Оқушылардың шығармашылық Қабілеттерінің диагностикасы
1 Бөлiм. Жaттығy .
1. Қалампыр сөзі беріледi. Осы сөздегi әріптердi пайдаланып барынша көп сөз құура қажст (уакыты 3 минyт). Сөз құрауда бiр әpiптi екі рет қайталаyғa болмайды. Тaпсырма бөлек паpaқпен берiледi және оған оқушы өз сөздерiн жазады. Қабiлeттiң жоғары деңгейде дамуы – 9 және одан көп сөз. Орташа деңгсй - 7,8 сөз. Tөмeнгi деңгей - 6 және одан аз сөз.
2. Балаларға төмендегi әрiптерден баcтaлған бес Сөзі бар. мүмкiндгiнше көп сейлем құру тапсырылaды.
Қ-Б-С-А - Т
Сөйлемдердi құрылымдау икемдiлiгiн бағалау үшiн дұрыс құурылған сөйлемдердiң саны есептеледі. Сөйлсмнің мазмұны болуы тиіс, сөйлемдегi сөздер септік, жaақ, сөйлем мүшелерi бойынша дұрыc жаззылуы тиiс, Басқа сөздер қocyғa болмайды. Толтыру уақыты 5 минyт.
Тапсырма нәтижелерiн бағалау экраны.
Балалар жасы
Деңгейлер Алер ң
жoғары
орта
Төмен
11 ж.ас 12;кас 13 жас
4 және одам көп, .5
3 4 5
0-2 0-3 0-4
Және көп, 6 және көп
З. Мына үш жаңылтпашан бiреyiн таңдап, жылдам айтып шығу
керек (ауызша).
1. Қарға, қарға, қарғалар.
2. Көк базарда бәрі бар. Барып бәрің бәрін ал.
3. Шалғышы шалғы алда. Шаңғышы алды.
Жылдам, қатесiз – 2 ұпай. Қатерлерін – 1 ұпай.
11 бөлiм
Сiз төмендеген жағдaяттaрда қайсысын жауаптардың қасысын таңдар едiңіз (жауап СИМВОЛЫ карточкаға толтырылады).
1. Erep мен балалар қалашығын салсам, онда:
а) еш жерде жоқ қаланы салар eдiм - 2
е) қаланы ұсынылғaн типтiк жоба бойынша салар eдім - О
б) қаланы кино, журнал, кітаптан көргенімдей етіп салар едім - 1
2. Егср мен достарымды тyған күн кешіне шақырсам, онда:
а) сценарий жазып, сыйлықтар дайындаймын - 2
е) оларға уақытын айтып, ата-анама үмітімді артамын - О
б) қонақтарға тағамдар дайыңдауға көмектесемін -1
3. Сабақ үстінде мұғалім қойған сұраққа мен келесідей жауап таңдаймын
а)қарапайым -о
ә) күрделі -1
б) мүлдем жаңа -2
4 Мен бір нәрсеге қатты қызықсам, онда
а) өлең жазамын- 2
ә) қызыққан нысанымды қызықтап отырамын -1 б)қанағаттанушылық сезімде боламын -О
5 Егер мен сүйікті пәнімен зерттеу жұмысын жүргізсем онда
а) көптеген қосымша әдебиеттерді оқимы-22
а) жеңiлірек материал таңдаймын -1
6) мұғалім көмек береді деп үміттенемін -о
6 Мен үшін қарам-қатынас жасауда ең бастысы
а) өзгеше, жаңа нәрсе туралы мaғлұмат алу мүмкіндігі -2
ә) достарыммен өз қиындықтарым турал, бөлісу -1
б) уақыт өткізу - 0
7 Eгep де мен ғалым болсам, онда
а) шетелге жиі барар едім -о
ә) көпеген пайдалы кітаптар жазар eдім -1
б) адамзат пайдасы үшін жаңалықтар ашар едім -2
8. Егер сізге орманға барарда үш жол кездессе, онда сіз қайсысын
таңдар едіңіз? .
а) өзiңізге ынғайлысын -о
ә) таныстарым айтқан жолды таңдар едім -1
б) белгісіз жолды тандаимын -2
,.
9. Менің қалауым - мектепте
а) барлығы өз мүмкіндігі аясында ғана оқысы -1
ә) барлығы тату боса -о
б} жаңа нәрсслср туралы неғұрлым көп білсек -2
1 О жаңылтпашты дауыстап, анық айтыңыз.
а) Кеше неше кесе сынды,
ә) Торғай тоғайды ұнатады Тоғай торғайды ұнатады
б) Піл күшті. Піл күшті емес тіл күшті
111 бөлiм
Сіз ғұламалардың қанатты сөздермен келісесіз бе? Өз қауаптарыңызды карточкаға мынадай символармен 6елгілеңіз:
а) толық келсемiн -о
ә) келіспеймін -2
б) қанатты сөзді бағалауға дайын eмeспін -1 .
11. "Ойды ой ғaнa жоққа шығара алады" (О. Бальзак).
12 "Адамның ақылы оның жұдырығынан күштірек " (Ф Рабле).
13 . Қабілеттер бұлшық еттep секілді жаттғұдан кейін өседі" (И Тимирязев)
14. "Тек aқымақтар мен өліктер ғана ойларын өзгертпейд" (Д Оруэлл)
15. "Етікші нан пісірсе, наубайшы етк тіксе, жаманшылық келген деп біліңіз
(И КРЫЛОВ).
16. "Адамдар тек қорыққанын ғана сыйлайды (А.Чехов).
17. "Бар Шындық, айтылмайтыны бeлгiлi бoлғанда, сөзгe шебер баолған оңай" (Р Тагор)
18. Әркімнің де өзі өзі сенген нәрсесін жүзеге aсыруға жеткілікті күші бар" (В.Гете).
19 "Адамдардан ұялы – жақсы сезім, дегенмен өз-өзіңнен ұялы бәріне де жақсырақ. (Л. Толстой).
20. "Бірнеше aдамға бақыт сыйлаған адам, дүниедегі ең бақытты адам (Д.Дидро) .
21 Ақылды дәрменсіздегі - ақылдың күштілігіне сенімсіздікте.
(В Белинский)
IV бөлiм . Объект құрылымын өзгерте алу қабілеттілігі
Әр сұрақтың бірнеше қатарында өзара байланыс нмесе қандай да бір apaқатынасы бар сөз жұптары бар. Сіз ОСЫ сөзЗдер араcындa қандай байланыс пен арақатынас бар екендігін анықтап, ұcынылған төрт жауаптан дәл сондай байланыс пен аракатынас бар сөз жұбын таңдауңыз қажет. Карточкаға жауап нөмірін жазыңыз
,.
22. Теңiз - бассейн
1. Өзен - труба
2. Өзен - монша
3. Өзен – көлшiк
4. Өзен - су
23. Қайта өрлеу – жеңімпаз
1. өрлеу - тау
2. Өрлеу –көзбасшы
3. Өрлеу - жiгерлендіруші
4. Өрлеу – қаһарман
24. Ара - бал
1. Ит - жүн
2. Қабан - тic
3. Ешкi – сүт
4. Жылқы- тұяк
Ұсынылған тyпкi сөз жұптapы бeлгiлi бiр арақатынаста тұр. Келесі түпкі сөзге ұсынылып oтыpғaн бес сөзден дәл сондай apaқaтынаста сәйкес келетін сөзді тандаңыз (дұрыс таңдау - 2 ұпай).
25. Емхана - емделу. Институт
а) профессор; ә) оқытушы
б) оқыту:
8) мекеме;
r) студент.
26. Күлкi - мұңаю. Қайғы:
а) жеңiл;
ә) клоун;
6) ренiштi;
в) көңілді
г) түңілу.
27. Шыбын - ермек. Балық;
а) өрмекші
ә) сазан;
б) ay
В) қармақ;
с) жүзу.
v бөлiм. Сөздiк. пайымдық қабiлeттерi
Сiзге ынталандыру материалы ретiнде үш сөз ұсынылады. Сiз осыларға сәйкес келeтiндей, яғни ұсынылған әр сөз бен сөз тіркесін құра алатындай төртiншi сөзді таңдайсыз. Мысалы. Ақ, жылдам, ыңғайлы; жаyaп-сөз ретінде кеме сөзі сәйкес келуі мүмкін. Ұсынылған сөздерге сіздің пайымдауыңызша тура келгeн жауап-сөз неғурлым ерекше, қайталанбас, айқын болғаны дұрыс. Сiз сөздердiң грамматикалық қалпын өзгертіп, жалғаулар қоса алсыз. Жауатарыңызды карточкaғa жазыңыз. Жауаптар саны да ескерiледi.
№
Ынталандырушы материал
Мүмкун болатын жауаптар
28.
Асау, хрусталь, аялау
Фонтан
29.
Сабыр, ұшақ, ой
Сынақшы
30.
Бос, ми, бақша
Бас
31.
Алу, күшті, рух
Сыйлық
32.
Жүрек, болат, бару
Мереке
33.
Кездейсоқ,үй, құпия
Кездесу
34.
Қызыл, тұмсық, қу
Түлкі
35.
Үміт, сүғу, тұтас
Жалын
36.
Жедел, төркін, бақыт
Табу
37.
Әлсіз, қадам, монолит
Білім
38.
Емен, машина, іші
Бюрократ
39.
Теңіз, көп, тұлға
Жалқаулық
40.
Жарық, ақымақ, қанат
Арман
41.
Қалта, топырақ, бозбала
Сағат
42.
Ит, күш, дөңгелек
Өмір
43.
Жылан, қызыл, мөр
Қағаз
44.
Гүл, жауһар, шаңырақ
Ыдыс
Барлық нәтежелер ортақ кестеге енгiзiледi яғни тігінен aты-жөнi, көлдеңінен жауап- сөз жазылады. . Неғypлым ерекше жауапқа - 2 ұпай, қарапайым жауапқа -1 ұпай қойылады.
Жағдaяттардан шығy жолын табыңыз (кapтoчкaның сыртқы бетіне жызылады.)
45. Сізді облыс әкмі етiп тағайындады. Сіздің бастапқы ic-әрекeттерiңiз қандай болар eдi?
46. Сiз 6өзенді шомылдыңыз делiк. Кенет біреулер сiздің киiмiңізді тонап кeттi. Сiз не iстейсiз?
47. Сiз институтқа байқау бойынша өте алмай қалдыңыз. Сiзге 1 ұпай жетпей қалды. Бipақ сiз басқа екі талаптанушының 2 ұпайы жетпесе де, ИНСтИТутқа қабылданғанның естiдiңiз. Сiздің әрекeтiңiз.
48. Сiз африкалық аборигендер арасына түсiп қалдыңыз. Сiздiң әрекетiңiз.
Эксперимент жүргiзушj бағaлауды быай жүргiзедi:
Жауап ЖОқ - О
Қарапайым жауап - 1
Ерекше жауaп - 2
Әpбiр заттын неғурлым көл қолдану аясын этап шығыңыз (карточканың таріс бетіне).
49. Tic сымы.
50. Полиэтилен бөтелкесi.
VI бөлем (бақылау)
Иә - 2; айту қиын - 1; жоқ - О ұпай.
52. Маған жаңашылдық сезімі ұнайды.
53. Мен шындығнда болуы мүмкін емес нәрсенi слестете аламын.
54. Күрделi жағдaяттарда тез жиналып, ез-өзiме келемін.
55. Шығармашылық күш легін жиі сезінемін. .
56. Өзімнің қандай да бiр нәрсеге әуестiгiмнiң себебiн тісіндіре аламын.
57. Менi ерекше ойлар жиі мазалайды.
58. Күрделi мәселенiң маңыздысы мен қосалқысынa шектеу қОЯ аламын.
59. Өз еңбегiме айналамның 6ерген бағасын тындауға әрдайым қуаныштымын.
60. Мен өзiмнiң бақытсыздығымның себебін түciнe білуді i уйрендiм.
61. Meнiң танымдық cұpaныстарымды қанағаттaндыру үшін мектептің
Oқу материалдарды жиi жетicпeйдi. .
62. Мен өз қабiлеттерiм мен мүмкiндiктерiме сенемiн.
Диагностика нәтижесі төмендегіше бағаланады:
А. Орындалған тапсырмалардың 23 бөлігі 2 ұпаймен бағаланған (жоғары шығармашылық деңгей)
ә. Орындалған тапсырмaпардың О,5-тен көп белiгi 2 ұпаймен 6ағаланған (оpтaша шығармашылық деңгей).
Б. O.5-тен төмен – төменгі шығармашылықдеңгей.
ATA-AНA.JI.APFA APНАЛҒAН ӘДlCТEМE
Ата-аналар тексеруі
Мектсптiң оқу бағдарламасы сiэдiң балаңызға экспериментке қатысуды ұcынaды. Осы орайда балаңыз туралы ақпаратпен қамтамасыз етуде: сiздiң көмегiңіздің маңызы зор. Сауалнама толтыруүшін бірнеше минут уақытыңызды бөлyiңізді сұраймыз. Балаңыз туралы ғана жақсы бiлетiн мағлұматтарды белгiлеп, көрсетiлген yaқытта мектепке әкеліңіз.
1. Мнің баламның сөздiк қоры мол және ол өз ойын жақсы жеткiзедi. Егер "иә" деп жауaп берсеңіз, мысал келтiре кетiңiз.
Иә жоқ _
2. Менiң балам тaпcыpманы opындағанда бар күшiн жұмсайды, табaнды және тапсырманы өз бетімен орындайды.
Мысал келтіруіңізді өтінеміз.
3. Meнiң балам кітап оқуды балабақшадан бастады. Иә _______________жоқ____________________________________
4. Егер иә деп жауап берсеңіз, балаңыз оқыған кітаптарды атаңыз.
5. Балам құмарлана кітап оқиды. Иә_____________ жоқ_________________
6. Балаңыздың coңғьr 6 айда оқыған кітаптарын атауыңызды
өтiнемiз.. .
7. Сiздiң балаңыз қай жағынан талантты немесе ерекше қаблетті деп ойлайсыз
8. Сiздiң балаңыздың аса қызығушылық тaнытaтын заттарын және хoхоббиін атаңыз (коллекция жинау, модельдер жинақтау, шеберлік және т.б.)
9. Балаңыз мектептен тыс yaқытта қандай арнайы қосымша
сабақтарға барады? . .
10. Сiздiң балзңыздың мектепке қарым – қатынасы қандай?
Мектеп пен үйдегі жaғдaйлар балаңыздың мектепке баруына кедергі жасайды ма?
12. Бiзre бaлыңызға арнап бағдарлама жоспарлауда көмегін тигізер қандай ерекшеліктерді атап кетер едіңіз?
1:3. Балаңыз бос уақытында немен айналысқанды ұнатады?
14. Сiз өз балаңызды аса дарынды деп атар ма едіңіз? Иә___________ жоқ_____________
Егер сiздiң жауабыңыз "иә" болса, бeлгiлей кетңiз:
а} бiр нәрсенiқиялмен орындайды, күрдeлi сөздер мен ым жасай түсiндiредi;
ә) қарапайым мағлумaттарды күтпеген кейiптe пaйдаланады;
б) бiр нәрсенi орындағанда қарaпaйым жолдарды пaйдaланбай, жаңа жолды таңдайды;
в) ойлармен ойнғанды ұнатып, орынсыз жаңа жағдаяттар туғызады.
Сіздiң пікірңізше, балаңыз дарынды балаларға арналғaн бағдарламаның қай саласының игере алады?
Баланың аты________________
Жасы _____________________
Сыныбы___________________
18.
19.
20.
Мекен-жайы_____________________ телефон____________________
ОЙ-ӨРІСТІК ПОРТРЕТ ӘДІСТЕМЕСІ
Жалпы сипаттама
Ой-өрiстiк портрет әдістемесі мұғалiмдерге apналған. Бұл әдістеме баланың ақыл-ой қабiлеттерi туралы барлық пкірлерді жүйелендiруде көмегін тигiзеді. Мұндағы бағалау көрсеткіштері баламен өзара әсерлесу барысында байқалған негізгі ой операциярының негiзri сипатын анықтайды.
Берiлген әдістеме мұғлiмдер мен ата-аналарға арнайы дарындылық диагностикасының басқа әдiстемелерi СИ.Яқты классикалық психодиагностика әдiстемелерiн кқолдану мүмкiндігін жоққа шығармайды, керсінше, психодиагиостикалық әдiстемелер кешенінің негiзгi құрамдас бөлігі peтінде қарастырылады.
Танымдық сала
Oйлаудың түн нұсқалалағы – бұл кең таралған, белгілі, бұрыннан қалыптасқан ойлардан бөлек ерекше, жаңа, тосын ойларды ұсыну қабілеті. Ол баланың мінез-құлқы мен ойлауында, құрбылары мен үлкендермен арақатынасында, жалпы барлық іс-әрекетінде көрініс табады ( салған суреттері, тарихи шығармалары, жобалау сияқты және т.б. сипаттарында анық байқалады).
Ойлау икемділігі - шешімнің жаңа жолдарын оңай әрі жеңіл табу, жобалық байланыстырады орнатып, бір құбылыс түрінен екәншісіне мазмұнына байланыссыз көшу қабілеті. Мәселені шешудің балама жодарын оңай тауып, шешім бағтын жедел өзгертумен сипатталады.
Өнімдік немесе ілеспелік - бірнеше ойларды жинақтап, күшейте алу қабілеті. Түрлері мәселелері мен қызмет өнімдерін шешудегі баламалар санымен сипатталып, бағалана алады (сурет, шығарма жобалары және т.б.). Талдау мен синтездеуге қабілеттілік. Талдау – ақпараттары ретпен, логикалық, сызықтық түрде дәл өндеп, құрамдас бөліктерге жіктеу. Синтез - керсінше, ақпаратты біртұтас құрылымға жинақтау. Мұндай қабілет, әсіресе логикалық мәселелерді шешуде және де баланың барлық қызмет айсында көріңіс табады.
Жіктеу мен деңгейлендіру – бірегей объектілерді түр, топ және деңгейлерге жинақтайтын жаңа ақпаратты құрылымдауда шешуші маңызға ие психикалық процестер болып табылады. Арнайы логикалық тапсырмалардан бөлек, баланың түрлі іс-әрекетінде, мысалы, алынған мәліметтерді жинастыру мен жүйелендіруге ұмтылыс.
Зейіннің жоғарғы дәрежеде жинақталуы - әдетте психиканың негізгі екі ерекшелігімен сипатталады: мәселеге жоғарғы деңгейде бойлау және таңдалған мақсатқа қатысты ақпаратты қабылдауда жетістікпен бағытталу мүмкіндігі. Күрделі және салыстырмалы ұзақ мерзімді тапсырмаларға деген беймділікпен байқалады.
Есте сақтау, жады – баланың нақты мәліметті, оқиғаны, абстрактілі символдарды, түрлі белгілерді есте сақтау қабілетін сипаттайтын дарындылықтың маңызды индикаторы. Алайда шығармашылықтағы артықшылық есте сақтаудың ауқымдылығы емес, сол жадыдан қажетті ақпаратты жылдам алу қабілетінде екенін айта кеті керек.
Тұлғалық даму саласы. Мәселе мазмұнында қызығушылық . Көптеген зерттеушілер осы қасиетту дарындылықтың маңызды сипаттамасы деп атайды. Мұнда іс-әрекет барысы қабілетті дамытудың тиімді құралы болып, борыштылық сезімімен ынталанбай, марапат алуға, байқауда жеңуге ұмтылмай, ең бастысы жұмыс мазмұнына қызығушылықпен сипатталады. Негізгі ынталану бақылаулар мен әңгімелесулер нәтижесінде ғана белгілі болады.
Перфекционизм – кез келген қызмет түріндегі түпкі өнімді жоғарғы талаптарға сай орындауға деген ұмтылыспен сипатталады. Мамандардың пікірінше, аса дарынды балалар бекітілген тапсырмасын жоғарғы деңгейде орындамайынша қанағаттанбайды. Ең жоғарғы жеке стандарттарға жетпейінше орындау және қайта орындауға ұмтылыс.
Әлеуметтік автономдылық – көпшіліктің пікірне қарсы алу қабілеті мен қарсы шығұға ұмтылыс. Мектепке дейнгі және кіші мектеп жасындағы бала бойындағы еліктеушілік, бұл сондай-ақ баланың өз бетімен жұмыс істей алуы мен тәуелсіздігінде орын алады әрі сипатталады. Өз пікiрiн дәллдеyгe дайындық, дәстурден тыс, ерекше iс-ерекет жасауғa умтылыс.
Көшбасшылық- тұлғаарaлық қатанастарда,балалар ойындары мен ортақ іc-әpeкeттepiндeгі бастамшылдық. Бұл бала өмірінде шешiм қабылдаудан алғaшқы тәжірибе береді, ал шешiм қабылдау кез келген шығармaшылық қызметте маңызды рөл атқаратына сөзсіз. Бұл үнемі болмаса да, көп жaғдайда ой-өріс артықшылығының нәтижесі болып табылады. Бала өзiн қоршaғaн aдaмдapдың арасында өз-өзіне сенімді, өзге балалар және үлкендермен оңай apaлacaды, құypбы-құрдастарымен қарым- қатынаста бастама жасап, жауaпкеpшілікті өз мойнына алады.
Бәсекeлecтiк - өзара қарым-қатынас жасауда бәсекелестікке беймділік. Нетижеде келген жеңіс пен жеңіліс тұлғаның дамуында, мінезiнің қaлыпптaсуында маңызды фактор бoлып табьлады. Өзара қарым-қатынас жасаyдaғы бәсекелестікке ұмтылыс немесе бас тартумен сипатталады.
Қызығушылық аясының кендігі – баланың жан-жақты және тұрақты қызығyшылығы, оның тек дарындылығы ғана емес, тарбиeлiглiның бeлгici. Аса дapынды балалардағы осы қасиеттің негізгі, олардың кең мүмкіндігі мен әмбебаптылығы болып табылады. Қызығyшылық аясының кeндігі - түрлi tтәpибе негізгі болады да, әр килы, бiр-бiрiне ұқсамaйтын жұмыспен айналысуға деген әр түрлi салада күшiн сынап көpyге дeгeн ұмтылыспен сипатталады.
Әзілқойлық. Түpлi жағдайлардан күлкілі жайттарды көре алмаитын шьғармaшылық адамды елестесу қиын Бұл қабілет ерте жастан байқалады әрі қалыптасады. Бұл дарындылықтың белгісі бола отырып, психологиялық қорғаныстың тиімді механизмі болып табылады. Әзіл өмір сияқты көпқырлы, сондықтан оның бар не жоқ екенгің аңғару өте қиын.
Бaғaлау
Бағалау үшiн полярлы ұпайлар әдісін пайдаланамыз Бала мүмкіндіктерінің әрбір сипaттамасын бес ұпайлық шкаламен бaғaлaймыз:
5 - тұлғaның бағaлaнып отырған қасиетi Жақсы дамып, анық бaйқалады да, түpлi іс - әрекет барысы мен мінез-құлқының жиі көрініс табады;
4 - қасиет айтарлықтай анық байқaлғaн, бiрақ тұрақты көрiне бермейді де, oғaн қаpaмa-қapcы қасиет те жиі байқала бермейді;
3 – тұлғаның бағаланып отырған қасиеті мен оған қарама-қарсы қасиет анық емес, сирек байқалады да, бір-бірімен бірдей тендікте көрініс табады;
2 - бағаның жатқан қасиетке қарама-қарсы қасиет нақты әрі жиі байқалады да, мінез-құлық пен іс-әрекет барысынды есепке алынып отырыды;
0 - бұл қасиетті бағалау үшін еш мәлімет жоқ.
4)жаңа басқылаушы; өзгелерге қарағанда әңгіме, фильм немесе түрлі іс-әрекеттен көп нәрсе көреді немесе көп нәрсе алады;
21.
5) өз сыныбына қойылатын тaлaптан apтық оқи алады;
6) арифметиканы жылдам түсінетіндігін көрсетеді.
Ынталандырушылық сипаттамалары:
1) мәселенi шешyде бiрбеткей;
2) жеңiл әpi қызық емес тaпсырма немесе жұмыста тез босаңсиды;
3) әдетте өзгелерге кедергі келтіреді;
4) ic-әрекеттi аяқтaуда күш жұмсайды;
5) мұғалiм тарaпынан көп нұсқауды қажетсiнбейдi;
6) өз пікірін дәлелдеуде бірбеткей;
7)өзгелердің пiкiрлерiне әсершiл;
8)дұрыс және бұрысқа жақсы менен жаманға, әдiлдiкке селқос қарамайды да, адамдар,оқиғалар мен заттaрды кiнәлай алады;
9) басқаларғa әсер eтyгe бейiм; өзгелердi жиi басқарады; кошбасшы бола алады,
Шығармашылық сипаттамалар:
1) тaным-бiлyге құмар, сұрақтарды көп қояды (шындыққа жақын емес тақырыптар бойынша); 2) танымдық ойындарға, қиялдарғa (eгep ••• болғанда, не болар еді) берiледi;
3) жиi epeкше жаyaп берyгe бейiм, оқиғаларды асыра ciлтеп әңгімелейді;
4)өзгелерге жаңалықтар туралы қызбалана әңгімілеуге бейiм;
5)езiлкеш, көп жағдайда өзгелерге күлкілі емес нәрседен күлкілі нәрсе көреді, сөз жарыстыру ойындарынан үлкен қанағат алады;
6) сын түpғысынан зеpттелмейінші ресми шешімдерді шындық деп қабылдамайды; себеп- салдарын талап ете алады.
7) қалыпты peт бұзылса да, алаңдаушылық білдірмейді. Кошбасшылық cuпamтамалар:
1) жауапкершiліктi өз мойнына алады;
2) cыныптaстары жақсы көреді;
3) бiрнеше қызмет түрі бойыншa көш баcтайды.
Нәтижелерді әңдеу
Сiз жасаған осы тәжiрибелiк жұмысқа ешқандай қосымша оңдеудің қажетi жоқ. Нәтиже анық көрiнедi. Eгep сiз зерттеу жұмыстарын бiр немесе бiрнеше сыныпта жүргiзeтiн бocaңыз онда зерттеу міндеттеріне қарай жинақтау немесе математикалық өндеу қажет болуы мүмкiн. Бiрақ бұл өз алдына курдeлi жұмыс, оны караcтырмаймыз. Сіз толтырған сипаттама нақты бала туралы мағлұмат береді, ал ол мұғалімге сөзсіз көмектеседі (мысалы, бала бастауыш сыныптан толық емес орта немесе толық емес орта сыныптардан жоғарғы көшуде). Бұл мәләметтің әкімшілігі (директор, директор орынбасары, әдіскерлер және т.б. ) үшін маңызды бар.