ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
4 деңгейлі СМЖ құжаты
Сапа үлгісі
Емтихан билеті
Ф042-1.66-2013
№ 1 басылым 18.09.13
1 беттің 1-сі
Пән:Жалпы тіл білімі
Курсы: 3Мамандық:Қазақ тілінде оқытпайтын мектептердегі қазақ тілі мен әдебиеті
1. Тіл білімі ғылымы нешінші ғасырларда қалыптаса бастады:
A) XVIII ғ.B) XVIII ғ. I жарт.C)XIX ғ. D) XIX ғ. I жартE) XIX ғ. II жарт.
2. Ат қою теориясы алғаш қай елден бастау алады:
A) ҚытайB) Үндістан C) ЕгипетD) Греция E) Рим
3 . Ат қою теориясының негізін салушы:
A) ПаниниB) Яски C) КонфуцийD) Бодуэн де Куртэнэ E)Ари
стотель
4. Веда тілінің 5 томдық сөздігін жазып, оған түсінік берген кім:
A) Панини B) ЯскиC) КонфуцийD) Бодуэн де КуртэнэE) Аристотель
5. Рим тіл білімінің көрнекті өкілі кім:
A) ВарронB) ЯскиC) КонфуцийD) Бодуэн де Курртэнэ E) Аристотель
6. Араб лингвисі әл-Фируза-бади еңбегінің аты:
A) НахвB) Хомус C) Ал китаб D) Сарф E) Таджвид
7. Уильям Джонның 1786 ж. жарияланған еңбегі қалай аталады:
A) Азиялық зерттеулер B) Шығыс зерттеулері C) Үнді зерттеулері
D) Ежелгі Рим зерттеулері E) Славяндық зерттеулер
8. Ф. Бопптың Үнді Еуропа тілдерінің салыстырмалы грамматикасы атты еңбегі қай жылдар аралығында жарық көрді:
A) 1843-1959 B) 1859-1869 C) 1833-1849 D) 1859-16-963 E) 1833-1959
9. М. Қашқаридің ХІ ғ. түркі тілдерін неше топқа бөліп зерттеді:
A) Екі B) Бес C) Төрт D)Үш E) Жеті
10. Ежелгі солтүстік тілдері және неміс, исланд тілдерінің шығуы туралы зерттеулер еңбегінің авторы:
A) Я. Гримм B) К. Раск C) Ф. Бопп D) В. Гумбольдт E) А. Шлейхер
11. Неміс тілі грамматикасы еңбегінің авторы кім:
A) Я. Гримм B) К. Раск C) Ф.Бопп D) В. ГумбольдтE) А. Шлейхер
12. Натурализм бағытының көрнекті өкілі кім:
A) Я. Гримм. B) К. Раск. C) Ф.Бопп D) В. Гумбольт. E) А. Шлейхер.
13. Қазан лингвистикалық мектебі нешінші ғасырда қалыптасты:
A) XVIII ғ. B) XVIII ғ. I жарт. C) XIX ғ. D) XIX ғ. I жарт.E) XIX ғ. II жарт.
14. Сөздер мен заттар мектебінің көрнекті өкілі:
A) Г. Шухардт B) К. Фосслер C) Б.Куртэнэ D) Л. В.Щерба E) В. Гумбольдт
15. Эстетизм мектебінің өкілі кім:
A) Г. Шухардт B) К. Фосслер C) Б.Куртэнэ D) Л. В.Щерба E) В. Гумбольдт
16. Эстетизм және неолингвизм бағыттары қай ғасырда пайда болды:
A) XХ ғ. B) XХ ғ. I жарт. C) XIX ғ. D) XIX ғ. I жарт. E) XIX ғ. II жарт.
17. Неолингвизм мектебі қай елде қалыптасты:
A) Германия B) Рим C) Италия D) ДанияE) Франция
18. Әлеуметтік бағыттың Франциядағы көрнекті өкілін атаңыз:
A) Г. Шухардт. B) К. Фосслер. C) Б.Куртэнэ. D) Л. В.Щерба. E) В. Гумбольдт.
19 . Ф. де. Соссюр қай бағыттың көрнекті өкілі:
A) НеолингвизмB) Эстетизм C) Социологиялық бағыттыңD) Сөздер мен заттар E) Психологиялық
20. Ф. де Соссюрдің Жалпы лингвистикалық курс атты еңбегі неше бөлімнен құралған:
A) Екі B) Бес C) Төрт D) ҮшE) Жеті
21. Прага мектебі қай жылы үйірме ретінде алғаш рет қалыптасты:
A) 1925ж. B) 1928ж. C) 1926ж. D) 1924ж. E) 1927ж.
22. Структуралық бағыттың неше мектебі болды:
A) ЕкіB) Бес C) Төрт D) Үш E) Жеті
23. Глоссематикалық бағытты қалыптастырған көрнекті ғалым:
A) Р. Якобсон B) Н. Трубецкой C) В. МетезиусD) Л. Ельмслев
E) Б. Тронка
24. Тіл құралы еңбегінің авторы:
A) Ы. Алтынсарин B) А. БайтұрсыновC) С. Аманжолов
D) С. Торайғыров E) Ж. Аймауытов
25. Ф.Де. Соссюр тіл ғылымын неше салаға бөлген:
A) Екі B) Бес C) Төрт D) Үш E) Жеті
26. Қытай жазба ескерткіштері б.з.б. нешінші ғасырда пайда болған:
A) XVI ғ. B) XІV ғ. C) XV ғ. D) XIX ғ. E) XVIІ ғ.
27. Үнділердің Веда атты жазба ескерткіші қай ғасырда белгілі болды:
A) VI ғ. B) ІV ғ. C) V ғ. D) ІІ ғ. E) VIІ ғ.
28 . Үндістан тіл білімінде морфологиядан кейінгі мол зрттелген сала:
A) Лексика B) Синтаксис C) Фонетика D) ГрамматикаE) Морфлология
29. Исланд тілінің шығу тарихы еңбегінің авторы:
A) Я.Гримм B) К. Раск C) Ф. Бопп D) В. Гумбольт E) Р. Раск
30. А.Шлейхердің натуралистік көзқарасын білдіретін еңбегі қандай:
A) Теориялық лингвистикаға кіріспе B) Жалпы лингвистикалық курс
C) Неміс тілі грамматикасы D) Дарвин теориясы және тіл білімі
E) Провансаль тілі туралы
31. Тіл туралы алғашқы ойлар қай елден бастау алады:
A) Қытай B) Үндістан C)Египет D) Греция E) Рим
32. . Қыпшақ тайпасының түлегі, Екінші ұстаз, Шығыс Аристотелі, Мұсылман Ренессансының көрнекті өкілі кім:
A) Абу-Наср Әл-ФарабиB) Фудзифар ТәйкC) Ихван Ас-Сафа
D) Әбу Әли ибн – СинаE) В. Г. Ахвмдианид
33. М. Қашқаридің еңбегі қалай аталады:
A) Құтадғу білік B) Түркі тілдерінің сөздігі C) Хазрати Момлам
D) Түрікше – арабша тәжімаE) Диуани лұғат ат-түрік
34. Ш. Ш. Уалиханов қай жылдар аралығында өмір сүрген:
A) 1835-1975 B) 1895-1935 C) 1865-1905 D) 1835-1865 E) 1845-1905
35. Алғашқы оқу құралының авторы, тұңғыш педагог-ағартушы:
A) Ы. Алтынсарин B) А. БайтұрсыновC) М. Жұмабаев D) С. Торайғыров
E) Ж. Аймауытов
36 .1884 жылғы Оренбургский листок газетінде шәкірттері мен ізбасарлары Қазақтың Ломоносовы деп кімді атады:
A) Ш.Уәлиханов B) Х.Досмұхамедов C) М.Дулатов D) С.Сейфуллин
E) Ы. Алтынсарин
37 . В. Гумбольдт қай жылдар аралығында өмір сүрген:
A) 1767-1837 B) 1676-1767 C) 1767-1835D) 1735-1765 E) 1635-1768
38. Үнемі дамуда болатын құбылыс:
A) СөзB) Тіл C) Ой D) Ғылым E) Білім
39 . Дыбыстық жүйе өзгерістерін ескермей сипаттау және зерттеу қалай аталады:
A) Статика B) Динамика C) Тарих D) Тіл E) Дивергенция
40. Тектес дыбыстардың туыс тілде өзгешеленуі қалай аталады:
A) Корреспонденция B) АльтернацияC) КорреницияD) Альтернат E) Дивергенция
41. Ф. Де Соссюр (1867-1913) неше жасында докторлық диссертация қорғаған:
A) 25 B) 27C) 23 D) 26 E) 28
42. Славян тіл білімінің ең көрнекті өкілі:
A) В. Гумбольдт B) Г. Штейнталь C) В. И Даль D) А. А. Потебня
E) А. Шлейхер
43. Ареалдық тіл білімінің отаны қай ел:
A) Германия B) АҚШC) ИталияD) Дания E) Франция
44. Копенгаген лингвистикалық мектебі қай жылы құрылған:
A) 1841 жылыB) 1831жылы C) 1951жылы D) 1961жылы E) 1971жылы
45. Мазмұн формасы – ол:
A) Кенематика B) Форма C) Плераматика D) Кенема E) Плерма
46. Ф. Де Соссюр Тіл мен сөйлеу диктамасын нешеге бөлген:
A) Екіге B) Беске C) Төртке D) Үшке E) Жетіге
47. Армян тілінің інжу-маржаны атты еңбектің авторы:
A) И. И. ШредерB) М. ЧамчанC) М. Мащтоц D) О. Ерзнкаций
E) С. Сюнеций
48. Фирдоусидің атақты еңбегі:
A) Құтадғу білік B) Түркі тілдерінің сөздігі C) Шахнаме
D) Түрікше – арабша тәжіма E) Диуани Лұғат ат Түрік
49. Жапон тілінің алғашқы грамматикасы қалай аталады:
A) Кодзики B) Нихон-секи C) Син сэндзикеD) Кокин-сю E) Гогану – синсэ
50. Аналогия туралы атты трактаттың авторы:
A) АристотельB) Ә.ФарабиC) Ю. ЦезарьD) М. Т. Варрон E) Л. Карр
51. Александрия грамматистер мектебінің отаны қай ел:
A) Қытай B) ҮндістанC) ЕгипетD) ГрецияE) Рим
52. Қытай тіл білімінің тарихын 3 дәуірге бөлген қай ғалым:
A) Ван ЛиB) КонфуцийC) Сюнь Куан D) Шо ВэньE) Ду Фу
53. Еуропалық ортаның өзінде дара тұратын ғалым:
A) Ш. УәлихановB) А. БайтұрсыновC) В. В. Радлов
D) Н. И. Ильминский E) И. Н. Березин
54. Ежелгі дәуір лингвистикасына тән ат қою теориясының мақсаты:
A) Тілді дұрыс қолдану ережелерін зерттеу B) Жазба ескерткіштер тілін зерттеу C) синтаксис салаларын зерттеуE) Жазу тілі мен сөйлеу тілі арақатынасын зерттеу D) Зат пен оның атауы арасындағы байланысты зерттеу
55. Ежелгі үнді лингвистикасында санскрит тілі мен веда жыры тілінің дыбыстық жүйесі мен грамматикасын зерттеп, 4000-нан астам грамматикалық ереже ұсынған зерттеуші:
A) Гуру B) БхартхариC) Панини D) Б.де Куртене E) Хрисипп
56. Стоиктер мектебі зат пен оның аты арасындағы байланыс туралы қандай көзқарасты ұстанды:
A) Атау - зат табиғатына сәйкес, табиғат туындысы
B) Сөз атап отырған заттың шығаратын дыбысынан құралады және сөздер табиғи дыбыстар арқылы заттың ішкі мәнін білдіреді
C) Зат пен атау байланысы D) Зат пен атау байланыссыз
E) Атау адамдардың өзара келісуінен пайда болған
57. Түркі халықтары үшін канондық тіл:
A) Қазақ тілі B) Латын тілі C) Орыс тілі D) Әдеби тілE) Араб тілі
58. Бағдат қаласы лингвистерінің ұстанған бағыты:
A) Пуристік тенденцияны ұстанды
B) Эклектикалық бағытты ұстанды
C) Тілдік жүйе заңдылыққа бағынбайды
D) Аналогистерге қосылды
E) Аномалистерді жақтады
59. Жасанды халықаралық тілдердің 600 жобасы жасалып, адамдарға қызмет еткен Эсперанто, Идо секілді тілдердің өріс алуы қай кезеңге тән:
A) Орта ғасыр
B) Жаңа заман
C) Қайта өрлеу
D) ХIХ ғасыр
E) Ежелгі дәуір
60. Универсалды грамматика немесе рационалды жалпы грамматика авторлары:
A) Ф.Боб пен В. Гумбольд
B) А. Арно мен К. Лансло
C) Ф. Шлегель мен А. Шлегель
D) Ф. Де Соссюр мен Б. де Куртене
E)А. Потт пен А. Кун
61. Франс Бопптың тіл біліміне қосқан үлесі:
A) Герман тілдерінің латын, грек тілдерімен ұқсастығын алғаш айқындады
B) Салыстырмалы неміс тілін қолданды C) Тіл философиясын негіздеді
D) Салысмтырмалы-тарихи әдісті аштыE) Тұңғыш тарихи сөздік жазды
62. Үнді-европа тілдері деген атауды еңгізген лингвист:
A) Р.РаскB) Ф. Бопп C) В. Гумбольд D) М. Мюлллер E) Я. Гримм
63. Инкорпоративті тіл дегеніміз қандай тіл:
A) Аглютинативті B) Флективті C) Түбір тіл D) Аморфты
E) Полисинтетикалық
64. Қайта өрлеу дәуірінің (XV-XVIII ғ) өкілдері:
A) Конфуций; Аристотель; Платон; Демокрит
B)әл-Фараби; ибн Сина
C) Ф. Бэккон; Д. Локк; Р. Д.Лейбнец
D) Ф Бопп; Я Гримм
E) А. Мейе; Ж. Вандриес
65. Ежелгі Заман Лингвистикасындағы ең басты мәселе:
A) Зат пен атау ажырамас бірлікте болу керек
B) Фонетика, грамматика, синтаксис
C) Санскрит тілінің грамматикасы
D) Пор-Рояль грамматикасы
E) Универсалды символикалық тіл жасау болды
66. “Дивану лұғат ат-түрік” энциклопедиясының авторы:
A) Әбу Насыр Әл-Фараби B) Әбу Әли ибн Сина
C) Махмұд ҚашқариD) Әлішер НауаиE) Әбу Хайан әл-Гарнати
67. Тіл біліміндегі натуралистік бағыттың негізін салушы:
A) Рамус Раск (1787-1832)
B) Якоб Гримм (1785-1863)
C) Франц Бопп (1791-1867) D) Вильгельм Гумбольдт (1767-1835)
E) Август Шлейхер (1821-1868)
68. “Жас грамматистер мектебінің” негізін салушылар:
A) Ф.Ф.Фортунатов; А.А. Шахматов B) А. Шлейхер; Ч. Дарвин
C) Гейман Штейнталь; Мориц Лацарус; Вильгельм Вундт
D) Г. Остхоф; К. Бругман; Г. Пауль; Б. Дельбрюк; А. Лескин
E) Б. де Куртенэ; Н.В. Крушевский; В.А. Богордицкий
69 “Пуристік” тенденцияны ұстанған мектеп:
A) “Жас грамматистер мектебі”
B) “Легистер философиялық мектебі”
C)“Басра лингвистикалық мектебі”
D) “Александриялық грамматистер мектебі”
E) “Куфа лингвистикалық мектебі”
70. Неміс лингвисі - Г.Лейбництің негізгі идеясы болған:
A) Логикалық ғылым
B) Жасанды тіл құрастыру
C) Универсалды символикалық тіл жасау
D) Философиялық тіл жасау
E) Универсалды грамматика жазуын бастау
71. “Жас грамматистер мектебінің” екінші атауы:
A) “Легистер философиялық мектебі” B) “Лейпциг тіл білімі мектебі”
C) “Басра лингвистикалық мектебі” D) “Александриялық грамматистер мектебі”
E) “Куфа лиегвистикалық мектебі”
72. Ф.де.Соссюрдің “Тіл-сөйлеу әрекетінің әлеуметтік жемісі” деген ілімін ұстанған- француз лингвистикасының атасы:
A) Шарль Балли B) Гуго Шухардт C) Бенедотте КрочеD) Вильгельм Гумбольдт E) Антуан Мейе
73. “Ареалдық тіл білімі” бағытының негізін салушы итальян лингвистері:
A) В. Брендель; Х. УльдалльB) Г. Шухардт; Г. Штейнталь
C) Б. де Куртенэ; Н.В. Крушевский. D) Джулио Бертони; Метто Бартоли
E) Вилем Матезиус; Джулио Бертони
74. Салыстырмалы-тарихи әдістің Даниядағы ірі өкілі:
A) Расмус РаскB) КонфуцийC) Август Шлейхер D) Әбу Насыр Әл-Фараби E) Шарль Балли
75. Психологизмбағытының ірі өкілдері:
A) А. Шлейхер; Ч. Дарвин; В. Гумбольдт
B) Г. Штейнталь; М,Лацарус; В. Вундт; А. Потебня
C) әл-Фараби; ибн Сина; Махмұд Қашқари
D) Конфуций; Аристотель; Демокрит
E) Антуан Мейе; Жозеф Вандриес; Шарль Балли; Альбер Сешэ; Эмиль Бенвенист
76. В.Гумбольдтың классификациясы бойынша “аморфты тіл”деген термин нені білдіреді:
A) өлі тілдер деп атайды
B) универсалды символикалық тіл деп атайды
C) философиялық тіл деп атайды
D) даралаушы (изолирующий) тіл деп атайды
E) канондық тіл деп атайды
77. Орта ғасыр лингвистикасында киелі және қасиетті тіл немесе Пайғамбар тілі деп есептелген тіл:
A) Философиялық тіл
B) Аморфты тіл
C) Даралаушы (изолирующий) тіл
D) Канондық тіл
E) Жасанды тіл
78. XX ғасырдың басындағы обьективті идеализмнің ірі өкілі:
A) Э Гуссерля
B) В. Вундт
C) Бенедотте Кроче
D) Рамус Раск
E) Мориц Лацарус
79. “Қазақ хрестоматиясы” оқулығының авторы:
A) В.В. Радлов
B) Ы. Алтынсарин
C) С. Мұқанов
D) О.Н. Бетлингк
E) Ш. Уәлиханов
80. Қайта өрлеу дәуірінің лингвистикасы қай ғасырларды қамтиды:
A) XX ғ.
B) V-XV ғасыр
C) XV-XVIII ғасыр
D) б.д. V ғ дейін
E) XIX ғасыр
81. Прага лингвистикалық мектебінің негізін салушы чех германисі:
A) Д. БонфантелерB) В. Матезиус C) Г. Шухардт D) А. Мейе
E) Ф. Боас
82. Россиядағы нағыз ғылыми “түркология” қай кезеңнен басталды:
A) XIX ғ II жарт. B) XIX ғ I жарт.C) XIX ғ D) XIX ғ соңы мен XX ғ басыE) XVII ғ.
83. Ат қою немесе атау теориясы дегеніміз не:
A) Даму кезеңі B) Тіл білімінің алғашқы іргетасы C) Ежелгі дәуір тіл білімі
D) Зат атауларының пайда болу себептерін түсіндіретін теория
E) Лингвистикаға қатысты
84. Грамматикалық өнер немесе жазу өнері деп нені айтамыз:
A) Жазба ескерткіштер тіліB) Тілді дұрыс қолдану ережесін белгілейтін сала
C) Тіл ғылымының тарихын кезеңдерге бөлу D) Көне ғылымдардың бірі
E) Дыбысқа еліктеу теориясы
85. Филология термині нені білдіреді:
A) Сөзді дұрыс қолдануB) Сөзді құбылтып қолдану C) Сөзді сүю
D) Сөз туралы ілім E) Сөздер сөйлейді
86. Көне Қытай иероглифі қандай стильдерге бөлінген:
A) Сөз мағынасы және фонологияB) Иероглиф құрылысы мен этимология
C) Дыбыс, таңба, сөз стильдері D) Таңбаларды оқу, қолдану жолдары
E) Уставтық, жартылай уставтық, жылдам жазу
87. Веда аталатын жазба ескерткіштер кімдікі:
A) Көне Үндістан B) Көне ҚытайC) Ежелгі ГрецияD) Ежелгі РимE) Орта ғасырлық
88. Ежелгі Греция тіл білімі қандай кезеңдерге бөлінеді:
A) Грециялық және римдік B) Ежелгі және жаңа C) Философиялық және филологиялық
D) Жыл санауымызға дейін E) Біздің жыл санауымыздан кейін
89. Көне Грециядағы тілдің шығуы туралы қандай теорияларға негізделді:
A) Ат қою теориясы мен грамматикалық өнер теориясы
B) Дыбысқа еліктеу теориясы және келісім теориясы
C) Философия және логика ғылымдарының теориясы
D) Шешендік өнер теориясы E) Сөзді дұрыс қолдану теориясы
90. Аномалистер қандай бағытты ұстанды:
A) Заттың атауы оның табиғатына сәйкес жаратылыстан берілген
B) Тілдік элементтің барлығы белгілі бір заңдылыққа бағынады
C) Грамматика мен логика ғылымдарымен тығыз байланысты
D) Есім мен етістіктің байланысты сөйлемде ғана көрінеді
E)Зат пен оның атауы, грамматикалық категориялар мен логикалық категориялар арасында ұқсастық, заңдылық жоқ
91. Канондық тіл дегеніміз не:
A) Әр ұлттың тілі B) Әр халықтың тілі C) Барлығына ортақ тіл
D) Жазбалар тілі E) Баршаға міндетті тіл
92. Араб халифаты дәуірі:
A) Б.з.д. Ү-ҮІ ғ. B) Б.з.б. ҮІІ-ҮІІІ ғ. C) Ежелгі дәуір D) Көне дәуір
E) Біздің заманымыздағы дәуір
93. Арабтардың лингвистикалық еңбектеріне объект болған тілдер:
A) Қытай, үнді, латынB) Санскрит тілі C) Түркі, монғол, парсы
D) Қыпшақ тілі E) Нахв, сарф, тәжуид
94. Араб тілтану мектептері қалай аталады:
A) Басра, Куфа, Бағдат мектептері
B) Мәскеу мектептері
C) Женева, Прага мектептері
D) Лондон, Лейпциг мектептері
E) Натуралистер, психологтар, жас грамматистер
95. Универсалды грамматиканың авторы кім:
A) Ф. Бэкон B) В.Лейбниц C) Р. ДекартD) М. Ломоносов
E) Пор-Рояль монастырының ғалымдары
96. Салыстырмалы-тарихи әдістің негізін салған кім:
A) И. Гердер. B) Ж. Руссо. C) А. Арно. D) Ф. Бопп.E) К.Лансло.
97.Салыстырмалы-типологиялық әдіс немесе типологиялық тіл білімінің өкілдері:
A) Фридрих Шлегель,Вильгельм Гумбольдт B) Расмус Раск, Якоб Гримм
C) М.Мюллер, А.Шлейхер D) А.Потебня, В.ВундтE) Ф.Фортунатов, А.Шахматов
98. В.Гумбольдттың тіл философиясы неге негізделді:
A) Тілдің пайда болу себептерін ашуға
) Тілдің қоғам өміріндегі орны мен қызметін ашу
C) Тілдің философия, логикамен байланысын көрсетуге
D) Тілдерді салыстыра зерттеуге E) Тілдердің туыстығын дәлелдеуге
99. Натуралистік ағым өкілдерінің тіл туралы түсінігі:
A) Тіл – биологиялық организм, тілде даму деген болмайды, тек биологиялық өсу болады
B) Тіл рухани өмірімен тығыз байланысты C) Тілдің барлығына ортақ болу керек
D) Тіл екі топқа бөлінеді E) Тіл – қатынас құралы
100. Психологиялық тіл білімінің көзқарастары:
A) Формасыз тіл болмайды
B) Морфологиялық белгілер –тұрақтысы
C)Тілдің дамуындағы құбылыстар халықтың психологиясына байланысты
D) Тілде даму деген болмайды
E) Тіл ойды білдіретін мағына мен қарым-қатынас
101. Жас грамматистер бағытының негізінде Ресейде қандай мектептер қалыптасты:
A) Шахматов мектебі B) Пешковский мектебіC) Фортунатов мектебі
D) Бодуэн де Куртенэ мектебіE) Мәскеу және Қазан лингвистері мектептері
102. Орыс түркологтарын атаңыз:
A) Фортунатов, Шахматов, ПешковскийB) Радлов, Ильминский, Катаринский
C) Трубецкой, Якобсон, БартолиD) Ф.де Соссюр, Б.де Куртенэ E) Ельмслев, Блумфилд
103. Тіл және оның даму заңдары туралы ғылым қалай аталады:
A) Лингвистика B) Фразеология C) Ассимиляция D) Метатеза E) Диссимиляция
104. Тіл туралы алғашқы ойлар қай елден бастау алады:
A) Египет B) Үндістан C) Қытай D) Ресей E) Рим
105.Тіл туралы алғашқы ойлар Египеттен емес, Қытай мен Үндістаннан бастау алатынын айтқан ғалым:
A) Ж. Шанпольон B) Я.В.ЛояданC) Ф. де Соссюр D) АристотельE) Платон
106. Үндістан лингвистикасы болмағанда, Еуропа мен Америка лингвистикасы да болмаған болар еді деген пікірдің авторлары:
A) С.Аманжолов, Т.Қордабаев B) Панини, ЯскаC) В.Томсен, Бодуэн де Куртенэ
D) О.Бетлингк, Ф.ХомельE) Конфуций және оның ізбасарлары
107. Көне Үндістан лингвистикасының алғашқы өкілі:
A) Я.В.Лоядан B) Ф. де Соссюр C) В.Томсен D) Яска E) Бетлингк
108. Тіл немен тығыз байланысты:
A) Қоғаммен B) ХалықпенC) Тайпамен D) Ұжыммен E) Табиғатпен
109.Үнді лингвисті Панинидің еңбегін жалғастырушылар:
A) Бхартхари, Хемочандра B) В.Катьяяна, Патанджали
C) Конфуций және оның ізбасарлары D) Гуру, Яска E) О.Бетлингк, В.Томсен
110. Көмекші таңбаларды табыңыз:
A) Дыбыс, нұсқау, сәулеB) Фонемалық, заттық, акустикалық
C) Графикалық, заттық, ымдауD) Семантикалық, заттық, морфемалық
E) Синтагмалық, дыбыстық, графикалық
111. Үнді лингвистері сөз таптарын төрт топқа қалай бөлген:
A) Есімдік, етістік, демеулік, жалғаулықB) Есім, есімдік, үстеу, одағай
C) Есімдік, етістік, үстеу, еліктеуD) Есімдік, етістік, предлог, демеулік
E) Есімдік, етістік, демеулік, одағай
112. Бір тілден екінші тілге енуге өте-мөте икем болатын элементтер қайсы:
A) Дыбыстар B) СөздерC) Сөз тіркестері D) Фразеологиялық тіркестер
E) Мақал-мәтелдер
113. Үндістандағы ертеде құрастырған елеулі сөздік:
A) Панини сөздігі B) Гуру сөздігі C) Катьяяна сөздігі D) Амара сөздігі
E) Патанджали сөздігі
114. Сүйекке жазылған Қытай ескерткіштері қай ғасырға тән:
A) Б.д.д. Хғ. B) Б.д.д. ІХғ. C) Б.д.д. ХІІғ. D) Б.д.д. ХҮғ. E) Б.д.д. ХІІІғ.
115. Көне Қытай лингвистикасы неше салада дамыған:
A) Екі салада B) Үш салада C) Бес салада D) Жеті салада E) Тоғыз салада
116. Қытай тіл білімінің тарихын үш дәуірге бөлген лингвист:
A) Ван Ли B) Конфуций C) Сюнь Куан D) Сюй ШэньE) Лю Си
117. Қытай тілінің алғашқы түсіндірме сөздігі:
A) Эря B) Фан янь C) Шо Вэнь D) СюньгуE) Чунь Гюй
118. Қытайдағы этимологиялық сөздікті құрастырушы:
A) Сюй Шень B) Лю Си C) Сюнь КуанD) Ван Ли E) Чунь Гюй
119. Екі тілділік кең өріс алған жағдайда бір тілдің екінші тілге әсері заңдылық сипат алуы мүмкін бе:
A) Мүмкін B) Мүмкін емесC) Сөз қолдануда дәлсіздік пен қателер жіберіледі
D) Нақтылық пайда боладыE) Тілдердің араласуы нығаяды
120. Стоиктер мектебі қай елде қалыптасты:
A) Египет B) Иран C) Греция D) ҮндістанE) Қытай
121. Стоик мектебінің негізін салушы:
A) Кратес. B) Аристарх. C) Аполлоний Дискол. D) Хрисипп. E) Зенодот.
122. Б.д.д. 518 жылы Грецияда грамматикалық мағына мен логикалық мағына арасына шек қойған ғалым:
A) Анаксимен. B) Протагор. C) Продик. D) Кратил. E) Парменид.
123. Б.д.д. Үғ. Сөйлем есімдер мен етістікті байланыстырады деген грек ғалымы:
A) Парменид. B) Кратил. C) Аристотель. D) Платон. E) Анаксимен.
124. Ежелгі Грецияда сөз мағынасы мен мәнін айырып беруші:
A) Протагор. B) Парменид. C) Анаксимен. D) Продик. E) Платон.
125. Б.д.д. 130-30жж. Рим тіл білімінің ең ірі өкілі:
A) Лукреций Карр. B) Гай Юлий Цезарь. C) Марк Теренций Варрон.
D) Элий Стилон.E) Марк Тулий Цицерон.
126. Түркі тілдері типологиялық тұрғыдан қай түрге жатады:
A) Полисинтетикалы. B) Түбір.C) Флективті.D) Аморфты.E) Агглютинативті.
127. Тілдің басты қызметі:
A) Дейктивті. B) Сигнификативті. C) Эмотивті. D) Коммуникативті. E) Номинативті.
128. Араб лингвистикасының негізін салушы:
A) Анбаса әл-Фихри. B) Әбу ас-Сакафи. C) Әбу л-Асуада ад-Дуали.
D) Халиль ибн Ахмад әл-Фарихиди. E) Сибаваихи.
129. Кітап әл-Айн атты араб тілі түсіндірме сөздігінің авторы:
A) Сибаваихи.
B) Ибн Джинни.
C) Замахшари.
D) Халил ибн әл-Фарахиди.
E) Әбу Әли ибн Сина.
130. Сибаваихи араб дауыссыздарын неше түрге жіктеген:
A) 8. B) 9. C) 12. D) 14. E) 16.
131. Алғашқы араб грамматикасы әл-Кітаптың авторы:
A) Ибн Манзур B) Әл-Жауһари C) Әл-Джавалики D) СибаваихиE) Халил ибн Ахмад
132. Араб тіл білімінде кірме сөздерге арнап сөздік құрастырған лингвист:
A) Ибн Манзур B) Ибн Даххан C) Әл-Джавалики D) Ибн ФарисE) Әл-Жауһари
133. Ибн Даххан сөздігі не жайында:
A) Түбір сөздердің дыбыстық құрамы жөнінде
B) Бір мағыналылық пен көп мағыналылық жөнінде
C) Көне, жаңа сөздер жөнінде
D) Синонимдер жөнінде
E) Дауысты, дауыссыз дыбыстар жөнінде
134. Араб тіліндегі исламға қатысты сөздер жөнінде еңбек жазған:
A) Ибн Фарис B) Халил ибн Ахмад C) Әбу Әли ибн Сина D) ЗамахшариE) Сибаваихи
135. Араб тіліндегі исламға қатысты сөздер жөнінде еңбек жазбаған:
A) Ибн Фарис B) Халил ибн Ахмад C) Әбу Әли ибн Сина D) Замахшари E) Сибаваихи
136. Еуропа тіл біліміндегі салыстырмалы-тарихи әдіс принципі – араб лингвистикасынан ауысқан жетістік деген тірек сөздің авторы:
A) Я.Голиус B) Ф.Бопп C) С. Де-Саси D) А.Гигениус E) Т.Ерпениус
137. Тарихшы әрі грамматист В.Аравелци пікірінше алғашқы тіл дегеніміз:
A) Ағылшын тілі B) Халдей тіліC) Адам тіліD) Сирия тілі E) Араб тілі
138. Тілдің шығуын жаратушымен байланыстырушы немесе Сауалдар кітабының авторы:
A) В.Аривелци. B) Д.Неподимый C) Д.Грамматик D) Г.Татеваци. E) И.Шредер
139. Қайсысы Армян лингвисті И.Шредердің еңбегі:
A) Каменец жазбаларының текстері B) Армян-қыпшақ сөздігі
C) Армян тілінің грамматикасы D) Грамматикалық өнер
E) Армян тілінің інжу-маржаны
140. Армениядағы алғашқы құрастырылған сөздіктер қай ғасырларды қамтиды:
A) ІХ-ХІІІғғ.
B) ХҮІІ-ХҮІІІғғ.
C) Ү-ҮІІІғғ. D) ХҮ-ХҮІғғ.
E) Х-ХІІғғ.
141. Сөздік құрамындағы сөздер қолданылу жиілігіне қарай қалай бөлінеді:
A) Көнерген сөздер, тарихи сөздер. B) Жаңа сөздер, бір қолданар сөздер.
C) Актив және пассив сөздер. D) Термин сөздер, кәсіби сөздер.
E) Диалектизмдер, жаргон сөздер.
142. Лусик Саргавактың 1581 жылы жарық көрген еңбегі:
A) Грамматикалық өнер. B) Қыпшақ тілінің грамматикасы. C) Армян колониясы.
D) Каменец оқиғаларының жазбалары. E) қасиетті жазбалар сөздігі.
143. Парсы лексикографиясының елеулі ескерткіштерінің бірі:
A) Шахнаме. B) Парсы тіліндегі түбір етістіктер. C) Парсы тілінің ережелері.
D) Авеста-пехлеви сөздігі. E) Лисан ут-Танзил.
144. Түркі топонимдерін тізбелеу нәтижесінде 1600 жылы жазылған еңбек:
A) Повесть временных лет. B) Слово о полку Игореве.
C) Чуваш тілі грамматикасына қатысты шығармалар.
D) Сібірдің сызба кітабы. E) Үлкен сызба кітабы.
145. Мұсылман ренесансының көрнекті өкілі:
A) Әбу Насыр әл-Фараби. B) Ф.П.Аделунг. C) Ф. Тэйк. D) Ф. Нариакира.
E) И.Табберт- Страленберг.
146. Әл-Фараби тіл туралы ғылымды неше салаға жіктеген:
A) 9. B) 7. C) 6. D) 3. E) 5.
147. Ибн Синаның артикуляция, акустика, фонетикалық мәселелерді қамтыған трактаты сибаваихи, замахшари еңбектерінен несімен ерекшеленеді:
A) Тек акустиканы қарастыруымен. B) Тек артикуляцияны қарастыруымен.
C) Жалпы фонетикалық зерттеу . D) Тілдің семиотикалық белгілерін сипаттауымен.
E) Психология ғылымымен байланыстылығымен.
148. М.Қашқаридың Дивани лұғат ит-түрк еңбегі қай жылдарды қамтиды:
A) 982-984. B) 1068-1070. C) 1082-1083. D) 1072-1074. E) 1112-1114.
149. Аморфты, агглютинативті, инкорпоративті, флективті тілдер деп бөліну қай принципке сүйенген:
A) Генеалогиялық. B) Функционалдық.C) Географиялық.
D) Типологиялық.E) Ареалдық.
150. Ә.Науаидың тілдің пайда болуы жөніндегі пікіріне сай вариантты табыңыз:
A) Параллель әлемнен тіл үйретушілер болған дегенге саяды.
B) Еліктеуден кездейсоқ пайда болған дегенгше келеді.
C) Жаратушымен байланыстырады.
D) Өздігінен пайда болды дегенге келеді.
E) Еңбек ықпал еткен дегенмен байланысты өрбиді.