Бірпозиционды автоматтар

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

МАШИНА-АВТОМАТТАР ЖӘНЕ АҒЫНДЫ ЖЕЛІЛЕР
ПӘНІ БОЙЫНША

БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН
ТАПСЫРМА

(механикалық мамандықта оқитын студенттерге арналған)

Семей, 2015
Әдістемелік нұсқаулар
Әрбір студентке пәнді оқу барысында жеке үй тапсырмалары беріледі. Үй тапсырмалары пәннің негізгі бөлімдерінің барлығын қамтиды және теориялық білімдері қандай деңгейде меңгерілгенін және сол теориялық білімдері практикалық есептерді шешуге қолдана алатындығын көрсетеді.
Есептерді шешу кезінде оларға қысқаша түсініктемелер беріледі, есептерде қолданатын барлық формулар міндетті түрде көрсетіледі және қажетті сызбалады масштабын ескеріп орындалады. Үй жұмысының соңында пайдаланылған әдибеттерге сілтеме жасау қажет.
Әрбір тапсырма А4 формат беттерде орындалу және есептеу жұмыстарына қойылатын талаптарға сай рәсімделіп жазылуы қажет. Өздік жұмыс анық жазуымен жазылу керек. Өздік жұмыстың сыртқы бетінде студенттің аты-жөні, мамандығы, курсы, тобы, вариант номері және тапсыру уақыты көрсетулі керек.
Тапсырмаларды орындауды оны тапсырудың соңғы күніне қалдырмаңыз. Өкінішке орай кебір студенттер солай жасайды. Сізге бұл жағдайда күрделірек есептерді шешу кезінде қиыншылықтар туындайды.
Егер сіз тапсырма жұмыстарын орындағанда белгіленген графикті ұстансаңыз, есептерді шешу кезінде туындаған сұрақтарға ОСӨЖ өткізу кезінде жауап бере аламын.
Бақылау есептерінің номерін және есепте көрсетілген шамалардың сандық мәндерін студент берілген вариант бойынша алады (1-6 кестелер).
Есептерді шығаруға қажетті жетіспейтін параметрлерді берілген оқулықтың қосымша кестелерінен немесе басқа анықтамалық оқулықтардын алуға болады.

Кесте 1
Вариант №
А, Б, В сұрақтар
Есептер
01
1
1, 2, 3
02
2
1, 2, 3
03
3
1, 2, 3
04
4
1, 2, 3
05
5
1, 2, 3
06
6
1, 2, 3
07
7
1, 2, 3
08
8
1, 2, 3
09
9
1, 2, 3
10
10
1, 2, 3
11
11
1, 2, 3
12
12
1, 2, 3
13
13
1, 2, 3
14
14
1, 2, 3
15
15
1, 2, 3
16
16
1, 2, 3
17
17
1, 2, 3
18
18
1, 2, 3
19
19
1, 2, 3
20
20
1, 2, 3
21
21
1, 2, 3
22
22
1, 2, 3
23
23
1, 2, 3
24
24
1, 2, 3
25
25
1, 2, 3

Білімалушылардың өздік жұмысына арналған тапсырмалар.

А сұрағы. Негізгі типтер мен конструкцияны, құрылымды сипаттау.
1-Дана бұйымды автоматы қоректендіргіш машиналар
2-Гравитационды қоректендіргіш
3-Центробежді қоректендіргіш
4-Дірілді қоректендіргіші
5-Комбинирленген қоректендіргіш
6-Функционалды қоректендіргіш элементі
7-Жүктеу қондырғысы
8-Жинағыш қондырғысы
9-Аралық сыйымдылық
10-Хабарланған дана бұйымдардың автоматы дозаторлары
11-Берілген пропорциядағы шикізатты компонентердегі аппарат пен қоректендіргіш машиналарға арналған дозаторлар
12-Өнімнің қалыпын немесе ыдысын толтыру дозаторлары
13-Порцияны алу үшін, орауға немесе қаптауға арналған дозаторлар
14-Сұйықтық дозаторы
15-Тамақ өнімдерінің пластикалық дозаторлары
16-Сусымалы өнімдерге арналған дозаторлар
17-Бірпозиционды автоматтар
18- Мерзімді өндіріс объектісінің жылжуы бар көппозиционды автоматтар
19-Үздіксіз қозғалыстағы өндіріс объектілері бар және оларды жүрісте өңдеу көппозиционды автоматтар
20-Әртүрлі қозғалыстағы мерзімді қозғалыс конвейірлеріне арналған механизмдер
21- Аппараттық ағынды желілердің жүк тасымалдағыш жүйелері
22- Ағынды желілердегі бұйымды басқа жерге салушы қондырғылар
23- Ағынды желілердегі бұйымды қайта тиеу қондырғылар
24- Ағынды желілердегі бұйымды түсіру қондырғылар
25-Инерционды виброконвейерлер.

Б сұрағы. Қондырғыға қойылатын талаптар, түйін конструкциясы мен жұмысшы механизмдерін сипаттау. Қондырғының кинематикалық немесе принципиалды сұлбасын жасау.
1-Бөлектендіргіш қондырғылар
2-Болжау қондырғылары
3-Беретін немесе әперетін қондырғылар
4-Синхронизациондық қондырғылар
5-Бақылайтын қондырғылар
6-Қосалқы қондырғылар
7-Басып алу және қысып алу механизмдер
8-Орап салу механизмі
9-Реттеп салу механизмі
10-Блоктау механизмі
11-Шырышты субөнімдерді өңдеуге арналған қондырғылар
12-Қылшық субөнімдерді өңдеуге арналған желілер
13-Сиырдың бастарын өңдеуге арналған желілер
14-Шошқаның бастарын өңдеуге арналған желілер
15-Ішектерді өңдеуге арналған желілер
16-Ұсақ малды сою және олардың ұшаларын мүшелеу желісі
17-Ірі қара малды сою және олардың ұшаларын мүшелеу роботталған желісі
18-Шошқаларды сою және олардың ұшаларын мүшелеу желісі
19- Ірі қара малды ішектерін өңдеуге арналған желілер
20- Ұсақ мал мен шошқалардың ішектерін өңдеуге арналған желілер
21-Тамақ және тамақ емес майды өндіруге арналған желілер
22-Құрғақ мал жемін өндіруге арналған желілер
23-Қаннан жасалған азықтық ұнды өндіруге арналған желілер
24-Құстардың қалдығын өңдеуге арналған желілер
25-Сүт және сүт өнімдерін құюуға арналған желілер

В сұрағы. Негізгі анықтамаларды, түрлерін, құрылысын, сұлбасын келтіру.
1-Шанақтан оңаша болжау
2- Машинаға тиеу алдында кеңістікте автоматты түрде болжау
3-Негізгі жұмысшы органдарының геометриялық орналасуы бойынша автоматтардың типті компоновкалары мен желісі
4-Машинаның ішіндегі өңделетін объектінің қозғалыс траектория бойынша автоматтардың типті компоновкалары мен желісі
5- Ағындар саны бойынша автоматтардың типті компоновкалары мен желісі
6- Қозғалтқыш және бақылап-басқаратын органдардың типі, саны және орналасуы бойынша автоматтардың типті компоновкалары мен желісі
7-Станина мен тұрқының түрі бойынша автоматтардың типті компоновкалары мен желісі
8-Пластикалы-тұтқырлы өнімдерді орап салуға арналған желілер
9-Ағынды желідегі өнімнің қозғалу желілі графигі
10- Қозғалыстын белгілі циклы бар конвейер
11-Циклды әрекетті конвейер
12- Қозғалыстын тұрақты жылдамдығы бар конвейер
13-Дана бұйымдарды қоректендіру және тасымалдау механизмдері
14-Сақтандырғыш механизмдер
15-Үздікті-ағынды көппозиционды машиналар
16-Кешенді-механикаландырылған ағынды желілер
17-Автоматтандырылған ағынды желілер
18-Автоматты ағынды желілер
19-Қатты байланысы бар ағынды желілер
20-Иілгіш байланысы бар ағынды желілер
21-Жартылай иілгіш байланысы бар ағынды желілер
22-Рычагті механизмдер
23-Тісті механизмдер
24-Фрикционды механизмдер
25-Гидравликалық және пневматикалық байланыстары бар механизмдер.

Есептер

Есеп 1.
2 кестеде берілген мәндер бойынша банкі ішіне қаймақты буып-құюға арналған автоматтың технологиялық есебін орындау керек. Мыналарды анықтау керек: цикл уақыты (Тц), жылжу уақыты (Тдв), тоқтату уақыты (Тост), дозатордың піспек жүрісі (Н), дозатордың піспек қозғалысының жылдамдығы ( 1), шығу соплолардың көлденең қима ауданы (f), қаймақты банкеге ығыстыру жылдамдығы ( 2).

Кесте 2
Көрсеткіштер
Нұсқалар

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Өнімділігі, дана.мин
70
80
90
100
120
150
180
200
220
250
280
300
330
350
380

16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

75
85
95
110
130
170
190
210
230
265
290
315
340
360
370

Есепті шығару әдістемесі
Үзілісті сызықты және карусельді сүтті автоматтардың өнімділігі, қозғалыс жұмыстарының қалдығымен машиналар үшін тәуелді ерекшеліктерін анықтауға болады.
Мысалы, ырғықты соғатын қозғалыс үшін конвейер шөмек жуғыш машина үшін, қаймақты үлестіруші карусельді автомат М6-ОР2Б үшін, сүзбе өнімдері, сырков, май және т.б. АРТ, АРС, АРМ типті және циклді қозғалыстағы басқа да машиналар үшін келесі формула арқылы анықталады:

Мшт.= 3600·z·aТц, дана.сағ
Мм= 3600·z·q·aТц, кгсағ, (1)
Мо=3600·z·q·a·VТц, лсағ

мұндағы: Тц – цикл уақыты, қозғалыс уақытының бағасы мен тоқтауы, с;
z- үстелдің ұя саны (z=10 осы типті автомат үшін)
q- бір порциялы өнімнің массасы, кг;
V- бір порциялы дозаторлы өнімнің көлемі , (0,2 л).
а – бір ұядағы банкілер саны (2 дана).
Алайда автоматты құрастыру кезінде даналық өнімділік, ережеге сәйкес беріледі. Сондықтан бұл тәуелділікті автоматтың толық цикл уақытын анықтау үшін қолданады, уақыт қозғалыс сомасы мен автоматтың үстел тоқтауы
Тц.= 3600·z·aМшт, с либо, (2)
Тц.= 60·z·aМшт,

Егер минуттық дана өнімділігі берілсе.
Осыдан Тц = Тдв + Тост- уақыт қозғалысын және тоқтауын анықтауға болады. Үзілісті қозғалыстағы механизмді құрастыру кезінде К = ТдвТост– параметрлері беріледі. \
Уақыт қозғалысы неғұрлым аз болса, соғұрлым өңдеу үшін тоқтау уақытын пайдалануға болады.
Алайда берілген циклде шекке дейін (Тц) қысқарту (Тдв) ол транспортердің жылдамдығын үлкейту мен үстелдің бағыттағыш дискісіне әкеледі.
Нәтижесінде орнынан қозғалу моменті кезінде және тоқтау кезінде лезде ускорение жоғарлайды. Ол өз кезегінде динамикалық жүктеменің үлкеуімен талпынысына әкелуі мүмкін ол транспортердің масса инерциясы мен шақырылатын бағыттағыш үстел дискісі бос банкілер, және де өніммен толтырылады.
Кейбір жағдайларда және бұл М6-ОР2Б автоматқа қатысты, автомат талпынысы жіберілмейді. Себебі, шыны тарының соққысы болуы мүмкін сонымен қоса сұық өнім шашырауы мүмкін автоматта сондықтан, шыны тарыға сұйық өнімді буып-түю үшін бірінші жақындағанда, себебі циклограмма кезінде ол түелетін болады, қозғалу уақыты жақын немесе тоқтау уақытына тең.
Тдв ≈ Тост ≈ Тц 2 , с (3)
немесе К = Тдв. Тост 1,0
АРТ, АРМ, АРС типті автоматтар және басқа да қағаздан жасалған пакетке немесе полимерлі стаканға буып-құйылатын өнімдер (май, сырок, ірімшік, ет фаршы және т.б.). Бұл жерге соғылу мүмкіндігіне немесе шашырауына қауіп жоқ. Сондықтан бұл автоматтарды қозғалу уақыты тоқтау уақытынан лезде өзгешеленеді.
К = Тдв. Тост 1,0
М6-ОР2Б автоматының бағыттағыш диск үстелі қозғалысы кезінде үстелден ары қарай бағытта поршенді дозатордың бірінші жүрісі орын алады. Бұл кезде қаймақ суқұбырынан немесе бункерден кранның тесігі арқылы цилиндрдің дозаторына порциямен жұтылады. Цилиндрді өніммен толтырғаннан кейін, кран цилиндрлер жүк түсіргіш сопломен хабарласып ,ол хаттама суқұбырымен немесе бункермен қаймақты беру жабылған күйге келеді.
Осыдан
Тдв = Тнап + Тпов. , с (4)
мұнда Тнап – қаймақ дозаторының цилиндрінің толтыру уақыты.
Тпов – кран дозаторының бақылағыш бұрылу уақыты.
Бағыттағыш диск үстелінің тоқтау уақыты кезінде, піспекті дозатордың үстелге бағытталған екінші жүрісі орын алады. Піспекті дозаторлардың үстелге кері бағыттағы екінші жүрісі кезінде, өнімнің дозасы шөмекке итеріледі. Содан піспек тоқтайды. Таратқыш кран орын алады, бұрылады.
Осыдан
Тост = Тнап + Тпов, с (5)
мұнда Тнап - банкіні қаймақпен толу уақыты.
Тпов – таратқыш кранның бастапқы қалпына бұрылу уақыты.
Автоматтың конструкциясы жеңілдету үшін, банканы толтыру уақыты мен дозатордың толу уақыты тең болу керек. Бұл сонымен қоса кран дозаторының бұрылу уақытына да қатысты.
Тнап = Тнап ; Тпов = Тпов (6)
Әрбір цилиндр дозаторының қаймақпен толтыру банкінің көлеміне сәйкес көлемде орын алады. Цилиндрдің ішкі терезе диаметрі 60 мм құрайды. Сондықтан, дозатор көлемі негізінде дозатор поршеннің жүрісін анықтауға болады.
V = 2·10-6 = H ·D24 (7)
мұнда V = 2·10-6 = дозатордың ішкі көлемі м3;
·D24 – дозатордың көлденең қима ауданы м2;
Н- піспек адымы, м:
7 теңдікті Н-қа сәйкес шеше отырып –піспек адымы, оны оңау анықтауға болады.
Н = 4·V ·D2 = 8·10-6 ·D2, м (8)
Піспек адымының әсерінен қаймақ дозатордың ішіне күшпен сорылады. Дозатордың толуы (Тнап) уақытында жүзеге асады. Толған көлем (V), екені белгілі . осыдан үзіліссіздік теңдеуі негізінде піспектің қозғалыс жылдамдығын анықтауға болады.
VТнап = 1· ·D24 , отсюда
1 = 4·V ·D2·Tнап (9)
мұнда 1 - піспек адымының жылдамдығы.
Автомат конструкциясын жеңілдету үшін дозатордың толуы кезінде поршен адымының жылдамдығы банкіні толтыру кезіндегі піспек жылдамдығына тең болу керек. Сонымен қатар қаймақтың банкінің ішіне құйылу жылдамдығы басқа болуы мүмкін. Ол біріншіден, шыға беріс соплоның көлденең қима ауданына байланысты болуы мүмкін. Оны сонымен қатар үзіліссіздік ағын теңдігін көмегімен де анықтауға болады.
1·D2 = 2·d2 отсюда,
2 = 1·D2d2 (10)
мұнда 2 – қаймақты банкінің ішіне ығыстыру жылдамдығы;
d – кран дозаторының соплолық науаның диаметрі.

Есеп 2.
3,4 кестеде берілген мәндері бойынша шөлмекті жуғыш машинаның технологиялық есебін орындау қажет.

Кесте 3
Көрсеткіштер
Нұсқалар

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Шприцтеу форсункалар саны, п1
4
5
6
7
9
10
12
4
5
6
7
9
10
12
4
Жуғыш ерітінді мөлшері, т1
0,2
0,3
0,45
0,52
0,6
0,68
1,2
0,75
0,8
0,85
0,9
0,95
0,45
1,5
0,72
Шайғыш форсункалар саны , п2
4
5
6
7
9
10
12
14
15
16
17
11
13
18
20
Жуғыш ерітінді мөлшері, т2
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
1,2
0,75
0,8
0,85
0,9
0,95
0,65
1,25
0,55
Шеңберлі жүктеме, Р
500
550
600
700
800
900
1000
650
750
850
950
450
1150
1200
1050
Жетекші жұлдызшаның айналыс жылдамдығы, v
0,25
0,35
0,4
0,55
0,6
0,75
0,3
0,45
0,65
0,85
0,2
0,4
0,65
0,55
0,6
Сұйықтықтың мөлшері, G
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Сорғымен жасалынған қысым , р∙105
2,5
2,65
2,38
2,47
2,56
2,1
2,35
3,2
3,5
3,64
3,82
3,9
2,52
2,68
2,95

Кесте 4
Көрсеткіштер
Нұсқалар

16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Шприцтеу форсункалар саны, п1
3
4
8
11
13
14
15
3
4
8
11
13
14
15
5
Жуғыш ерітінді мөлшері, т1
0,25
0,35
0,4
0,5
0,65
0,7
1,5
0,75
0,8
0,85
0,9
0,95
0,45
1,55
0,72
Шайғыш форсункалар саны , п2
4
5
6
7
9
10
12
14
15
16
17
11
13
18
20
Жуғыш ерітінді мөлшері, т2
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
1,2
0,75
0,8
0,85
0,9
0,95
0,65
1,25
0,55
Шеңберлі жүктеме, Р
520
580
620
750
850
950
1100
650
780
870
980
450
1150
1200
1050
Жетекші жұлдызшаның шеңберлі жылдамдығы, v
0,25
0,35
0,4
0,55
0,6
0,75
0,3
0,45
0,65
0,85
0,2
0,4
0,65
0,55
0,6
Сұйықтықтың мөлшері, G
6
7
8
9
10
11
12
6
7
8
9
10
11
12
5
Сорғы әсерінен пайда болған қысым , р∙105
2,5
2,65
2,38
2,47
2,56
2,1
2,35
3,2
3,5
3,64
3,82
3,9
2,52
2,68
2,95

Есепті шығару әдістемесі
Шөлмекті жуғыш машинаны есептеу, шприцтеу мен шаю кезінде жуғыш ерітінді шығынын, шприцтеу мен шаю кезінде форсунканың ойыс диаметрін, жылу шығыны мен жуғыш бу және машинаның жұмысына кететін қуат шығынын анықтайды.
1 Ертіндінің жалпы мөлшері жуғыш ерітінді, М1 (в м3ч) шөлмекті шприцтеу үшін мына формуламен анықтайды:
М1=3600п1т1, (1)

мұнда п1 – шприцтеу форсунка саны (бір шприцтеу түтікшелер форсункалар саны сақтағыштағы ұялар санына тең болу керек); т1 – шөлмектің тұншығу мойыншасының жоқтығы кезіндегі, бір шөлмекті шприцтеуға қажетті жуғыш ертінді саны.
2 Жуғыш ерітінді шөлмекті шаю үшін жалпы ерітінді М2 (в м3ч) саны келесі формула арқылы анықталады.
М2=3600п2т2, (2)
мұнда п2 – шприцтеу форсункалардың санына тең шайғыш форсункалар саны; т2– шөмешектің сыртқы бетін шаю үшін қажетті жуғыш ертінді саны,м3с.
3 Басты тасымалдағыштағы жетекші біліктің қуатын N (кВт) келесі формуламен анықтайды:
N=Рv1000, (3)
мұнда Р – контурды айналып өту тәсілімен анықталатын айналым күш, Н;
v–жетекші жұлдызшаның айналма жылдамдығы немесе тасымалдағыштың сызықтық жылдамдығы, мс.
4 Электроқозғалтқыштағы қуат Nэд (кВт) жетектегі механизмнің шығынына сәйкес анықталады.
Nэд= N 1 2 3 4, (4)
мұндағы 1, 2, 3, 4 – храпты механизм, тісті беріліс, буынтықты төмендеткіш, жылдамдық вариаторының ПӘК ( 0,9; 0,85; 0,93; 1 сәйкес).
5 Ортадан тепкіш сорғылардың жұмысына шығындалатын қуат Nн (кВт)
N=Gp1000 м, (5)
мұндағы G – сорғымен форсункалар мен лотоктарға берілетін сұйықтықтың мөлшері, кгс; р –насоспен берілетін қысым, Па;
м – механикалық ПӘК( м=0,85-0,9).

Есеп 3
5,6 кестеде берілген мәндер бойынша фарш даярлау агрегаттың технологиялық есебін орындау қажет.

Кесте 5
Көрсеткіштер
Нұсқалар

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Фарш тығыздығы,
1020
1030
1025
1035
1040
1050
1045
1060
1055
1032
1047
1065
1070
1038
1042
Дожи көлемі, V
0,2
0,3
0,25
0,15
0,06
0,08
0,1
0,12
0,085
0,05
0,15
0,2
0,35
0,25
0,07
Процестің уақыты ,
180
240
300
360
540
420
480
600
180
240
300
360
540
420
480
Дежи ұзындығы,
1,2
1,35
1,2
1,1
0,6
0,7
1,0
1,1
0,8
0,65
0,9
0,95
0,65
1,25
0,55
Шнек радиусы, rш
0,25
0,25
0,2
0,2
0,1
0,15
0,2
0,2
0,15
0,1
0,2
0,2
0,3
0,25
0,1
Желобтың жоғарғы кескіш биіктігі, h
0,65
0,75
0,63
0,55
0,45
0,5
0,53
0,5
0,45
0,5
0,62
0,7
0,75
0,75
0,4
Нақты аудан, Sд
1,5
1,75
1,6
1,5
1,55
1,35
1,53
1,5
1,5
1,5
1,6
1,65
1,7
1,7
1,8
Пышақ радиусы , rн
0,25
0,25
0,2
0,2
0,1
0,15
0,2
0,2
0,15
0,1
0,2
0,2
0,3
0,25
0,1
Пышақ саны , nн
2500
3000
2350
1840
1280
1045
1370
2500
2550
1420
1650
1480
2650
2400
2620
Пышақ саны , z
3
6
9
12
3
6
9
12
3
6
9
12
3
6
9
Шнек адымы, s
0,2
0,25
0,25
0,2
0,15
0,2
0,2
0,25
0,2
0,15
0,3
0,3
0,35
0,35
0,15
Шнектің айналу жиілігі, nш
40
42
50
55
38
40
42
50
55
38
40
42
50
55
38
Сыртқы диаметр, D
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
Ішкі диаметр, d
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45

Кесте 6
Көрсеткіштер
Нұсқалар

16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Фарш тығыздығы,
1020
1030
1025
1035
1040
1050
1045
1060
1055
1032
1047
1065
1070
1038
1042
Дожи көлемі, V
0,22
0,31
0,27
0,18
0,16
0,25
0,15
0,32
0,075
0,055
0,085
0,32
0,38
0,25
0,075
Процестің уақыты ,
180
240
300
360
540
420
480
600
180
240
300
360
540
420
480
Дежи ұзындығы,
1,25
1,3
1,28
1,15
0,62
0,77
1,05
1,15
0,85
0,65
0,92
0,95
0,68
1,25
0,75
Шнек радиусы, rш
0,27
0,28
0,22
0,21
0,15
0,18
0,25
0,24
0,152
0,13
0,215
0,225
0,33
0,35
0,25
Желобтың жоғарғы кескіш биіктігі, h
0,67
0,78
0,65
0,58
0,48
0,52
0,55
0,53
0,455
0,51
0,625
0,75
0,85
0,95
0,45
Нақты аудан, Sд
1,55
1,7
1,65
1,55
1,58
1,38
1,55
1,5
1,57
1,52
1,62
1,68
1,72
1,75
1,85
Пышақ радиусы , rн
0,27
0,28
0,22
0,21
0,15
0,18
0,25
0,24
0,152
0,13
0,215
0,225
0,33
0,35
0,25
Пышақ саны , nн
1100
1150
1200
1250
1300
1350
1400
1450
1500
1550
1700
1800
1900
1950
2000
Пышақ саны , z
3
6
9
12
3
6
9
12
3
6
9
12
3
6
9
Шнек адымы, s
0,2
0,25
0,25
0,2
0,15
0,2
0,2
0,25
0,2
0,15
0,3
0,3
0,35
0,35
0,15
Шнектің айналу жиілігі, nш
28
32
38
42
48
49
39
51
53
43
47
48
44
45
60
Сыртқы диаметр, D
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
0,05
0,055
0,06
0,065
0,07
Ішкі диаметр, d
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45
0,025
0,03
0,035
0,4
0,45

Есепті шығару әдістемесі
1 Агрегаттың толық өнімділігін анықтау:
, кгсағ (1)
мұндағы Мк - куттер–араластырғыштың өнімділігі; Мш - шприцтің өнімділігі;
2 Куттер-араластырғыштың өнімділігін анықтау:
, кгсағ (2)
мұндағы - дежаны фаршпен толтыру коэффициенті,=0,5 0,7; - фарштың тығыздығы, кгм3; V – дежаның көлемі, м3; - ұсақтау және араластыру процестерінің ұзақтығы,с.
Дежаның көлемі
, м3 (3)
мұндағы – дежа ұзындығы, м; S – екі желобты дежаның көлденең қима ауданы м2:
, м2 (4)
мұндағы rш – шнек радиусы, м; h –биіктігі, м;
Ұсақтау және араластыру процестерінің ұзақтығы

мұндағы К – әр түрлі шошқа мен сиыр етін кесуге арналған пропорционды коэффициент.
(6)

мұндағы Кгов, Ксв, Кп – сиыр мен шошқа етіне арналған пропорционалды коэффициент (жоғарғы сортты сиыр еті үшін Кгов=0,9, 1 сорт үшін Кгов=0,95, 2 сорт үшін Кгов=1; ортамайлы шошқа үшін Ксв=1, майлы Ксв=0,95,жира-сырца Ксв=0,9; меланж бен құрғақ сүт үшін Кп=1)mгов, mсв, mп – бүтін сандардағы сиыр, шошқа және басқа компоненттердің құрамы.(0,7; 0,25; 0,05).
Ω –куттер-араластырғыштың кинематикалық сипаттамасы м3(кг·с·мин):
(7)
мұндағы Кр – камерада шнекпен және араластырғышта ұсақтағыштың көмегімен орын алатын, сонымен қатар, қысымға сәйкес өнімді кесуді ескеретін коэффициенті (берілген куттер-араластырғыш үшін Кр=1,4); Sд – нақты көлем м2; rн – пышақтың радиусы, м; nн – пышақтың айналыс саны айнс; mф – фарштың массасы, кг (mф=0,6V)∙; z– пышақтардың саны, ; ωФ – фаршты пышаққа беретін жылдамдық, мс:
(8)
мұндағы s – шнектың адымы, м; nш – шнектің айналу жиілігі, айнмин; Ко –шнектің айналу кезіндегі фаршты берудің бірқалапты еместігін ескеретін коэффициент.
(9)
мұндағы αср – шнектегі винтті сызығының көтерілу орташа бұрышы, град (αср=10-15) ; μ – фарш пен шнектің үйкелу коэффициенті .
Пышақтың бір айналыс кезіндегі нақты көлемі мынаған тең:
(10)
3 Шнектің өнімділігін анықтау
, кгсағ (11)
мұндағы f – ығыстырғыш арқылы фарштың бос өту ауданы, м2;
- фарштың өстік орын ауысуының жылдамдығы, мс;
- өнімділікті қолданатын коэффициент 0,4-0,7.
Фарштың бос өту ауданы:
, м2 (12)
мұндағы D,d – шнек шприцтің ішкі және сыртқы диаметрі, м.
Фарштың өстік орын ауысуының шың жылдамдығы
, мс (13)
мұндағы - коэффициент (0,6-0,75);
- фарштың тұтқырлық пен ішкі үйкеліс бұрышын ескеретін коэффициент (0,9-0,95); - шнекпен орын алатын максималды мүмкін жылдамдығы (1,2-1,4), мс.
Фарштың бос өту ауданының кішірейуі шнектің жұмысшы қима ауданымен салыстырғанда анықталу коэффициенті.
, (14)
мұндағы b – винтті кескіштің қалыңдығы (0,005-0,01), м;
ra – шнек орамдарының максималды радиусы (ra=0,5∙ D), м;
r1 – шнек білігінің радиусы (r1=0,5∙ d), м;
- шнектің орташа мағыналы бұрышы (12-18).
Шнекпен орын алатын максималды мүмкін жылдамдығы
, мс (15)
мұндағы n – шнектің айналу саны (400-500), айнс;
h – шнек орамдарының адымы (0,03-0,07), м.
4 Агрегаттың жалпы электроқозғалтқыш қуатын анықтаймыз:
, кВт (16)
мұндағы Nк – куттер-аралатырғышта электроқозғалтқыштың қуаты кВт; Nш–шприцтің электроқозғалтқыш қуаты,кВт.
Куттер-аралатырғыш электроқозғалтқыштың қуаты:
, кВт (17)
мұндағы а – бір айналыс кезінде бір пышақпен фарш қабатын кесуге кеткен энергия шығыны. (суды қоспай фаршты ұсақтау кезінде, фарш пышақпен максималды кесу жылдамдығы 30 мс, су қосылған кездегі ұсақтау); - қозғалтқыштан пышақ білігіне берілетін берілістің ПӘК (); - шнектің орын аустырғанда жетектің энергия шығынын ескеретін коэффициент (); - қуат қорының коэффициенті ().
Шприцтің электроқозғалтқыш қуаты:
, кВт (18)
мұндағы М – секундтық көлемдік өнімділік м3с; р0 – ығыстырғышпен туындайтын қысым (р0=0,2-0,6∙106), нм2; - ығыстырғыштың механикалық ПӘК (); - қуат қорының коэффициенті ().
Секундтық көлемдік өнімділік
, м3с (19)

Пайдаланатын әдебиеттер

1. Шувалов В.Н. Машины, автоматы и поточные линии. - М.: Машиностроение, 1973.-542 с.
2. Буров Л.А., Медведев Г.М. Технологическое оборудование макаронных предприятий. - М.: Пищевая промышленность, 1980.
3. Груздев И.Э., Мирзоев Р.Г., Янков В.И. Теория шнековых устройств. - Л.: ЛГУ, 1978.-141 с.
4. Лисовенко А.Т. Технологическое оборудование хлебозаводов и пути его совершенствования. - М.: Легкая и пищевая промышленность, 1982.-208 с.
5. Соколов А.Я., Караваев М.Н., Руб Д.М., Зайчик Ц.Р. Прессы пищевых и кормовых производств.- М.: Машиностроение, 1973.
6. Ивашов В.И. Технологическое оборудование предприятие мясной промышленности. Часть . Оборудование для убоя и первичной обработки. – М.: Колос, 2001. – 552 с.: ил.