Екінші аралық бақылау
№
Тақырыбы
Бақылау түрі
1
Эксперттік жүйелерді құрудағы оның модификациясы.
Таңдау нәтижелерін болжамдауға нейрондық желілерді үйрету
Реферат, Тест
2
Семантикалық желілердегі қатынас түрлері.
Эксперттік жүйелердің функциялары
Коллоквиум, Тест
3
Фрейм желілері.
Бейнелерді тануға арналған статикалық әдістер
Тапсырма, Тест
4
Жасанды және табиғи нейронды желілер және нейрондар классификациясы.
Фреймдер жүйесі
Глоссарий, Тест
5
Экспертті жүйелерді құру технологиясы.
Эксперттік жүйелерді құру сатылары
.
Бақылау сұрақтары, Тест
6
Шешімді іздеу әдістерінің классификациясы.
Құрамдастардың баға параметрлері арасындағы ассоциацияларды анықтауға нейрондық желілерді үйрету
Реферат, Тест
7
Ықтимал нәтижесі бар экспертті жүйелер ережелерінің форматтары.
Акциялар курсының өзгеруін болжамдауға нейрондық желілерді үйрету.
Бақылау сұрақтары, Тест
№8.
Тақырып: Эксперттік жүйелерді құрудағы оның модификациясы.
Таңдау нәтижелерін болжамдауға нейрондық желілерді үйрету
Реферат
Талқылаудың тіке және кері тізбектері.
Тест
1. Есеп қай формада тұжырымдалады?
А) Тұйық формада
В) Жүйелік формада
С) Кез-келген формада
D) Қысқа формада
Е) Эксперттік формада
2. Эксперттік жүйеде бір салаға арналған мәселені шешу неше кезеңнен тұрады?
А)7
В)4
С)2
D)5
Е)1
3. Қазіргі кезде қолданып жүрген диагностикамен айналысатын эксперттік жүйе?
А) DUFF
В) Білім көрсету
С) Эксперттік жүйе
D) Машиналық интеллект
Е) ЭЕМ
4. Эксперттік жүйеде бір салаға арналған мәселені шешудің бірінші кезеңі?
А) Есепті ойлап, мағынасын айқындау
В) Түйістіру
С) Жүйені бағалау
D) Есепті тұжырымдау
Е) Білімді көрсету
5. Шешуду тексеру, оны қорытындылау, эксперттік жүйедегі мәселені шешудің нешінші кезеңі?
А)7- кезең
В)5- кезең
С) 1-кезең
D) 4-кезең
Е)6- кезең
6. Тиімді жұмыс істеу үшін ЭЖ-ны қолда берілгендер қорымен және басқа жүйелермен байланыстыратын қажет жұмыстардың бірі?
А) Түйістіру
В) Формальды жүйе
С) Жоспарлау
D) Шешімді іздеу
Е) Жүйені бағалау
7. Эксперттік жүйеде жеті кезеңнен тұратын сала?
А) Мәселені шешу
В) Жасанды интеллект
С) Процедура
D) Машиналық интеллект
Е) Жұмысты жоспарлау
8. DUFF эксперттік жүйенің атқаратын қызметі?
А) Жүйе дербес компьютерге бірден келіп түседі, оларды өңдеп, дәрәгерге қажетті кеңістікті баспаға шығарып береді
В) Пограммалау тілдерін, қосымша құралдарды пайдалану
С) Білім қорын пайдалануға
D) Жүйені бағалауды жүргізу
Е) Есеп шешудің алгоритмін пайдалану
9. Жүйе дербес компьютерге бірден келіп түседі, оларды өңдеп, дәрігерге қажетті кеңістікті баспаға шығаратын эксперттік жүйе?
А)DUFF
В) Жасанды интеллект
С) MS Excell
D)PRET процедурасы
Е) Барлық жауаптар дұрыс
10. Эксперттік жүйенің 6- кезеңінде қандай амал орындалады?
А) Жүйені түрлі программалау тілдерін, басқада қосымша құралдарды пайдаланатындай ету
В) Білім жөніндегі инженер басшылығымен проблемалық облыс, есепті анықтау
С) Машиналық интеллекті анықтау және пайдалану
D) Білім қорын жөндеу не толықтыруды пайдалану
Е) Білім қорын құру
11. DUFF эксперттік жүйе өзінің жұмыс ортасымен қандай дәрежеде түйістірілген?
А) Жақсы
В) Өте жақсы
С) Жаман
D) Нашар
Е) Жауап жоқ
№9.
Тақырып: Семантикалық желілердегі қатынас түрлері.
Эксперттік жүйелердің функциялары
Коллоквиум
1. Бинарлық ағаш
2. Лабиринтте іздеу
3. Тізімді сорттау
4. Операторлар
5. Арифметикалық амалдар. Кесіп тастау
операторы
Тест
a. Тәжірибелі эксперттіктен білімді алатын жүйені ұсынған ережесі қандай болуы тиіс?
A) Қарпайым, орнықты және жеңіл түсінетіндей
B) Информация қасиеттері және оның көрсетілуі
C) Шектен шыққан хабарлау
D) Әр кезде берілгендерді тексеру
E) Үйрету
b. Э.Ж класы мыңдаған түрлі программа жинақтарынан тұрады, оларды түрлі белгілер критерилер бойынша не істеуге болады?
A) Классификациялауға
B) Ажыратып қосуға
C) Берілгендерді талдауға
D) Жоспарлауғы
E) Пікірлерін айтуға
c. Жүйенің ақаулығын анықтау не деп аталады?
A) Диагностикалау
B) Проектілеу
C) Берілгендерді талдау
D) Жоспарлау
E) Үйрету
d. Қазіргі кезде қолданып жүрген диагностикамен айналысатын эксперттік жүйе?
А) DUFF
В) Білім көрсету
С) Эксперттік жүйе
D) Машиналық интеллект
Е) ЭЕМ
e. Эксперттік жүйеде бір салаға арналған мәселені шешудің бірінші кезеңі?
А) Есепті ойлап, мағынасын айқындау
В) Түйістіру
С) Жүйені бағалау
D) Есепті тұжырымдау
Е) Білімді көрсету
f. Шешуду тексеру, оны қорытындылау, эксперттік жүйедегі мәселені шешудің нешінші кезеңі?
А)7- кезең
В)5- кезең
С) 1-кезең
D) 4-кезең
Е)6- кезең
№10.
Тақырып: Фрейм желілері.
Бейнелерді тануға арналған статикалық әдістер
Тапсырма
Егер біреу көңілді болса, күлімсіpейді.
Ахмет күлімсіреген жоқ
Олай болса, Ахмет ... .
Көп нүкте орнына қажетті мәтін енгізіңі.
Тест
1. ЭЖ-ның қысқартылған түп-тұлғалық үзіндісінің моделі қай кезеңде дайындалған?
А) 2-кезеңде
В) 1-кезеңде
С)10-кезеңде
D)4-кезеңде
Е) 8-кезеңде
2. ЭЖ-ны тестік бағалауының тиімділігін анықтау?
А) Жүйені бағалау
В) Жүйені түйістіру
С) Жүйені жан-жақты ету
D) Жүйені дайындау
Е) Проблеманы таңдау
3. Эксперттік жүйені зерттеп дайындау қандай жұмыс?
А) Өте күрделі жұмыс
В) Қиын жұмыс
С) Қысқа жұмыс
D) Тапсырыстық жұмыс
Е) Жауабы жоқ
4. Өте күрделі жұмыс не деп аталады?
А) Эксперттік жүйені зерттеп дайындау
В) Эксперттік жүйе
С) ЭЖ-ны тестік бағанның тиімділігін дайындау
D) Эксперттік шаманы дайындау
Е) Мамандарды дайындау
5. Тұйық формада тұжырымдау қалай көрсетіледі?
А) Есепті тұйық формада көрсету
В) Бүтін натурал сандар көрсету
С) Жұптық санда көрсету
D) Тұйық санда көрсету
Е) Есепті формада көрсету
6. Екінші кезеңде қандай модель орындалады?
А) ЭЖ-ның қысқартылған түп-тұлғаның үзіндісінің моделі
В) Тестік бағалауының тиімділік моделі
С) Проблемалық моделі
D) Стандарттық моделі
Е) Өсімдік моделі
7. Есеп қай формада тұжырымдалады?
А) Тұйық формада
В) Жүйелік формада
С) Кез-келген формада
D) Қысқа формада
Е) Эксперттік формада
№11.
Тақырып: Жасанды және табиғи нейронды желілер және нейрондар классификациясы.
Фреймдер жүйесі
Глоссарий
1. Білімді көрсету модельдері.
2. Фрейм
3. Логикалық модель
4. Семантикалық тор
5. Өнімдік модель
6. Шешімдер ағашы.
7. Робот құрылымы
Тест
8. Практикада тексеріліп бір облыста дайындалған үлкен көлемді білім оры бойынша эксперттік ретінде пайдаланатын жасанды интелект, электрондық кеңесші –
A) Эксперттік жүйе
B) Шешім ағашы
C) Формальды жүйе
D) Тұйық пішінде берілген есеп
E) Интелектуалды
9. Кеңес алуға келген кісімен байланыс орнатылатын программаның информация алмасуы не деп аталады?
A) Пайдаланушы интерфейсі
B) Эксперттік жүйе құрылымы
C) Пайдаланушы
D) Эксперттік шешім
E) Білім қоры
10. Бір тілде жазылған нақты облыстық білімдер жиынтығы қалай аталады?
A) Білім қоры
B) Эксперттік жүйе қоры
C) Пайдаланушы интерфейсі
D) Интелектуалды білім қоры
E) Жүйе құрылымы
11. Эксперттік ой бағытын өңдеуші программа және білім қорында сақталған білімдерді пайдаланатын жүйе?
A) Шешуші
B) Түсінік беруші
C) Ішкі жүйе
D) Эксперттік жүйе
E) Формальды жүйе
12. Шығарудың сәйкестігін қадағалайтын және нәтижесін қалай алынғанын не таңдап алынған ұйғарымның қабылданбағаны сияқты сұрақтарға жауап беретін арнайы программа не?
A) Түсінік беруші ішкіжүйе
B) Қабықша жүйе
C) Эксперттік жүйе
D) Жасанды интелект
E) Предикат
№12.
Тақырып: Экспертті жүйелерді құру технологиясы.
Эксперттік жүйелерді құру сатылары
Бақылау сұрақтары
1. Шығару механизмі деп нені айтады? Мысалы келтіріңіз.
2. Фактілердің салмағы (қиындығы), салмақтық фактор дегеніміз не?
3. Талқылаудың тіке тізбегі қандай тәсіл?
4. Верификациялау деп нені айтады?
5. Талқылаудың кері тізбегі қандай тәсіл?
6. Білім қорын құруда ескеретін негізгі ерекшеліктер.
7. Білімді көрсету модельдерін атап шығыңыз.
Тест
13. Прологта программалау жолы алгаритмін дайындаудағы негізгі ұғымдар.
А) Пікірлер, фактілер ережелермен сұрақтар
В) ия және жоқ
С) логикалық көбейту
Д) Ақиқат және жалған
Е) Логика
14. Сұрақтарға жауаптар көп жағдайда логикалык пікірлерге жауап сияты ... ... . түрінде беріледі.
А) ия және жоқ
В) 8 жүп сан
С) 0 және 1
Д) А және В
Е) дұрыс жауабы жоқ
15. Ой, дүниетану, пікір, шығару ережесі жөніндегі ғылым-?
А) Логика
В) Жүйе
С) Эксперт
Д) Предикат
Е) Кесте
16. Логикалық көбейту:
А) Коньюнкция, бірлестігі
В) Функция
С) Дизьюнкция, екінің бірі
Д) Математикалық логика
Е) А және В
17. Логикалық қосу:
А) Дизьюнкция екінің бірі
В) коньюнкция бірлігі
С) импликатция
Д) логикалық көбейту
Е) логикалық терістеу
18. Пікірлерді пікірлер арасындағы зертейтін және бір пікірді басқа пікірлерден шығарып нәтіжелеу үшін арналған жүйе?
А) Жалпы математикалык логика
В) Предикаттар логикасы
С) Пікірлер логикасы
Д) функция
Е) экспертік жүйе
№13.
Тақырып: Шешімді іздеу әдістерінің классификациясы.
Құрамдастардың баға параметрлері арасындағы ассоциацияларды анықтауға нейрондық желілерді үйрету
Реферат
Жеңілдету. Шығару механизімі
Тест
1. Бір пікірден екінші пікір алу ережесі
А) Шығару ережесі
В) Процедура
С) Білім қоры
Д) Формалды жүйе
Е) Білімді көрсету
2. Шығару ережесі дегеніміз-
А) Бір пікірден екінші пікір алу ережесі
В) Мәселенің шешімін сипаттау
С) Білімді құрылымды түрде сипаттау
Д) Нәтиже алуға болатын фактылер топтамасы
Е) Теңдеулерді шешу жолы
3. Егер формуланы дәлелдеу мүмкін болса не деп аталады
А) Теорема
В) Аксиома
С) Формула
Д) Аргумент
Е) Айнымалы
4. Жүйенің негізгі мақсаты-
А) Тиянақты түрде соңғы жауап алу
В) Дұрыс құрылған символдар тізбегін жазу
С) Формалды түрде теореманы дәлелдеу
Д) Математикалық есептерді шешу
Е) Өндірістік жұмыстың дамуын талдау
5. Интелектуалды іс-әрекеттерды орындауға арналған ыңғайлы программа құру үшін математикалық логикалық заңдары мен принциптеріне негізделіп дайындаған программалау тілдерінің бірі.
А) Пролог
В) Информатика
С) Жасанды интелект
Д) Эксперттік жүйе
Е) Математикалық есептеулер
6. Прологта программалау жолы алгаритмін дайындаудағы негізгі ұғымдар.
А) Пікірлер, фактілер ережелермен сұрақтар
В) ия және жоқ
С) логикалық көбейту
Д) Ақиқат және жалған
Е) Логика
7. Сұрақтарға жауаптар көп жағдайда логикалык пікірлерге жауап сияты ... ... . түрінде беріледі.
А) ия және жоқ
В) 8 жүп сан
С) 0 және 1
Д) А және В
Е) дұрыс жауабы жоқ
№14.
Тақырып: Ықтимал нәтижесі бар экспертті жүйелер ережелерінің форматтары.
Акциялар курсының өзгеруін болжамдауға нейрондық желілерді үйрету.
Бақылау сұрақтары
1. Фрейм дегеніміз не? Аудитория фреймі, оның жазылу түрі.
2. Білімді бейнелеудің логикалық моделі.
3. Білімді бейнелеудің семантикалық тор моделі.
4. Білімді бейнелеудің өнімдік моделі.
5. Шешімдер ағашы дегеніміз не? Мысалы келтіріп, ағашты ережелерге түрлендіріңіз.
6. Робот дегеніміз не? Оның ерекшелігі және құрылымының нобайы.
Тест
1. Факт қандай мәлімет?
А) Нысандар жөніндегні мәләмет
В) Тапсырмалар жөніндегні мәләмет
С) Қатынастар туралы
D) Пайдаланушы туралы
Е) предикаттар туралы
2. Фактіде жай жақшалар алдында жазылган атау
А) Предикат
В) Факт
С) Аргумент
D) пролог
Е) нүкте
3. REAL типі қандай тип.
А) НАқты
В) Символдық
С) Аралас
D) бүтін
Е) жолдық
4. INTEGER типі қандай тип.
А) Бүтін
В) Символдық
С) Аралас
D) Нақты
Е) жолдық
5. Прологта фактіні не деп атайды?
А) Сөйлем
В) мақсат
С) сұрақ
D) Факт
Е) Аргумент
Әдебиеттер тізімі
1. Вычислительные машины и мышление- М., Мир 1967
2. Слэйгл Дж. Искусственный интеллект- М., Мир 1973
3. Хант Э. Искусственный интеллект- М., Мир 1980
4. Унистон П. Искусственный интеллект- М., Мир 1980
5. Нильсон Н. Искусственный интеллект- М., Радио и связь 1985
6. Лорьер Ж. – Л. Системы искусственного интеллекта - М., Мир 1991
7. Джексон П. Введение в экспертные системы – М., Вильямс 2001
8. Минский М. Вычисления и автоматы- М., Мир 1971
9. Нейман Дж. Теория самовоспроизводящихся автоматов. - М., Мир 1971
10. Гудман С., Хедетниеми С. Введение в анализ и разработку алгоритмов - М., Мир 1981
11. Бауэр Ф., Гооз Г. Информатика - М., Мир ч.1, ч.2, 1990
12. Брой М. Основополагающее введение. Ч.ч.1-4. –М.,Диолог МИФИ 1996
13. Акимов О. Е. Дискретная математика. Логика, группы, графы. –М., ЛБЗ, 2001
14. Тимофеев А.В., Принципы и алгоритмы построения адаптивных систем управления роботов,Сборник Робототехника,Издательство ЛПИ,1977
15. Артоболевский И.И., Кобринский А.Е. Роботы, Машиноведение,1970
16. Шеннон К. Работы по теории информации и кибернетике. М.,ИЛ,1963.