері
Көмей дауыссызын анықта.
A.Һ
B.Ч
C.Ж
D.Н
E.Б
Комбинаторлы реңк дегеніміз не?
A.Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемалардың тигізген әсерінен пайа болған реңкі
B.Әрі дифференциялаушы, әрі жалпылаушы қызметке ие фонема
C.Спонтандық реңкке қарама-қарсы құбылыс
D.Дауыс ырғағының ерекше мәнге ие болуы
E.Фонеманың көршілес келген әр түрлі фонемаларға өзгеруінен болатын реңкі
Сөйлеудің үдемелілігі дегеніміз нені білдіреді?
A.Айтылудың күштілілігі немесе әлсіздігі
B.Айтылудың қарқындылығы
C.Айтылудың созылыңқығы
D.Айтылудың бәсеңдігі немесе тездігі
E.Дұрыс жауабы жоқ
Түркі тілдеріндегі диссимиляция құбылысын аффикстердегі қай дыбыстардан көруге болады?
A.Аффикстердегі л, н дыбыстарынан
B.Аффикстердегі с, ш дыбыстарынан
C.Аффикстердегі т, ц дыбыстарынан
D.Аффикстердегі ч, ш дыбыстарынан
E.Аффикстердегі т, д дыбыстарынан
Түпкір – түкпір, қапқан – қақпан қай құбылысқа мысал бола алады ?
A.Метатеза
B.Палаталь
C.Элизия
D.Протеза
E.Эпентеза
Түркі тілдеріндегі метатеза құбылысына көбірек көңіл бөлген қай ғалым?
A.В.Радлов
B.В. Виноградов
C.Э.Севортян
D.Я.Марр
E.К.Аханов
Жақтың ашылу қалпына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?
A.Ашық дауыстылар және қысаң дауыстылар
B.Еріндік дауыстылар және езулік дауыстылар
C.Палаталь дауыстылар және қысаң дауыстылар
D.Ашық дауыстылар және жіңішке дауыстылар
E.Жуан дауыстылар және жіңішке дауыстылар
Фразалық екпінге берілген мысалды анықта.
A.Ит – құс, ине - жіп
B.Мал, үй
C.Тас, жол-жора
D.Ай сайын, көз
E.Ес, он шақты
Славян, түркі, герман тілдеріне қай екпін тән?
A.Динамикалық екпін
B.Музыкальды екпін
C.Квантитативті екпін
D.Логикалық екпін
E.Фразалық екпін
Жақтың ашылу қалпына қарай дауыстылар қалай бөлінеді?
A.Ашық дауыстылар және қысаң дауыстылар
B.Еріндік дауыстылар және езулік дауыстылар
C.Палаталь дауыстылар және қысаң дауыстылар
D.Ашық дауыстылар және жіңішке дауыстылар
E.Жуан дауыстылар және жіңішке дауыстылар
Фразалық екпінге берілген мысалды анықта.
A.Ит – құс, ине - жіп
B.Мал, үй
C.Тас, жол-жора
D.Ай сайын, көз
E.Ес, он шақты
Қазақ тілінде екпін қабылдамайтын қосымшаларды көрсет.
A.-ме, -ба -бе, па -пе
B.-ға -ге, - қа - ке, - та -те
C.-лық -лік, - тық -тік
D.-лар -лер, - ма -ме
E.-лар -лер, -дар -тар -тер–ма
Екі еріннің өзара жымдасуынан ерін дауыссыздары қалай аталады?
A.Билабиаль
B.Денталь
C.Лабиаль-денталь
D.Фарингаль
E.Эксплозив
Квантативтік екпін дегеніміз не?
A.Басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың сoзылыңқы айтылуы арқылы ажыратылуы
B.Сөйлеу дыбыстарының естілуі
C.Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық
D.Қызмет бірлігі бойынша аталу
E.Дыбыстар аралығында қосылып айтылатын дауысты дыбыс
Диссимиляциялық дыбыстық алмасуды көрсет.
A.Мола - молда
B.Халық - халқы
C.Газет - газета
D.Мағына - мағна
E.Тепкі - текпі
Ассимиляция, диссимиляция қандай құбылыстарға жатады?
A.Комбинаторлы өзгерістер
B.Дыбыстық өзгерістер
C.Спонтандық өзгерістер
D.Дыбыстық алмасулар
E.Тарихи алмасулар
Дауыссыз дыбыстар жүйесін қалай атайды?
A.Вокализм
B.Коммуникация
C.Консонантизм
D.Корреляция
E.Артикуляция
Сөнбе, Жанпейіс қандай құбылысқа мысал бола алады?
A.Регрессивті ассимиляцияға
B.Прогрессивті ассимиляцияға
C.Тоғыспалы ықпалға
D.Диссимиляцияға
E.Акомодацияға
Дауыстылардың ашық және қысаң болып бөлінуі ненің қалпына қарай бөлінеді?
A.Жақтың ашылу қалпына қарай
B.Езудің қалпына қарай
C.Еріннің қалпына қарай
D.Тілдің алға, артқа жылжуына қарай
E.Көмей арқылы жасалынады
Жұп дауыссыздарды анықта.
A.к-г, п-б, т-д
B.а-ә, о-ө, ы-і
C.с-т, д-в, қ-г
D.э-е, ү-ұ, и-ы
E.ш-с, ф-ц
Бірінен кейін бірі рет-ретімен орналасқан әріптердің жиынтығы қалай аталады?
A.Алфавит
B.Концепт
C.Символика
D.Таңбалар
E.Фонемалар
Әдеби тілдегі айтылудың жалпыға бірдей ортақ, қалыптасқан бірыңғай нормалары жайындағы ережелер жиынтығын не деп атайды?
A.Орфоэпия
B.Орфография
C.Омограф
D.Омофон
E.Пароним
Дұрыс жазу ережелерінің жиынтығын қалай атайды?
A.Орфография
B.Орфоэпия
C.Фразеография
D.Фразема
E.Синтагма
Тізе-дізе, балуан-палуан , зәбір-жәбір қандай құбылысқа жатады?
A.Фонетикалық варианттар
B.Морфологиялық варианттар
C.Метафора құбылысы
D.Метонимия құбылысы
E.Жауабы жоқ
Екпін түспеген сөз екпінді өз бойына тартқан сөздің алдында тұрса, қандай құбылысқа жатады?
A.Проклитика
B.Интонация
C.Екпін
D.Екпін түскен сөз
E.Ой екпіні
Гуттураль нені білдіреді?
A.Жуан дауыстылар
B.Жіңішке дауыстылар
C.Ашық дауыстылар
D.Қысаң дауыстылар
E.Эксплозив дыбыстар
Үнді дауыссыздарды тап.
A.р, л, м, у, н, ң
B.з,к, қ, л, м, н,
C.п, ф, к, қ, т, ш, с
D.а, о, ы, І, ә, у
E.и,й,к, қ, л, м, н,
Дыбысты қарастырудың неше аспектісі бар?
A.3
B.4
C.5
D.6
E.7
Дауыссыздар жұмсақ таңдайдың қалпына қарай қалай бөлінеді?
A.Ауыз жолды және мұрын жолды дауыссыздар
B.Ашық және қысаң дауыссыздар
C.Ауыз жолды және мұрын жолды, көмей дауыссыздары
D.Қос жолды, қуыс жолды дауыссыздар
E.Ауыз жолды және мұрын жолды, қуыс жолды дауыссыздар
Н.Кононов көп буынды сөздердегі екпінге қатысты қандай пікір білдірді?
A.Көп буынды сөздерде екпін соңғы буынға түседі
B.Көп буынды сөздерге екпін түспейді
C.Көп буынды сөздерде екпін алғашқы буынға түседі
D.Көп буынды сөздерде екпін бірінші буынға түседі
E.Көп буынды сөздерде екпін дауысты дыбыстың біріне түседі
Қазақ тілінде салдыр дауыссыздар артикуляциялық жолына қарай қалай бөлінеді?
A.Шұғыл, ызың
B.Эксплозив, лабиаль
C.Фрикатив, денталь
D.Денталь, альвеоляр
E.Фаригаль, фрикатив
Көп буынды сөздерде негізгі екпін соңғы буынға түседі деген қай ғалым?
A.Н.Кононов
B.Ә.Болғанбаев
C.Э. Севортян
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.А.Ысқақов
Қай тілде ерін үндестігі күшті?
A.Қырғыз
B.Татар
C.Қазақ
D.Өзбек
E.Түрік
2-модуль.Тілдің лексикалық және фразеологиялық жүйесі
Өндіріс пен техниканың, ғылым мен өнердің, саясат пен дипломатияның және мәдениет пен әдебиеттің әр саласына тән термндердің жиынтығы қалай аталады?
A.Терминология
B.Термин сөздер
C.Жаргон сөздер
D.Кәсіби сөздер
E.Диалект сөздер
Түркі тілдеріндегі әр түрлі фразеологизмдер В.В.Радловтың қай еңбегінде берілген?
A.Опыт словаря тюркских наречий
B.Англо-руский фразеологический словарь
C.Опыт тюркской фразеологий
D.Немецко-русский фразеологический словарь
E.Лингвистический словарь
Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы
A.Фразеологиялық байлаулы мағына
B.Туынды мағына
C.Номинативті мағына
D.Синтаксистік шартты мағына
E.Лексикалық мағына
Синонимдік қатарды басқаша қалай айтамыз?
A.Синонимдік ұя
B.Омографтар
C.Каламбур
D.Омофондар
E.Доминант синоним
Фразеологиялық оралымға тән белгіні анықта.
A.Даяр қалпында жұмсалу
B.Мағынасы түсініксіз
C.Қысқару
D.Еркін сөз
E.Қос сөз
Лексикография нені қарастырады?
A.Сөздіктерді құрастырудың ғылыми методикасын
B.Сөздің шығу төркінін
C.Элизияны
D.Протезаны
E.Инфиксті
Сөздердің лексикалық мағыналарына классификация жасаған қай ғалым?
A.В.В. Виноградов
B.Ф. Фортунатов
C.Л.В. Щерба
D.Н. Гумбольд
E.Н. Кононов
Түркі тілдерінде сөз қай ұстаным бойынша құралады?
A.Аглютинативті
B.Фузиялық ұстаным
C.Флективті
D.Идеографиялық
E.Дыбыстық
Жұрт, халық, ел, халайық, әлеумет синонимдік қатарындағы доминант сөз қайсы?
A.Халық
B.Жұртшылық
C.Халайық
D.Әлеумет
E.Барлығы қате
Морфологиялық вариантқа берілген мысалды анықтаңыз.
A.Перифраз - перифраза
B.Ғылым - ілім
C.Үкімет - өкімет
D.Сарғай
E.Тізе - дізе
Сөйлемге тән белгілерге қайсысы жатады?
A.Предикативтілік
B.Сөздер, таңбалар
C.Сөйлем, байымдау
D.сөз тіркестері,тұрақты тіркестер
E.Жауабы жоқ
Сөздің дұрыс айтылуын көрсететін сөздікті атаңыз.
A.Орфоэпиялық
B.Түсіндірме
C.Аударма
D.Энциклопедиялық
E.Жиілік
Тарихи тұрғыдан алғанда сөз мағыналары қалай бөлінеді?
A.Негізгі, туынды мағына
B.Еркін, тұрақты мағына
C.Аралас, тарихи мағына
D.Негізгі, ауыспалы мағына
E.Туынды, келтірінді мағына
Номинативті фразеологизмдерді анықтаңыз
A.тоң мойын
B.ас иісімен тәтті
C.жақсы күй
D.сырдың суы
E.айтыпты-мыс
Сөздердің шығу тегін зерттейтін лексиканың саласы қайсысы?
A.Этимология
B.Семосиология
C.Лексикография
D.Фразеология
E.Ономастика
Фразеологиялық тізбекке берілген мысалды тап.
A.Асқар тау
B.Қол қусыру
C.Аузы-мұрны қисаймастан
D.Тілі қышу
E.Көрпеңе қарап көсіл
Этимологиялық ұстаным нешеге бөлінеді?
A.5
B.3
C.4
D.6
E.7
Табу қандай ұғыммен тығыз байланысты?
A.Этнографиялық
B.Этнолингвистикалық
C.Лексикалық
D.Синонимдік
E.Синонимдік
Мифтік ескі наным бойынша атын тура айтуға тиым салынған сөздер тіл білімінде қалай аталады?
A.Табу
B.Синоним
C.Омоним
D.Термин
E.Антоним
Тіліміздегі дөрекі сөздерді сыпайы, жағымды сөздермен ауыстырып айтуды не дейміз?
A.Эвфемизм
B.Дисфемизм
C.Табу
D.Синоним
E.Астарлап айту
Әдепті сөзді дөрекі сөзбен жеткізу құбылысы тіл білімінде қалай аталады?
A.Дисфемизм
B.Эвфемизм
C.Табу
D.Синоним
E.Сөз қосып айту
Метафора тәсіліне берілген мысалды анықта.
A.Дүниенің кілті
B.Тілдің дамуы
C.Әлемдік тіл
D.Адамның аузы
E.Домбыраның ішегі
Лексикологияның грамматикамен байланысы қай тәсілдерден анық көрінеді?
A.Сөз тудыру
B.Ұғым мен мағынадан
C.Сөз түрлендіру
D.Форма мен табиғи байланыстан
E.Форма тудыру
Көнерген сөздер нешеге бөлінеді?
A.2
B.3
C.6
D.4
E.5
Сөз – барлық фактілердің, барлық ойдың киімі деген кімнің сөзі екенін анықта.
A.М.Горкий
B.Ә.Хасенов
C.Т.Қордабаев
D.К.Аханов
E.К.Маркс
Затты немесе құбылысты атайтын мағына қалай аталады?
A.Атауыш мағына
B.Тұрақты тіркестен туындайтын мағына
C.Негізгі мағына
D.Тура мағына
E.Ауыспалы мағына
Фразеологизмнің қандай негізгі үш белгісі бар ?
A.Даяр қалпында жұмсалу белгісі, тіркес тиянақтылығы, мағына тұтастығы
B.Тіркесу мүмкіншілігі, қолданылу аясы, сөз формасын жасауы
C.Көпмағыналылық, дербес мағыналы сөз, туынды мағына
D.Тура мағына
E.Ауыспалы мағына
Номинативті фразеологизмдерді анықта.
A.Тоң мойын
B.Ас иісімен тәтті
C.Жақсы күй
D.Сырдың суы
E.Айтыпты-мыс
Ономастика нені зерттейді?
A.Жалқы есімдерді
B.Сөздің аталу себебін
C.Сөздің мағынасын
D.Географиялық атауларды
E.Тұрақты сөз тіркесін
Плеоназм құбылысына берілген мысал қайсы?
A.Ежелгі, ескі дос
B.Ежелгі дәуір
C.Кірме сөз
D.Ескі киім
E.Жаңа дос
Тіліміздегі сөздердің тұтас жиынтығы қалай аталады?
A.Сөздік құрам
B.Сөз тіркесі
C.Сөз жүйесі
D.Сөз формалары
E.Сөздік қор
Қазақ тілінің синонимдері сөздігінің авторы кім?
A.Ә.Болғанбаев
B.К.Аханов
C.Е.Маманов
D.Ғ.Қалиев
E.А.Ысқақов
Көрерменге көсеу таң мысалындағы көсеу сөзі қандай құбылысқа жатады?
A.Метонимия
B.Синекдоха
C.Метафора
D.Перифраз
E.Теңеу
Даяр қалпында жұмсалатын сөз тіркесі
A.Фразеологиялық оралым
B.Еркін сөз тіркесі
C.Аралас сөз тіркесі
D.Сөз формалары
E.Сөз
Сөз мағынасы өзгеруінің, оның жаңа мағынаға ие болуының неше себебі бар?
A.2
B.3
C.4
D.6
E.7
Орфоэпия сөзінің беретін мағынасын анықта.
A.Тура, дұрыс
B.Жазу, айту
C.Тура, түзу
D.Дұрыс, жақсы
E.Түзу, қате
Фразеологиялық бірлікке берілген мысалды анықта.
A.Тамырына балта шабу
B.Тас қараңғы
C.Бүлдір
D.Жүрек жұтқан
E.Ит өлген жер
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінің 1 томы қай жылы жарық көрді?
A.1959 ж.
B.1945ж.
C.1956ж.
D.1953ж.
E.1951ж.
Фразеологиялық сөйлемшеге берілген мысалды анықта.
A.Айдағаның бес ешкі, ысқырығың жер жарады
B.Тас қараңғы
C.Ит өлген жер
D.Мақтамен бауыздау
E.Тілі қышу
Коммуникативті фразеологизмге берілген мысалды анықтаңыз.
A.Әсіре қызыл тез оңар
B.Тілі қышу
C.Қараңғы түн
D.Мақпалдай, қарақаттай
E.Жүрек жұтқан
Сөзге тән негізгі белгілердің бірін көрсет.
A.Даяр тұрған тұтас бірлік
B.Сөйлеу кезінде жасалады
C.Оған мағына тән емес
D.Барлық жауап қате
E.Тек қана зат есім сөз табына жатады
Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан сөз мағыналары қалай бөлінеді?
A.Тура мағына , келтірінді мағыналар
B.Диахрониялық, сипаттама мағыналар
C.Салыстырмалы, тура мағыналар
D.Негізгі, туынды мағыналар
E.Тарихи, туынды мағыналар
Сөз және жазамын сөздерінен жасалған термин қай ұғымды білдіреді ?
A.Лексикография
B.Аударма
C.Жиілік
D.Түсіндірме
E.Энциклопедиялық
Фразеологизмдерді зерттеген ғалым қайсысы?
A.Г.Смағұлова
B.Е.Маманов
C.А.Ысқақов
D.К. Аханов
E.Ғ. Қалиев
Фразеологиялық оралымға тән белгінің бірін көрсет.
A.Даяр қалпында жұмсалатын сөз тіркесі
B.Аралас сөз тіркесі
C.Сөз мағынасының дәл келуі
D.Еркін сөз тіркесі
E.Сөз формалары
Сөздердің мағынасын зерттейтін лексиканың саласы қалай аталады?
A.Семасиология
B.Лексикография
C.Ономастика
D.Этимология
E.Фразеология
Тұрақты сөз тіркесіне берілген мысалды анықтаңыз.
A.Қас пен көздің арасында
B.Бақыт қиялды алысқа самғатады
C.Ерте, ерте,ертеде
D.Әлін білмеген әлек
E.Күннің ыстығын-ай!
Қазірде басқаша аталатын заттар мен құбылыстардың бұрынғы көнерген атаулары не деп аталады?
A.Архаизмдер
B.Неологизмдер
C.Жаңа сөздер
D.Морфема
E.Тарихизмдер
Жаңа сөздер терминмен қалай аталады?
A.Неологизмдер
B.Полисемия
C.Перифраздар
D.Тарихизмдер
E.Метонимия
Шегірткеден қорыққан егін екпес,- деген қандай тілдік құбылысқа жатады?
A.Фразеологиялық сөйлемше
B.Фразеологиялық бірлік
C.Фразеологиялық тізбек
D.Фразеологиялық тұтастық
E.Мақал-мәтелдер
Төмендегі фразеологиялық бірлікке берілген мысалды анықта.
A.Мақтамен бауыздау
B.бүлдір
C.Ит өлген жер
D.Тас қараңғы
E.Жүрек жұтқан
Сөздікке енгізіліп, мағынасы түсіндірілетін сөз қалай аталады?
A.Реестр
B.Рельс
C.Cубстантивтену
D.Адъективтену
E.Адвербиалдану
Тігу ісінде қолданылатын құрал деген мағынаны білдіретін біз деген сөздің шығу төркіні қай сөзге барып тіреледі?
A.Мүйіз
B.Жүзім
C.Сіз
D.Қимыл
E.Мейіз
Әдеби тіл дегеніміз не?
A.Нормаланған тіл
B.Сұрыпталмаған
C.Бейәдеби тіл
D.Жастар тілі
E.Диалектілері бар тіл
Фразеологизмдер құрамындағы ата жұрт, ата жау тіркесі қайсысына жатады?
A.Фразеологиялық тізбек
B.Фразеологиялық сөйлемше
C.Фразеологиялық тұтастық
D.Фразеологиялық бірлік
E.Еркін тіркестер
Терминдерге тән белгіні көрсет.
A.Дара мағыналы болу
B.Терминдерге бейнелілік тән
C.Орыс сөздерінің аздығы
D.Жаңа сөздердің перифраз түрінде келуі
E.Көп мағыналы болу
Омонимдердің жасалу жолдарының бірін анықта.
A.Сөз тудырудың лексика-семантикалық тәсілі
B.Омонимдердің сөзжасамдық тәсілі
C.Омонимдердің субстантивтік тәсілі
D.Омонимдердің конверциялық тәсілі
E.Омонимдердің конвергенциялық тәсілі
Тіл біліміндегі жаңа бағытты анықта.
A.Когнитивтік лингвистика
B.Интралингвистика
C.Философиялық
D.Антропология
E.Экстралингвистика
Тілдегі зат пен құбылысқа байланысты туындайтын мағына қалай аталады?
A.Атауыш мағына.
B.Тұрақты мағына
C.Негізгі мағына
D.Құбылысты атайтын мағына
E.Ауыспалы мағына
Тарихи лексикологияның зерттеу нысанына не жатады?
A.Сөздердің қалыптасуы, өзгеруі мен дамуына қатысты тарихи заңдылықтар
B.Тұрақты тіркестерді қарастырады
C.Сөздердің мағыналық құрылымын
D.Дыбыстардың тарихи қалыптасуын
E.Тілдегі жалқы есімдерді қарастырады
Сөздерді бір-бірінен ажыратып танудағы ең негізгі мағына қалай аталады?
A.Лексикалық мағына
B.Қосымшалар негізінде туындайтын мағына
C.Грамматикалық мағына
D.Жалғаулардың байланысы арқылы туындайтын мағына
E.Сөздердің тұрақты тұлғасы
Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу жиілігіне қарай қалай бөлінеді?
A.Актив және пассив сөздер
B.Жаңа сөздер, бірқолданар сөздер
C.Термин сөздер, кәсіби сөздер
D.Көнерген сөздер, жаңа сөздер
E.Диалектизмдер, жаргон сөздер
Қазақ тілінің сөздік құрамындағы кірме сөздер негізінен қай тілдерден енген?
A.Араб, парсы, моңғол, орыс тілдерінен тілдерінен
B.Қыпшақ тілі, қарашай-балқар
C.Ноғай, татар, башқұрт тілдерінен
D.Қырғыз, қарақалпақ, түрікмен тілдерінен
E.Өзбек, тәжік, армян тілдерінен
Синонимдер дегеніміз не?
A.Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер
B.Дыбысталуы бірдей сөздер
C.Тура мағына негізінде туындаған сөздер
D.Бірнеше сөздердің тіркесуінен туындаған сөздер
E.Мағынасы қарама-қарсы сөздер
Көңілде сәуле болмаса, ұйықтаған ойды кім түртер,- дегендегі ұйықтаған ой қандай қолданысқа жатады?
A.Метафора
B.Синекдоха
C.Перифраз
D.Метонимия
E.Теңеу
Метонимиялық қолданысты анықта.
A.Аяқтағы қымыз
B.Еңбекке баулы
C.Құс жоғары ұшты
D.Таулы жер
E.Терең қиял
Негізгі сөздік қордың басты белгілерін анықта.
A.Тұрақтылығы, сөз тудыруға ұйытқы болатындығы, жалпыхалықтық сипаты
B.Кірме сөздер негізінде, неологизмдер арқылы туындауы
C.Тіл байлығы, сөз тудыруға ұйытқы болатындығы
D.Кірме сөздердің қолданысы, байырғы төл сөздер
E.Көнерген сөздер, жалпыхалықтық сипаты
Лексикалық ерекшеліктерге жататын сөздерді тап.
A.Борми, мият, азар
B.Құдағи, апа, жезде
C.Көйлек, нәресте, тағам
D.Келді, әдемі, жүгері
E.Жақсы, зат, қалам
Диалектологияның зерттеу нысанына не жатады?
A.Диалектілік ерекшеліктер
B.Перифраздар
C.Сөздердің ауыспалы мағыналары
D.Сөз варианттары
E.Кірме сөздер
Орфографиялық сөздіктерді не үшін қолдану қажет?
A.Сөздердің дұрыс жазылу нормаларын белгілеу үшін
B.Сөздердің дұрыс айтылуын ескеру үшін
C.Сөздердің дыбысталуын қадағалау үшін
D.Сөздердің тіркесуін реттеу үшін
E.Сөздердің мағынасын түсіндіру үшін
Синекдохалық қолданысты тап.
A.Бұлаңдап үкі тағынып, бұралып ән шырқап жүр.
B.Көпей жеңгемді сағынып жүрмін.
C.Ол Санияны ең алғаш көрген еді.
D.Екеуі бір таса жерге, қалың шөптің арасына барып жатты.
E.Біз түс ауа Семейден шыға, тартып кеттік.
Дисфемизмді тіркестерді анықта.
A.Нағыз салпы етектің өзі, қолынан боқ келмеу
B.Қолынан бәрі келеді, он саусағынан өнері тамған, қолы қысқа
C.Тырнақ астынан кір іздеу, қас пен көздің арасы
D.Шебердің қолынан шыққан, сегіз қырлы бір сырлы
E.Тонның ішкі бауындай, қас пен көздің арасында
Сөз мағынасының кеңеюін қалай түсінесің?
A.Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу
Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
B.Жаңа мағынаға ие болу
C.Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D.Тұрақты тіркестер
E.Атауыштық мағынадағы сөздердің мағынасы
Екі мәндес сөз қатар келіп, алдыңғысы соңғысын анықтап, мағынасын күшейтетін сөздер қалай аталады?
A.Плеоназм
B.Фраза
C.Перифраза
D.Идиома
E.Метафора
Антонимдер болатын негізгі сөз таптары қайсысы?
A.Сын есім, зат есім, етістік, есімдік, үстеу
B.Есімдік, жалғаулық, септеулік
C.Сұрау есімдігі, демеуліктер
D.Одағай, шылау, зат есім, сан есім
E.Сын есім, зат есім, етістік, есімдік, одағай
Пассив сөздерге жататын қатарды анықта.
A.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, диалектизмдер
B.Неологизмдер, фразеологизмдер, метафоралық қолданыстар
C.Тар көлемде қолданылатын көнерген сөздер, неологизмдер
D.Тұрақты тіркестер, сөйлемшелер, оралымдар
E.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, жаңа сөздер
Кірме сөздер дегеніміз не?
A.Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер
B.Сөздік қорымызды молайтатын сөздер
C.Тіліміздегі мағыналас сөздер
D.Тілімізде бұрыннан бар сөздер
E.Сөздік құрамда өзгеріске түскен сөздер
Ауыспалы мағынаның берілу жолдарын анықта.
A.Метонимия, метафора, синекдоха
B.Омоним, метонимия, идиома
C.Метафора, синекдоха, конверция
D.Антоним, эвфемизм, табу
E.Варваризм, дисфемизм, неологизм
Фразеологиялық оралымдардың шығуына негіз болған не екенін анықта.
A.Әр түрлі құбылыстардың адам ойында қорытылған образды бейнесі
B.Сөздің алғашқы және кейінгі мағынасы негізінде пайда болған сөздер
C.Сөздің келтірінді мағынасы негізінде пайда болған сөздер
D.Уақыт өлшемі және тарихи оқиғаларға байланысты сөздер
E.Алғашқы дәуірде пайда болған сөздер
Этимологиялық зерттеулердің ұстанымдарын анықта.
A.Фонетикалық, генеологиялық, морфологиялық, семантикалық, этимологиялық
B.Синтаксистік, фонетикалық, грамматикалық, семантикалық
C.Семиотикалық, этнологиялық, фразеологиялық, лексикалық
D.Фонетика-грамматикалық, лексика-семантикалық, этимологиялық
E.Генеологиялық, фонетикалық, семантикалық, лексикалық, семиотикалық
Тарихи сөздіктерге берілген анықтаманы тап.
A.Сөздің дамуын және өмір сүруін сипаттайтын сөздік түрі
B.Тіл лексикасының өзгеруін салғастыру арқылы сипаттайтын сөздік түрі
C.Лексиканың шығуын және бүгінгі қалпын қамтып сипаттайтын сөздік
D.Сөздердің жаңа дәуірін қамтып сипаттайтын сөздік түрі
E.Тіл лексикасындағы жаңа сөздерді сипаттайтын сөздік
Жүрек жалғау, жүрек жұтқан, жүрегінің түгі бар қандай тіркестерге жатады?
A.Фразеологиялық тұтастық
B.Фразеологиялық бірлік
C.Фразеологиялық сөйлемше
D.Фразеологиялық тізбек
E.Мақал-мәтелдер
Қазақ тілінің жергілікті ерекшеліктері (лексика) деген атпен диалектологиялық сөздігі қай жылы жарық көрді?
A.1965 ж.
B.1958ж.
C.1960ж.
D.1955ж.
E.1975ж.
Сөздің ұғыммен, сөйлемнің пайымдаумен байланысы қай ғылым салаларының байланысынан көрінеді?
A.Тіл білімінің логика ғылымымен байланысынан
B.Тіл білімінің психология ғылымымен байланысынан
C.Тілдік категориялар мен логикалық категориялардың байланысынан
D.Ойлаудың заңдары мен ой формаларының өзара байланысынан
E.Тіл білімінің философия ғылымымен байланысынан
Фразеологиялық оралымдардың төртінші тобы ретінде фразеологиялық
сөйлемшені енгізген қай ғалым?
A.Н.Шанский
B.Л.Нуаре
C.Ж. Руссо
D.А.Шлейхер
E.Фердинан де Соссюр
Сөз варианттары дегеніміз не?
A.Сөздің лексикалық бірлігінде ешқандай өзгешелігі жоқ, морфемдік құрылымы ұқсас категория
B.Дыбыстардың алмасуы
C.Сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы
D.Сөз мағынасының кеңеюі
E.Сөздің лексикалық грамматикалық мағыналарын білдіретін бөлшектері
Өздерің бір-бір тулақтарынды мініп –ақ шапқылып кетсеңдер ,- деген сөйлемдегі асты сызылған сөз қандай құбылысқа жатады?
A.Дисфемизм
B.Эвфемизм
C.Табу
D.Перифраз
E.Метафора
Сөз мағынасының кеңеюіне берілген мысалдарды белгілеңіз.
A.Айдар
B.Лазы
C.Ұшақ
D.Фон
E.Блок
Жеке лексикологияның зерттеу саласы
A.Сөздік құрамның шығуы мен тарих бойында дамуы тұрғысынан
B.Жеке сөздердің шығу төркінін
C.Туыстас тілдердің сөздік құрамын
D.Сөздердің шығу тегін
E.Барлығы дұрыс
Жалған этимологияға тән қатарды тап.
A. Сөз мағынасын өзінше тұспалдап, топшылау жасап түсіндіру
B. Сөз төркінін айқындауда тектік жіктемеге сүйену
C. Сөз мағынасын дыбыстық алмасуларымен түсіндіру
D. Сөз мағынасын ғылыми жолмен жүйелеу арқылы түсіндіру
E. Сөз төркінін туыстас тілдермен салыстыру арқылы түсіндіру
Бүкіл лексикалық байлықтың ұйытқысы не?
А. Негізгі сөздік қор
В. Туынды сөздер
С. Сөздік құрам
D. Тілдің байлығы
Е. Кірме сөздер
Көзді ашып жұмғанша деген қандай тіркеске жатады?
А. Фразеологиялық тұтастық
В. Фразеологиялық тіркес
С. Фразеологиялық бірлік
D. Фразеологиялық сөйлемше
Е. Мақал-мәтелдер
Эвфемизмді тіркестерді анықтаңыз.
A. Құлағының мүкісі бар, аяғының ақауы бар, жаман ауру
B. Құлағының құртын жеу, мұрнына су жетпеу
C. Ұзын құлақ, сыр бермеу, таяқ тастам жер
D. Ауру, ақсақ, дімкәс, жарымес
E. Жанын жалдау, жаны жайсаң, жадырау
Лексикологияның географиялық атауларды зерттейтін саласы қайсысы?
A. Топонимика
B. Фразеология
C. Этимология
D. Семасиология
E. Лексикография
Субъект, предикат, байланыс ненің элементтері ?
A. Пайымдаудың элементтері
В. Форма, мазмұн, объектінің элементтері
С. Объект, модальдылық, форманың элементтері
D. Мазмұн, ақиқат дүние, заттық таңбаның элементтері
Е. Тіл, логика, заттық таңбаның элементтері
Норма ұғымы ненің шартына жатады?
A. Әдеби тілдің
B. Ұлттық категорияның
C. Дұрыс жауабы жоқ
D. Түсінікті болудың
E. Аударманың
Каламбурға берілген мысалы бар қолданысты анықта.
А. Елсіз дала бейне үйдің нақ қасы,
Биледі олар қырау шалып ақ қасы
B. Күлімсіреп аспан тұр, жерге ойлантып әрнені
C. Мен көрдім ұзын қайың құлағанын
D. Екеуі ауылға қарай жол тартты
E. Шегірткеден қорыққан егін екпес
Тасбақа, кәрі жілік, алыс-беріс мысалдары сөз тудырудың қандай тәсілі арқылы жасалған?
A. Сөз тудырудың аналитикалық тәсілі
B. Сөз тудырудың лексикалық тәсілі
C. Сөз тудырудың семантикалық тәсілі
D. Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі
E. Сөз тудырудың фонетикалық тәсілі
Біркелкі жазылып, екпіннің алмасып түсуіне байланысты түрліше айтылатын сөздер қалай аталады?
А. Омографтар
В. Омоформалар
С. Аралас омонимдер
Д. Каламбур
Е. Омофондар
Лексикалық диалектілерді тап.
A. Сым-шалбар, барғым бар
B. Бізің-біздің, ашар-кілт
C. Дыбыс-дауыс, машақ-масақ
D. Сым, бәдірең, лазы
E. Күн сайын-күніге сайын
Этнография ұғымымен қандай термин байланысты?
А. Табу
В. Экзотика
С Лексема
D. Синоним
Е. Логика
$$$ 103 Д
Әйдік, пәс, борми қандай сөздерге жатады?
А. Диалекті сөз
В. Кәсіби сөз
С. Тарихи сөз
D. Термин сөз
Е. Көнерген сөз
Қазақ тіліндегі тұрақты тіркестер құрылым-құрылысы жағынан қалай бөлінеді?
А. Номинативті, коммуникативті
В. Идиома,фраза
С. Фонетикалық, морфологиялық
D. Тұтастық, бірлік, сөйлемше
Е . Мақал- мәтелдер
Соматикалық фразеологизмдер дегеніміз не?
A. Құрамында дене мүшелерінің атаулары бар фразеологизмдер B. Көркемдік тәсілдер арқылы жасалған фразеологизмдер
B. Белгілі бір мағынаға негізделген фразеологизмдер
C. Лексикалық варианттарға негізделген фразеологизмдер
D. Морфологиялық құрылымына байланысты туындаған фразеологизмдер
E. Компаративтік фразеологизмдер
Фразеологизм неше белгіге сүйеніп топтастырылады?
A.4
B. 2
C. 7
D. 5
E. 6
I.Кеңесбаевтың Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі қай жылы жарық көрді?
А. 1977ж.
В. 1960ж.
С. 1969ж.
D. 1968ж.
Е. 1958ж.
Делексикалану дегеніміз не?
А. Сөздің мағынасынан айрылуы
В. Грамматикалану құбылысы
С. Субстантивтену құбылысы
D. Бір ұғым атауы ретінде жұмсалуы
Е. Идиомалық мағына
Диалектизмдер мен кәсіби сөздер сөздік құрамның қай қабатына жатады?
A. Пассив қабаты
B. Жалпыхалықтық сөз қабаты
C. Актив қабаты
D. Ауыз екі сөйлеу тілі лексикасы
E. Семасиология
Мағынасы тұрғысынан ажыратуға келмейтін, тіркес құрамындағы сөздердің мағынасы жалпы мағынасының тұтасуынан, бірігуінен келіп туатын сөз тіркестері қалай аталады?
A. Фразеологиялық тұтастық
B. Фразеологиялық сөйлемше
C. Фразеологиялық бірліктер
D. Фразеологиялық тізбек
E. Культтік фразеологизмдер
Синоним сөздерді бір-бірінен мағыналық және стильдік тұрғыдан ажырататын белгілерін анықта.
A. Синонимдердің біреуінің мағынасы екіншісіне қарағанда кең болады
B. Морфемалық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
C. Сөз таптарына катысы тұрғысынан ерекшеленеді
D. Жасалу жолы тұрғысынан ерекшеленеді
E. Фразеологиялық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
Асты сызылған сөздер қай құбылысқа жатады?
Махаббаттың соңғы жыры – үйлену,
Күйеу болып, келін болып үйге ену.
А. Каламбур
В. Битарап мағына
С. Омографтар
D. Бояма мағына
Е. Тура мағына
Этнолингвистика нені зерттейді?
А. Тілді сол тілдің иесі- халықтың тарихын зерттейді
В. Тілді сол тілдің иесі- халықтың мәдениетімен байланысын зерттейді
С. Тілдің номинативті қызметін зерттейді
D. Тілдің танымдық жағын зерттейді
Е. Тілдің бейвербалды амалдарын зерттейді
Өндіріс пен техниканың, ғылым мен өнердің, саясат пен дипломатияның және мәдениет пен әдебиеттің әр саласына тән термндердің жиынтығы қалай аталады?
А. Терминология
B. Термин сөздер
C. Жаргон сөздер
D. Кәсіби сөздер
E. Диалект сөздер
Шағын ғана әлеуметтік топтарға қызмет ететін, сол топтарға қызмет ететін, сол топтар пайдаланатын арнаулы сөздер мен сөйлемшелер қалай аталады?
А. Жаргон
B. Кәсіби
C. Арготизм
D. Варваризм
E. Термин сөздер
Жалпыхалықтық сөздер шартты түрде әдейі бұрмаланып алынатын сөздер?
А. Арготизм
B. Кәсіби
C. Жаргон
D. Варваризм
E. Термин сөздер
"Табиғилық,қарапайымдылық,көпшілік қолданушылық,ашық,айқындылық және басқа да сөздерге ұйтқы болушылық" қай лексикаға тән қасиет?
А. Жалпыхалықтық лексика
B. Поэтикалық лексика
C. Әлеуметтік
D. Экономикалық
E. Кітаби лексика
$$$ 118 Д
Атауыш мағына дегеніміз не?
A. Затты немесе құбылысты атайтын мағына туындайтын мағына
В. Тұрақты тіркестен туындайтын мағына
С. Негізгі мағынадан жасалады
D. Зат пен құбылысқа байланысты
Е. Ауыспалы мағынадан туындайтын мағына
Ғылым мен техниканың,мәдениет пен шаруашылықтың түрлі салаларында қолданылатын арнаулы сөздерді қалай айтамыз?
А. Халықтық сөздер
B. Термин сөздер
C. Кітаби сөздер
D. Экспрессивті сөздер
E. Эмоциональды сөздер
"Қоғамдық ұйым, күрделі қаржы, өндіргіш күштер" қандай терминдер?
А. әлеуметтік –экономикалық терминдер
B. терминология
C. документтік терминдер
D. интернациональдық терминдер
E. іс қағаз терминдері
Плеонастикалық тәсілмен қолданылған синонимдерді табыңыз.
А. Жасаған ие
В. Жүрек жұтқан
С. Терең су
D. Алтын кесе
Е. Ірі, ұсақ
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі ең алғаш II том болып қай жылы жарық көрді?
А. 1959,1961ж.
В. 1969,1971 ж.
С. 1979,1961 ж.
D. 1979,1971 ж.
Е. 1969,1961 ж.
Антонимдік контекстерді тұлғалық және мағыналық жағынан топтастарған кім?
А. Ж.Мусин
В. Ә.Болғанбаев
С.Ш.Сарыбаев
D.К.Аханов
Е.Е.Омаров
Полинезей тілінің белгілеу, күллі сөзінен жасалған термин?
А. Табу сөздер
В. Синонимия
С. Аффиксация
D. Дисфемизм
Е. Эвфемизм
Фразеология жеке лингвистикалық пән ретінде қалыптасты?
А. XX ғасырдың 40 жылдары
В. XX ғасырдың басында
С. XVII ғасырдың 80жылдары
D. XIXғасырдың ортасы
Е. XVIII ғасырда
Қазақ тіл білімінде фразеологиялық тіркестерді идиома, фраза, мақал-мәтел деп топтастыратын ғалым?
А. І.Кеңесбаев
В. К.Аханов
С. Ә. Болғанбаев
Д. М. Белбаева
Е. Р.Сыздықова
Жеңіл сықақ, әжуа, мысқылға толы болатын фразеологизмдер?
А. Сөйлеу тілінің фразеологизмдері
В. Жазба тіл фразеологизмдері
С. Стильаралық фразеологизмдер
D. Фразалық бірліктер
Е. Фразалық тіркестер
Омонимдік қатарға енетін сөздердің өзгеру, түрлену жүйелерінің бір-біріне сәйкес келуіне байланысты түрлерін ата:
A. Лексикалық, лексика-грамматикалық және аралас;
B. Лексикалық, лексика- грамматикалық, синтаксистік;
C. Лексикалық, синтаксистік;
D. Барлығы дұрыс;
E. Дұрыс жауабы жоқ
Лексикалық омонимдерді де, лексика – грамматикалық омонимдерді де қамтитын омонимдік қатарды ата:
A. Аралас омоним
B. Біркелкі омоним
C. Жалпы омоним
D. Дұрыс жауабы жоқ
E. Ортақ омоним
Белгілі бір тілдегі сөздердің шығу төркінін көрсетуді мақсат ететін сөздікті атаңыз.
А. Этимологиялық
В. Түсіндірме
С. Салыстырмалы
D. Орфоэпиялық
Е. Энциклопедиялық
Сөздік құрамындағы сөздердің қолданылу жиілігіне қарай бөлінуі:
A. Актив және пассив сөздер
B. Жаңа сөздер, бір қолданар сөздер
C. Көнерген сөздер, тарихи сөздер
Д. Термин сөздер, кәсіби сөздер
E. Диалектизмдер, жаргон сөздер
Қазақ тілінің сөздік құрамына кірме сөздер қай тілдерден келген?
A. Араб, парсы, моңғол, орыс тілдерінен
B. Өзбек, тәжік, армян тілдерінен
C. Ноғай, татар, башқұрт тілдерінен
Д. Қырғыз, қарақалпақ, түрікмен тілдерінен
E. Қыпшақ тілі, қарашай-балқар
Алғаш рет 1783-1794 жылы шыққан орыс тіліндегі түсіндірме сөздік қайсы?
A. Словарь Академии Российской
B. Словарь
C. Русский язык
D. Соварь русского языка
E. Барлығы дұрыс
Фразеологиялық оралымдардың бір түрі-қанатты сөздерге талдау жасалынған сөздік
А. Қазақтың қанатты сөздері
В.Аударма сөздік
С.Терминологиялық сөздік
D.шет тілдер сөздерінің сөздігі
Е. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Түркі тілдеріндегі әр түрлі фразеологизмдер В.В.Радловтың қай еңбегінде берілген?
А. Опыт словаря тюркских наречий
В.Англо-руский фразеологический словарь
С.Опыт тюркской фразеологий
D. Немецко-русский фразеологический словарь
Е.Лингвистический словарь
Тамырына балта шабу фразеологизмнің қай түріне жатады?
А. Фразеологиялық бірлік
В. Фразеологиялық сөйлемше
С. Фразеологиялық тізбек
D. Фразеологиялық тұтастық
Е. Культтік фразеологизмдер
Айдағаным бес ешкі, ысқырығым жер жарады,- деген фразеологизмнің қай түріне жатады?
А. Коммуникативті фразеологизм
В. Мағыналас фразеологизм
С. Культтік фразеологизм
D. Номинативті фразеологизм
Е. Қос тағанды фразеологизм
Сөздің көп мағыналылығы қалай аталады?
A. Полисемия
B. Перифраз
C. Синоним
D. Метафора
E. Вариант
Соқырға таяқ ұстатқандай, тамырына балта шабу,- фразеологизмдердің қай түріне берілген мысал?
A. Фразеологиялық бірліктер
B. Фразеологиялық тұтастық
C. Фразеологиялық тізбек
D. Фразеологиялық сөйлемше
E. Культтік фразеологизмдер
Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер дегеніміз не?
A. Синонимдер
B. Перифраздар
C. Омонимдер
D. Антонимдер
E. Омографтар
Реестр дегеніміз не?
А. Сөздікке енгізіліп, мағынасы түсіндірілетін сөз
В. Сөздің лексикалық мағынасын білдіретін морфема
С. Сөз әзілі мағынасын беретін сөздер
D. Морфемалардың жымдаса бірігіп, қосылып кетуі
Е. Рельс
Ауыспалы мағынаны көрсет.
A. Өлеңді қуып жүрген мен бір аңшы
B. Алтын теңге шығарылды
C. Алтын- қымбат қазба
D. Ана кісіні шақыр
E. Аңшылар аңға шықты
Әрбір халықтың ұлттық сипатын сақтайтын өзіндік сөздер қалай аталады?
A. Экзотикалық лексика
B. Кәсіби лексика
C. Эмоционалдық лексика
D. Терминдік лексика
E. Кітаби лексика
Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу құбылысы қалай аталады?
A. Сөз мағынасының кеңеюі
B. Жаңа мағынаға ие болу
C. Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
E. Сөз мағынасының тарылуы
Тарихи тұрғыдан алып қарағанда, сөз мағыналары қалай бөлінеді?
А. Тура, келтірінді мағына
В. Тарихи, бояма мағына
С. Негізгі мағына, туынды мағына
D. Номинативті, синтаксистік шартты мағына
Е. Тура, ауыспалы мағына
Тура мағына, келтірінді мағыналар болып сөз мағыналары қандай сипаты бойынша бөлінеді?
А. Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан
В. Сөздің негізгі мағыналары бойынша
С. Тілдің дамуы тұрғысынан
D. Тілдің тарихи қалпы тұрғысынан
Е. Сөздің шығу тегі жағынан
Стилистикалық мағына өз ішінде қандай мағыналарға бөлінеді?
А. Битарап мағына, стилистикалық бояма мағына
В. Тура, ауыспалы мағына
С. Тарихи, бояма мағына
D. Номинативті, синтаксистік шартты мағына
Е. Тура, келтірінді мағына
Фразеологиялық байлаулы мағынаны анықта.
А. Судай жаңа
В. Су төгу
С. Сумен тасу
D. Су жаңа
Е. Сумен жуу
Ит арқасы қияңда фразеологиялық тіркесінің мағынасын тап.
А. Алыста
В. Жақсы ит
С. Тауға жақын
D. Жақында
Е. Тым жақын
Функциональды ауысу дегеніміз не ?
A. Заттар мен құбылыстардың атқаратын қызметінің бірлігі немесе ұқсастығы негізге алыну
B. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
C. Сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы
D. Сөздің лексикалық мағына арқылы берілуі
E. Сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы.
Плеонастикалық сөз тізбегіне берілген мысалды тап.
А. Ежелгі ескі досым
В. Туған жерден жырақта
С. Қып-қызыл
D. Сары - сарғай
Е. Досы көпті жау алмайды
Орыс тіліне түркі тілінен енген сөзді анықта.
А. Борсық
В. Садақ
С. Дауыс
D. Тон
Е. Қамыс
Жарапазан, сауын айту, болыс қандай сөздерге жатады?
А. Историзмдер
В. Неологизмдер
С. Архаизмдер
D. Семалар
Е. Перифраздар
Как из рога изобилия фразеологиялық оралымының қазақша баламасы қайсысы?
А. Ит басына іркіт төгілген
В. Ақай жоқ, тоқай жоқ
С. Кең тұсауға салу
D. Тілде тиек жоқ
Е. Қара жерге отырғызып кету
Тіл –тілде каламбур термині қандай ұғымды білдіреді ?
А. Дыбысталуы бірдей, мағынасы әр басқа сөздерге негізделген сөз әзілі
В. Өзара мәндес сөздер тізбегі
С. Дыбысталуы, айтылуы басқа, мағынасы жуық сөздер
D. Сөздердің бір еселі байланысына негізделген тіркесі
Е. Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері
Етістіктен болған синонимдерге берілген мысалды тап.
А. Сауығу – жазылу - айығу
В. Сабыр – төзім - шыдам
С. Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі
D. Әрең -әзер
Е. Уақыт – мезгіл - мерзім
Аударма сөздіктердің неше түрі бар?
А. 2
В. 4
С. 2
D. 3
Е. 6
Кеңістік өлшемдеріне берілген мысалды анықта.
A.Қыс түскенде қар қалың болса
B.Тайға таңба басқандай
C.Қас пен көздің арасында
D.Ата қоңыс, жау жүрек
E.Таяқ бойы қар жауса
Толық сөздік дегеніміз не ?
A.Барлық сөздердің жиынтығын қамтып, сипаттаған сөздік
B.Сөздің мағынасын түсіндірген сөздік
C.Сөздің шығу тегін қарастырған сөздік
D. Бүкіл сөздердің барлығын тексерген сөздік
E.Екі тілдік сөздік
Синтаксистік шартты мағына дегеніміз не?
A.Сөз сөйлемде қолданылу ыңғайына қарай, дағдылы мағынасынан өзгеще, басқа бір мағынаға ие болуы
B.Сөздің сөйлеу үдерісінде пайда болатын ауыспалы мағынасы
C.Сөздің сөйлемде тура (номинативті) мағынаға ие болуы
D. Сөздің тура мағынасы
E.Сөздердің емін-еркін тіркелуінен жасалатын сөз тіркестері
Топонимика нені зерттейді?
A.Географиялық атауларды зерттейді
B.Тұрақты тіркестерді зерттейді
C.Адам аттарын зерттейді
D. Бейнелі атауларды зерттейді
E.Сөздіктерді зерттейді
Сөз лексикалық және грамматикалық мағыналардың ішкі конструктивті бірлігі болып табылады, - деген қай ғалымның пікірі?
A.В. Виноградов
B.Я. Марр
C.Августин
D.В.Радлов
E.О.Суник
Жұмысқа ат үсті қарауға болмайды,- деген тіркестің мағынасын анықта.
A.Жеңіл-желпі
B.Таяуда
C.Үсті-басы
D.Тұтас
E.Алыста
Сөздердің шығу тегі мен олардың мағынасы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге қайсысы жатады?
A.Этимологиялық, тарихи сөздік
B.Синонимдер, терминологиялық сөздік
C.Біртілді және жиілік сөздік
D. Антонимдер, түсіндірме сөздік
E.Түсіндірме, фонетикалық сөздік $$$ 165 В
Жергілікті тіл ерекшеліктерін айқындау қай сөздіктің міндетіне жатады?
A.Диалектологиялық
B.Этимологиялық
C.Фразеологиялық
D.Терминологиялық
E.Түсіндірме
Фонетикалық вариантқа берілген мысалды тап.
A.Шүйінші- сүйінші
B.Балуан-аданас
C.Шырпы-сіріңке
D.Тізе-жейде
E.Аданас-аталас
Тарихи тұрғыдан алғанда сөз мағыналары қалай бөлінеді?
A. Негізгі, туынды мағына
B. Сөздің стилистикалық мағынасы
C. Тура, ауыспалы мағына
D. Негізгі, тура мағына
E. Дұрыс жауабы жоқ
Тайға таңба басқандай деген қандай тіркеске жатады?
A. Фразеологиялық бірлік
B. Фразеологиялық тіркес
C. Фразеологиялық тұтастық
D. Фразеологиялық сөйлемше
E. Мақал-мәтелдер
Құлағының мүкісі бар, аяғының ақауы бар, жаман ауру қандай қолданысқа жатады?
A.Метонимия
B.Эвфемизм
C.Дисфемизм
D.Теңеу
E.Аккомодация
Семасиология нені зерттейді?
A.Сөз мағынасын зерттейді
B.Тілді сол тілдің иесі- халықтың мәдениетімен байланысын зерттейді
C.Тілдің номинативті қызметін зерттейді
D. Тілдің танымдық жағын зерттейді
E. Тілдің бейвербалды амалдарын зерттейді
Қолының жымысқысы бар, аяғының сылтымасы бар қай құбылысқа мысал бола алады?
A.Эвфемизм
B.Тұрақты тіркес
C.Дисфемизм
D.Синекдоха
E.Табу
Ғылыми этимологияның міндетіне не жатады?
A.Сөз төркінін, тарихын дәл анықтап, ғылыми түрде түсіндіру
B.Сөздің бастапқы мағынасын анықтау
C.Сөздің қандай өзгерістерге түскенін анықтау
D. Сөзді тарихи фонетика, лексикологиямен байланыстыра қарау
E.Сөзді тарихи грамматикамен бірлікте түсіндіру
Сөздік жасаумен және оның теориясымен шұғылданатын тіл білімінің саласы қалай аталады?
A.Лексикография
B.Этимология
C.Этнолингвистика
D.Когнитивтік лингвистика
E.Паралингвистика
Ә.Болғанбайұлы мен Ғ.Қалиұлының Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы пәні қай жылы жарық көрді?
A.1997
B.1995
C.1989
D.1999
E.1975
Ауыспалы мағынаны көрсет.
A.Өлеңді қуып жүрген мен бір аңшы.
B.Алтын теңге шығарылды
C. Алтын- қымбат қазба
D.Ана кісіні шақыр
E.Аңшылар аңға шықты
Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу құбылысы қалай аталады?
A. Сөз мағынасының кеңеюі
B. Жаңа мағынаға ие болу
C.Тұрақты тіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D. Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
E.Сөз мағынасының тарылуы
Жүрек жұтқан фразеологиялық тіркесінің мағынасын тап.
A. Батыл, ержүрек
B. Жақсы ит
C. Тауға жақын
D. Жақында
E. Тым жақын
Етістіктен болған синонимдерге берілген мысалды тап.
A. Сауығу – жазылу - айығу
B. Сабыр – төзім - шыдам
C. Әзілдесу – қалжыңдасу – сөз әзілі
D. Әрең -әзер
E. Уақыт – мезгіл - мерзім
Қасқырдан қорыққан, егін екпес,-деген қандай құбылысқа берілген мысал?
A. Коммуникативті фразеологизм
B. Культтік фразеологизм
C. Қос тағанды фразеологизм
D. Номинативті фразеологизм
E. Фразеологиялық бірлік
Лексикологияның грамматикамен байланысы қай тәсілдерден айқын көрінеді?
A.Сөз тудыру тәсілдерінен
B.Аналитикалық тәсілдерден
C.Қосарлау тәсілдерінен
D.Синтетикалық тәсілдерден
E.Форма тудыру тәсілдерінен
Қазақ тілінде сөздің мағынасынан айрылуы қандай терминмен беріледі?
A.Делексикалану
B.Грамматикалану
C.Лексикалану
D.Жаңа мағынаға ие болу
E.Идиомалану
1975ж. жарық көрген Қазіргі қазақ тілі. Лексика .Фонетика еңбегінің авторы кімдер?
A. І.Кеңесбаев,Ғ.Мұсабаев
B. Ә Болғанбайұлы,Ғ.Мұсабаев
C. І.Кеңесбаев,Ә.Болғанбаев
D. А.Ысқақов
E. Ғ.Қалиұлы,Ә.Болғанбайұлы
Фразеологизмдер құрылым-құрылысы жағынан қалай бөлінеді?
A.Номинативті, коммуникативті
B.Идиома,фраза
C. Мақал- мәтел
D.Тұтастық, бірлік,сөйлемше
E.Фонетикалық, морфологиялық
Тұрақты сөз тіркесті анықта.
A.Сүт пісірім уақыт
B.Бақыт қиялды алысқа самғатады
C.Ерте, ерте,ертеде
D.Әлін білмеген әлек
E.Күннің ыстығын-ай!
Синонимдік қатарға қайсысы жатады?
A.Шөпті ,отты,шүйгінді
B.Түзу,тура, бөгесін
C.Iрі қара мал
D.осал,оспадар
E.Ұстамды, жеңілтек
Сөз мағынасының кеңеюін қалай түсінесің?
A.Бұрынғы мағынасының үстіне жаңа қосымша мағынаға ие болу
B.Жаңа мағынаға ие болу
C.Тұрақтытіркестер негізінде туындаған мағынаға ие болу
D.Сөздік құрамдағы барлық сөздердің мағынасының өзгеруі
E.Атауыштық мағынадағы сөздердің мағынасы
Пассив сөздерге жататын қатарды анықта.
A.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, диалектизмдер
B.Неологизмдер, фразеологизмдер, метафоралық қолданыстар
C.Тар көлемде қолданылатын көнерген сөздер, неологизмдер
D. Тұрақты тіркестер, сөйлемшелер, оралымдар
E.Термин сөздер, көнерген сөздер, тарихи сөздер, жаңа сөздер
Кірме сөздер дегеніміз не?
A.Басқа тілдің ықпалымен жасалып, тілімізге енген сөздер
B.Сөздік қорымызды молайтатын сөздер
C.Тіліміздегі мағыналас сөздер
D.Тіліміздебұрыннан бар сөздер
E.Сөздік құрамда өзгеріске түскен сөздер
Фразеологиялық оралымдардың шығуына негіз болған не екенін анықта.
A. Әр түрлі құбылыстардың адам ойында қорытылған образды бейнесі
B.Сөздің алғашқы және кейінгі мағынасы негізінде пайда болған сөздер
C. Сөздің келтірінді мағынасы негізінде пайда болған сөздер
D.Уақыт өлшемі және тарихи оқиғаларға байланысты сөздер
E. Алғашқы дәуірде пайда болған сөздер
Негізгі сөздік қорға тән белгілерге қайсысы жатады?
A.Тұрақтылық,ортақтығы
B.Сөз тудыруы,термидік
C.Атауыш,тура
D. Жалпыхалықтық,номинативті
E. Стильдік қабаттасу тән емес, жалпыхалықтық , сөз тудыру, тұрақтылық
Соматикалық фразеологизмдер дегеніміз не?
A.Құрамында дене мүшелерінің атаулары бар фразеологизмдер
B.Көркемдік тәсілдер арқылы жасалған фразеологизмдер
C. Белгілі бір мағынаға негізделген фразеологизмдер
D.Лексикалық варианттарға негізделген фразеологизмдер
E.Морфологиялық құрылымына байланысты туындаған фразеологизмдер
I.Кеңесбаевтың Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі қай жылы жарық көрді?
A.1977ж.
B.1960ж.
C.1969ж.
D.1968ж.
E.1958ж.
Стилистикалық мағына өз ішінде қалай бөлінеді?
A.Терминологиялық, поэтикалық
B.Шартты, бояма мағына
C.Шартсыз, шартты мағына
D.Терминдік, семантикалық мағына
E. Реляциялық, деривациялық мағына
Делексикалану дегеніміз не?
A.Сөздің мағынасынан айрылуы
B.Грамматикалану құбылысы
C.Субстантивтену құбылысы
D.Бір ұғым атауы ретінде жұмсалуы
E. Идиомалық мағына
Синонимдес фразеологизмдерді табыңыз.
A.Таң атқанда,таң сәріде
B.Қоң торғай,көк торғай
C.Байсалды, байыпты
D.Жілігі татымады,жілігі бар
E.Апат болды,өшкені жанды
Семасиологияның нысанына кірeтін ұғымның қайсысы екенін анықта.
A.Сөз мағынасы
B.Жалғау
C.Жұрнақ
D.Сөз тіркесі
E Сөз
Бір сөздің әр түрлі фонетикалық вариантта жұмсалуынан өз алдына жеке единицаға айналған сөзді көрсет.
A.Ілім
B.Мұны
C.Бұны
D.Бәйшешек
E.Ештеме
Сөздің әр түрлі фонетикалық варианттары нәтижесінде дербес лексикалық единицаға айналған сөзді көрсет.
A.Әзір
B.Ажым
C.Бірдеңе
D.Қария
E.Қартаң
Жеке лексикологияның зерттеу саласы
A.Сөздік құрамның шығуы мен тарих бойында дамуы тұрғысынан
B.Жеке сөздердің шығу төркінін
C.Туыстас тілдердің сөздік құрамын
D. Сөздердің шығу тегін
E.Барлығы дұрыс
Қоян сөзінің синтаксистік шартты мағанасын табыңыз?
A.Сен өзің бір қоян сияқты екенсің?
B.Менде қоян бар.
C.Ана бір ақ қоянға қарашы.
D.Қоянның құлағы ұзын болады.
E.Қоян сәбіз жейді.
Сөз мағынасының кеңеюіне берілген мысалдарды белгілеңіз.
A.Тап
B.Лазы
C.Ұшақ
D.Блок
E. Фон
Абай тілінің сөздігі қай жылы жарық көрді?
A.1968
B.1976
C.1962
D.1981
E.1975
Кіреуке, шеру, қосын, оқшантай,- сөздері қандай топқа жатады?
A.Тарихи сөздер
B.Кәсіби сөздер
C.Диалектизмдер
D.Кітаби сөздер
E.Архаизмдер
Экспрессивтік-эмоционалды лексикаға берілген мысалды көрсетіңіз.
A. Бағзы
B. Жел
C. Бейсәубет, сой
D. Ақ шомшы
E. Сабаз,шіркін,сұмпайы
Қазақ тіл білімінің терминологиясын жасаушы?
A. А.Байтұрсынов
B. К.Аханов
C.І.Кеңесбаев
D.Р.Сыздықова
E. Ә.Хайдар
" Қазіргі қазақ тілінде ,басқа тілдердегі сияқты,сөйлеушінің бір затқа не құбылысқа эмоциялық көзқарасын білдіретін сөздерді эмоциональдық сөздер " деп қай ғалым айтқан?
A. Ғ.Мұсабаев
B. І.Кеңесбаев
C. В.В.Виноградов
D.А. Ысқақов
E. М.Горький
Халықтық я ұлттық тілдің өзіндік ерекшеліктері бар жергілікті тармақтарын,бөліктерін қалай атайды?
A. Диалект
B.Кәсіби
C. Жаргон
D. Арготизм
E. Экзотика
Өндіріс пен техниканың, ғылым мен өнердің, саясат пен дипломатияның және мәдениет пен әдебиеттің әр саласына тән термндердің жиынтығы қалай аталады?
A. Терминология
B. Термин сөздер
C. Жаргон сөздер
D. Кәсіби сөздер
E. Диалект сөздер
Шағын ғана әлеуметтік топтарға қызмет ететін, сол топтарға қызмет ететін, сол топтар пайдаланатын арнаулы сөздер мен сөйлемшелер қалай аталады?
A.Жаргон
B. Кәсіби
C. Арготизм
D. Варваризм
E. Термин сөздер
Жалпыхалықтық сөздер шартты түрде әдейі бұрмаланып алынатын сөздер?
A.Арготизм
B. Кәсіби
C. Жаргон
D. Варваризм
E. Термин сөздер
"Табиғилық,қарапайымдылық,көпшілік қолданушылық,ашық,айқындылық және басқа да сөздерге ұйтқы болушылық" қай лексикаға тән қасиет?
A.Жалпыхалықтық лексика
B.Поэтикалық лексика
C.Әлеуметтік
D.Экономикалық
E.Кітаби лексика
Сөздік жасау жұмысы қалай аталады?
A.Лексикографиялық жұмыс
B.Графикалық жұмыс
C.Жазба жұмыс
D.Стиль
E.Норма
Сөздіктердің белгілі бір тілдегі күллі сөздерді түгел қамтып сипаттауды мақсат ететін сөздіктерді қандай сөздік деп атайды?
A.Толық
B.Мағыналы
C.Шет ел
D.Идеологиялық
E.Дыбыстық
Д.Н.Ушаковтың редакциясымен басылып шыққан сөздік қалай аталады?
A.Толковый словарь русского языка
B.Грамматика языка
C.Лексика
D.Лексикография
E.Ономастика
Фонетикалық сөздік пен орфографиялық сөздік қандай сөздіктерге жатады?
A.Сөздердің дыбыстық құрылысы мен олардың жазылуы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге
B.Сөздердің сөздікке ана тілінде түсіндірілуі немесе басқа тілге аударылып түсіндіру сөздігіне
C.Сөздікте көп мағыналы сөздіктерге
D.Сөздердің шығу тегі мен олардың сематикасының дамуы туралы мағлұмат беретін сөздіктерге
E.Барлығы дұрыс
Лексикография қай тілден шыққан сөз?
A.Грек
B.Араб
C.Орыс
D.Латын
E.Парсы
Сөздік құрамында барлық сөздерді емемс,оның белгілі бір дәуірдегі сөздерді қарастыратын сөздік қалай аталады?
A.Толық емес сөдік
B.Толық
C.Жай сөздік
D.Барлығы дұрыс
E.Дұрыс жауап жоқ
Жеке лексикологияның зерттеу саласы
A. Сөздік құрамның шығуы мен тарих бойында дамуы тұрғысынан
B.Жеке сөздердің шығу төркінін
C.Туыстас тілдердің сөздік құрамын
D. Сөздердің шығу тегін
E.Барлығы дұрыс
Лексикологияның семасиология тарауымен тығыз байланысты саласы
A. Ономосиология
B.Тарихи лексикология
C.Грамматика
D.Салыстырмалы лексикология
E.Жеке лексикология
Грамматикалық жағынан бір тұтас тұлғаланған единица
A Сөз
B.Буын
C.Сөйлем
D.сөйлеу
E.Дыбыс
Сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы
A. Фразеологиялық байлаулы мағына
B.Туынды мағына
C. Номинативті мағына
D.Синтаксистік шартты мағына
E.Лексикалық мағына
Орыс тіліндегі фразеологизмдерді зерттеуші ғалым
A. Н.М.Шанский
B.Н.С.Ашукин
C.М.А.Булатов
D.В.В.Радлов
E. М.Михельсон
Синонимдік қатар дегеніміз не?
A. Өз ара мәндес сөздерден құралатын сөздер тобы
B. Бір – біріне қарама – қарсы сөздер тобы
C. Біркелкі айтылып, бірақ түрліше жазылатын сөздер
D. Ешбір мағыналық байланысы жоқ, бірақ айтылуда бір – біріне өте жақын тіпті бірдей айтылатын, әр басқа сөздерді айтады
E. Дұрыс жауап жоқ
Ұрлық – қарлық жасамау, ала жібін аттамау сияқты сөз тіркестері ненің қатысымен жасалған синонимдер?
A.Эвфемизим
B.Табу
C.Дисфемизм
D. Көнерген сөздер
E.Жаңа сөздер
Зат есімдерден болған синонимдер қатарын көрсетіңіз?
A. өң – түр – келбет – түс – пішін – ажар –
B. мүсін салмақты – сабырлы – байыпты – байсалды – ұстамды
C. сауығу – жазылу - айығу
D. таяуда – жуырда – жақында - жуықта
E. тез – жылдам – шапшаң – лезде
Мәндес сөздер тобының ішінен мағынасы жағынан айрықша көзге түсіп, сол топтағы сөздердің барлығына бірдей ортақ, күллісінің жалпылама мағынасын ашық – айқын аңғартатын сөздер қалай аталады?
A. Доминант синоним
B. Плеоназм
C. Каламбур
D. Омоформалар
E. Паронимдер
Синонимдер әр түрлі жолмен пайда болған. К. Ахановтың зерттеуі бойынша олардың нешеуі ең басты болып саналады?
A.5
B.2
C.3
D.4
E. 6
Фразеологизмдерден құралған синонимдік қатарды көрсетіңіз?
A. Қас қағым сәттте, көзді ашып жұмғанша
B. жүрегінің түгі бар, жүрек
C. ит өлген жерде, жақын
D. бие сауым, түймедейді түйедей ету
E. жүрегі аузына тығылу, жүрек
Этимологиялық зерттеулердің қағидалары:
A.Фонетикалық, генеологиялық, фонетикалық, морфологиялық, семантикалық, этимологиялық.
B.Синтаксистік, фонетикалық, грамматикалық, семантикалық, этимологиялық.
C.Семиотикалық, этнологиялық, фразеологиялық, лексикалық, грамматикалық.
D.Фонетика-грамматикалық, лексика-семантикалық, этимологиялық.
E.Генеологиялық, фонетикалық, семантикалық, лексикалық, семиотикалық.
Тарихи сөздіктер дегеніміз:
A.Сөздің дамуын және өмір сүруін сипаттайтын сөздік түрі.
B.Тіл лексикасының шығуын, дамуын және оның бірнеше дәуірін қамтып сипаттайтын сөздік.
C.Лексиканың шығуын және бүгінгі қалпын қамтып сипаттайтын сөздік.
D.Сөздердің бірнеше дәуірін қамтып сипаттайтын сөздік түрі.
E.Тіл лексикасының өзгеруін, дамуын және салғастыру арқылы сипаттайтын сөздік түрі.
Өздері белгіленген заттар не құбылыстар өмірде қолданылудан қалады да,осының нәтижесінде олардың атаулары көнеріп,активті сөздіктен шығып қалады мұндай сөздер қалай аталады?
A.Историзм
B.Неологизм
C. Архаизм
D.Кірме сөз
E.Диалект
Сөздің мағыналық жақтан даму барысында көп мағыналары бір-бірінен алшақтап, бара-бара олардың арасындағы байланыс үзіліп,мағыналары басқа сөздер жасалуы қандай тәсіл арқылы жасалады?
A.Лексика-семантикалық тәсіл
B.Лексикалық тәсіл
C. Семантикалық тәсіл
D.Морфологиялық тәсіл
E.Синтаксистік тәсіл
Паронимдер дегеніміз не?
A.Ешбір мағыналық байланысы жоқ, бірақ айтылуда бір-біріне өте жақын,тіпті бірдей айтылатын сөздер.
B.Мағынасы жуық, өзара мәндес сөздер.
C.Біркелкі айтылып ,бірақ түрліше жазылатын сөздерді айтамыз.
D.Мағынасы бір-біріне қарама қарсы сөздер.
E.Өзара мәндес сөздер топтары
Антонимдік контекстерді тұлғалық және мағыналық жағынан топтастарған кім?
A.Ж.Мусин
B.Ә.Болғанбаев
C.Ш.Сарыбаев
D.К.Аханов
E.Е.Омаров
Полинезей тілінің белгілеу, күллі сөзінен жасалған термин?
A.Табу сөздер
B.Синонимия
C.Аффиксация
D. Дисфемизм
E.Эвфемизм
Фразеология жеке лингвистикалық пән ретінде қалыптасты?
A.XX ғасырдың 40 жылдары
B.XX ғасырдың басында
C.XVII ғасырдың 80жылдары
D.XIXғасырдың ортасы
E.XVIII ғасырда
Қазақ тіл білімінде фразеологиялық тіркестерді идиома, фраза, мақал-мәтел деп топтастыратын ғалым?
A.І.Кеңесбаев
B.К.Аханов
C.Ә. Болғанбаев
D. М. Белбаева
E.Р.Сыздықова
Жеңіл сықақ, әжуа, мысқылға толы болатын фразеологизмдер?
A.Сөйлеу тілінің фразеологизмдері.
B.Жазба тіл фразеологизмдері
C.Стильаралық фразеологизмдер
D.Фразалық бірліктер
E.Фразалық тіркестер
Омонимдік қатарға енетін сөздердің өзгеру, түрлену жүйелерінің бір-біріне сәйкес келуіне байланысты түрлерін ата:
A.Лексикалық, лексика-грамматикалық және аралас;
B.Лексикалық, синтаксистік;
C. Лексикалық, лексика грамматикалық, синтаксистік;
D.Барлығы дұрыс;
E.Дұрыс жауабы жоқ
Лексикалық омонимдерді де, лексика – грамматикалық омонимдерді де қамтитын омонимдік қатарды ата:
A.Аралас омоним
B.Біркелкі омоним
C.Жалпы омоним
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.Ортақ омоним
Омонидердің жасалу тәсілдеріне не жатады?
A.Барлығы дұрыс
B.Лексика-семантикалық әдіс
C.Фонетикалық әдіс
D.Аффткстердің жалғануы арқылы
E.Кірме сөздер арқылы
Аралас омоним дегеніміз не?
A.Омонимдік қатар құрайтын сөздердің әр түрлі сөз табынан болуы
B.Омонидік қатарды құрайтын сөздердің бір сөз табына қатысты болуы;
C.Омонимдік қатар құрайтын сөздердің екі түрлі ғана сөз табында болуы
D.Дұрыс жауабы жоқ
E.Барлығы дұрыс
Көлемінің үлкендігіне қарай,яғни неше томдығына қарай түсіндірмелі сөздікті кейде қалай атайды?
A.Академиялық сөздік
B.Атауышты сөздік
C.Ғылыми сөздік
D.Прогрессивті сөздік
E.Барлығы дұрыс
Дыбыстық форма мен мағынаның тұтастығы, ақиқат затттың, құбылыстың жинақы бейнесінің белгісі?
A.Сөз
B.Мағына
C.Дыбыс
D.Буын
E.Барлығы дұрыс
Дыбыстық комплекстің, ақиқат өмірдегі құбылыстардың бірімен белгілі бір тілде сөйлеуші коллектив арқылы белгіленген байланыс болып саналады?
A.Сөздің лексикалық мағынасы
B.Сөз құрылымы
C.Сөздің грамматикалық мағынасы
D.Сөз бірізділігі
E.Дұрыс жауап жоқ
Зат, құбылыстар мен сапалық белгілерді, әрекет-қимылды атап білдіретін жалпылама лексикаға тән мағына?
A.Бейтарап
B.Бейнелі
C. Поэтикалық
D. Терминдік
E. Дұрыс жауап жоқ
Ғалым - лингвист Ғ.Мұсабаев қазақ тіліне орыс тілінен Қазаннан бұрын енген сөздерді неше кезеңге бөлген?
A.Екі
B.Төрт
C.Үш
D.Бес
E.Бір
Калька тәсілімен сөзбе-сөз аудару арқылы төл сөзге қосылған жеке мағынаны терминмен қалай атаймыз?
A.Семантикалық неологизмдер
B.Стилистикалық бояма мағына
C.Заттың мәдениет лексикасы
D.Синтамаономастика
E.Полисемия
"Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі" қай жылы шыққан?
A.1966
B.1976
C.1952
D.1958
E.1956
Қазақ тілінің антонимдер сөздігінің авторы кім?
A.Ж.Мусин
B.К.Мұсаев
C.І.Кеңесбаев
D. Ә.Болғанбаев
E.В.Радлов
Асты сызылған сөздер қандай категорияға жатады?
Алла берген тонымыз, болмай қоймас бойға шақ, бізді жарылқасаң, сені құдай жарылқасын
A.Байырғы төл сөздер
B.Кітаби лексика
C.Культтік фразеологизмдер
D.Перифраз
E.Терминдік лексика
Диалектизмдер мен кәсіби сөздер сөздік құрамның қай қабатына жатады?
A.Пассив қабатына
B.Жалпыхалықтық сөз қабатына
C.Актив қабатына
D.Ауыз екі сөйлеу тілі лексикасына
E.Семасиология
Төмендегі сөйлемдегі "балалық, даналық" сөздерінің қандай антоним екенін анықтаңыз. Кейде ақынның балалығына таң қаласың, кейде ақынның даналығына таң каласың.
A.Контекстік антонимдер
B.Лексикалык антонимдер
C.Семантикалық антонимдер
D.Лексика-грамматикалық антонимдер
E.Грамматикалық антонимдер
Синоним сөздерді бір-бірінен мағыналық және стильдік тұрғыдан ажырату белгілерінің бірін анықтаңыз:
A.Синонимдердің біреуінің мағынасы екіншісіне қарағанда кең болады
B.Морфемалық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
C.Сөз таптарына катысы тұрғысынан ерекшеленеді
D.Жасалу жолы тұрғысынан ерекшеленеді
E.Фразеологиялық құрамы тұрғысынан ерекшеленеді
Қазақ тілі сөздік құрамының тарихи толығу амалдарын атаңыз.
A.тума сөздер мен кірме сөздер
B.тұрақты сөз тіркестері
C.көп мағыналы сөздер
D.неологизмдер
E.байырғы сөздер мен неологизмдер
Көне жазба ескерткіштерде қолданылатын бүкіл түркі халықтарына ортақ сөздер қалай аталады?
A.төл сөз
B.арнаулы лексика
C.кітаби лексика
D.кәсіби сөз
E.тарихи сөздер
Күштілерім сөз айтса,Бас изеймін шыбындап,- деген жолдағы асты сызылған қай құбылыс екенін анықта.
A.метонимия
B.эпитет
C.теңеу
D.синекдоха
E.метафора
Асты сызылған сөз қандай тәсілмен жасалып тұр?
Ақбөқен – сахараның ботакөзі, Атты екен қандай мерген көзі қиып.
A.метафора
B.тұрмыстық-қарапайым лексика
C.метонимия
D. синекдоха
E.теңеу
Варваризм дегеніміз не?
A.тілге әбден сіңбеген соншалық зәрулігі жоқ бөтен тілдің сөздері
B.дөрекі, тұрпайы сөздер
C.кітаби лексика сөзі
D.діни-наным
E.сезімге байланысты сөз
Қызыл жоса қан, құр бекер жүріс, қырмызы қызыл жібек тіркестері
қандай тәсілмен жасалған?
A.плеонастикалық
B. метафоралық
C.сөзөзгерім
D. қос сөз
E.теңеу