ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АБЫЛАЙ ХАН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР
ЖӘНЕ ӘЛЕМ ТІЛДЕР УНИВЕРСИТЕТІ
ФАКУЛЬТЕТ ағылшын , неміс , француз тілдері
ПЕДОГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ.
БАС КОРПУС, 309 БӨЛМЕ
МАМАНДЫҚ_______________________________
Бекітемін
Абылай хан атындағы ҚХҚ жӘТУ ректоры
_______________________ С.С. Құнанбаева
ЭТНОПСИХОЛОГИЯ
ПӘНІ БОЙЫНША С И Л Л А Б У С
Оқу формасы: күндізгі
Курс - 3 , семестр – 6
Пән бойынша кредит көлемі: 1 кредит
Аудиториялық 15 сағат.
ОСӨЖ 15 сағат.
СРС 1О сағат.
Барлығы 40 сағат.
Емтихан – 6 семестр.
АЛМАТЫ , 2007
Құрастырған: доцент К. М. Қалиева
Ғылыми кеңесші: филолог. ғ.к., доцент Б.С. Жұмағұлова
Пікір жазған; п.ғ.д. , проф. К. С. Успанов
Жалпы редакциясын басқарған филолог. ғыл. док., проф., ЖМ ХҒА академигі
С. С. Құнанбаева
Силлабус Абылай хан атындағы ХҚжӘТУ ҒӘК мәжілісінде талқыланып, бекітілді. Хаттама № 8, 26 мамыр, 2006 жыл.
Этнопсихология оқу курсының (ОҚ) силлабусы құрылымы
1. Түсіндірме хат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Оқу курсының (ОК) пәндік құрылымы (модуль бойынша) ... ... ... .
2.1. Модуль бойынша міндетті және қосымша әдебиеттер
(интерент дерек көздерін пайдалана отыра) ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3. ОК-ны оқытудың тақырыптық-мазмұндық жоспары (N1 кесте) ... ... ..
4. ОК-ның проблемалық сұрақтар көрсетілген модульдік интегративті
құрылымы (N2 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
5. ОК модулі бойынша студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ)
ұйымдастыру(N3 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
6.ОК бойынша студенттің кәсіби дайындығы менеджменті сапасын ұйымдастыру (N4 кесте) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7. Студенттердің білім, білік, дағдыларын бағалау (СӨЖ-ді қоса есептегенде) өлшемдері мен көрсеткіштері (N 5,6,7 кестелер) ... ... ... ... ... ... ... ...
8. Оқу курсын (ОК) меңгеру бойынша материалдар ... ... ... ... ... ... ...
9. Дипломдық жұмыстардың тақырыптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10.Педагогика тарихы ОҚ бойынша атаулар сөздігі ... ... ... ... ... ... ...
11. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтиже ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
12. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтижелерге табысты қол
жеткізудің алғышарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13. СӨЖ –ді орындау бойынша методикалық ұсыныстар ... ... ... ... ... .
Т ү с і н д і р м е х а т
Бағдарлама 05019 – Шетел тілі: екі шетел тілі мамандығы бойынша 3.08.019 – 2007 Қазақстан Республикасының жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес құрастырылды.
Қазақстан Республикасы дамуының бүгінгі жағдайында қоғам өмірінің барлық тұстарының демократиялануымен байланысты адамдар психикасының этникалық ерекшеліктері, ұлттық мінездің, ұлттық өзіндік сананың, этникалық сереотиптердің қалыптасуы мен қызметтері заңдылықтарын зерттеу ерекше өзектілікке ие болып отыр. Этникалық ерекшеліктерді зерттеу адам жайлы ұғымды тереңдетеді, адамдар психикасының әлеуметтік себептілігі мен тарихи өзгермелілігі заңдылықтарын кеңейтуге мүмкіндік береді.
Мұнымен байланысты, педагог кадрларды дайындауда этностардың ұлттық ерекшеліктері және олардың ұлтаралық қарым-қатынастардағы көрінісін зерттейтін этнопсихологияға ерекше көңіл аудару қажеттігі туындайды.
Этнопсихология курсы, сондай-ақ, қолданбалы, практикалық тұрғыдан да аса пайдалы. Ол сол не өзге этностың ұлттық психологиясындағы, салттары мен дәстүрлеріндегі стеротиптер мен өзгерістерді қадағалауға және анықтауға
жәрдемдеседі. Ал бұл ұлттық қарым-қатынас мәселелерін шешуде дұрыс бағдар ұстану үшін, сондай-ақ мектептер мен жоғары оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде этнопсихологиялық білімдерді пайдаланудағы практикалық жұмыста аса маңызды.
Кредиттік технология жайлы ұғым: Кредиттік технология (латынның credit– сенім) - бұл өздігінен білім алу деңгейін көтеруге және білімді шығармашылықпен игеруге бағытталған білім беру жүйесі. Ол білім траекториясын дербестендіру мен таңдауға негізделеді және білім көлемін кредиттер түрінде беруді қарастырады.
Кредиттік технологияға сәйкес силлабустың мазмұнында көрсетілгендей оқу курсының біртұтас міндетті компоненттерден тұратын құрылымы жасалады.
Кредиттік технологияның мақсаты: Болашақ маманның пәндік білімдерінің беріктілігіне қол жеткізуге бағытталған ауқымды кәсіби кең базалық дайындықты қамтамасыз ету.
Кредиттік технологияның негізгі міндеттері:
- студенттердің кәсіби шығармашылығын дамыту;
- өздігінен білім алуға қажеттілігін қалыптастыру.
“Этнопсихология” курсының негізгі мақсаты студенттерді этнопсихологиялық құбылыстармен, олардың қалыптасуы және дамуы ерекшелігімен, түрлі қауымдастықтар өкілдерінің қоғамдағы әлеуметтік процестерге өзіндік ықпалымен таныстыру.
Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін бағдарламада төмендегідей міндеттерді шешу қарастырылған
этнопсихологиялық әдебиетті оқып үйрену
этнопсихология методологиясы және зерттеу әдістерімен танысу
өмірдің барлық салаларындағы этносаралық өзара бірлескен әрекетке дайын және қабілетті тұлға қалыптастыру
оқу-тәрбие міндеттерін шешуде этнопсхологиялық білімдерді қолдану біліктері мен дағдыларын қалыптастыру.
Курс 40 сағат көлеміндегі 1 кредитке есептелінген. Оның 15 сағаты аудиториялық, 15- сағаты ОСӨЖ, 10 сағаты СӨЖ сабақтарына арналады.
Оқу курсының пререквизиттері, корреквизиттері және постреквизиттері
Пререквизиттер: орта, жалпы, бастауыш және орта кәсіби білім берудің Мемлекеттік стандартында қарастырылатын оқу пәндері: әдеп және жантану, адам және қоғам, әдебиет және т.б.
Кореквизиттер: шетел тілі: екі шетел тілі мамандығы бойынша Қазақстан Республикасының жоғары кәсіби білім беру Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты қарастыратын және студенттер қатар оқып үйренетін оқу пәндері: психология, философия, Қазақстан тарихы, әлеуметтану, педагогика, этнопедагогика және т.б.
Постреквизиттер: Қазақстан Республикасының жоғары кәсіби білім беру Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында осы мамандық бойынша қарастырылатын және келесі курстарда оқып үйренілетін оқу пәндері: шетел тілін оқыту психологиясы, кіші жастағы оқушыларды оқыту және тәрбиелеу психологиясы, ерте жастан оқыту дидактикасының өзекті мәселелері және т.б.
Этнопсихология курсын оқып үйрену барысында студенттерде төмендегідей кәсіби біліктер қалыптастыру қөзделеді және нәтиже күтіледі
түрлі этнопсихологиялық концепцияларды сыни және шығармащылықпен талдау
этнопсихологияның негізгі категорияларын, тарихи даму кезеңдерін және қазіргі жағдайын ғылыми негізде талдау
этнопсихологиялық зерттеу әдістерін практикалық тұрғыдан пайдалану
педагогикалық міндеттерді шешуде этнопсихологиялық білімдерді пайдалана алу
этнопсихологиялық құбылыстарды өздігінен түсіндірме жасай алу.
-
“Этнопсихология” курсының пәндік мазмұны
Курстың оқу-тақырыптық жоспары
Тақырыптардың аттары
Барлығы
Аудитор. сабақтар
ОСӨЖ
СӨЖ
1 Модуль
40
15
15
10
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
5
2
2
1
ІІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ
2.1. Тақырып. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
3
1
1
1
2.2. Тақырып. Ресейде этнопсихологиялық ойдың дамуы
3
1
1
1
2.3 Тақырып. Казақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
3
1
1
1
ІІІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
3.1. Тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
3
1
2
3.2. Тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
5
2
2
1
3.3.Тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
4
2
1
1
3.4. Тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
5
2
2
1
IV ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІЛЕРІ
4.1. Тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
3
1
1
1
4.2.Тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
3
1
1
1
4.3. Тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және өзін-өзі тәрбиелеу проблемасы
3
1
1
1
Барлығы:
40
15
15
10
І МОДУЛЬ
І ТАРАУ. ЭТНОПСИХОЛОГИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Этнопсихология ғылым ретінде. Этнопсихологияның пәні мен міндеттері. Этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары. Этнопсихологияның методологиялық негіздері және өзге ғылымдармен байланысы. Б.Ф.Поршневтің тарихи-психологиялық концепциясы және Л.Н.Гумилев ұсынған этностың биологиялық-географиялық концепциясы, олардың этнопсихологиялық зерттеулерді дамытудағы маңызы. Этнопсихологиялық зерттеулер әдістері және олардың классификациясы.
Негізгі ұғымдар: этнос, ұлт, этнопсихология, психологиялық антропология, салыстырмалы-мәдени психология, релятивизм,лабораториялық және экспериментальдық әдістер, сауалнама, бақылау, тестілер, интервью, проективтік әдістеме.
IІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ қАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ
2. 1. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).
Негізгі ұғымдар: географиялық детерминизм принципі, халық рухы, мінездің туа біткен ныщандары, халықтар психологиясы, психологиялық этнология.
2. 1. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).
Орыс ойшылдарының (Н.Г.Герцен, В.Г.Белинский, Н.А.Добролюбовь және т.б.) этнопсихологиялық мұралары. Славянофилдер(К.С.Аксаков, А.С.Хомяков, И.Я.Данилевский және т.б.) еңбектеріндегі “орыстың жан-дүниесі” мәселелері. В.С.Соловьев, Н.А.Бердяев, А.А.Потебня, Г.Г.Шпеттің этнопсихологиялық көзқарастары.
Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясы. Ресейдегі этнопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму болашағы.
Негізгі ұғымдар: халықтық”және “ұлттық” ұғымдарының ара –қатынасы (В.Г.Белинский бойынша), “бастан кешу” әдісі (К.Д.Кавелин), “халық” және “халықтық”(А.А.Потебни бойынша), ұжымдық рефлексология.
2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
Орхон-Енисей жазба ескерткіштеріндегі(У-УІІІ ғ.ғ.) этнопсихологиялық идеялар. Әл-Фараби түрлі халықтардың әдет-ғұрыптар, тілі мен мінез-құлықтары жайында. Ж.Баласағұн, М.Қашғари, А.Жүйнеки және т.б. этнопсихологиялық мұралары.
Қазақ ақын-жыраулары (Асан Қайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Ақтамберді және т.б.) шығармаларындағы халықтық мінез мәселелері. Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердіұлының этнопсихологиялық ой-пікірлердің дамуына қосқан үлесі. Қазақстан Респуликасында ғылыми этнопсихологияның дамуы және қалыптасуы, қазіргі жағдайы, негізгі проблемалары мен міндеттері.
Негізгі ұғымдар: этникалық айырмашылықтың мәні (әл-Фараби бойынша), түркілердің құндылық бағдарлары (М.Қашгари, Ж.Баласағұн), халық рухы ұғымы (Ш.Уәлиханов бойынша), шешендік қазақтардың халықтық культі.
ІII ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ҰҒЫМДАРЫ
3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
Халықт психология және этнопсихология. Этникалық стереотиптер – түрлі этникалық қауым өкілдеріне тән мораль, ақыл-ой, дене бітімі жайлы біршама тұрақты ұғым-түсініктер. Автостереотиптер және гетеростереотиптер. Этносаралық өзара ықпал. Түрлі этникалық қауымдастықтардағы тұлғааралық қабылдау мен қарым-қатынастар ерекщеліктері. Ұлттық стереотиптерді анықтауға психосемантикалық көзқарас (В.Ф.Петренко).
Негізгі ұғымдар: халықтық психология, этнопсихология, этникалық стереотиптер, қазақ этнопсихологиясы, автостереотиптер, гетеростереотиптер, көпэтникалық және бірэтникалық орта.
3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
Этникалық бағдарлар мен сенімдер, адамдардың өзге халықтардың тарихы мен қазіргі өмірі жайлы көзқарастары мен пікірлері. Ұлттың психикалық құрылымы және этникалық тұлғаның қалыптасуы. Халықтық мінез, темперамент және сезім. Жекелеген этникалық топтардың әсерленушіліктері, әдеттері, талғамдары, бағдарлары. Этникалық тұлға, оның қылығы мен мінезі ерекшеліктері.
Негізгі ұғымдар: ұлттың псхикалық құрылымы, этникалық өзіндік сана, ұқсастық (бірдейлік), ұқсастандыру (бірдейлендіру) процесі, этникалық тұлға.
3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
Қоғамдық сананың құрылымындағы ұлттық психология. Мүдделер, қажеттіліктер, бағдарлар, құндылық бағдарлар, сезімдер мен көңіл-күйлер – ұлттық психологияның құрылымдық элементтері. Ұлтқа қатыстылық кәдімгі сананың жүйетүзуші факторларының бірі ретінде.
Ұлттық мінез – ұлттық психологияның мәнді құрылымдық элементі. Ұлттық мінез және психикалық құылым. Ру, тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспектілері. Ш.Блондель, А.Валлон еңбектеріндегі менталитет жайлы ұғым. Қазақ ұлттық мінезінің кейбір белгілері. Қазақстан халықтарының этнопсихологиялық мінезідемесі.
Негізгі ұғымдар: ұлттық психология, діл, ұлттық мінез, ұлттық сезім, дүниеге көзқарас.
3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар – этникалық қауымдастықтардың тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын әрекет пен мінез-құлық формалары. Дәстүрлер – біршама стереотиптенген әлеуметтік-топтық құбылыс (Б.А.Душков). Дәстүрлердің өзгермелілігі. Дәстүрлер адамдардың тіршілік әрекетін реттейтін фактор, жеткіншек ұрпақ тәрбиесінің аса қуатты құралдарының бірі ретінде.
Негізгі ұғымдар: этникалық қауым, дәстүрлер, салттар, ғұрыптар, этномәдени орта, тұлғаның этномәдени әлеуметтенуі.
ІҮ-ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ АСПЕКТІЛЕРІ
4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
Тіл дүниені өзгеше елестету ретінде.(В.Гумбольдт). Мемлекеттік тіл жайлы ұғым және оның психологиялық аспектілері. Тіл – этностың өзіндік санасының біліну формасы. Өзге ұлттық мәдениет шеңберінде тілдерді оқыту. Ана тілі және өзге тілдер, олардың психологиялық айырмашылықтары. Этнос мәдениетіне бойлау, онымен теңесу - өзге тілді меңгерудің маңызды факторы.
Негізгі ұғымдар: тіл, мемлекеттік тіл, тілдік орта.
4.2. тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
Отбасылық өзара қарым – қатынастардың этнопсихологиялық ерекшеліктері. Тұлғаның ұлттық-дара өзгешеліктерін дамытуда отбасының ролі. Адамның өзіндік санасын анықтаушы этнопсихологиялық факторлар.
Негізгі ұғымдар: тәрбие, тұлға дамуының этникалық өзгешелігі, отбасы, инициация тәсілдері.
4.3. тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
Тіл және тұлға. Тіл және саясат. Этноцентризм және оның психологиялық аспектілері. Ұлттық нигилизм, мәңгүрттік, дүбара тұлға жайлы ұғымдар. Дүбаралық – қандай да бір әлеуметтік топтармен, этникалық қауымдармен арадағы аралық, тұрақсыз, “шекаралық” жағдай. Мұндай типтегі тұлғалардың пайда болу себептері.
Негізгі ұғымдар этникалық орта, тілдік мәдениет, тұлғаның дүбаралығы, этноцентризм, ұлттық даралық.
.
3. ОК-ны оқытудың тақырыптық-мазмұндық жоспары (№ 1 кесте)
Оқ-ның аты мен мазмұны
Оқу апталарының бірізділігі
ОК-ны ұйымд. Формалары мен мазмұны
Ағымдық бақылау (АБ)
(қадағаланып отыратын)
АБ-ны өткізу мерзімі
Жұмысты өтеу мерзімі
Аудиториялық сабақтар
ОСӨЖ
СӨЖ
Сағат саны
ОК ұыймдастырудың формалары мен әдістері
Сағаттар санычасов
ОК-ны ұйымдастырудың формалары мен әдістері
Сағат саны
ОК-ны ұйымдастырудың формалары мен әдістері і
1. МОДУЛЬ
І ТАРАУ. ПЕДАГОГИКА ТАРИХЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. тақырып. Этнопсихология пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
1
1
Кіріспе ауд
.сабақ
1
Ғылыми пікір-талас әдісі
1
Этнопсихология ғылым ретінде. Этнопсихологияның пәні мен міндеттері. Этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары. Этнопсихологияның методологиялық негіздері және өзге ғылымдармен байланысы. Б.Ф.Поршневтің тарихи-психологиялық концепциясы және Л.Н.Гумилев ұсынған этностың биологиялық-географиялық концепциясы, олардың этнопсихологиялық зерттеулерді дамытудағы маңызы. Этнопсихологиялық зерттеулер әдістері және олардың классификациясы.
1
Сабақ процесі барысындағы келісім бойынша
ІІ ТАРАУ АЛҒАШҚЫ ҚАУЫМДЫҚ ҚҰРЫЛЫСТАҒЫ ТӘРБИЕ.
ЕЖЕЛГІ ӘЛЕМДЕГІ ТӘРБИЕ МЕН ОҚЫТУ.
IІ ТАРАУ. ЭТНИКАЛЫҚ ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ПАЙДА БОЛУ ЖӘНЕ қАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ
2
1
1
Шағын топ әдісі.
1
2. 1. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).
2
2. 1. Батыс елдерінде этнопсихологиялық идеялардың пайда болуы және дамуы
3
1
Проблемалық ауд
.саб.
1
Ғылыми пікір
талас әдісі
1
Антикалық авторлар (Гиппократ, Геродот, Страбон, Платон және басқалары) еңбектеріндегі этникалық айырмашылықтар, олардың түрлі халықтардың тұрмысы мен мәдениетіне, адамдардың тіршілік әрекетіне ықпалы мәселелері.
Жаңа дәуір ғалымдары (Ш.Монтескье, И.Фихте, И.Кант, И.Гердер және т.б.) халықтардың рухани белгілері және оған ықпал ететін факторлар жайында. “Халықтар психологиясы” арнайы ғылыми пәнінің пайда болуы(ХІХ ғ.ІІ ж.).
Орыс ойшылдарының (Н.Г.Герцен, В.Г.Белинский, Н.А.Добролюбовь және т.б.) этнопсихологиялық мұралары. Славянофилдер(К.С.Аксаков, А.С.Хомяков, И.Я.Данилевский және т.б.) еңбектеріндегі “орыстың жан-дүниесі” мәселелері. В.С.Соловьев, Н.А.Бердяев, А.А.Потебня, Г.Г.Шпеттің этнопсихологиялық көзқарастары.
Л.С.Выготскийдің мәдени-тарихи теориясы. Ресейдегі этнопсихология ғылымының қазіргі жағдайы және даму болашағы.
2.3. тақырып. Қазақстанда этнопсихологиялық ойдың дамуы
4
1
Интерактивті лекция-әңгіме
1
Сынап ойлау әдісі
1
Х.П. қалыпт. дамуына ықпал етуші факторлардың өзара байланысын көрсететін схема құрастыру
Орхон-Енисей жазба ескерткіштеріндегі(У-УІІІ ғ.ғ.) этнопсихологиялық идеялар. Әл-Фараби түрлі халықтардың әдет-ғұрыптар, тілі мен мінез-құлықтары жайында. Ж.Баласағұн, М.Қашғари, А.Жүйнеки және т.б. этнопсихологиялық мұралары.
Қазақ ақын-жыраулары (Асан Қайғы, Қазтуған, Шалкиіз, Ақтамберді және т.б.) шығармаларындағы халықтық мінез мәселелері. Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердіұлының этнопсихологиялық ой-пікірлердің дамуына қосқан үлесі. Қазақстан Респуликасында ғылыми этнопсихологияның дамуы және қалыптасуы, қазіргі жағдайы, негізгі проблемалары мен міндеттері.
ІІІ ТАРАУ ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ТӘРБИЕ МЕН МЕКТЕП ІСІ (V-XVII ғғ.).
3.1. тақырып. Халықтық психология және этникалық стереотиптер
5
1
Шолу ауд.
саб.
1
Шағын топ әдісі
1
Эссе:
Халықт психология және этнопсихология. Этникалық стереотиптер – түрлі этникалық қауым өкілдеріне тән мораль, ақыл-ой, дене бітімі жайлы біршама тұрақты ұғым-түсініктер. Автостереотиптер және гетеростереотиптер. Этносаралық өзара ықпал. Түрлі этникалық қауымдастықтардағы тұлғааралық қабылдау мен қарым-қатынастар ерекщеліктері. Ұлттық стереотиптерді анықтауға психосемантикалық көзқарас (В.Ф.Петренко).
3.2. тақырып. Этникалық өзіндік сана және оның компоненттері
6
1
Аналитикалық-шолу лекциясы
1
Ғылыми дискуссия әдісі
1
Қазақ ХП-ғы отбасы тәрбиесі-ң негізгі бағыттары тақырыбына хабарлама дайындау.
Этникалық бағдарлар мен сенімдер, адамдардың өзге халықтардың тарихы мен қазіргі өмірі жайлы көзқарастары мен пікірлері. Ұлттың психикалық құрылымы және этникалық тұлғаның қалыптасуы. Халықтық мінез, темперамент және сезім. Жекелеген этникалық топтардың әсерленушіліктері, әдеттері, талғамдары, бағдарлары. Этникалық тұлға, оның қылығы мен мінезі ерекшеліктері.
3.3. тақырып. Ұлттық психология және ұлттық мінез
7
1
Практикаға бағдарланған сабақ
-әнгіме
1
Сынап ойлау әдісі
1
А-ой тәрб. хал-қ құралы.
А-ой тәрб. хал-қ әдістері. ұғым-на талдау жасау; А-ой тәрб-ң хал. тәж-н қаз.іргі пед.пр. қолд. жол-рын анық-у б-ша жеке жоба дайындау
Қоғамдық сананың құрылымындағы ұлттық психология. Мүдделер, қажеттіліктер, бағдарлар, құндылық бағдарлар, сезімдер мен көңіл-күйлер – ұлттық психологияның құрылымдық элементтері. Ұлтқа қатыстылық кәдімгі сананың жүйетүзуші факторларының бірі ретінде.
Ұлттық мінез – ұлттық психологияның мәнді құрылымдық элементі. Ұлттық мінез және психикалық құылым. Ру, тайпа, халық, ұлт және олардың психологиялық аспектілері. Ш.Блондель, А.Валлон еңбектеріндегі менталитет жайлы ұғым. Қазақ ұлттық мінезінің кейбір белгілері. Қазақстан халықтарының этнопсихологиялық мінезідемесі.
3.4. тақырып. Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар
8
1
Проблемалық
1
Шағын топ әдісі
1
Дәстүрлер, салттар, ғұрыптар – этникалық қауымдастықтардың тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа беріліп отыратын әрекет пен мінез-құлық формалары. Дәстүрлер – біршама стереотиптенген әлеуметтік-топтық құбылыс (Б.А.Душков). Дәстүрлердің өзгермелілігі. Дәстүрлер адамдардың тіршілік әрекетін реттейтін фактор, жеткіншек ұрпақ тәрбиесінің аса қуатты құралдарының бірі ретінде.
IV ТАРАУ ЕУРОПА МЕН АҚШ , РЕСЕЙ МЕН ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МЕКТЕП ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА (XX Ғ. БАС КЕЗІНЕ ДЕЙІН).
4.1.тақырып. Ана тілі этнопсихологиялық проблема ретінде
11
1
Интерактивті лекция-әнгіме
1
ЭП.ситациялық тапсырмаларды шешу.
1
Тіл дүниені өзгеше елестету ретінде.(В.Гумбольдт). Мемлекеттік тіл жайлы ұғым және оның психологиялық аспектілері. Тіл – этностың өзіндік санасының біліну формасы. Өзге ұлттық мәдениет шеңберінде тілдерді оқыту. Ана тілі және өзге тілдер, олардың психологиялық айырмашылықтары. Этнос мәдениетіне бойлау, онымен теңесу - өзге тілді меңгерудің маңызды факторы.
4.2. тақырып. Отбасылық қарым-қатынастар этнопсихологиясы және балалар тәрбиесінің этникалық аспектілері
Отбасылық өзара қарым – қатынастардың этнопсихологиялық ерекшеліктері. Тұлғаның ұлттық-дара өзгешеліктерін дамытуда отбасының ролі. Адамның өзіндік санасын анықтаушы этнопсихологиялық факторлар.
4.3. тақырып. Этникалық қауымдардың тілдік мәдениетін тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу проблемасы
Тіл және тұлға. Тіл және саясат. Этноцентризм және оның психологиялық аспектілері. Ұлттық нигилизм, мәңгүрттік, дүбара тұлға жайлы ұғымдар. Дүбаралық – қандай да бір әлеуметтік топтармен, этникалық қауымдармен арадағы аралық, тұрақсыз, “шекаралық” жағдай. Мұндай типтегі тұлғалардың пайда болу себептері.
Эссе ЭП болашақ мұғ.ретінде маған не береді? ; Атамекен ұлтт.бағд-на эксперт.баға беру
XX ғ. бас кезіндегі мектептік білім берудің педагогикалық теориясы мен тәжірибесі. Білім берудің жаңа концепциялары. Мектептердің түрлері.
XX ғ. екінші жартысындағы әлемдік білім беру процесінің дамуының жетекші бағыттары. Білім беру нысаналарын өзгерту қажеттілігінің пайда болуы. Білім беру, оқыту мазмұнын, формалары мен әдістерін ұйымдастыру. Оқыту формаларының жаңартылуы (модернизация).
5.2.
Тақырып
Кеңестік кезеңдегі мектеп және педагоги
Ка.
13
1
Интерактивті лекция
1
Іскерлік ойын
2
ЭП матер-н сабақ-да және класт.тыс жұм-да пайд-у жол-ын модельдеу және талдау
Кеңестік мектеп жүйесін құрудың жаңа принциптері. (30-ж. дейін). Жалпы білім беретін мектеп түрлері (ШКМ, ФЗС, ФЗУ т.б.). Оқу және тәрбие жұмыстары. Оқытуды ұйымдастыру және әдістері. С.Т.Шацкийдің педагогикалық қызметі. 30-90-жылдардағы мектеп және педагогика. Білім берудегі жаңашыл идеялар. А.С.Макаренко теориясының негізгі қағидалары. В.А.Сухомлинскийдің педагогикалық теориясы. Педагогика ғылымының дамуы. 60-жылдардың басындағы мектептегі оқыту мен тәрбиенің теоретикалық мәселелерін жетілдіруге көңіл бөлудің нығаюы.
XX-ғасырдың соңындағы білім беру. Білім беруді реформалау принциптері. Мектепті дамытудың кезек күттірмейтін міндеттері.
5..3.
Тақырып
Кеңестік кезеңдегі Қазақстандағы мектеп және педагогика (1917-1991).
Мектептер мен медреселердің және орыс-қазақ мектептерінің жұмысын қайта құру проблемалары.
Ұлттық мектеп пен оқыту тілі жөніндегі мәселелер. А.Байтұрсынов, Х.Досмухамедов, М.Дулатов, Ә. Бөкейханов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, С.Мендешев т.б. ғылыми- педагогикалық және ұйымдастырушылық қызметтері. Мектеп жүйесінің 1940-1980-ші ж.ж. қалыптасып, дамуындағы проблемалар мен жетістіктер. Кәсіби және жоғары білім берудің даму мѕселелері. Педагогика ғылымының дамуы. (А.И.Сембаев,А. Ситдықов, М.Мұханов т.б.). Қазақстандағы мектептердің 80- ші жылдардың соңы, 90-шы жылдардың басындағы даму бағыттары.
5..4.
Тақырып
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі: қазіргі жағдайы және даму бағыттары.
Тәрбие стратегиясының жаңаруы, білім беруді демократияландыру процесіне жаңаша көзқарастар. Тәрбиелеу және оқытудың практикасы. Тәрбиеге гуманистік сипат беру жолындағы ізденістер және осы негізде жалпы білім беретін және кәсіптік мектептердің жұмысын қайта құру мәселелері.
Тәрбие концепциясы (1993), Білім беру жүйесіндегі мемлекеттік саясат концепциясы (1995).
Қазақстан Республикасының жалпы және орта білім берудің мемлекеттік стандарт ережелері (1997). Білім туралы заң (1999).
XX ғ. соңы –XXI ғ. бас кезіндегі педагогика ғылымы мен тәрбие практикасы дамуының жалпы бағыттары.
АҒЫМДАҒЫ БАҚЫЛАУ (АБ)
ОК МОДУЛІ БОЙЫНША ҚОРТЫНДЫ БАҚЫЛАУ
4. ОК проблемалық сұрақтар көрсетілген модульдік-интегративтік
құрылымы (№2 кесте)
Мазмұны
Модуль
І ТАРАУ. Этно психология
Проблемалық сұрақтар
1 Тақырып. Этнопсихологиялық ілімдердің болашақ маман тұлғасының кәсіп тұрғыдан қалыптасуындағы құндылығы неде деп ойлайсыз
2.Этнопсихологтар қазіргі әлемде этникалық теңдеуден артып келесісін атап көрсетеді. Сіздің ойыңызша, бұл құбылыстың себептері қандай.
3.Қалай ойлайсыз, этнопсихологияның ілімдердің бөлек саласы ретінде қалыптасу күделілігі неде. Этнопсихология пәнаралық білім саласы болғандықтан, ұғымдар этнос түсіндірмесінің түрлілігі, екі этнопсихологияның болуы: этнологиялық, (психологиялық антропология, психологиялық (салыстырмалы –мәдени немесе ауыспалы мәдени психология.
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1.Ұсынылған әдебиеттер негізінде этнопсихология ғылымы міндеттері тізімін құрастырыңыз.
2.Халық мәдениеті мен өмір салтын элементтерін зерттеудегі бағытталған әдістер сипаттамасын әзірлеңіз.
3.Этнос қауымы өкілдерінің дара- этникалық белгілерін зерттеуге бағытталған әдістер сипатының мазмұнын ашып көрсетіңіз.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
1.1. Тақырып. Педагогика тарихы пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
Ғылым және оқу пәні ретіндегі педагогика тарихының пәні, міндеттері мен әдістері.
Тарихи-педагогикалық зерттеулер методологиясы мәселелері. Өркениеттік көзқарас тарихи-педагогикалық зерттеулердің негізгі методологиялық шарты ретінде. Түрлі тарихи дәуірдегі педагогикалық процестер жѕне оларды әлемдік тарихтың бөлімдерімен сәйкестігін салыстыра зерттеу (оқу). Қазақстандық педагогика және мектеп ісі тәрбие мен білімнің жалпы әлемдік процестерінің негізгі құрамы ретінде және қайталанбас тұтас мәдени құбылыс.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
1.1. Тақырып. Педагогика тарихы пәні, міндеттері және зерттеу әдістері
1.
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
1.1. Тақырып. Этнопсихология пәні.
1.2. Этнопсихологиялық зерттеулер объектілерінің өзара байланысын көрсететін схема құрастырыңыз.
1.3. “Этнос” және “ұлы” ұғымдарын салыстырыңыз, және олардың айырмашылықтарын тусіндіріңіз.
1.4. “Этнопсихологиялық зерттеулердің негізгі бағыттары” тақырыбына хабарлама әзірлеу.
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
1. ОСӨЖ. 1.1. Тақырып. Этнопсихология пәні
1.Этнопсихологя пәні, мәні міндеттері
2.Этнопсихологиялық зерттеу әдістері
3.Л.С.Выготоглетдің мәдени – тарихи теориясының этнопсихологияның дамуындағы ролі
4.Этнопсихологияның шетелдерде зерттелу жағдайы.
ІІ ТАРАУ. Этнопсихология пәні және даму тарихы.
Проблемалық сұрақтар
1. М.Лацарус пен Г.Штейнталь этнопсихологияның негізін салушылар деп атады.
2. Этникалық айырмашылықтардың белгілері қандай. Осы мәселе бойынша Ш.Монтоскье көзқарастарынан өз пікіріңізді белгілеңіз.
3. Бұрынғы кеңестер Одағы Республикаларында тәуелсіздік алғаннан кейінгі этнопсихология дамуының негізгі кезеңдері жайлы сипаттаңыз.
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1. Г.Гегельдің негіздік теңсіздігінің мәні және және халықтар арсындағы психологиялық айырмашылықтар жайлы айтқан пікірлеріне түсініктеме беріңіз.
2. Г.Гердердің негізгі идеияларын бөліп көрсетіңіз және олардың этнопсихология ғылымының дамуындағы ролін көрсетіңіз
3. К.Гельвецийдің халық мінезін анықтаудағы ұстануымен танысыңыз және оған қатысты өз ойыңызды білдіріңіз.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
1.А.А.Готебняның тіл концепциясы жөнінде түсініктеме беріңіз.
2. Л.Н.Гумилевтің этникалық биологиялық-географиялық концепциясындағы негізгі ойларды алып көрсетіңіз.
3. 19 ғғсырдың ортасындағы орыс ғалымдары этнопсихологиялық идеиялары мен пікірімен қайсылары бірікті күні де аса маңызды және өзекті деп ойлайсыз.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
2.3. Тақырып.
1.Әл Фарабидің этнопсихологиялық идеияларының қазіргі кезеңде
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
2.1. Тақырып. Алғашқы қауымдық құрылыстағы тәрбие.
2.2. Тақырып. Ежелгі Шығыс елдеріндегі тәрбие және мектеп ісі.
2.3.Тақырып. Антикалық әлеміндегі мектеп және педагогикалық ой.
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
2. ОСӨЖ 2.1. Тақырып. Алғашқы қауымдық құрылыстағы тәрбие.
3. ОСӨЖ. 2.2. Тақырып. Ежелгі Шығыс елдеріндегі тәрбие және мектеп ісі.
1. Шығыс мемлекеттеріндегі (Шумер, Египет, Қытай т.б.)жазу мен мектептің пайда болуы және дамуы.
2. Шығыстың философ ағартушылардың педагогикалық көзқарастары (Конфуций, Заратустра, Лаозцы т.б.).
4. ОСӨЖ. 2.3. Тақырып. Антикалық әлеміндегі мектеп және педагогикалық ой.
1. Спарта мен Афинадағы тәрбие және оқу жүйелері.
2. Афинадағы мектеп түрлері.
3. Ежелгі Грециядағы педагогикалық ой-пікір (Демокрит, Сократ, Платон, Аристотель т.б.).
4. Ежелгі Римдегі мектеп пен тәрбие. М.Ф.Квинтилианның
педагогикалық көзқарастары.
ІІІ ТАРАУ. ОРТА ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ТӘРБИЕ МЕН МЕКТЕП ІСІ (V-XVII ғғ.).
Проблемалық сұрақтар
1.
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
1. Салимова К.И. Педагогическая мысль в странах средневекового Востока. Советская педагогика.-1990, №2.
2. История педагогики. –М, 1995. –ч.1.
3. Очерки истории школы и педагогики за рубежом. М, 1988.
4. Очерки истории школы и педагогической мысли Древнего и средневекового Востока –М, 1988.
5. Измайлов А.Э. Машкевич А.А. Педагогическая идея раннего средневековья в Средней Азии. Советская педагогика .-1984, -№ 12.
6. Пилашев Х.Х. Общепедагогические идеи ученых-энциклопедистов Ближнего и Среднего Востока. Эпоха Средневековья. –Ташкент, -1985.
7. Бируни. Избранные произведения. –Ташкент, 1963.
8. Ибн Сина. Книга знания. – Сталинабад, 1957.
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
3.1. Тақырып Византиядағы тәрбие мен мектеп ісі
Византиялық білім беру ісі генезисінің ерекшеліктері. Христиан дінінің адамға жѕне оны тәрбиелеуге деген көзқарасы. Педагогикалық ойдың дамуы (В.Кесарийский, И.Дамаскин, И.Златоуст, Кирилл, Мефодий т.б.). Білім беру және тәрбиелеу жүйесі.
3.2.Тақырып. Орта ғасырлық дәуірдегі Шығыс халықтарындағы мектеп және педагогикалық ой.
Орта ғасырлық Қытайдағы мектеп ісінің дамуы. Конфуций ілімін қайта жаңғыртушылар. Орта ғасырлық Үндістандағы тәрбиелеу мен оқыту. Орта және Таяу Шығыс елдеріндегі тәрбие мен ағарту ісі. Парсы, Осман Империясы, мұсылмандық Испания, Орта Азиядағы исламдық білім берудің ерекшеліктері. Шығыстың энциклопедист-ғалымдарының педагогикалық идеялары және олардың әлемдік педагогикалық ойлардың дамуына тигізген әсері. (Әл-Беруни, Ибн Сина, Ибн Исхак Кинди, Әл-Газали және т.б.).
3.3.Тақырып. Ерте ортағасырлық Қазақстандағы мектеп және педагогикалық ой - пікір.
Түрік Қағанаты дәуіріндегі оқыту мен тәрбие ісінің идеалдары және олардың педагогикалық ой - пікірлер мен тәрбие тәжірибесінде көрніс табуы. "Қорқыт ата кітабы", Орхон-Енесей ескеркіштеріндегі педагогикалық идеялар. Қазақстанның мәдениеті мен ғылымы. Ғылыми білімдердің дамуындағы Отырар, Баласағұн, Шаш, Йасы, Қашқар, Тараз, Сығанақ және т.б. қалаларының маңызы. Мектептер мен медреселер санының өсуі, олардағы білім берудің мазмұны және әдістері. Педагогикалық білімдердің халық шығармашылығындағы, архитектура мен өнердегі көрінісі. Әл Фараби еңбектеріндегі тәрбие мен оқыту мәселелері және олардың әлемдік педагогикалық ой - пікірдің дамуына тигізген ықпалы Ж.Баласағұн, М.Қашқари, А.Жүйнеки, А.Иасауи т.б. педагогикалық идеялары және осы ғылымдар трактаттарының қазақстандық педагогикалық ойдың одан әрі дамуындағы орны. "Кодекс куманикус", "Мулхакат ас- сурах", "Махаббатнаме" шығармалары - XIII - XIV ғ.ғ. қазақ тәлімдік ой - пікірінің үлгілері ретінде.
3.4.Тақырып XVII ғасырға дейінгі Батыс Еуропадағы тәрбие, мектеп және педагогикалық ой.
Діни мектептер, олардың типологиясы және оқыту ерекшеліктері (Схоластика). Рыцарлық тәрбиенеің жүйесі және ерекшеліктері. Цехтық және гильдиялық мектептер. Университеттік білім берудің шығуы және дамуы. Қайта өрлеу дәуірінің педагогикалық ой-пікірі. (Т.Мор, Т.Кампанелла, В.Рабпе, Э.Роттердамский, Х.Вивес, М.Монтень және т.б.). Дидактикалық принциптер, тәрбиелеу мен оқытудың әдістері.
3.5. Тақырып Орыс мемлекетінің Киевтік Русьтегі мектеп және педагогикалық ой-пікір. (XVIII ғасырға дейін).
Христиан дінін қабылдағанға дейінгі славяндардың бала тәрбиесі. Білім беру мен педагогикалық ойдың дамуына христиан дінінің тигізген әсері. Русьтегі діни мектептер, олардың типологиясы және оқыту жұмысының ерекшеліктері. Ежелгі орыс әдеби ескерткіштерінің (Владимир Мономахтың балаларға өсиеті, Домострой т.б.) педагогикалық идеялары. Украина мен Белоруссиядағы бауырластық мектептері. Алғашқы әліппелер және азбуковниктер. Славян-грек-латын мектептері, олардың жұмыс ерекшеліктері. Киев академиясы және оның ағарту ісіндегі маңызы. Орыс орталықтандырылған мемлекетіндегі ағарту ісі және мектеп. Оқулықтар және педагогикалық әдебиеттер. С.Плоцкий, Е.Славиницкий т.б. педагогикалық идеялары мен қызметі.
3.6.Тақырып. Қазақ хандығы тұсындағы тәрбие және педагогикалық ой. (XV-XVIII ғғ.).
Қазақ қоғамындағы халықтық тәрбиенің ерекшеліктері, оның мазмұны және құралдары. Ақын, жыраулардың педагогикалық идеялары. (Асан Қайғы, Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз). М.Х.Дулати, К.Қосымұлы еңбектеріндегі тәрбие және оқыту мәселелері.
Қазақ хандығының бас кезіндегі идеялардың педагогикалық ойдың дамуындағы мәні.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
3.1. Тақырып. Византиядағы тәрбие мен мектеп ісі
3.2.Тақырып. Орта ғасырлық дәуірдегі Шығыс халықтарындағы мектеп және педагогикалық ой.
3.3.Тақырып. Ерте ортағасырлық Қазақстандағы мектеп және педагогикалық ой - пікір.
3.4.Тақырып XVII ғасырға дейінгі Батыс Еуропадағы тәрбие, мектеп және педагогикалық ой.
3.5. Тақырып Орыс мемлекетінің Киевтік Русьтегі мектеп және педагогикалық ой-пікір. (XVIII ғасырға дейін).
3.6.Тақырып. Қазақ хандығы тұсындағы тәрбие және педагогикалық ой. (XV-XVIII ғғ.).
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
3.1. Тақырып. Византиядағы тәрбие мен мектеп ісі
3.2.Тақырып. Орта ғасырлық дәуірдегі Шығыс халықтарындағы мектеп және педагогикалық ой.
3.3.Тақырып. Ерте ортағасырлық Қазақстандағы мектеп және педагогикалық ой - пікір.
3.4.Тақырып XVII ғасырға дейінгі Батыс Еуропадағы тәрбие, мектеп және педагогикалық ой.
3.5. Тақырып Орыс мемлекетінің Киевтік Русьтегі мектеп және педагогикалық ой-пікір. (XVIII ғасырға дейін).
3.6.Тақырып. Қазақ хандығы тұсындағы тәрбие және педагогикалық ой. (XV-XVIII ғғ.).
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
5. ОСӨЖ. 3.1. Тақырып. Византиядағы тәрбие мен мектеп ісі
6.ӨСӨЖ. 3.2.Тақырып. Орта ғасырлық дәуірдегі Шығыс халықтарындағы мектеп және педагогикалық ой.
7.ӨСӨЖ 3.3.Тақырып. Ерте ортағасырлық Қазақстандағы мектеп және педагогикалық ой – пікір.
1. Мектептер мен медреселерде білім беру ісінің дамуы.
2. Әл Фараби еңбектеріндегі білім беру мәселесі.
3. Ж. Баласагұни “Құтты білек” және М. Қашғари “Түркі тілдерінің сөздегі” жетілген тұлға қалыптастыру жайында.
8.ӨСӨЖ 3.4.Тақырып XVII ғасырға дейінгі Батыс Еуропадағы тәрбие, мектеп және педагогикалық ой.
1. Діни (католиктік) және дүнияуи мектептер, олардың түрлері және оқыту ерекшеліктері (схоластика).
2. 2. Діни педагогикалық көзқарастар (А.Алкуин, Ф.Аквинский т.б.). Рыцарлық тәрбие жүйесі және оның ерекшеліктері. Алғашқы ортағасырлық университеттер.
3. Қайта өрлеу дәуіріндегі педагогикалық ой-пікір (Ф. Рабле, Т.Мор, В.Фельтре т.б.).
4. Капиталистік қатынастардың пайда болуымен тұтас педагогикалық ойлар (Я.А.Коменский, Дж.Локк, Дж.Беллерс).
9.ӨСӨЖ 3.5. Тақырып Орыс мемлекетінің Киевтік Русьтегі мектеп және педагогикалық ой-пікір. (XVIII ғасырға дейін).
1. Рустегі мектептер жұмысының ерекшеліктері, олардың типологиясы.
2. Белорусия мен Украина туысқандық мектептер.
3. Славян-грек-латын мектептері, олардың жұмысының ерекшеліктері.
4. Киев Академиясы.
10.ӨСӨЖ 3.6.Тақырып. Қазақ хандығы тұсындағы тәрбие және педагогикалық ой. (XV-XVIII ғғ.).
1. Асан Қайғы жастарды адамгершілікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу хақында.
2. Қазақ жырауларының (Шалқииз, Жиембет, Ақтамберды т.б.) философиялық толғауларындағы имандылық, адамгершілік, азаматтық тәрбие мәселелері.
3. Мүхаммед Хайдар Дулати (Тарих-и-Рашиди) және Қыдырғали Жалаири (Жами –ат-Тауарих) еңбектеріндегі адамгершілік және имандылық шарттары.
IV ТАРАУ ЕУРОПА МЕН АҚШ, РЕСЕЙ МЕН ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ МЕКТЕП ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА (XX Ғ. БАС КЕЗІНЕ ДЕЙІН).
Проблемалық сұрақтар
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
4.1. Тақырып АҚШ және Батыс Еуропа елдеріндегі мектеп және педагогика.
Мектептік білім берудің дамуы. Жаңа типті мектептердің пайда болуы (Германиядағы гимназиялар, Франциядағы колледждер, Англиядағы грамматикалық мектептер т.б.). К.А.Гельвеций мен Д.Дидро еңбектеріндегі жеке тұлғаның қалыптасуы және дамуы факторлары мәселелері. Ж.Ж.Руссоның тәрбиенің табиғи шарттылығы жөніндегі концепциясы. XVIII ғ. соңындағы Француз революциясы кезіндегі халықтық білім беру ісін реформалау жобалары. Осы кезеңдегі педагог-филантропистердің идеялары жѕне практикалық қызметі (И.Б.Базедов, Х.Зальцман, Э.Х. Трапп, Б.Т.Блаше т.б.). И.Г. Песталоцци және И.Ф.Гербарттың педагогикалық жүйелері. Ф.В.Дистервергтің, И.Г. Песталоццидің идеяларын одан әрі жалғастыруы және дамытуы. АҚШ-тағы мектеп және педагогикалық ой. Мектептік білім берудің тѕжірибелік бағыттылығы. XIX ғасырдың соңындағы мектеп және педагогика. Мектептік білім беруге сын көзқарас. Реформаторлық педагогика.
4.2. Тақырып. ХХ ғасырға дейінгі Ресейдегі мектеп жүйесі және педагогикалық ой. ХҮІІІ ғасырдағы мектеп және педагогикалық ой. Мектептердің түрлері.
Ғылым Академиясы, гимназиялар және университеттер. М.В.Ломоносов және Ресейдегі ағарту ісінің дамуы. Білім берудің XIX ғасырда дамуы. 30-40-жылдардағы жалпы және кәсіптік білім берудің дамуы. Университеттер жанындағы педагогикалық институттар. 60-шы жылдардағы мектеп реформалары. Бастауыш гимназия мектебі. Қыздарға білім берудің дамуы. (В.Г.Белинский, А.И. Герцен, Н.И.Пирогов, Н.А. Добролюбов, Н.Г.Чернышевский К.Д.Ушинскийдің педагогикалық жүйесі. т.б.). XIX ғасырдың соңы XX ғасырдың басындағы Ресейде педагогикалық ойдың дамуының негзгі бағыттары.
4.3. Тақырып. XVIII ғ.-XX ғ. бас кезіндегі Қазақстандағы педагогикалық ой және мектеп.
Педагогикалық ойдың дамуы. (Ақтамберді, Бұхар жырау, Шал ақын). Поволжье және Қазақстан халықтарына деген патшалық кертартпа саясат. Ресейдің орыс емес халықтарына білім беру реформасының жобасы. (1768). Алғашқы ұлттық орыс мектептері. Орынбор татар мектебі (1714), Омск аудармашылар мектебі (1788), Бөкей Ордасының хандық мектебі (1841), шекаралық комиссия жанындағы Орынбор мектебі (1850). Махамбет Өтемісұлы және Дулати, Бабатайұлы, Шортанбайлардың педагогикалық көзқарастары.
XIX ғ. екінші жартысында Қазақстандағы мектеп және педагогикалық ой. Ш.Уәлиханов. А. Құнанбаев еңбектеріндегі тәрбие және оқыту идеялары. Мектеп пен педагогиканың дамуына Ы. Алтынсариннің қосқан үлесі.
Қазақстандағы XX ғ. бас кезіндегі қоғамдық-педагогикалық қозғалыс. Жаңа әдісті мектептер мен медреселердің бағдарламалары және жұмыс нәтижелері. Баспасөз бетінде білім беру мѕселелерінің көтерілуі. М.Ж.Көпеев, Ш.Құдайбердиев, М.Сералин, С.Торайғыров т.б. педагогикалық көзқарастары.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
4.1. Тақырып АҚШ және Батыс Еуропа елдеріндегі мектеп және педагогика.
1. Азаматтық тәрбие және еңбек мектептері.
2. Педалогияның ойлауқабілеттілігі теориясының шығуы (Э.Торидайн, С.Холл, А.Бине) және олардың педагогика және психология ғылымдарының одан әрі тигізетін әсері.
3. Эксперименталдық педагогиканың шығуы, маңызы (В.А.Лай, Э.Мейман, О.Вильман т.б.)
4. АҚШ-та програматикалық педагогиканың (Д.Дьюи) негізінің салынуы.
4.2. Тақырып. ХХ ғасырға дейінгі Ресейдегі мектеп жүйесі және педагогикалық ой. ХҮІІІ ғасырдағы мектеп және педагогикалық ой. Мектептердің түрлері.
1. ХҮІІІ ғасырдағы ағартушылық реформалар.
2. Мемлекеттік мектептердің құрылуы.
3. ХІХ ғасырдағы білім берудің одан әрі дамуы.
4. Тұлға қалыптасуы мен дамуындағы тәрбиенің ролі жайлы мәселелердің талқылануы.
4.3. Тақырып. XVIII ғ.-XX ғ. бас кезіндегі Қазақстандағы педагогикалық ой және мектеп.
1. 50-жылдардағы жалпы білім беретін мектептердің дамуы.
2. Жаппай орта білім беруге көшу.
3. Педагогика ғылымының дамуы. Педагогикалық ғылымдары академияның қызметі.
4. Мектептік тәрбие мен оқытудың теориялық проблемаларын зерттеу жағдайы.
V ТАРАУ XX ҒАСЫРДАҒЫ МЕКТЕП ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКА
Проблемалық сұрақтар
Міндетті әдебиет (интернет деректерін пайдалана отыра)
Аудиториялық сабақтың қысқаша желісі
5.1. Тақырып. Шет елдердегі мектеп пен педагогиканың дамуы
XX ғ. бас кезіндегі мектептік білім берудің педагогикалық теориясы мен тәжірибесі. Білім берудің жаңа концепциялары. Мектептердің түрлері.
XX ғ. екінші жартысындағы әлемдік білім беру процесінің дамуының жетекші бағыттары. Білім беру нысаналарын өзгерту қажеттілігінің пайда болуы. Білім беру, оқыту мазмұнын, формалары мен әдістерін ұйымдастыру. Оқыту формаларының жаңартылуы (модернизация).
5.2. Тақырып. Кеңестік кезеңдегі мектеп және педагогика.
Кеңестік мектеп жүйесін құрудың жаңа принциптері. (30-ж. дейін). Жалпы білім беретін мектеп түрлері (ШКМ, ФЗС, ФЗУ т.б.). Оқу және тәрбие жұмыстары. Оқытуды ұйымдастыру және әдістері. С.Т.Шацкийдің педагогикалық қызметі. 30-90-жылдардағы мектеп және педагогика. Білім берудегі жаңашыл идеялар. А.С.Макаренко теориясының негізгі қағидалары. В.А.Сухомлинскийдің педагогикалық теориясы. Педагогика ғылымының дамуы. 60-жылдардың басындағы мектептегі оқыту мен тәрбиенің теоретикалық мәселелерін жетілдіруге көңіл бөлудің нығаюы.
XX-ғасырдың соңындағы білім беру. Білім беруді реформалау принциптері. Мектепті дамытудың кезек күттірмейтін міндеттері.
5.3.Тақырып. Кеңестік кезеңдегі Қазақстандағы мектеп және педагогика (1917-1991).
Мектептер мен медреселердің және орыс-қазақ мектептерінің жұмысын қайта құру проблемалары.
Ұлттық мектеп пен оқыту тілі жөніндегі мәселелер. А.Байтұрсынов, Х.Досмухамедов, М.Дулатов, Ә. Бөкейханов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, С.Мендешев т.б. ғылыми- педагогикалық және ұйымдастырушылық қызметтері. Мектеп жүйесінің 1940-1980-ші ж.ж. қалыптасып, дамуындағы проблемалар мен жетістіктер. Кәсіби және жоғары білім берудің даму мѕселелері. Педагогика ғылымының дамуы. (А.И.Сембаев,А. Ситдықов, М.Мұханов т.б.). Қазақстандағы мектептердің 80- ші жылдардың соңы, 90-шы жылдардың басындағы даму бағыттары.
5.4.Тақырып. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі: қазіргі жағдайы және даму бағыттары.
Тәрбие стратегиясының жаңаруы, білім беруді демократияландыру процесіне жаңаша көзқарастар. Тәрбиелеу және оқытудың практикасы. Тәрбиеге гуманистік сипат беру жолындағы ізденістер және осы негізде жалпы білім беретін және кәсіптік мектептердің жұмысын қайта құру мәселелері.
Тәрбие концепциясы (1993), Білім беру жүйесіндегі мемлекеттік саясат концепциясы (1995).
Қазақстан Республикасының жалпы және орта білім берудің мемлекеттік стандарт ережелері (1997). Білім туралы заң (1999).
XX ғ. соңы –XXI ғ. бас кезіндегі педагогика ғылымы мен тәрбие практикасы дамуының жалпы бағыттары.
Типтік (стандарттық
тапсырмалар)
Интегративті прагмо-кәсіби тапсырмалар
Семинар сұрақтары
ОСӨЖ
5.1. Тақырып. Шет елдердегі мектеп пен педагогиканың дамуы
1. Батыс елдеріндегі білім беру жүйесі тарихи және заманғы әлеуметтік-педагогикалық даму ерекшеліктері.
2. Білім берудің мазмұны, фолрмалары, әдістері мен құралдарының педагогикалық проблемалары. Оқытудың жаңа технологиялары.
3. Шығыс елдеріндегі бүгінгі таңдағы білім берудің деңгейі, даму ерекшеліктері.
5.2. Тақырып. Кеңестік кезеңдегі мектеп және педагогика
1. Халыққа білім беру ісін ұйымдастырудағы өзгерістер.
2. Республикалар мен ұлттық территориялық құрылымдарындағы мектептердің дамуы.
3. Мемлекеттік ғылыми кеңес бағдарламалары.
5..4.Тақырып. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі: қазіргі жағдайы және даму бағыттары.
1. Орта білім беру бағыттары, олардың даму ерекшеліктері.
2. Қазақстандағы арнаулы орта және жоғары білім берудің бағыттары.
3. Педагогика және психология ғылымдарының дамуы.
4. Білім берудің ХХІ ғасырға арналған стратегиясы.
5 5. ОК модулі бойынша студенттердің өзіндік жұмысын
(СӨЖ) ұйымдастыру (№3 кесте)
Модуль
СӨЖ тақырыптары
СӨЖ-ге тапсырма
СӨЖ-ді бақылау жолдары
СӨЖ-дің орындалатын уақыты
І ТАРАУ. ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1
1.1. Тақырып. Этнопедагогика пәні және міндеттері.
Тақырып бойынша әдеб-ге аннот жазу, консп-у; ХП-ның түрлі түсініктемелеріне талдау жасау
колловиум
1-апта
1
1.2. Тақырып.
Этнопедагогиканың пайда болу және даму тарихы.
Тақырып бойынша библ.құраст-у; дерек көздеріне шолу жасау.
Оқып үйренілетін мәселе бойынша хабарлама дайындау.
2 – апта
1
1.3. Тақырып
Қазақстандағы этнопедагогика дамуының тарихи жолы.
Қаз-ғы ЭП ғыл-ң даму жағдайы және перспективалары тақырыбына зерттеу жосп.құру
Зерттеу жоспарының презентациясын жасау
3 - апта
1
1.4. Тақырып.
Этникалық тәрбиенің ерекшеліктері және оларды анықтаушы факторлар.
Х.П. қалыпт. дамуына ықпал етуші фактор-дың өзара байланысын көрсететін схема құрастыру
Осы мәселе бойыншы дебат өткізу.
4 - апта
ІІ ТАРАУ. ХАЛЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫНЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ
1
2.1. Тақырып.
Халық идеяларындағы жетілген адам және оны тәрбиелеу тәжірибесі..
Эссе: Мен тұлға идеалын қалай түсінемін (хал.мақалдарды талдау негізінде), түрлі этн. Ж.А. жайлы мінездемелерін салыст. сипаттау.
Жазба жұмыстарды қоғау
5- апта
1
2.2. Тақырып.
Отбасы тәрбиесі – халық педагогикасының негізі.
Қазақ ХП- ғы отбасы тәрб-ң негізгі бағыт-ры тақырыбына хабарлама дайындау.
Дөнгелек үстел
6 - апта
1
2.3. Тақырып.
Халық педагогикасындағы ақыл-ой тәрбиесі.
АО тәрб-ң хал.құралы
АО тәрб-ң хқ әдістері ұғым-на талдау жасау; АО тәрб-ң хқ тәж-н қаз. пед.пр. қолд-у жол-рын анық-у б-ша жеке жоба дайындау
Ұғымдарға талдау жасау; жобаны қорғау.
7 – апта
1
2.4. Тақырып.
Еңбек тәрбиесі – халық педагогикасындағы жетекші бағыт.
Этнопед оқул.-ң (Алматы, 1999) Енб.тәрб-ң дәст. негіз-і мен жолд-ры тақыр. танысып өз пікіріңізді білдіріңіз.
Студенттердің әдебиетпен жұмыс жөніндегі хабарламалары
8 – апта
1
2.5. Тақырып.
Адамгершілік тәрбие – халықтық педагогикасының негізі.
ХП адамг.тәрб-у әдіс-і боынша таблица құрастыру.
Кестенің презентациясы
9- апта
1
2.6. Тақырып.
Халық педагогикасындағы эстетикалық тәрбие.
Көрк. колөнер-ді оқу тәрб. проц-не енг. жол-ын анықтау бойынша топтық жоба
Топтық жобаның презентациясы
10- апта
1
2.7. Тақырып.
Дене тәрбиесі - халық педагогикасының құрамды бөлігі ретінде.
ДТ.хқ тәж-н мек-ге енгізу
бойынша жоспар
құрастыру; Хқ спорттық ойын-ға қатысты көзқ. білу мақс-да- туралы оқушы-мен сауалнама жүргізу.
Жұмысты қорғау
11 – апта
ІІІ ТАРАУ. ХАЛЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫ БОЙЫНША МЕКТЕПТЕГІ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҰМЫС.
1
3.1. Тақырып.
Халық педагогикасын мектептің оқу-тәрбие процесіне еңгізу - өзекті мәселе.
Эссе ЭП болашақ мұғалім ретінде маған не береді? ; Атамекен ұлтт.бағд-на эксперт.баға беру
Пікірталас
12 – апта
1
Тақырып.
Халық педагогикасын мектептегі оқу-тәрбие процесінде пайдалану жолдары.
ЭП матер-н сабақтарда және кластан тыс жұмыстарда пайдалану жолдарын модельдеу және талдау.
Іскерлік ойын
13 – апта
6. ОК бойынша студенттің кәсіби дайындығы менеджменті сапасын ұйымдастыру (№ 4 кесте).
1.
Ағымдағы (қадағаланып отыратын) бақылау
АБ
2.
Ағымдық бақылау
алдындағы (тренингтік)
тексеру
АБА
3.
Ағымдық (аралық) бақылау
1,2,3 ТАРАУ
АБ
4.
Тестерді
ағымдық бақылаудан кейін талдау
1,2,3 ТАРАУ
ТАБТ
5.
Қорытынды сапалық бақылау
ҚСБ
6. Қорытынды бақылаудан кейінгі талдау
ҚБТ
1. Бақылаудың мақсаттары
Студенттердің модуль алдындағы кезеңдегі білімдері мен дағдыларын анықтау, олардың сапасындағы ілгерілеулерді тіркеу
Студенттерді ағымдағы тесті жазуға дайындау мақсатында тест тапсырмаларын орындау технологиясымен таныстыру.
Студенттерде ОК-ның 1,2,3 тараулары бойынша білімдер мен біліктер қалыптасуы
деңгейін анықтау
Типтік қателердің пайда болуы себептерін анықтау және және оларды
талдау (ұқсас текстілік тапсырмаларды орындауда оларды түзету және болдырмау мақсатында)
Студенттердің білімдер мен біліктері сапасындағы ілгерілеуді тіркеу, студенттердің
білімдер мен біліктері қалыптасуы деңгейін бақылау (оқу курсын меңгерудің барлық кезеңінде)
Студенттерде рефлекция, қортынды тесте жіберген қателердің себептерін талдау дағдыларын қалыптастыру. Олардың өзін өзі бақылау және өздігінен білім алу ұмтылыстарын дамыту.
2. Бақылау формалары
ОСӨЖ
1. Шағын топпен жұмыс;
2.Ғылыми пікірталас;
3.Типтік тапсырмаларды шешу; 4.Салыстырмалы талдау;
5. Таблицалар мен схемалар құрастыру;
6.Әдебиетпен жұмыс;
7.Прагмо-кәсіби тапсырмаларды шешу.
СӨЖ
1.Картотека құрастыру; 2.Презентация
3.Дөңгелек үстел;
4.Коллоквиум;
5.Проектілік жұмыс;
6. Эксперттік баға беру
ОСӨЖ
2.1. Тест: 30 тапсырма (5 вариант)
а) жабық тест жұмыстары – 16с.
б) жартылай жабық тапсырмалар – 8с.
в) ашық тапсырма – 6с. + тест кілті
2.2. Тестік тапсырмаларды орындаудың нақты көрсеткіші
ОСӨЖ
2.1. Тест: 30 тапсырма
(5 нұсқа)
а) жабық тапсырма- 16с.
б)жартылай жабық тапсырма – 8с.
в)ашық тапсырма –6с.+ тест кілті
1.Тестік тапсырмада жиі кездесетін ауызша жазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп) студент оқытушы студент-оқытушы.
2.Берілген үлгіге сәйкес студенттермен бірге тест жасау + тест кілті (тест жасалуы) –студент-топ (студент тәртібінде орындалуы
ОСӨЖ
2.1. Тест:
30 тапсырма
(5 нұсқа)
а) жабық тапсырма- 16с.
б)жартылай жабық тапсырма – 8с.
в)ашық
тапсырма –6с.+ тест кілті
Тестік тапсырмада жиі кездесетін ауызшы жазбаша қателерді талдау (интерактивті тәртіп)
Студенттерге арналған жеке консультациялар
3. ОК бойынша студенттердің білімі мен дағдыларын бағалаудың саясаты
3.1. Студенттердің білімі мен дағдыларын бағалау көрсеткіштері мен өлшемдері (№ 5 кесте)
(Халықаралық стандарт бойынша студенттердің білімі мен дағдыларын бағалау шкаласын қоса) (№6 кесте)
3.2. Ағымдық бақылауды есептеудегі үлгі кесте. ОК бойынша (кесте№7)
3.3. Студент рейтингісін есептеудің бірынғай формуласы
Лекциялар
ОСӨЖ
(АБ) Ағым бақылау СӨЖ № 1,2,3,
Ағымдық бақылау түрінің жалпы саны
АБ
(Ағым.рейт.
+ тест;
АБ (меж.рейт.
АБ
СИ – сомалық индекс
СИ –РЖ
(АБ+АБ)+ҚСБ2
1. Тестілік тапсырмалардың өлшемдік –бағалау аппараты
№
Тестік тапсырмалардың түрлері
Сұрақтардың жалпы саны
Іс-әрекет сипаты
Өлшемдер
Параметрлер
Орындау мерзімі
1.
Жабық тестілік тапсырмалар
16
Берілген жауаптардан дұрыс жауапты таңдау
1)таңдау дұрыс жасалды
2) таңдау дұрыс жасалмады
2 балл
0 балл
1 тест тапсырмасына
1 минут
Жабық тестілер тапсырмаларының мақсималды бағасы 2 балл
2.
Жартылай жабық тестілік тапсырмалар
8
1)Берілген жауаптардан бірнеше дұрыс жауап таңдау.
2) Графикалық немесе вербальдық іс-әрекет (реттеу, жіктеу және т.б.).
а) бірнеше жауапты таңдау дұрыс жасалған
б) бірнеше жауапты таңдауы дұрыс емес
а) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалған
б) графикалық немесе вербальды әрекет дұрыс жасалмаған
2 балл
0 балл
2 балл
0 балл
1 тест тапсырмасына
2 минут
Жартылай жабық тестілер тапсырмаларының максимальды
бағасы
4 балл
3.
Ашық тестілік тапсырмалар
6
Креативті сөйлеп ойлау әрекеті деңгейіндегі ойлау және вербальды операциялар мен әрекеттерді кешенді пайдалану
а) ақпараттылық өлшем
(тапсырманың ақапаратындағы толықтық, логикалық, нақтылық, анықтылық);
б) тапсырманы орындау барысында теориялық білімге сүйенуді бағалау.
в) тапсырманы орындау үшін қажет және теориялық білім негізінде тапсырманы дұрыс орындауды қамтамасыз ететін дағды мен іскерлікті өндеп пайдалану.
г) терминологиялық және тілдік дұрыстықтың өлшемдері.
д) қойылған міндеттің өзіндік дербес шешімі
1) Шешімге жетудің оптимальды деңгейі – 6 балл. Тапсырмаларды орындау бөліп көрсетілген бес өлшемге сай келеді
2) Жеткілікті деңгей – 5 балл.
Тапсырма көрсетілген өлшемдердің 3-4-не сай келеді.
3) Қанағаттанарлық деңгей – 3 балл.
Жоғарыда аталған өлшемдердің 2-3 өлшеміне ғана тапсырма сай келеді.
4) Қанағаттандырмайтын деңгей – 0 балл.
Тапсырманы орындау дұрыстығы көрсетілген өлшемдердің біруіне немесе бірде біреуі емес ғана сай келеді.
Ашық тестілер тапсырмасының максималды бағасы
8. Оқу курсын меңгеру бойынша материалдар
Этнопедагогика ОК-ның ағымдағы және қорытынды бақылауға арналған жобалық үлгілері.
1. Жабық тестілер тапсырмалары
1. Этнопедагогика ұғымын ғылыми айналымға еңгізген ғалым: а) Измайлов А.Э.; б) Волков Г.Н.; в) Рудь Ю.А.; Христова Е.Н.; д) Афанасьев В.Г.
2. Халықтық тәрбиенің ата-ана қолданған ең басты, ең әрекетті әдісін атаңыз: а) жеке үлгі-өнеге; б) мадақтау; в) жазалау; г) кінәлау; д) күштеу.
3. Халық педагогиксында жеткіншек ұрпақты еңбекке дайындау мазмұны қалай анықталды? а) ата-ананың педагогикалық білімдері арқылы; б) экономикалық өмір-салт жағдайларының әсерімен; в) үлкендердің ұсыныстары көмегімен; г) айналадағылардың жағымды үлгісі арқылы; д) халықтың өмірге көзқарасымен.
Жартылай жабық тестілер тапсырмалары
1. Этнопедагогиканың пәні не болып табылады: а) ру, тайпа, халық және ұлттың педагогикалық мәдениеті; б) дәстүрлер мен салттар; в) халықтың педагогикалық тәжірибесі, г)халықтың педагогикалық идеялары; д) халықтың материалдық және рухани мәдениеті.
2. Халық педагогикасында аса кең тараған тәрбие құралдарын атаңыз: а) әнгімелер мен жиналыстар; б) диспуттар мен кештер; в) конференциялар мен экскурсиялар; г) жаңылтпаштар мен жұмбақтар; д) эпостар мен аңыздар.
3. Халық педагогикасында қыз балаларды адамгершілікке тәрбиелеуде бұлардың қайсысы алдыңғы орынды иеленеді: а)қарапайымдылық; б) шыншылдық; в) сыпайылық; г) жауапкершіліктілік; д) қайырымдылық.
Ашық тестілер тапсырмалары
1. Халықтық педагогика ұғымына ашып анықтама беріңіз.
2. Этнопедагогика ғылымының мақсаты мен міндеттерін ашып түсіндіріңіз.
3. Мектептегі этнопедагогикалық жұмыстың негізгі формаларына сипаттама беріңіз.
4. Мұғалімнің кәсіби дайындығындағы этнопедагогиканың ролін анықтаңыз.
5. Этнопедагогикалық зерттеу әдістеріне сипаттама беріңіз.
6. Халық педагогикасының оқу-тәрбие процесіне еңгізудегі проблемаларды тұжырымдап көрсетіңіз.
8. Дипломдық жұмыстардың тақырыптары.
1. Балалар фольклоры және оның тәрбиелік мәні.
2. Эпостар халықтық педагогиканың құралы ретінде.
3. Халық әні және оның тәрбиелік қызметтері.
4. Дәстүрлер мен салттар және олардың тұлға қалыптастырудағы ролі.
5. Қазақ халық педагогикасындағы адамгершілік тәрбие идеялары және оларды қазіргі мектептік тәжірибеде қолдану жолдары.
6. Ақындар мен жыраулар еңбектеріндегі халықтық педагогика мәселелері.
7. Спорттың ұлттық түрлері және олардың тәрбиелік маңызы.
8. Мақал-мәтелдердегі педагогикалық идеялар.
9. Отбасылық дәстүрлер және балалар тәрбиесі.
10. Жұмбақтардың балалардың тілі мен ойлауын дамытудағы ролі.
9. Этнопедагогика ОК бойынша атаулар сөздігі
АВТОСТЕРЕОТИП – этнос өкілдерінің өз этникалық қауымдастығының аса өзгеше қасиеттері жайлы көзқарастары, пікірлері, бағалаулары.
ӘДЕТ-ҒҰРЫП – нақты, символдық іс-әрекет; этникалық салттар мен дәстүрлердің нақты көріну формалары.
БАЗАЛЫҚ ТҰЛҒА - әрбір индивидте көрініс беретін және оны этникалық топтық көзге индивидтерімен жақындастыратын белгілер.
ГЕНОТИП – жүйке қызметінің тумыстан берілетін типі.
ДӘСТҮР –тарихи қалыптасқан және ұрпақтан ұрпаққа ауысып отыратын іс әрекет пен мінез-құлық формалары, сондай-ақ оларға ілесе жүретін салттар, ережелер, құндылықтар, түсініктер.
ИНИЦИАЦИЯ –жеткіншекті ересек адамдар қатарына қосу кезінде жасалатын жол-жора мен рәсімдер.
ИДЕЯ – концептуальдық түрде тұжырымдалған ой.
КӨЗҚАРАСТАР – қандай да бір құбылыс, зат, жалпы әлем туралы тұлғаның оларға қарым-қатынасын айқын білдіретін білімдері.
КЛАСТАН ТЫС ЭТНОПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖҰМЫС – бала тұлғасының этномәдени әлеуметтенуіне қажет жағдайлар туғызуға бағытталған педагог тарапынан ұйымдастырылып тәрбиеленушілермен бірігіп атқарылатын әрекет.
МЕНТАЛИТЕТ- қоғам қабылдап мойындаған оны өзге этникалық қауымдастықтан ажыратып көрсететін көзқарастар, пікірлер, стереотиптер, мінез-құлық формалары мен тәсілдері.
ӨМІР САЛТ – этносқа, қоғамға тән объективті жағдайлармен байланысты тұтастықты құрайтын оның материалдық және рухани тіршілік әрекеті жүйесі.
ТАЙПА – этникалық қауымның, рулардан тұратын көне формаларының бірі.
ТӘРБИЕНІҢ ИМПЛИЦИТТІК КОНЦЕПЦИЯСЫ - халықтық дәстүрлер мен тәжірибеде жинақталған, алайда теориялық тұрғыдан жабдықталмаған тәрбие стереотиптері.
ТЫЙЫМ – этникалық қауымның қандай да бір затқа, іс-әрекетке, сөзге және т.б. қатысты тыйым салуы.
ТОЛЕРАНТТЫҚ – адамның өзге этникалық топтарға немесе олардың мәдениетіне құрметпен қарауын білдіретін мінез сипаты.
ТОТЕМИЗМ –діннің өз халқының тотемнен шыққанына сенетін, ру немесе тайпаны жануар не өсімдікпен теңестіретін алғашқы формасы.
ҰЛТ – этностың тарихи типі, территориясының экономикалық байланыстарының мәдениетінің ортақтығы, психикалық қабат пен этникалық сананың кейбір өзгешіліктері негізінде қалыптасып, қайта өнделетін әлеуметтік –экономикалық тұтастықты құрайды.
ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ – ұлттық сананың басты элементі, оның даму жолдары, әрі қарайғы тағдыры, өзге ұлттармен қарым-қатынасы жайлы көзқарасты білдіреді.
ҰЛТТЫҚ НИГИЛИСТ - өз этносының қағидалары, нормаларын түгелдей теріске шығаратын адамдардың ойлау қалпы, патриотизм сезімінен айырылған, өз отанының мүддесінен қол үзген, өз халқына жат, оның мәдениетіне менсінбеушілікпен қарайтын адам.
ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІК – этникалық қауымды өзге сол тәріздес қауымнан ажыратып көрсететін өзгеше белгілер жиынтығы.
ҰЛТТЫҚ МІНЕЗ – белгілі бір этносқа тән оның тіршілік әрекетінде туындап шыңдалып шыққан мінездің тұрақты типтік белгілерінің жиынтығы.
ҰЛТТЫҚ СЕЗІМ – адамдардың өз этникалық қауымына, оның мұдделері мен құндылықтарына ұлттық рең беруші қарым-қатынастары. Олар жағымды секілді, жағымсыз да түрде болуы мүмкін.
ФАКТОР – қандай да бір өзгерістің , құбылыстың себебі, қозғаушы күші.
ХАЛЫҚТЫҢ ТАРИХИ ЖАДЫ – этникалық эволюцияның үзіліссіздігін, этнос мәдениетінің сабақтастығын сақтауға және оны келесі ұрпаққа беруді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін этностың рухани мәдениетінің маңызды компоненті.
ХАЛЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ – (синоним - фольклор) кәсіби дайындығы жоқ белгісіз есімдер атынан шығарылған мәдениет. Мұнда мифтер, аңыздар, эпос, әндер, билер, ертегілер және т.б. енеді. Халықтық мәдениет сол жергілікті жердің дәстүрлері мен, оның ерекшеліктерімен және т.б. тығыз байланысты.
ХАЛЫҚ ПЕДАГОГИКАСЫ – халықтың ауызша шығармашылығында, салттарда, әдеп-ғұрыптарда, дәстүрлерде, балалар ойындары мен ойыншықтарында сақталып қалған педагогикалық мәліметтер мен тәрбие тәжірибесінің жиынтығы.
ХАЛЫҚТЫҚ РУХ –белгілі бір ұлтқа қатысты индивидтер қасиетін білдіретін ерекше тұйық түзілім. Оның мазмұнын этнос тілін, фольклордын, моралін, дінін және мәдениетін салыстырмалы зерттеу жолымен ашып көрсетуге болады.
ЭМПИРИКАЛЫҚ БІЛІМДЕР – іс-әрекет пен практикадан алынған шындықты танып білу нәтижесі, оның адам ойлауындағы көрінісі.
ЭТНИКАЛЫҚ СТЕРЕОТИП – түрлі этнос өкілдеріне ортақ ақыл-ой, моральдық-психологиялық, дене бітімдерінің біршама тұрақты және тұрақты бітістері.
ЭТНИЗАЦИЯ – индивидтің өз этносының мәдени құндылықтарын игеру процесі.
ЭТНИКАЛЫҚ ҚАУЫМ- әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан өзара байланысқан, өзара түсінісе алатын тілде сөйлейтін, өзінің өмір жолында дара мәдени өзгешіліктерін сақтаған және өзін жеке топ ретінде, сезіне алатын белгілі бір территорияда қалыптасатын адамдар қауымы.
ЭТНИКАЛЫҚ МІНЕЗ – бір этностың өзге этностан ерекшелігін көрсететін, психиканың тарихи қалыптасқан өзгешелігін бейнелейтін тұтас құрылым.
ЭТНОПЕДАГОГИКА – тәрбие мәдениетінің қалыптасуы мен дамуы заңдылықтарын әлеуметтік-экономикалық және өзге факторлардың ықпалымен байланыста қарастыратын және оның қазіргі педагогикалық жүйеде көрініс беру мен қызметету жолдарын зерттейтін ғылым саласы.
ШОВИНИЗМ –ұлттық ерекшелікті уағыздайтын және ұлттық өшпенділік пен жеккөрушілікті қоздыруға бағытталған ұлтшылдықтың аса қауіпті формасы.
10. ОК-ны оқып аяқтағанда күтілетін нәтиже
Этнопедагогикакурсын оқып үйренуді аяқтағанда студенттер келесі нәтижелерге ие болулары тиіс:
этнопедагогика ғылымының негізгі категориялары білімдері жүйесін меңгеруі;
этнопедагогика методологиясы мен әдістерін кәсіби-педагогикалық әрекетте пайдалана алуы;
халық педагогикасының түрлі концепцияларын, халықтық педагогикалық құбылыстарды ғылыми негізде талдай алуы;
түрлі этностардың халықтық тәрбиесінің озық дәстүрлерін талдай, салыстыра және бағалай алуы;
этнопедагогикалық білімдерін педагогикалық міндеттерді шешуде іс жүзінде қолдана алуы.
11. ОК-ны аяқтағанда күтілетін нәтижелерге табысты қол жеткізудің алғышарттары
1. Сабақтан себепсіз қалмау.
2. Жіберілген сабақтың оқытушы белгілеген уақытта өтемін жасау.
3. Әрбір сабаққа жүйелі түрде дайындалу.
4. Тапсырмалар орындалмаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі.
5. Өзіндік тапсырмаларды уақытында орындау.
6. Оқу процесіне белсенділікпен қатысу.
13. СӨЖ-ді орындау бойынша методикалық ұсыныстар
Студенттердің өзіндік жұмыстары алған теориялық білімдерді кеңейту және таным әрекеттерін белсендендіру, сондай-ақ таным процесінің әдіс- тәсілдерін меңгеру құралы. Силлабустың жұмыс бағдарламасында студенттердің курста көрсетілген тақырыптар бойынша өздігінен орындауы тиіс тапсырмалар жүйесі келтірілген, оларды бақылау формалары мен кестесі, сондай-ақ негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі берілген. Өзіндік жұмыстардың негізін ғылыми-теориялық және кешенді практикалық тапсырмалар құрайды. Студент өзіндік жұмыстарды орындау барысында нақтылы нұсқаулар мен әдістемелік кеңестер алады.
Этнопедагогика курсы бойынша студенттердің өзіндік жұмысы түрлі формада болуы мүмкін: картотека құрастыру, әдебиеттерге аннотация жасау, және конспектілеу, схема, таблица құрастыру; эссе, баяндама, дипломдық жұмыстар жазу және т.б.
Әдебиеттерге аннотация жазу –автор қарастырған негізгі мәселелерді көрсету, соның ішінде қарастыратын мәселеге тікелей қатысы бар жәйіттерді бөліп көрсеткен жөні.
Сауалнама – оны құрастыруда оқушылардың жауаптары қандай болатындығы (қысқаша немесе толық жауаптар) ескерілуі қажет. Сондай-ақ, жауаптар дайын нұсқалармен берілуі де мүмкін. Онда оқушы олардың ішінен өзінің пікіріне сәйкес келетін біреуін таңдап алады.
Этнопедагогикалық мазмұндағы сабақты талдау – тапсырма бойынша мен жұмысты сабақты таңдаудан бастау қажет, этнопедагогикалық материал анық берілетін сабаққа қатысқан жөн. Сонымен бірге студент сабақтың мақсаты мен міндеттері, методикалық құрылымын анық елестете алуы сабақта оқып үйренілетін материалдың ерекшелігін білуі қажет. Талдау үшін сабақтың егжей-тегжейлі конспектісін жасаған жөн. Конспекті жасау барысында сабақтың мазмұндық тұсына назар аудара отыра, мұғалім мен оқушының этнопедагогикалық іс-әрекетерін белгілеп отырған пайдалы. Конспект мейлінше толық және дәл болса сабақты талдау соғұрлым жеңіл болады.
Аналитикалық шолу – ол, а) проблеманың зерттелу тарихын баяндау түрінде (зерттеуші қандай жаңалық енгізгенін көрсете отыра); б)проблеманың қазіргі жәйін талдау түрінде болуы мүмкін. Шолудың кез келгені көшірме емес, керісінше мәліметтерді талдау, бір бірін толықтыратын, немесе бір біріне қайшы мәліметтерді салыстыру түрінде орындалуы тиіс. Жұмыстарды былайша салыстырғанда авторлардың қорытындылары, ой-тұжырымдарын салыстырумен шектеліп қана қоймай, ол ой қорытындыларының артында қандай нақты фактілер тұрғанын білу қажет. Шолу қысқаша тұжырымдармен аяқталған дұрыс. Мысалы: проблеманың зерттелінген аспектілерін атап көрсету, зерттеу нәтижелерін, пікірталас тудыратын мәселелердің қойылуын, сондай-ақ зерттелуі қажет жаңа аспектілерді бөліп көрсету.
Класс жетекшісімен әңгіме - әңгіме барысында студент кластың жалпы мінездемесімен, қоғамдық тапсырмалардың оқушылар арасында қалай бөлінгендігімен, класс ұжымы дәстүрлерімен, жекелеген оқушылардың мінездемелерімен танысады. Класта этнопедагогикалық оқу-тәрбие жұмысы қалай қойылғандығы жайлы жалпы мәлімет құрастырады.
Пән мұғалімдерімен әңгіме және олардың этнопедагогикалық материалды қолданып жүргізетін сабақтарына қатысу – бұл студентке мұғалімнің оқушылардың сабақтағы іс-әрекеттері түрлеріне қоятын негізгі талаптары мен, оқыту әдістері және тәсілдерімен, сабақтың түрлі кезеңдеріндегі этнопедагогикалық материалдың қалай қолданылатындығымен танысуға мүмкіндік береді.
Оқушылармен және олардың ата-налармен әңгіме - әңгіме барысында студент отбасында халықтық тәрбие тәжірибесінің пайдаланылатындығы немесе пайдаланыалмайтындығы, отбасылық тәрбие әдістерін таңдауда олардың халықтық педагогика әдістерімен ұштастырылатындығы немесе ұштастырылмайтындығы және т.б. жайлы біле алады.
Іскерлік ойын – мұғалімнің кәсіби іс-әрекетінің пәндік және әлеуметтік мазмұнын қайта жаңғырту формасы. Іскерлік ойынды жүргізу - бұл қатысушылардың оқу-тәрбие іс-әрекеті жағдайын имитациялық модельге сүйеніп қайта жаңғыртатын ойын әрекетер көрінісі.
Пікірталас дөңгелек үстел – бұл өзіндік ойлау мен өз бетінше шешім қабылдау дағдыларын демонстрациялап көрсетуге мүмкіндік беретін проблемалық сипаттағы мәселелерді топтық талқылау.
Тапсырмаларды қорғау және презентация жасау – жеке және топтық тапсырмалар бойынша білімдерді бақылау, олар тапсырмалардың орындалуын ның дұрыстығын тексеру, өткен материалды қорытындылау және оны көпшілік алдында қорғау, оның курстың өзге тақырыптармен арасындағы логикалық байланысын қадағалау мақсатында жүргізіледі.
Интерактивті (коммуникативтік) әдістер – бұл адамдардың өзара қарым-қатынасы мен өзара әрекетін танып білу жолы, амалдары. Бұл әдістер студенттердің өзара әрекетіне ерекше орын берілетін белсенділік диалогқа негізделеді.Интерактивті әдістер интеллектуальдық және рухани-адамгершілік белсенділікті, сондай-ақ коллективтік шығармашылықты дамытады.
Картотека - этнопедагогикалық мәліметтер, материалдар тіркелген карточкалар жинағы.
Әдебиетті конспектілеу – статьяны немесе кітаптың мазмұнын кысқаша баяндау. Конспект қысқа, анық, толық, дәл болуы қажет. Аса дәлдікке қол жеткізу үшін жұмыстың негізгі ой желілерін автордың тұжырымы бойынша беттерін көрсетіп жазып алу қажет. Конспектінің толықтығына жұмыстың негізгі ой желілерін жазып алу, материалды автордың баяндау логикасы бойынша қайта жаңғырту есебінен қол жеткізуге болады.
Ғылыми баяндамалар – олардың мынадай түрлері болуы мүмкін: 1) ғылыми жұмысқа сыни тұрғыда рецензия беру; 2) зерттеудің тақырып бойынша аналитикалық шолуы; 3) пікірталасқа сыни тұрғыдан талдау жасау, олар рефераттың немесе баяндаманың алғашқы бетінде белгіленіп көрсетіледі. Көрсетілген бұл жұмыстарда таңдалған проблема бойынша әдебиеттердің талдауы міндетті түрде еңгізіледі.
Бақылау – педагогикалық құбылыстардың жүруі өзгешелігін, олардағы тұлға, ұжым, адамдар топтары, алынған нәтижелердің көрінуін мақсатты түрде, жүйелілікпен белгілеу.
Реферат – дерек көзінің мазмұнын қысқаша анық баға бере отыра баяндау. Проблеманың жағдайын бірнеше дерек көздерін шола салыстыру және талдау негізінде ашып көрсету.
Библиография құрастыру (әдебиеттер тізімі) - әрбір әдеби дерек көзі бойынша авторлардың аты-жөні, жұмыстың аты, басылым орны, басылған жылы, беттерінің саны беріледі.
Эссе - өзіндік жазбаша реферативтік –аналитикалық жұмыс, мұнда нақты ғылыми проблеманың қазіргі жәйі көрсетіледі және оны шешудің ықтимал жолдары мен перспективалары жайлы сұраққа жауап беріледі.
100 балдық бағалау жүйесі негізінде балдың жалпы сомасы төмендегідей жіктелуі мүмкін:
1) 16 жабық тест тапсырмасы х 2 балға = 32 балл.
2) 8 жартылай жабық тест тапсырмасы х 4 балға =32 балл.
3) 6 ашық тест тапсырмасы х 6 балға = 36 балл.
Барлығы: 100 балл.
Қорытынды бақылау түрінде студенттің жеке рейтингісі орташа арифметикалық формула бойынша есептелінеді, яғни
СИ – РЖ (АБ+РБ)+ҚСБ
СИ –сомалық индекс
РЖ – рейтингтік шек
АБ- ағымдық бақылау
ҚСБ -қортынды бақылау нәтижесі
Студенттің сынақ кітапшасына сомалық индекстен шығарылған 4 балдық жүйе бойынша баға қойылады. Балдық жүйені дәстүрлі бағалау түріне көшіру 6-шы кестеде берілген. Онда берілген бағалау жүйесі мен халықаралық стандартқа сай бағалау шкаласы әріптермен көрсетілген.
Студенттердің білім мен іскерлігін халықаралық стандарт бойынша бағалау шкаласы (№___кесте).
Әріптік жүйе бойынша
Балдар
% мазмұн
Дәстүрлі жүйе бойынша баға
А
өте жақсы
А -
В+
жақсы
В
В -
қанағаттанарлық
С +
С
С -
Д +
Д
Д -
F
Қанағаттанарлықсыз