Жаратылыстанудың экологиялық аспектілері
@@@ Химияның экологиялық аспектілері
Қоршаған ортаға әсер етуші зиянды факторларға байланысты оның ластануын нешеге жіктеуге болады
А.3
B.5
C.4
D.5
E.6
Ірі өндіріс орындарынан шығатын улы газдарды, ауыр металдар қоршаған орта қай ластануына жатады
A. химиялық
B.биологиялық
C. физикалық
D.метрологиялық
E.физико-химиялық
Физикалық ластануына не жатады?
A.радиация, шу, діріл
B.улы газдар, ауыр металдар,
C.вирустар, бактериялар
D.пестицид
E.А,В жауап дұрыс
Топырақтану негізін қалаған орыс ғалымы?
A. Докучаев
B.Зюсс
C.Энгельс
D. Вернадский
E.Аристотель
Газды қабат –
A.Атмосфера
B.Гидросфера
C.Биосфера
D.литосфера
E.Тірі зат
Aтмосфераның химиялық құрамында көмірқышқыл газы қанша прцентті құрайды?
A.0,03
B.0,02
C.0,01
D.0,04
E.0,05
Атмосфераның ең төменгі қабаты
A. тропосфера
B.незосфера
C.ионосфера
D.экзосфера
E. стратосфера
Тропосфера мен стратосфера аралығындағы орналасқан қабат
A. Озон
B. Аргон
C.Азот
D.Фосфор
E.Хлор
Озон қабатының қалыңдығы
A.2-3 мм
B.1-2 мм
C.5-6 мм
D.7-8 мм
E.9-10 мм
Озон қабатын бұзуына әкеп соқтыратын ең қауіпті зат
A.Фреон
B.Фосфор
C.Фтор
D.Хлор
E.өміртек
Атмосфераның ластануын нешеге жіктеуге болады
A.3
B.5
C.4
D.8
E.2
Бүкіл дүние жүзілік ластануын қалай атаймыз
A.ғаламдық
B. локальді
C.региональді
D.аймақтық
E.қалалық
Планетадағы барлық тірі организмдердің жиынтығын қалай атаймыз?
A. тірі зат
B.гидросфера
C.биосфера
D. атмосфера
E.литосфера
Заттардың айналымын неше топқа жіктейміз
A.2
B.3
C.4
D.5
E.6
Биогенді заттар дегеніміз
A.тірі организмдердің қалыптасуына қажетті элементтер
B.Планетадағы барлық тірі организмдердің жиынтығы
тірі организмдердің қалыптасуына қажетті элементтер
C.ірі өндіріс орындарынан шығатын улы газдар,
D.барлық тірі организмге керекті минералдық элементтерімен қамтамасыз ететін компанентерінің бірі.
E.дұрыс жауап жоқ
Экожүйедегі көміртек айналымына толық жете сандық талдауды 1990 ж қай эколог-ғалым жасаған?
A.Зюсс
B.Докучаев
C. Вернадский
D.Горшков
E.Аристотель
Экологиялық ғылымының зерттеу облысы болып саналатын жер шарындағы ең ірі экологиялық жүйе
A.биосфера
B.атмосфера
C.гидросфера
D.литосфера
E.тірі зат
Биосфера грекше аударғанда биос қандай мағынаны білдіреді
A. су
B.топырақ
C.aуа
D.өмір, тіршілік
E.қатты
@@@Атмосфераның ластануы
Атмосфера деген атау гректің екі сөзінен atmos – ауа,sphaira- қандай мағынаны білдіреді?
A. шар
B. домалақ
C.цилиндр
D.үшбұрыш
E.квадрат
Тіршіліктің сұйықтық ортасы
A. гидросфера
B.атмосфера
C.биосфера
D. литосфера
E.тірі зат
Дүние жүзінің ¾ бөлігі не құрайды?
A.топырақ су
B.ауа
C. топырақ
D.құм
E.өсімдік
Қазіргі кезде ауаны ластайтын улы заттардың қанша түрі белгілі
A.150-ден астам
B.100-ден астам
C.200-ден астам
D.250-ден астам
E.300-ден астам
Гректің ion қозғалғыш қабат деген сөзінен алынған атмосфера қабаты
A.ионосфера
B.тропосфера
C. стратосфера
D.гидросфера
E.литосфера
Ақыл-ой сферасы
A. ноосфера
B.атмосфера
C.литосфера
D. гидросфера
E.атмосфера
Су немесе жердің әсерінен бұзылатын, грек тілінен аударғанда бұзамын деген мағына білдіретін эрозия
A.топырақ эрозиясы
B.су эрозиясы
C.ауа эрозиясы
D.жел эрозиясы
E.өсімдік эрозиясы
Radius сәуле деген латынынң бір сөзі,oikos – үй, айналаны қоршаған сыртқы орта және logos – ілім деген гректің екі сөзінен алынған биология ғылымдарының ғылыми терминдерінің бірі
A.радиоэкология
B.демэкология
C.синэкология
D.геоэкология
E. аутэкология
Радиоактивті ыдыраудың ең басты түрлері
A.альфа ыдырауы, бета ыдырауы,гамма ыдырауы
B.бета ыдырауы
C.гамма ыдырауы
D.ядроның өздігімен бөлінуі
E.альфа
Радиоактивті гептил қандай қосылыс?
A.суда ерімейтін
B.суда еритін
C.қатты зат
D.улы зат
E.улы емес
Организмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болған химиялық қосылыстар, тіршілікпен құрылған және өңделген заттектер
A.биогенді
B. биологиялық
C.биомассалық
D.биогенді
E.өлі заттек
Барлық белоктардың құрылымына кіреді және сонымен қатар биогенді элементтердің ішінде ең негізгі организмдердің тіршілік әрекетіне қажет элемент болып саналады.
A.азот
B.фосфор
C. көміртек
D.оттек
E.кремний
Таусылуына байланысты табиғи ресурстар нешеге бөлінеді
A.2
B.5
C.4
D.3
E.8
Экологиялық факторлар нешеге бөлінеді
A.3
B.4
C.6
D.5
E.2
Адамның шаруашылық қызмет қарекетіне тікелей жәнежанама түрде туындайтын фактор
A. антропогенді
B.биотикалық
C. абиотикалық
D.биологиялық
E.антробиотикалық
Әр шақырымға жоғары көтерілген сайын температура 2-3 градуска төмендеп отыратын, атмосфераның 55-80 км биіктікте орналасқан атмосфералық қабат
A. мезосфера
B.стротосфера
C.экзосфера
D. тропосфера
E.ионосфера
Барлық мұхит пен теңіз суларының беткі аймағында жайғасқан ағзалар неше топқа бөлінеді
A.3
B.8
C.4
D.5
E.6
Ластаушы көз бұл...
A.жер беті мен жер асты суларына зиянды заттектерді, микроорганизмдерді және жылуды енгізетін көз
B.судың сапалық нормасын бұзатын компанентер
C.өсімдіктерден немесе жануарлар жолмен пайда болған органикалық заттектер
D.бактериялар вирустар жәндіктерден пайда болған органикалық заттар
E.дұрыс жауап жоқ
Табиғи суларды ластайтын компанентерге табиғатына қарай қалай бөлінеді
A.3
B.6
C.4
D.2
E.5
Бактериялар, вирустар, балдырлар, ең төмендегі сатыдағы жәндіктер, құрттар қай компоненттерге жатады
A.биологиялық
B.органикалық
C.минералды
D.химиялық
E.физикалық
Органикалық компоненттерге не жатады
A.өсімдіктер мен жануарлар жолмен пайда болған органикалық заттар
B.суда еритін және онда молекулалық иондық түрде болатын заттектер
C.бактериялар, вирустар
D.әр түрлі газдар
E.А және В жауап дұрыс
Крахмал, целлюлоза, белок қосылыстарын ыдырататын микроорганизмдер әсерінен пайда болған өсімдіктекті мен жануартекті қалдықтарды қалай атаймыз
A.қарашірік
B.төсеніш
C.биогумус
D.экогумус
E.геогумус
Топырақты ластайтын компонентерге қарай топырақтың ластануының түрлері
A.физикалық,биологиялық,химиялық
B.биология
C.химия
D.геграфиялық
E.математикалық
Құрамында адам денсаулығына өте зиянды әсер ететін, сондай-ақ қоршаған ортаға қауіп туғызатын улылық қасиеті бар заттектерден тұратын қалдықтарды қалай атаймыз?
A. улы
B.қауіпсіз
C. қауіпті
D.улы емес
E.аз қауіпті
Атмосферада аз уақыт қана сақталатын шығарынды заттектер, бір жердің шеңберінен аспайтын ластаушы қалай аталады
A. жергілікті
B.әлемдік
C. аймақтық
D.облыстық
E.региондық
Атмосфераға антропогенді әсері қандай болуы мүмкін
A.жанама,тікелей
B.тік, көлденең
C.қауіпті, қауіпсіз
D.зиян, зиянсыз
E.дұрыс жауап жоқ
Су қоймаларында температураның су қабатының орналасуына байланысты таралуын қалай атаймыз
A. тікелей
B. кері стратификация
C.жанама
D.тік
E.көлденең
Суда тірішілік ететін ағзаларды қалай атаймыз
A.гидроменттар
B.бентос
C.нептон
D.планктон
E.бенталь
Жер шарындағы ең ірі және ең терең мұхит
A. тынық
B. Солтүстік мұзды
C.үнді
D.атлант
E.дұрыс жауап жоқ
Жер шарындағы ең кіші мұхит
A.солтүстік мұзды
B.үнді
C.атлант
D.тынық
E.А;В дұрыс
В.И. Вернадский нені зерттеді:
A.биосфераны
B.гидросфера
C.литосфера
D.атмосфераны
E.экологияны
Дүние жүзіндегі бекіре тәрізді балықтардың ең ірі мекен ету ортасы?
А. каспии
B.балқаш
C. арал
D.ертіс
E.волга
Ландшафтарды қорғаудың ең жоғары формасы не ұйымдастыру
A. қорықтар
B. ұлттық парктер
C.табиғат ескерткіштер
D.қорықшалар
E.микроқорықтар
Қазақстанда қанша қорық бар
A.10
B.7
C.8
D.6
E.1
Табиғатта радиоактивті элементтердің қандай түрі кездеседі
A.табиғи, жасанды
B. тікелей, жанама
C.тік, көлденең
D.зиынды, зиынсыз
E.қауіпті, қауіпсіз
Радиоактивті ыдырау кезінде атом ядросынан электронның не позитронның бөлініп шығуы қандай ыдырау
A.бета
B. альфа
C. гамма
D.альфа, бета
Е. гамма, бета
Жер шарының көпшілік бөлігі жайласқан құрлықты материктерге және аралдарға бөлініп тұрушы су қабаты
A.мұхит
B.өзен
C.көл
D.өзен
E.теңіз
Мұхиттың органикалық дүниесі
A.бентос ,планктон нектон
B.планктон
C.нектон
D.пелагиаль
E.бенталь
Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптері
A. барлық жауаптар дұрыс
B.жер, оның қойнауы, су, ауа, жанурлар дүниесі
С.экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
D.табиғи экологиялық жүйелер, климат,
E. адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдалығы
Қоршаған орта сапасына қарай нешеге бөлінеді
A.2
B.5
C.4
D.3
E.6
Қоршаған табиғи орта сапасының барлық нормативтері неше түрге бөлінеді
A.3
B.2
C.4
D.5
E.6
Биосфераны алғаш реет енгізген атақты Австрияның геологы?
A. Зюсс
B.Докучаев
C. Вернадский
D.Аристотель
E.Энгельс
Тіршілік дегеніміз-қоректену, өсу, және қартаю -деп айтқан кім?
A.Аристотель
B.Вернадский
C.Зюсс
D.Энгельс
E.Докучаев
Атмосфера Жер бетінен жоғары қарай шамамен қанша км-ге дейін созылады
A.3000 км
B.2000 км
C.1000 км
D.4000 км
E.5000 км
Қоршаған орта немен ластанады?
A. барлық жауаптар дұрыс
B.радиактивті материалдан
C.өндіріспен тұтыну қалдықтарынан
D.магнитті өрістерден және өзге де зиянды физикалық ықпалдардың әсері
E. Қоршаған ортаға ықтимал қауіпті химиялық биологиялық заттардан
Тірі заттар дегеніміз:
A.планетадағы барлық тірі ағзалардың жиынтығы
B.тірі және өлі заттар жиынтығы жиынтығы
C. тірі затты құрайтын химиялық қосылыстар
D. ерікті қозғалу биосферадағы кез келген тірі затқа тән белгі
E. биосфераның тірі заты энергияның үлкен қорымен сипатталады
Қазақстан мұнайдың барланған қорының көлемі бойынша нешінші орында
A.12-шы
B.11-ші
C.10-ші
D.13-ші
E.14-ші
Атмосферадағы ластануы процессінеше кезеңге бөлінеді?
A.3
B.2
C.4
D.5
E.6
Тірі заттардың атқаратын функциялары
A. барлық жауаптар дұрыс
B.концентрациялық
C.энергетикалық
D.тотығй-тотықсыздану
E.газдық
Үлкен айналымды басқаша қалай атауға болады
A. биогеохимиялық
B.геохимиялық
C.химиялық
D. биологиялық
E.биохимиялық
Географиялық ландшафтарды ғылыми негізде толық зерттеген көрнекті ғалым
A. Семенов-Тянь-Шанский
B.Зюсс
C. Вернадский
D.Докучаев
E.Аристотель
Мұхит суының бенталь қабатында тіршілік ететін ағзаларды қалай атайды?
A. бентос
B.нептон
C.зоопланктон
D.фитопланктон
E.планктон
Тау беткейлеріндегі жоғары горизонттағы топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларымен шайылуы қандай эрозияға жатқызады?
A.жазықтық
B.сызықтық
C.өндірістік
D.ирригациялық
E.жел эрозиясы
Сызықтық эрозия деп,
A.тау беткейлеріндегі топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларының әсерінен терең жыралар мен жылғалар түзіп шайылуы
B.топырақтың жоғарғы құрғақ, құнарлы қабатының бөлшектерінің желмен ұшуы
C.тау беткейлеріндегі топырақтардың жаңбыр, еріген қар суларының әсерінен терең жыралар мен жылғалар түзіп шайылуы
D.суыармалыегіншаруашылығыменайталысатынаудандардабайқалып, топырақкөпмөлшердегісумассасыныңберілуінебайланыстыболады
E.пайдалы қазбаларды өңдіру кезінде, әсіресе ашық әдіспен өндіруде , тұрғын үй, газ және мұнай трубопроводтарын салу кезінде байқалады
@@@Литосфераның ластануы
Литосфераның қандай бөлігі биосфераға жатады
A.3км
B.2 км
C.5 км
D.4 км
E. 5 км
Табиғи өсімдіктер дүниесі жойылып біткен, топырақтың табиғи ерекшеліктері ескерусіз пайдаланылған территорияларда байқалатын эрозия қалай аталады?
A. жылдам
B. қалыпты
C.сызықтық
D.жазықтық
E.геологиялық
Орманды жерлер мен шөптесін өсімдіктердің топырағында жүреді. Ол өте жай байқалып, нәтижесінде бұзылған топырақ қабаты түзілу процестерінің нәтижесінде бір жылда қайта қалпына келе алады. Бұл қандай эрозия?
A.қалыпты
B.жылдам
C.сызықтық
D.жазықтық
E.геологиялық
Ауыл шаруашылық техникалардың ауыр түрлердің топырақтың өздігінен қалпына келу қабілетін ескермей пайдаланған жағдайларда қалыптасатын эрозия?
A. механикалық
B. қалыпты
C.абразия
D.жазықтық
E.дефляция
Суғару каналдарынан судың фильтрациялануынан және дұрыс суармаудан топырақта тұздардың мөлшерінің көбеюінен болатын құбылыс қалай аталады?
A. екінші реттік тұздану
B. механикалық
C.абразия
D.тұздану
E.дефляция
Адамның шаруашылық іс-әрекетерінің нәтижесінде өсімдіктері жойылған, гидрологиялық режимімен рельефі өзгерген, топырақ жабыны бұзылып, ластанған жерлерді қайта қалпына келтіру прцессі
A. рекультивация
B.механикалық
C.абразия
D.тұздану
E. екінші реттік тұздану
Натрий, калий, магний тұздарының топырақта өсімдіктердің өсуі мен дамуына зиянды әсер ететін концентрацияда жинақталуын не деп атайды?
A. тұздану
B. механикалық
C. абразия
D. екінші реттік тұздану
E. рекультивация
Эрозияға қарсы күрес шараларының бірі-шаруашылық ұйымдастыру жұмыстарына не жатады?
A. территорияны дұрыс ұйымдастыру
B.су ұстағыш микрорельфтер жасау
C.жырту қабатын тереңдету
D. жерді көлденеңдеп жырту
E.ауыпалы егісті қолдану
Биосфераның қанша бөлігін гидросфера алып жатыр?
A. 75%
B.50%
C. 25%
D.85%
E.95%
Теңіз суындағы еріген тұздардың концентрациясы қандай?
A. 3,5 мгл
B.5,0 мгл
C.7,5 мгл
D.8,5 мгл
E. 2,5 мгл.
Теңіз суында кездесетін негізгі иондар қандай?
A.натрий, калий, хлор, бром, фтор, магний
B.сутек, кобальт, бром
C.темір, алюминий, кальций
D.күкірт, фосфор, хлор, бром
E.мырыш, көміртек, азот, хлор
Жер бетілік суларға жыл сайын қанша ағызынды сулар ағызылады?
A. 450 км³
B.500 км³
C.750 км³
D.850 км³
E. 250 км³
Мұхиттардың орташа тереңдігі қанша
A. 3704 м
B.2704 м
C. 1704 м
D.504 м
E.804 м
Ең терең мұхиттың тереңдігі қанша?
A. 11034 м
B. 13225 м
C.13586 м
D.12560 м
E.12000м
Суда табиғи, не антропогендік факторлар әсерінен биогенді элементтердің жинақталуының нәтижесінде су обьектілерінің биологиялық өнімділігінің артуы не деп аталады?
A. эвтрофикация
B. өздігінен таралуы
C. ластануы
D. бірінші реттік тазарту
E. екінші реттік тазарту
Суды тұндыру және сүзу арқылы ондағы механикалық қоспалардан тазарту қандай әдіске жатады
A. механикалық
B.өздігінен таралуы
C.эвтрофикация
D. химиялық
E.физикалық
Электролиз кезінде ағызындағы сулардағы органикалық заттар ыдырап, металдар қышқылдар мен басқа да органикалық емес қосылыстар бөлініп алынады. Бұл суды тазартудың қандай әдісі?
A.химиялық
B.өздігінен таралуы
C.эвтрофикация
D.механикалық
E.физикалық
@@@Биологияның экологиялық аспектілері
Бактериялармен микрафаунаның тіршілік іс әрекеттерінің нәтижесінде жүретін тазарту қалай аталады.
A. өздігінен таралуы
B. химиялық
C.эвтрофикация
D.механикалық
E.физикалық
Өндіргіш күштер мен өндіріс қатынасының белгілі бір кезеңінде адамдар кәдесіне жарап жүрген ресурстар
A. нақтылы табиғат ресурстары
B.климаттық ресурстар
C.сарқылатын табиғат ресурстары
D.сарқылмайтын табиғат ресурстары
E. потенциалды табиғат ресурстары
Минералды мен кен ресурстары өздерінің табиғи сапасына және пайдалану бағыттарына қарай төмендей топтарға бөлінеді
A. барлық жауаптар дұрыс
B.тау-химиялық
C.су минералды
D.кен ресурстары
E. отын энергетикалық
Табиғатты, оның өсімдіктері мен хайуанаттар дүниесін немесе табиғат кешенінің белгілі бөлігін қамқорлыққа алудың бір формасы ретінде қорғауға алынған территория
A.заказниктер
B.табиғи ескерткіштер
C.қорық
D.резерваттар
E.ұлттық парктер
Ауаның табиғи жолмен ластануына нелер жатады?
A. барлық жауап дұрыс
B.тау жыныстарының үгінділуінен
C.шаңды дауылдан
D.орман өрттері
E. вулкандар атқылағанда
Қазақстандағы тұңғыш қорық, ол 1926 ж Қазақ АССР халық комиссарлар Кеңесінің қаулысы бойынша құрылды.
A. Ақсу-жабағылы
B.үстірт
C.наурызым
D. Барсакелмес
E.Марқакөл
Алтайдағы Күршім мен Азу жоталарының аралығында орналасқан, 1976 жылы ашылған қорық
A. Марқакөл
B.үстірт
C.наурызым
D.Ақсу-жабағылы
E. Барсакелмес
Алғашқы ұлттық парктер қайда ұйымдастырыла бастады?
A.АҚШ
B.Жапония
C.Канада
D.Жаңа Зеландия
E.Африка
Қазақстанда бірінші реет ұлттық паркі қайда ұйымдастырылды?
A. павлодар обл.
B. Қостанай
C.Алматы
D.Қарағанды
E.Қызылорда
Қазақстан жерінде Республика дәрежесінде қанша табиғат ескерткіштері бар?
A. 24
B.34
C.44
D.54
E.14
Табиғатпен тікелей қарым қатынас жасау процесінде адам өзінің дене және рухани күшін қалпына келтіретін территорияны қалай атаймыз?
A. рекреациялық аймақ
B.резерваттар
C. заказниктер
D.туризм
E.табиғат ескерткіштері
Қоршаған ортаның ластануы нешеге бөлінеді?
A.3
B.2
C.4
D.6
E.7
Химиялық ластануға қайсысы жатады?
A. Шу
B.Газдар
C. Вирустар
D.Діріл
E.Бактериялар
Топырақтану ғылымының негізін қалаған орыс ғалымы?
A. Докучаев
B. Вернадский
C.Сеченов
D.Павлов
E.Меченков
Топырақтың құрамын, қасиетін, құрылымын зерттейтін фактор?
A. эдафиттік
B.биотикалық
C.экожүйелік
D. абиотикалық
E. антропогендік
Атмосфераның жерге ең жақын орналасқан қабаты?
A. Тропосфера
B.Мезосфера
C.Экзосфера
D.Моносфера
E. Озон
Массалық үлесі бойыншы атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшері?
A. 0,03%
B.78 %
C.0,07 %
D. 21 %
E.0,07%
Озон қабаты қай қабаттардың арасында орналасқан?
A. Тропосфера және стратосфера
B. Мезосфера және моносфера
C.Экзосфера және стратосфера
D.Тропосфера және мезосфера
E.Тропосфера және экзосфера
Озон қабатының қалыңдығы қанша мм?
A.3-4мм
B.1-2мм
C.5-6мм
D.7-8мм
E.10-12мм
Озон қабаты қай химиялық затпен көп ластанған?
A. Фреон
B. Фтор
C. Көмірқышқыл
D.Марганец
E.Қорғасын
Озон қабаты қандай қызмет атқарады
A. Күннен бөлінетін ультракүлгін сәуленің таралуын реттейді
B. Көмірқышқыл газын реттейді
C. Оттегіні реттеп тұрады
D.Ауа райын реттейді
E. Күннен бөлінетін қызыл сәуленің таралуын реттейді
Атмосфераның ластануын қалай бөлеміз?
A.Локольді, регеональді және ғаламдық
B.Регеональді және ғаламдық
C.Химиялық және физикалық
D.Биологиялық
E.Механикалық және локольді
Атмосферадағы ластану кезеңі нешеге бөлінеді?
A. 3
B.2
C. 5
D.8
E.7
Биосфераның ілімін қалаған қай ғалым?
A. В.И. Вернадский
B. Докучаев
C.Сеченов
D.Павлов
E. Меченков
Заттардың айналымы қалай бөлінеді?
A. Биологиялық және биогеохимиялық
B. Локольді, регеональді және ғаламдық
C.Химиялық және физикалық
D.Биологиялық және физикалық
E.Дұрыс дауап жоқ
Тірі организмдердің қалыптасуына қажетті элементтерді қалай атаймыз?
A. Биогенді заттар
B.Биосфера
C.Экожүйе
D. Эдафит
E. биокосты заттар
Массалық үлесі бойыншы атмосферадағы оттегінің мөлшері?
A. 47,2%
B. 21%
C.23,1 %
D.30,9%
E.0,07%
1926ж жарық көрген Биосфера атты еңбектің авторы?
A. Вернадский
B.Докучаев
C. Сеченов
D.Павлов
E.Меченков
Ауа қабаты қалай аталады?
A. Атмосфера
B.Гидросфера
C. Биосфера
D.Ноосфера
E.Техносфера
Биосфераның ең бірінші заманы қалай аталады?
A. Кайнозой
B.Протерозой
C. Мезозой
D.Архей
E.Полезой
Ноосфера терминін алғаш қолданған ғалымдар?
A. Э.Леруа және П. Тейер Шарден
B. Сеченов және Докучаев
C.Вернадский, Э. Ларуа
D.Павлов және Меченков
E. В.И. Вернадский
Дүние жүзінде тұщы судың мөлшері қанша ?
A. 13%
B.47,2%
C.3%
D. 21%
E.17%
Тірі организмдердің дамуы үшін қай параметрдің орны ерекше?
A. Температура
B.Күш
C.Салмақ
D.А,В,С
E. Қысым
Абиотикалық фактор қалай бөлінеді?
A.Климаттық, химиялық және физикалық
B.Биологиялыжәне биогеохимиялық
C. аймақтық және гидрографиялық
D.Локольді, регеональді және ғаламдық
E.Барлығы дұрыс
Бір организм тіршілігінің екінші организм тіршілігіне, сондай- ақ өлі мекен ортасына тигізетін әсер ықпалының жиынтығын қай факторға жатқызамыз?
A. Биотикалық
B. Абиотикалық
C.Эдафиттік
D.Антропогенді
E.А,В,С
Биотикалық факторға қайсысы жатады?
A.симбиоз
B.жарық
C.қысым
D.температура
E.өрт
Антропогенді фактор дегеніміз?
A. Адамның іс әрекетінен туындайтын фактор
B.Бір организм тіршілігінің, сондай-ақ өлі мекен ортасына тигізетін әсер ықпалының жиынтығы
C. Тірі организмдерге тікелей және жанама түрде әсер тигізетін фактор
D.Тірі организмдердің қажетті факторы
E.А,В,С
Су айдынында қай ластану жиі кездеседі?
A. Химиялық
B.Биологиялық
C. Физикалық
D.Механикалық
E.А,В,С
Мезгіл мен кеңістікте шексіз, тұрақты қозғалыста, өзгерісте, дамуда болатын бейорганикалық және органикалық дүниені қалай атаймыз?
A. Табиғат
B. Экология
C.Биосфера
D.Атмосфера
E.Жер
Таусылуына байланысты табиғи ресурстарды қалай бөлеміз?
A. Сарқылатын, сарқылмайтын
B.Локольді және ғаламдық
C.Химиялық
D. Химиялық және физикалық
E. физикалық
Сарқылатын табиғи ресурстар қалай бөлінеді?
A.Қалпына келетін және қалпына келмейтін
B.Локольді және ғаламдық
C.Сарқылмайтын және физикалық
D.Химиялық және физикалық
E.Дұрыс жауабы жоқ
Сарқылмайтын табиғи ресурстарға қайсысы жатады?
A. Жауын- шашын
B.Су
C.Құрылыс материалдары
D.Топырақ
E. Мұнай
Сарқылатын табиғи ресурстарға қайсысын жатқызамыз?
A. қазба байлықтар
B. Космостық шаң
C. жауын- шашын
D. жел
E. ауа
Атмосфера жер бетінен шамамен жоғары қарай қанша км- ге дейін созылады?
A. 3000км
B.2800км
C. 5000км
D.1800км
E.6200км
Атмосферанң бірнеше қабатқа бөлінуі қай параметрге байланысты?
A. Температура
B.Жылдамдық
C.Қашықтық
D.Күш
E. Қысым
Атмосфераның стратосферадан кейінгі қабаты қалай аталады?
A. Стратосфера
B. Мезосфера
С.Озон
D.Моносфера
E.Экзосфера
Жер шарының сулы аудандарының жиынтық қабаты қалай аталады?
A.Гидросфера
B.Биосфера
C.Атмосфера
D.Ноосфера
E.Техносфера
Дүние жүзінің қанша процентін су алып жатыр?
A. 34
B.56
C. 12
Д.78
E.67
Гидросфераның жалпы көлемі қанша?
A. 1455 млн км3
B.5455 млн км3
C.1255 млн км3
D. 2455 млн км3
E. 3455 млн км3
Жалпы су қорының қанша проценті тұзды минералды болып келеді?
A. 97,5 %
B.78%
C.68,5%
D.59,5%
E. 85 %
Тұщы судың қоры жалпы сулардың қанша процентін құрайды?
A. 2,5%
B.78%
C. 85 %
D.59,5%
E.9%
Ніл өзенінің ұзындығы қанша?
A.6670км
B.3450км
C.6437 км
D.410 км
E.8710 км
Дүние жүзіндегі ең үлкен қорық қайда орналасқан және ауданы қанша?
A. Гренландияда ,7 млн га
B. Австралияда, 5 млн га
C.Ресейде, 6 млн га
D.Қазақстанда, 7,5 млн га
E.Дұрыс жауабы жоқ
Атмосфераның өнеркәсіптік кәсіпорындармен ластануын қалай атаймыз?
A. Антропогендік
B.Химиялық
C. Табиғи
D.Физикалық
E.Биологиялық
Атмосферадағы антропогендік ластану қалай аталады?
A.Тікелей және жанама
B.Биологиялық
C.Табиғи
D. Химиялық
E. Механикалық
Өнеркәсіптен шығатын тастанды заттектерді (күлді, метал оксидтері мен тұздарын, аммиак) қай әсерге жатқызамыз ?
A. Тікелей
B. Жанама
C.Химиялық
D.Биологиялық
E.Табиғи
Ауадағы қоспалардың ішінде ең қауіптісін көрсет ?
A.Радиоактивті заттектер
B.Металл оксидтері
C.Газдар
D.Сутекті қосылыстары
E.Шаң
Чернобль АЭС- ғы апат қай жылы болды?
A.1986ж 25сәуір
B.1918ж 25сәуір
C.1931ж 25сәуір
D.1996ж 25сәуір
E.1976ж 29сәуір
Сарқылмайтын ресурстарға қайсысы жатады?
A. Ауа
B.өсімдік
C.орман
D.Құрылыс материалдары
E. қазба байлықтар
Сарқылатын табиғи ресурстарға қайсысын жатқызамыз?
A. Металл рудалары
B.Құрылыс материалдары
C. Космостық шаң
D.Бейметалды қосылыстар
E.А, В,С,
1949-1989ж Семей полигонында болған ядролық жарылыстардың қаншасы жер бетінде болды?
A. 183
B. 27
C.153
D.158
E.37
Қазақстандағы жалпы полигон саны қанша млн.га?
A.33,6 млн.га
B.13 млн.га
C.43 млн.га
D.54,5млн.га
E.23,8 млн.га
Қазақстанда қашан Елбасының бұйрығымен атом қаруын сынау тоқтатылды?
A. 1991ж 20тамыз
B. 1989ж 23мамыр
C.1993ж 16желтоқсан
D. 1992ж 23 тамыз
E. 1991ж 20мамыр
Мыс саласына қай қалада орналасқан кәсіпорындар кіреді?
A.Балхаш, жезқазған, Ертіс мыс балқыту зауыттары
B.Қызылорда ,алматы
C.Астана, атырау
D.Қарағанды, Қостанай
E.Алматы,Өскемен
Биосфера эволюциясы дегеніміз не?
A.Түрлердің және олардың арақатынастарының үздіксіз бір мезгілде өзгеру және бір түрдің түсіп қалып, бұрын болмаған екінші бір түрлердің пайда болу құбылыстары
B.Мезгіл мен кеңістікте шексіз, тұрақты қозғалыста, өзгеруде, дамуда болатын бейорганикалық және органикалық дуние
C.Қоғамның материалдық, мәдени тағы басқа мұқтаждығын қанағаттандыру үшін қазіргі кезеңде не болашақта қолданылатын табиғи ортаның құрауыштары
D.Қарастырылып отырған объектіден немесе субъектіден тыс жатқан бірақ олармен тікелей байланыстағы табиғи күштер мен құбылыстар
E.Дұрыс жауабы жоқ
Табиғи ортада жүретін процестерге қозғаушы күш ретінде ықпалын тигізетін күштерді не жағдайларды қалай атаймыз?
A. Фактор
B.Сыртқы орта
C. Табиғат
D.Жарық
E.Дұрыс жауады жоқ
Жарық дегеніміз не
A.Өсімдіктер мен жануарлардың өміріне тікелей қатысты, әртүрлі рөл атқаратын эклолгиялық маңызды фактор
B.Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік әрекетіне елеулі әсер тигізетін фактор
C.Қалқыма, суда енжен түзіп жүретін организмдерді ерекше экологиялық гидробионттар тобы
D. Табиғи ортада журетін процестерге қозғаушы күш ретінде ықпалын тигізетін күштер
E.Дұрыс жауабы жоқ
Тұзды жерге бейімделіп өсетін өсімдіктер тобын қалай атайды?
A. Голофиттер
B.Планктондар
C. Нитрофильді
D.Ацидофильді
E.Базифильді
Мезотрофты өсімдіктер дегеніміз не?
A. Қоректік заттарды, оның ішінде минералды заттектерді аса қажет етпейтін өсімдіктер
B.Күй талғамай өсіп өнетін өсімдіктер
C.Қоректік заттарды көп қажет етпейтін өсімдіктер тобы
D.Құрамында нитраттары көптопырақта өсуге бейімделген, мол өнім беретін өсімдіктер
E. Тұзды жерге бейімделіп өсетін өсімдіктер тобы
Эфтрофты өсімдіктерге төмендегілердің қайсысы жатады?
A.Атжалман, емен
B.Шырша
C.Қызанақ, мүкжидек
D.Саңыруқұлақ
E.Қарағай, көкбұта
Олиготрофты өсімдіктер тобының анықтамасы?
A. Қоректік заттарды көп қажет етпейтін өсімдіктер мен микроорганизмдер B.Қоректік заттарды, соның ішінде минералды заттектерді аса қажет етпейтін өсімдіктер тобы
C.Тұзды жерге бейімделіп өсетін өсімдіктер тобы
D. Әр түрлі құнарлығы бар жерлерде күй талғамай өсіп- өнетін өсімдіктер
E.Дұрыс жауабы жоқ
Көлеңке сүйгіш өсімдіктер қалай аталады?
A.Сциофиттер
B.Гемофиттер
C.Альбедо
D.Биолюминеценция
E.Олиготрофты
Жарық сүйгіш өсімдіктерге қай өсімдіктер жатады?
A. күнбағыс, итошаған
B.мүктер
C. Папоротниктер
D.ақшылтым шөптер
E.А,В,С дұрыс
Биолюминесценция дегеніміз не?
A. тірі ағзалардың жарық шығаруға қабілеттілігі
B.әр түрлі денелердің бетінің шағылыстыруға қабілеті
C.тірі ағзалардың жер бетінде таралуын анықтайтын фактор
D. күшті жарықты көтере алмайтын өсімдіктер
E.дұрыс жауап жоқ
Альбедо дегеніз не?
A.әр түрлі денелердің бетінің шағылыстыруға қабілеті
B. күшті жарықты көтере алмайтын өсімдіктер
C.тірі ағзалардың жер бетінде таралуын анықтайтын фактор
D.тірі ағзалардың жарық шығаруға қабілеттілігі
E.дұрыс жауап жоқ
Ксерофитті өсімдіктер деп,
A. құрғақ жерде өсетін өсімдіктер
B.суға тек төменгі бөліктері батып тұрады
C.ылғалдығы жоғары жағдайларда өсуге бейімделген өсімдіктер
D.қоңыржай, ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер
E. толығымен суға батып тұратын өсімдіктер
Мезофитті өсімдіктер дегеніміз қоңыржай, орташа ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер
A. құрғақ жерлерде өсетін өсімдіктер
B. қоңыржай, орташа ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер
C. толығымен суға батып тұратын өсімдіктер
D. ылғалдығы жоғары жағдайларда өсуге бейімделген өсімдіктер
E.суға тек төменгі бөліктері батып тұрады
Гидрофиттік өсімдіктерге қайсысы жатады?
A. жебе жапырақ
B. папоротниктер
C. элодея
D. тұңғиық
E. суккуленттер
Құрлық жануарларын ылғалға байланысты қалай бөледі?
A.гидрофильдер, мезофильдер, ксерофильдер
B.мезофиттер, ксерофиттер
C.гигрофиттер, гидатофиттер
D.гидрофиттер және мезофиттер
E. А,В,С дұрыс
Гидрофильді жануарлар деп:
A.ылғал сүйгіш жануарлар
B.құрғақ жерде өмір сүретін жануарлар
C.орташа ылғалдылық жағдайларында тіршілік ететін жануарлар
D.жоғары ылғалды жағдайында тіршілік ете алмайтын жануарлар
E.дұрыс жауап жоқ
Ксерофильді жануарларға қай жануар жатады?
A.түйе
B.масалар
C.амфибиялар
D.құстар
E.сүтқоректілер
Мезоклимат дегеніміз
A.бұл орманның, егіс даласының шалғындық және тау беткейлерінің жергілікті климаты
B. географиялық орналасудың нәтижесі
C.бұл ағзаның деңгейіндегі климат
D.экологиялық фактор ретіндегі топырақтың қасиеттері
E.А,В,С дұрыс
Уақыт бойынша бірізділікпен кезектесіп келетін ағзаның қандай да бір жағдайын қалай атаймыз?
A.биологиялық ырғақ
B.табиғат
C.мезоклимат
D. микроклимат
E.дұрыс жауап жоқ
Климаттық факторлардың жануарлар мен өсімдіктердің өмірінде жүріп жатқан периодтық процестерімен байланысын қай ғылым зерттейді
A. фенология
B. сейсмология
C. ботоникалық
D. экология
E. микроклимат
Тіршілік процестерінің баяулығы қалай аталады?
A.анабиоз
B.фотопериодизм
C.микроклимат
D. фенология
E.бентос
Планктон дегеніміз не?
A.негізінен су ағзасының көмегімен қозғалатын, жүзетін ағзалардың жиынтығы
B.денесінің бір бөлігі суда, екінші бөлігі судың бетінде жүретін ағзалар
C.су түбімен тікелей байланысы жоқ өсімдіктер
D.су бетінде жүзіп жүретін ағзалар
E.А,В,С дұрыс
Нектонды ағзаларға нелер жатады?
A.балықтар, калмар
B. сифонофора
C. жасыл балдырлар
D. фезалия
E. барлық жауап дұрыс
Бентос грек тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді?
A. тереңдік
B.кемеде жүзу
C.жүзетін
D.жүзуге қабілетті
E. қалықтаушы
Өлген өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарынан түзілген ұсақ органикалық заттың бөлшектері не деп аталады?
A. детрит
B.альбедо
C.табиғат
D.ағза
E. бентос
Топырақ ағзалардың мекен ету ортасы мен байланыс дәрежесіне қарай қалай бөлінеді?
A.геобионттар, геофильдер, геоксендер
B.экстопаразит, эндопаразит
C.гидрофильдер, мезофильдер
D.ксерофильдер, мезофильдер
E.барлығы дұрыс
Тұзды топырақта тіршілік ететін жануарларды қалай атаймыз
A. галофильдер
B.ксерофильдер
C.детрит
D.альбедо
E. мезофильдер
Барлық паразиттер нешеге бөлінеді
A.2
B.3
C.4
D.5
E.6
Жер бетімен жер асты суларына зиянды заттектерді, микроорганизмдерді және жылуды енгізетін көзді қалай атаймыз?
A.ластаушы көз
B.ластағыш заттар
C.улы заттар
D.биологиялық заттар
E.бактериялық заттар
@@@ Қоршаған ортаның ластануы
Ластағыш заттар дегеніміз не?
A.судың сапалық нормасын бұзатын компонентер
B.жер беті мен жер асты суларының ластануы
C.табиғи физикалық, химиялық және биологиялық прцестерінің нәтижесінде гидросферадағы ластағыштардың табиғи түрде ыдырауы
D.топырақтың сапалық нормасын бұзатын компонентер
E.дұрыс жауап жоқ
Табиғи суларды ластайтын компонентер қалай бөлінеді
A. ерімейтін, еритін, колоидты
B. биологиялық, бактериялық
C. минералды, органикалық
D. органикалық биологиялық
E.бөлінбейді
Органикалық компонентерге нелер жатады?
A. өсімдік майлары, қағаз, қи
B.анорганикалық қосылыстар
C.балдырлар,
D.құрттар
E. вирустар
Қауіпті қалдықтар дегеніміз
A.құрамында зиянды заттектері бар, қауіпті қасиеттерге тән, немесе жұқпалы аурулардың қоздырғыштары бар, қоршаған ортаға қауіп төндіреді
B.улылық қасиеті бар заттектер
C.өнеркәсіпте шығатын заттектер
D.құрамында заттектері жоқ қалдықтар
E.А,В,С дұрыс
Физикалық мониторинг деп,
A. қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
B.қоршаған ортаның екі құрам бөлігін бақылауға негізделген маниторинг
C. биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін маниторинг
D.зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мониторинг
E.А;В,С дұрыс
Биоиндикаторлар көмегімен жүргізілетін мониторинг (яғни ортаның өзгеруін, ағзалардың күйі мен жүріс тұрысына қарап пішіп кеседі) қалай аталады?
A.биологиялық
B. химиялық
C.дистанциялық
D.экобиологиялық
E.физикалық
Озондау ақаба суында не үшін қолданылады?
A. мұнай өнімдерінен, фенолдан, күкіртті сутектен тазалау үшін
B.ластағыштарды ыдырау үшін
C. сорбция, су буымен айдау үшін
D.зиянды заттарды тазалау үшін
E.А,В,С дұрыс
Ақаба суларды тазалау әдістерін ата
A.барлық жауаптар дұрыс
B.биологиялық,
C.механикалық
D.озондау
E.химиялық
Ауру тудыратын және де басқа жағымсыз жағдайға игеретін организмдердің қоршаған ортада болуын қай ластауға жатқызамыз
A. биологиялық
B. физикалық
C.химиялық
D.физико-химиялық
E.дұрыс жауап жоқ
Топырақта тірі организмдерге қауіп туғызатын химиялық заттектердің жиналуын қай ластануға жатқызамыз
A.химиялық
B.биологиялық
C.физикалық
D.физико-химиялық
E.озондау
В.В. Докучаев топырақ түзілу процесінің 5 факторы бар байланысты екенін анықтады. Факторларды көрсет
A.барлық жауаптар дұрыс
B.ауа райы
C.жер бедері және уақыт
D.өсімдіктер мен жануарлар
E. бастапқы жыныстар
Гумус немесе қарашірік жиынтығы деп,
A.крахмал, целлюлоза, белок қосылыстарын ыдырататын микроорганизмдердің әсерінен пйда болатын өсімдікті және жануар текті қалдықтар
B.қоршаған ортаның екі құрам бөлігін бақылауға негізделген маниторинг
C.қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
D.зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мониторинг
E.А;В,С дұрыс
Тікелей стратификация деп,
A. су қоймаларында температураның су қабатының орналасуына байланысты таралуы
B. крахмал, целлюлоза, белок қосылыстарын ыдырататын микроорганизмдердің әсерінен пайда болатын өсімдікті және жануар текті қалдықтар
C.қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
D.зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мониторинг
E.дұрыс жауап жоқ
Кері стратификация деп,
A.қысқа беттік қабаттан төменгі қабаттарға қарай температураның жоғарлауы
B.су қоймаларында температураның су қабатының орналасуына байланысты таралуы
C.қоршаған ортаға физикалық процестерімен құбылыстардың тигізетін әсерін бақылау жүйесі
D.зерттейтін обьектілерді барлауға және тәжірибелік мәліметтерді тіркеп жазуға арналған мниторинг
E.крахмал, целлюлоза, белок қосылыстарын ыдырататын микроорганизмдердің әсерінен пайда болатын өсімдікті және жануар текті қалдықтар
Атмосфералык ластанудын антропогендiк коздерiне не жатады?
A. Барлык жауаптар дурыс
B.Көлiк
C.Жылу энергетикасы
D.Тургын уйлердi жылыту
E. Өндiрiстiк кәсiпорындар
Көмiрқышқыл газы мен су буы атмосфераға тасталынатын әлемдік антропогендiк шығарындының қанша пайызын кұрайды?
A.90℅
B.70℅
C.80℅
D.60℅
E.100℅
Кез келген мемлекеттiң ерекше қорғалатын табиғи территорияларды кұрып, дамыту стратегиясы неше мiндеттен турады?
A.2
B.3
C.4
D.5
E.6
Қорықтық территориялар жер шарының неше пайызын құрайды?
A.1.6-2.0%
B.1.2-2%
C.1.8-2.6%
D.2.1-3.0%
E.1.5-2.1%