І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті
СМЖ ЖМУ ЕОӘК.09-2009
1 басылым
САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ
Оқу-әдістемелік кешені
Ф.4.09-02
01.02.2009 ж.
Гуманитарлық факультет
Тарих кафедрасы
БЕКІТЕМІН
Бірінші проректор – оқу-әдістемелік
жұмыстары жөніндегі проректор
____________ Ф.Н. Жақыпова
_____ ______________2009 ж.
Алғашқы қоғам тарихы пәнінің
ОҚУ – ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Мамандықтар: 050114 – Тарих
Оқу формасы: күндізгі, сырттай
Талдықорған 2009 ж.
Оқу – жұмыс бағдарламасы 050114 - Тарих мамандығына
аға оқытушы, Адильбекова Роза Қосарқызы кұрастырған.
(оқытушының аты-жөні, тегі)
____________________________
(оқытушының қолы)
Тарих кафедрасының отырысында қарастырылды.
2009 ж. № хаттама
Кафедра меңгерушісі м.а. т.ғ.к. Байғабатова
_______________ ___2009 жыл. №______ хаттама
тарих-филология факультетінің әдістемелік бюросы мақұлдаған.
Әдістемелік бюроның төрайымы Жаукумова Ш.С.
І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті
СМЖ ЖМУ ЕОӘК.09-2009
1 басылым
САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ
Оқу-әдістемелік кешені
Ф.4.09-02
01.02.2009 ж.
Гуманитарлық факультет
Тарих кафедрасы
С И Л Л А Б У С
Алғашқы қоғам тарихы пәні бойынша
050114 - Тарих мамандығы үшін
Оқыту түрі: күндізгі,сыртқы
курс: 1
семестр: 1
кредит саны: 2
барлық дәрісханалық сағат саны: 15.
іс-тәжірибелік сабақтар: 15
ОСӨЖ: 15
СӨЖ: 15
Емтихан : 1 семестр
Талдықорған 2009 ж.
Оқутышының аты жөні: Адильбекова Роза Косарқызы тарих кафедрасының аға оқытушысы.
Тел: 21-60-69
Консультация. (office-hour): Кафедрадағы консультация кестесі бойынша
Пән: Алғашқы қоғам тарихы
Пререквизиттері: Алғашқы қауым тарихы курсын оқып үйрену үшін жалпыға бірдей білім беретін орта мектептің тарих пәндерінің бағдарламасына сай базалық білімдер қажет және Археология, Этнология, сияқты базалық білімдер қажет.
Постреквизиттері: “Алғашқы қауым тарихы” пәні жалпы қоғамдық ғылымдар: “Ежелгі дүние тарихы”, Орта ғасыр тарихы, және , Саясаттану, Мәдениеттану және т.б. ғылымдарды тереңдеп түсінуге мүмкіндік береді.
“Алғашқы қауым тарихы” пәннің қысқаша мазмұны: “Алғашқы тұрмыстық қоғамның қалыптасуы” ең көне адамдар дәуірі, алғашқы тұрмыстық қауым дәуірі, алғашқы қауымның ыдырауы, қоғамдық саны эволюциясын қарастырады.
Пән мақсаты: Студенттерге алғашқы қауымдық формация өмір сүрген кезде адам қоғамының дамуы туралы тұтас түсінік беру. Тарих процестің берілген және осы бірлік шегінде даму жолдарының әртүрлілігін көрсету. Қоғамдық дамудың жалпы заңдарының әрекетін анық айқындау.
Курс міндеттері: Тарихтың материалистік түсінігі, қоғамдық-экономикалық формациялары, таптық-партиялық көзқарас сияқты сынажарлықтардан арылу, жаңа бағыттар мен көзқарастар жүйесін қажет етуде.
Тарихи сананы жоғарғы оқу орындары студенттерде қалыптастыруда алғашқы қауымдық қоғам тарихын оқытудың да маңызы ерекше. Өйткені дүниежүзілік тарихи білім жүйесіне қосылу бұл пәндегі жекелеген мәселелерді қайта қарауды және оны кеңестік дәуірдегіден гөрі кеңірек талдап, түсіндіруді талап етеді. Мәселен адамның пайда болуы, антропогенездік еңбек теориясы, коллектив адамзат прогресінің негізгі шарты, еңбек құралддарын жасаудың, еңбек етудің өзгерушілік рөлі, әскери демократия, діннің шығуы т.б.
Білім бойынша бағалау информациясы: пәнді оқып үйрену емтиханымен меншіктеледі. Бағдарламада қарастырылған емтихан барлық бағдарламада тапсырмалардың орындалуы міндетті түрде талап етіледі. Лекция және семинар сабақтары тест сабақтарымен бақылауға алынады, СРСП – бақылау жұмыстарымен шектеледі.
КУРСТЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ
Алғашқы тарихынан бастау көздері. Археология, этнология, және антропологияның деректері. Қосымша дерек көздері. Алғашқы қоғам тарихындағы дерек көздерінің маңызы.
Алғашқы қоғам тарихы пәні адамзат тарихының ең көне дәуірін яғни, адамның жануарлар дүниесінен бөлініп, халық болып қалыптасып мемлекетке біріккенге дейінгі 2-3 млн. Жылдық тарихы бар ең ұзаққа созылған кезеңін қамтиды.
Сұрақтаманы құрастырудағы алға қойған міндет – студенттерге адамзаттың пайда болуын және адам болып қалыптасуының алғы шарттарын, сондай-ақ олардың қоғамдық, әлеуметтік институттарының тууы мен дамуын студенттер жадына тереңірек сіңіру және оларға қоғамның пайда болу, даму заңдылықтарын түсінуге ықпал ету.
Алғашқы тұрмыстық қоғам тарихы курсында тарихи ғылымдардың негізгі теориялық мәселелері: адамның пайда болуы және қалыптасуы, олардың алғашқы еңбек әрекеттерінің негіз қалануы және қоршаған табиғатты игерудегі қоғамдық қатынастары, рулық қоғамның шығуы және дамуы, алғашқы тұрмыстық қауымдық құрылыстың ыдырауының алғы шарттары және таптық қоғамының шығуы мәселелері қамтылған. Сондықтан да аталған курс адамзат тарихының жалпы заңдылықтарының теориялық негізі болып табылады.
Алғашқы қоғам тарихының тарихнамасы. Алғашқы тұрмыстық қоғам туралы көне земандағы және орта ғасырлардағы түсініктер. XIX ғ. Алғашқы тұрмыстық қоғам туралы нақты білімдердің қорлануы және олардың жинақылануы. Эволюциялық мектеп. Мәдени тарихи мектеп. Функционалдық мектеп. XX ғ.Алғашқы қоғамдық археология мен палеоантропология ғылымдарының дамуы. XX ғ. Алғашқы қоғамды тұрмыстық қоғамды тарихи – этнологиялық тұрғыдан реконструкциялау.Орыс және кеңестің дәуір ғылымдарының алғашқы тұрмыстық қоғам проблемаларын талдауға қосқан үлесі.
Алғашқы қоғам тарихын шежірелеу және дәуірлерге бөлу. Археологиялық геологиялық және палеоантропологиялық дәуірлер. Жалпы (тарихи) кезеңдеу. Кеңістік тарихшылардың алғашқы тұрмыстық қоғам тарихын кезеңдеуге қосқан үлесін анықтау:
Курсты оқып – үйрену нәтижесінде меңгеретін білім мен дағды:
Адамзат қоғамы өзінің даму барысында бірқатар кезеңдерден өтті. Ол кезеңдер шаруашылық жағдайы және тұрмыстық ерекшеліктерімен, қоғамдық қатынастарымен, әкімшілік құрылымымен, мәдениетімен сипатталады. Солардың ішіндегі адамзат қоғамының дамуындағы ірі және күрделі кезеңі – Алғашқы қауым.
Адамзат тарихы бірінен екіншісіне үнемі ауысып отырған қоғамдық – экономикалық бес формацияға бөлінеді, алғашқы қауымдық, құл иеленушілік, феодалдық, капиталистік, социалистік формациялар.
Адамның пайда болуынан бастап, мемлекет құрылғанға дейінгі кезеңді қамтитын алғашқы формацияның шығуы, гүлдену және ыдырау процесі алғашқы қоғам тарихының зерттейтін пәні болып табылады.
Алғашқы тұрмыстық қоғамда жеке меншік болған жоқ. Ортақ меншікпен қатар, киім-кешекке, кейбір өндіріс құралдарына деген жеке меншік болды, бұл құралдар сонымен бірге жыртқыш аңдардан қорғану құралы еді.
Алғашқы тұрмыстық қоғамда таптар, адамды адам қанауы болған жоқ.
Тапқа дейінгі трихын зерттеу адамзат дамуындағы бастапқы кезеңнің жалпы заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді. Бүкіл дүниежүзілік тарихтың ең ежелгі заманының тарихын зерттеудің зор теориялық маңызымен қатар, практикалық мәні де бар. Жеке меншіктің, таптарының, діннің пайда болуының тарихи жағдайлары мен себептерін білуді олардың жоюдың нақты жолдарын табуға жәрдемдеседі. әсіресе отаршылдықтан азат болған елдер үшін бұл деректердің зор маңызы бар, өйткені бұл елдердің территорияларында ру-тайпалық құрылыстың белгілері сақталған халықтаросы күнге дейін бар. Бұл халықтардың бұдан былай даму жолдары туралы мәселелері осы заманғы аса маңызды проблемалардың бірі болып саналады. Сондықтан, тарихшылар үшін бұл курсты оқу өте маңызды.
Курс аяқталғаннан кейін студенттер білуі қажет:
- Қазақстан тарихының кезеңдерге бөлу мәселелері;
- Қазақстанның ежелгі заман тарихының негізгі этаптары мен кезеңдері;
- Аталған кезеңнің негізгі даталары мен басты тарихи оқиғалары;
- Тарихи тұлғалардың қызметі мен олардың отандық тарихтағы рөлін;
- Сақ, үйсін, қаңлы, ғұн, сармат тайпаларының адамзат өркениетіне қосқан үлесін.
Курс аяқталғаннан кейін студенттерден күтілетін нәтиже.
- Қазақстан тарихының кезеңдерге бөлу мәселесін меңгеру;
- Палеолит, мезолит, неолит және энеолит дәуірлерінің хронологиясын білу және аталған әр дәуірдің ерекшеліктерін айқындай алу;
- Аталған кезеңге қатысты басты даталар мен негізгі оқиғаларды білу;
- Қола дәуіріні меңгеру;
- Темір ғасыры және Қазақстан территориясын мекендеген алғашқы тайпалық бірлестіктер: сақ, үйсін, қаңлы, ғұн және сарматтардың саяси, әлеуметтік-экономикалық, шаруашылық, мәдени тарихын терең меңгеру;
- Аталған тайпалардың қазақ халқын қалыптастырудағы рөлін айқындай алу;
- Тарихи оқиғаларға талдау жасай алу, оларға баға бере алу және қорытынды жасай алуы қажет.
Студенттердің білімін бағалауға байланысты ақпарат.
Қорытынды білім бағасы келесі рейтинг-шкала бойынша жүргізіледі:
№
Студенттің
аты-жөні, тегі
Бірінші аралық бақылау
Екінші аралық бақылау
Емтихан
Қорытындысы
Баға
Белсенділігі
Арнайы дағдылар
СӨЖ
Бақылау жұмысы
Барлығы
Белсенділігі
Арнайы дағдылар
СӨЖ
Бақылау жұмысы
Барлығы
5 балл
15 балл
5 балл
5 балл
30 балл
5 балл
15 балл
5 балл
5 балл
30 балл
40 балл
100 балл
Ескерту: Әр студенттің себепсіз қалған әрбір оқу сабақтары үшін аралық бақылаудың жалпы балл санынан 1 балл алынып тасталынады.
Бағалау шкаласы:
Әріптік жүйемен бағалау бойынша
Баллдың сандық эквиваленті бойынша
Балл бойынша
Дәстүрлі жүйедегі баға бойынша
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А -
3,67
90-94
В +
3,33
85-89
Жақсы
В
3,0
80-84
В -
2,67
75-79
С +
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
С -
1,67
60-64
Д +
1,33
55-59
Д
1,0
50-54
Ғ
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
Курстың саясаты немесе студенттердің сабақ барысындағы тәртібі, өзін-өзі ұстау жүйесі:
- себепсіз сабақ жібермеу, себепті болған жағдайда анықтама болуы шарт;
- сабаққа кешікпеу;
- әр түрлі себеппен жіберілген сабақтарды оқытушы белгілеген мерзімге
дейін тапсыру;
- оқу процесі кезінде белсенділік таныту;
- берілген тапсырмаларды (ОСӨЖ, СӨЖ, бақылау, реферат жұмыстары)
уақытында һәм дер кезінде орындау;
- тапсырмалар орындалмаса қорытынды баға төмендетіледі.
Студенттердің өзін-өзі ұстау тәртібі мен этикасы:
- топ студенттеріне деген көзқарасы және олармен қарым-қатынасы дұрыс болуы керек;
- пән оқытушысымен қатынасында белгілі деңгейде ара-қашықтық болуы қажет;
- сабақ үстінде ұялы телефондарды өшіріп қою;
- жоғарғы оқу орнына сай дәрежеде мәдениеттілік деңгейін көрсетуі қажет;
- болашақ маман ретінде жеке тұлға болып қалыптасуды алдыға мақсат етіп қою.
Бағалаудың критериилері (2 кредиті бар пәннің үлгісі)
Бақылау түрі
Жоғарғы баға
Оқытушы журналына балдарды қою мерзімі
Ағымдық бақылау:
сабаққа қатысқаны: 1 сағат – 5 балл
үй тапсырмасын орындалуына
іс-тәжірибелік сабақтарының орындалуына
белсенділік (лекциялардағы жауаптары...)
100
15
30
35
20
Әрбір сабақта
СӨЖ 1
1 тапсырма
2 тапсырма
3 тапсырма
100
30
40
30
СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 2
1 тапсырма
2 тапсырма
3 тапсырма
100
30
30
40
СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 3
1 тапсырма
2 тапсырма
3 тапсырма
100
20
35
45
СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
СӨЖ 4
1 тапсырма
2 тапсырма
3 тапсырма
100
30
35
35
СӨЖ тапсырмасын өткізу кестесі бойынша
Аралық бақылау 1: Жобаны қорғау
Жоба ойы
Жоба суреттеуі
Жоба презентациясы
100
10
50
40
3 апта
6 апта
8 апта
Аралық бақылау 2 : коллоквиум
1 сұрақ – 1-ші баға
2 сұрақ – 2-ші баға
3 сұрақ – 3-ші баға
Қорытынды баға : (1 баға + 2 баға + 3 баға)3
100
100
100
100
15 апта
Алғашқы қоғам пәні бойынша дәріс сабақтарының бағдарламасы.
1. Тақырыбы: Алғашқы қоғам тарихы. Кіріспе
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Түп деректер
2. Хронология
3. Дәуірге бөлу
Алғашқы адамдар- алғашқы қоғамдық құрылыс кезінде өмір сүрген адамдар.
Алғашқы қоғамдық құрылыс- адамзат тарихындағы ең алғашқы қоғамдық-экономикалық формация. Жер бетінің барлық халықтары ондаған мың жылдар осы даму сатысында болған. Өндіріс төмендегі дәрежеде қарапайым еңбек құралдарының көмегімен қауымдасып жүргізілді. Өндірістік қатынастың негізгі құрал-жабдықтарына қауымдық меншік болып, өнім қауым мүшелерінің арасында тең бөлінді. Ежелгі адамдардың табиғатқа тәуелді болуынан топтасын, бірлесін, қиын жағдайда қажырлы еңбекпен өмір сүрген және рулық қауым кезін алғашқы қоғамдық құрылыс дейді. Алғашқықоғамдық құрылыс адамзат қоғамы пайда болуынан таптық қатынастардың қалыптасуына дейінгі дәуіді қамтиды.
Мазмұны: Пәннің негізгі мақсаттарына тоқталасыз, қоғамдық ғылымдар жүйесінде алатын орнын айқындаймыз.
Бірінші сұрақ бойынша алғашқы қоғам тарихының тарихнамаларымен авторларымен танысасыз. Зерттеу әдістеріне тоқталасыз: талдау, синтез, салыстыру, қорытындылау,т.б.
Екінші сұрақ бойынша алғашқы қоғам тарихының хронологиялық және географиялық шекараларымен танысасыз.
Үшінші сұрақ бойынша алғашқы қоғам тарихының жалпы (тарихи) кезеңдеуімен, шежірелеу және дәуірлерге бөлумен танысасыз.
2. Тақырыбы: алғашқы тұрмыстық қоғам тарихнамасы.
Қарастырылатын сұрақтар:
1.Адамзаттың пайда болуы туралы антикалық ойшылдардың идеялары.
2.Адамзат пайда болуының алғы шарттары.
Мазмұны: Өткен заманына көз жіберу жөнінде адамдар ертеден-ақ әрекет жасаған. Бұны ең артта қалған халықтардың өз ата-бабаларының ерліктері туралы осы күнге дейін сақталған ертегі-аңыздарынан, рулар мен тайпалардың шығуы туралы генеологиялық аңыздардан білу. Алғышқы халықтардың өмірі жайындағы кейбір мәліметтер ежелгі шығыстың бірқатар елдерінің ( Египет, Вавилон, Ассирия, Перссия) тас жазулары, жазбаша докуметтерінде кездеседі. Совет антропологттары М. Герасимов, М. Нестурх, Я. Рогинский және басқалары ... шығуы (антропогенез) мен нәсілдің шығуы (расогенез) процесін анықтау үшін көп жұмыс істеді.
3. Тақырыбы: Алғашқы тұрмыс табыны.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Адамның шығуы.
2. Табиғат жағдайлары. Еңбек құралдары, қалыптасып жатқан адамдардың азық табу тәсілдері.
3. Алғашқы палеолит адамдарының қоғамдық қатынастары.
Мазмұны: алғашқы адамдардың палеолит кезеңінде тұрғандығы және осы кезеңде табиғат жағдайлары біркелкі болмағандығы туралы. Жағдайлардың өзгеруі төрттік дәуірдің мұздануынан екендігі, ал мұның себептерін белгісіз екендігі туралы. Кейбір ғалымдардың ой-пікірлері туралы.
Адамдардың табиғатты жеңіп шығуының маңызы орасан зор екендігі туралы. Адамдардың жануарлар дүниесінен біржолата бөлініп шығарылғаны туралы.
4. Тақырыбы: рулық қауым.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Кейінгі палеолит адамдарының табиғат жағдайы, еңбек құралдары, шаруашылығы, баспанасы, таралып орналасуы.
2. Қазіргі адамдар типтес адамның нәсілдік, алғашқы айырмашылықтың пайда болуы.
Мазмұны: Рудың шығуы туралы проблема алғашқы тұрмыстық қоғам жөніндегі ғылымның ең бір күрделі мәселелерінің бірі болып табылады. Алғашқы тұрмыстық табынның руға айналу процесі, демек олар жоғарғы қоғамдық ұйымға бірлесуі қазірше теориялық тұрғыда ғана айтылады.
Табынның алғашқы қауымға айналуы өндіргіш күштердің өсуімен, сонымен байланысты өндірістік қатынастардың өзгерісінен, сондай-ақ қан араласуының зияндығын жойған экзогамиян(рудың ерекшк және басты белгісі) пайда болуымен байланысты.
5. Тақырыбы: Рудың пайда болуы.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Рудың пайда болуы.
2.Мезолит пен неолиттің аналық ру дәуірі адамдардың қол жеткен табыстары.
3. Рулық құрылыстың гүлденуі.
4.Энеолит. Қола ғасыры. Егіншілік пен мал шаруашылығының дамуы. Тұңғыш қоғамдық еңбек бөлінісі.
Мазмұны: сөйтіп, ру дегеніміз- бірлескен өндірісімен, өндіріс құрал жабдығына және тұтыну өніміне деген ортақ меншігімен, экзогамиялықтылығымен, туысқандықтың бір жақты есертелетіндігімен (аналық не аталық жағына), территорияның тұтастығымен, аталумен діни ғұрпының, қоғам өміріндегі демократиялық тәртіптерінің бірлігімен сипатталатын, қандас туыстардан тұратын шаруашылық коллективі.
Рулық қоғам жоғарғы палеолиттің бас кезінде (ориньякте( қазіргі адамдардың дене бітімі типтес кроманьондықтарда пайда болды.
6.Тақырыбы: Рулық құрылыстың ыдырауы және мемлекеттің пайда болуы.
Қарастырылатын сұрақтыр:
1. Темір ғасырының басталуы. Еңбектің екінші бөлінісі.
2. Патриархтың қауымның ыдырауы. Моногамиялық семья. Көршілес қауым.
Мазмұны: Темір дәуіріндегі алғашқы тұрмыстық қоғамның алға кетуі .Темір ең алдымен ауыл шаруашылық техникасына әсер еткендігі турулы. Көптеген халықтарда егіншілік шаруашылықтың жетекші саласына айналуы. Көптеген халықтарда егіншілік шаруашылықтың жетекші саласына айналуы. Темірді өңдейтін мамандар- ұсталардың шығуы. Қол өнершілік шаруашылықтың дербес саласына айналуы. Соның нәтижесінде қол өнер ауыл шаруашылығынан бөліндеі, яғни еңбектің қоғамдық екінші бөлінісіболып өтуі туралы. Қол өнердің пайда болуымен байланысты тауар өндірісінің алғашқы ұйытқысы пайда болды.
7.Тақырыбы: Рулық құрылыстың пайда болуы.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Әскери демократия.
2. Таптардың, мемлекеттің тууы.
Мазмұны: Рулық құрылыстың ыдырау кезеңінің саяси қондырмасын әскери демократия деп атауы туралы. Әскери демократия дәуірінде рулық құрылыстың гүлденген кезіндегі: халық жиналысы, ақсақалдар кеңесі, көсем, әскери басшы сияқты басқару органдарының сақталып қалғандығы туралы.олардың сипатының өзгеруі туралы.
Ол кезде соғыс жиі болып тұрды. Соғысты көршілерінің байлығын торау үшін, оңай және тез баю үшін жүргізгендігі туралы танысасыз.
Таптардың пайда болуы өндіріс құрал жабдықтарына жеке меншіктің шығумен тікелей байланыстырылуы. Таптар арасындағы айырмашылықтың негізгі белгілері (оның қоғамдық өндірісте алатын орнына қарай, демек өндіріс құрвл жабдықтарына олардың қатынасына қарай) айырылады деп көрсеткендігі. Бір таптың екінші тапты қанауы өндіріс құрал жабдықтарына жеке меншікпен байланысы болғандығы туралы танысасыз.
8. Тақырыбы: Алғашқы тұрмыстық мәдениет.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Практикалық білім
2. Ойлау мен сөйлеудің дамуы
3. Өнер
Мазмұны: Еңбек құралдарының күрделенуі және жетілдіре түсуі ( шоқпар, садақ, жебе, балталар, сүйектен жасалған бұйымдар, металды пайдалануға, қарапайым станоктарды ойлап табуға) дейінгі даму жолдарын өтуі туралы.
Тұрғын жайларды қолдануы, үй аспаптарын жасауы, тамақты пісіру туралы.
Алғашқы тұрмыстық киімдердің түрлерінің сан алуандығы. Қатынас көліктері туралы танысасыз.
Ру мен тайпаның тырнақтап жинақтаған білімін аға ұрпақ өзінің кейінгілерге қоғамдық сипатта үйрету жолымен қалдырып отырғандығы туралы білесіз.
Алғашқы тұрмыстық қоғамда жазу- сызу болғандығы сондықтан да аңыздар ұрпақтан ұрпаққа ауызша айтылып, жатталғандығы бойынша қалып отырғандығы туралы білесіз.
Ойлау мен сөйлеудің дамуыесыз мәдениетінің болуы мүмкін еместігі. Ең ежелгі адамдардың ой-өрісі олардың еңбегінің даму дәрежесіне сай келгендігі туралы, олардың ойлауының күнделікті өмір тіршілігі жағдайларына байланысты екендігі туралы білесіз.
Сөйлеудің дамуы ойлаумен тығыз байланыста екндігі, тілдің баяу дамығандығымен танысасыз.
9.Тақырыбы: алғашқы тұрмыстық мәдениет. Ғылыми таныммен жазу-сызудың бастамасы.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Алғашқы дін.
2. Ғылыми таныммен жазу-сызудың бастамасы.
Мазмұны: Діннің- жаратылыстан тыс күштердің болатындығына сенумен байланысты адамдар арасындағы қатынасты, олардың әрекетін және көзқарастар жүйесін бейнелейтін қоғамдық сана жораларының бірі екендігі туралы.
Дін- әлеуметтік-экономикалық қатынастардын туған идологиялық қондырма. Ол түсініктер мен әдеп-ғұрыптардын (жоралардың) тұратындығын білесіз.
Алғашқы діе формасының бірі тотемизм боып табылатындығымен танысасыз, онымен қатар діннің анемизм дегенде формасы болғандығы туралы білесіз.
Адам еңбек процесінде айналадағы табиғатты байқаудың нәтижесінде білім жинақтығы туралы. Алғашқы тұрмыстық адамдардың білім дәрежесін біз этнографиялық деректерге сүйеніп қана білеміз.
10.Тақырыбы: Таптық қоғамдағы алғашқы тұрмыстық қаум қалдықтары.
Қарастырылатын сұрақтар:
1. Тайпа және метатайпалар.
2. Алғашқы қаымдық құрылыс. Құрылыс қалдықтары ерте таптық қоғам компоненті ретінде. Мазмұны.
Мазмұны: Бұл тақырып бойынша таптық қоғамдардағы алғашқы тұрмыстық қаум қалдықтары туралы тайпа және метатайпалар туралы білесіз.
Қоғамдағы тұрмыс өлшемі туралы. Қоғамдық сана түрлері, алғашқы тұрмыстық қауымдық құрылыс қалдықтары, ерте таптық қоғам компоненті ретінде екендігі туралы білесіз.
№1
Тақырып: АЛҒАШҚЫ ТҰРМЫСТЫҚ ҚОҒАМ
Археологиялық
Этнологиялық
Антропологиялық
Түп деректер нені зерттейді?
Датаны анықтаудың қандай әдістері бар?
Аса құнды этнографиялық материал жинау үшін кейбір ғалымдар алғашқы тайпалар арасында болып та көрді. Мысалы:
Кімдер?
Тьютор:
№2
Тақырып: АЛҒАШҚЫ ТҰРМЫСТЫҚ ҚОҒАМ
Абсолютті хронология
Относительді хронология
Нені
айтады?
Антик заман ғалымдары: Геродот, Ксенофонт,
Страбон, Цезарь, Тацит
Алғашқы қай халықтарды суреттеп жазған?
Бүгінгі дәріске қорытынды
Тьютор:
№3
Тақырып: АЛҒАШҚЫ ТҰРМЫС ТАБЫНЫ
Адамның шығуы туралы болжамдар
Homo sapiens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Homo erektus
Осылардың араларында кім тұр?
Адамның генеологиялық шежірелері.
Питекантроп . . . . .
Синантроп . . . . .
Атлантроп . . . . .
Рабат адамы . . . . .
Гейдельберг . . . . .
Неандерталь . . . . .
Тьютор:
№4
Тақырыбы: РУЛЫҚ ҚАУЫМ
Еңбек құралдарының ең маңыздылары (қолданылуы)
Кейінгі палеолит дәуірінде тіршілік етудің негізгі көзі
Экзогамдық Эндогамдық
Тьютор:
№5
Тақырыбы: РУДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ
Тотемизм нені білдіреді?
Ру дегеніміз не?
Табынның алғашқы қауымға айналуы немен байланысты?
Тьютор:
№6
Тақырыбы: РУДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ
Неолит дәуіріндегі шаруашылықтың формасы
Мезолит дәуірінде, қоғам мүшелерінің жағдайындағы белгілі айырмашылық
Қола ғасырының басталу мерзімі және қолданылған территориялар
Тьютор:
№ 7
Тақырыбы: МАТРИАРХАТТАН ПАТРИАРХАТҚА КӨШУ
Өндіргіш күштердің арттырудағы кезеңі
Еңбектің алғашқы, ең ірі қоғамдық бөлінісі
Жеке меншіктің бастамасы
Тьютор:
№8
Тақырыбы: РУЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСТЫҢ ЫДЫРАУЫ ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІҢ ПАЙДА БОЛУЫ
Темір ғасырының басталу мерзімі
Үндістандағы осы заманғы ақша атауы:
Ең кең тараған эквивалент:
Моногамия . . . .
Тьютор:
№9
Тақырыбы: АЛҒАШҚЫ ҚАУЫМДЫҚ КЕЗЕҢІНДЕГІ МӘДЕНИЕТ
Фетишизм –
Анимизм –
Шамандық –
Магия-
Бұл діни формалар қандай нанымды білдіреді және айырмашылығы?
Жазудың ең алғашқы түрі.
Тьютор:
Негізгі әдебиеттер:
1. Першиц А.Н., Монгайт А.А., Алексеев В.П. Алғашқы қоғам тарихы. Алматы. Мектеп 1974.
2. Перщиц А.Н. Монгайт А.Л., Алексеев А.П. История первобытного общества. М. Высшая школа 1982.
3. Алексеев В.П. Перщиц А.Н. История первобытного общества. М. Высшая школа 1990.
4. Кныщенко Ю.П. История первобытного общества. Изд. Ростовского Университета. Ростов на Дону 1973.
5. История первобытного общества. Общие вопросы, проблемы антросоциогенеза. М. 1983.
6. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1986.
7. История первобытного общества. Эпоха классообразования. М. 1988.
8. Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М. 1969.
9. Неструх М.Ю. Приматология антропогенеза. М. 1960
10. Семенов И.Ю. Как возникло человечество. М. 1966
11. Семенов Ю.И. Происхождение брака и семьи. М. 1974.
12. Семенов С.А. Происхождение земледелия. Л. 1974.
13. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяйства. М. 1989.
14. Марков Г.Е. История хозяйства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М. 1979.
15. Файнберг Л.А. У истоков социогенеза. М. 1980.
16. Всемирная история в 24-х томах. Каменный век. А.Н.Бадак и др. Минск-М. 2000.
17. Всемирная история в 24-х томах. Век железа. А.Н. Бадак и др.
Қосымша әдебиеттер:
1. Алексеев В.П. От животных к человеку. М. 1969.
2. Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М. 1972
3. Энгельс Ф. Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің ролі. Маркс К., Энгельс Ф. Таңдамалы шығармалар. Т.З. Алматы. 1981.
4. Энгельс Ф. Семьяның жеке меншіктің және мемлекеттің шығуы. Маркс К., Энгельс Ф. Таңдамалы шығармалар. Т.З. Алматы. 1981.
5. Морган Л.А. Древнее общество. Л. 1934.
6. Чайлд Г.У. У истоков европейской цивилизации. М. 1952.
7. Токарев С.А. Ранние формы религии и их развитие. М. 1964.
8. Столяров А.Д. Происхождение изобразительного искусства. М. 1968.
9. Семенов С.А. Развитие техники в каменном веке. Л. 1968.
10. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л. 1976.
11. Бунак В.В. Род homo, его возникновение и последующая эволюция. М. 1979.
12. Возникновение человечества. Палеолит Африки. Л. 1974.
13. Охотники, собиратели, рыболовы. М. 1972.
14. Шнирельман В.А. Происхождение скотоводства. М. 1980. Энгельс Ф. Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің ролі. Маркс К., Энгельс Ф. Таңдамалы шығармалар. Т.З. Алматы. 1981.
15. Борисковский П.И. Древнейшее прошлое человечество. Л. 1979
16. Бромлей Ю.В. Этнос и этнография. М. 1973.
17. Алексеев В.П. Становление человечества. М. 1984.
18. Алексеев В.П. Палеоантропология земного шара и формирование человеческих рас. Палеолит. М. 1978.
19. Алексеев В.П. История: Антропология. М. 1979
Дәрістің тақырыптық-күнтізбелік жоспары:
№
Бөлім бойынша дәрістің тақырыбы
Сағат саны
Апта
Әдебиет
1.
2
3
4
5
1.
Алғашқы қоғам тарихы. Кіріспе.
1
1
1.Першиц А.Н.,Монгайт А.Л., Алексеев В.П. Алғашқы қоғам тарихы. Алматы, Высш.шк.1982.
2.Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М.,1969
3.Семёнов И.Ю. Как возникло человечество.М.,1966.
2.
Алғашқы тұрмыстық қоғам тарихнамасы.
1
2
1.Першиц А.Н. История первобытного общества. Выс.шк.1990.
2.Нестурх М.Ю. Приматология и антропогенез. М.,1960.
3.Семёнов И.Ю. Как возникло человечество.М.,1966.
3.
Алғашқы тұрмыс табыны
2
3-4
1.Кныщенко Ю.П. История первобытного общества. Изд.Ростовск.универ-а.1973
2.Морган Л.Г. Древнее общество.Л.,1990.
3. Алексеев В.П. От животных к человеку. М., 1969
4.
Рулық қауым
2
5-6
1. Першиц А.Н.,Монгайт А.Л., Алексеев В.П. Алғашқы қоғам тарихы. Алматы, Высш.шк.1982.
2.Алексеев В.П. В поисках предков. Антропология и история. М.,1972.
3.Марков Г.Е. История хозяства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М., 1979.
5.
Рудың пайда болуы
2
7-8
1. Перщиц А.Н.История первобытного общества. Выс.шк.1990.
2. Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М.,1969
3.Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К.,Энгельс Ф., Соч.Т.20
6.
Рулық құрылыстың ыдырауы және мемлекеттің пайда болуы.
2
9-10
1.Морган Л.Г. Древнее общество.Л.,1990.
2. Алексеев В.П. От животных к человеку. М., 1969
3.Марков Г.Е. История хозяства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М., 1979.
7.
Рулық құрылыстың пайда болуы.
2
11-12
1. Семёнов С.А. Происхождения земледелия. Л.,1974.
2.Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяства. М., 1989.
3.Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К.,Энгельс Ф., Соч.Т.20
8.
Алғашқы тұрмыстық мәдениет.
1
13
1.Чайлд Г.У. У истоков европейской цивилизаций. М., 1992.
2. Семенов С.А Развитие техники в каменном веке. Л.,1968.
3.Першиц А.Н.,Монгайт А.Л., Алексеев В.П. Алғашқы қоғам тарихы. Алматы, Высш.шк.1982.
9.
Алғашқы тұрмыстық мәдениет. Ғылыми таныммен жазу сызудың бастамасы.
1
14
1.Марков Г.Е. История хозяйства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М., 1979.
2. Чайлд Г.У. У истоков европейской цивилизаций. М., 1992.
3. Першиц А.Н.,Монгайт А.Л., Алексеев В.П. Алғашқы қоғам тарихы. Алматы, Высш.шк.1982.
10.
Таптық қоғамдағы алғашқы тұрмыстық қауым қалдықтары
1
15
1. Перщиц А.Н.История первобытного общества. Выс.шк.1990.
2.Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л., 1976.
3. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяства. М., 1989.
Барлығы:
15
15
Іс-тәжірибелік (семинарлық) сабақтардың тақырыптық-күнтізбелік жоспары
№
Сабақтың тақырыбы мен мазмұны
Сағат саны
Апта
Өткізу түрі
1
2
3
4
5
1.
Алғашқы қоғам тарихы.
1.Шетел ғалымдарының алғашқы қоғам тарихын дәуірлеуі.
2.Кеңес тарихшыларының алғашқы қоғам тарихын дәуірлеуі.
1
1
Сұрақ, жауап
2.
Алғашқы қоғам тарихнамасы.
1.Адамзаттың пайда болуы туралы антикалық ойшылдардың идеялары.
2. Дарвинның табиғи сұрыптау идеясы.
3.Адамзат пайда болудың алғы шарттары.
1
2
Пікірталас
3.
Алғашқы тұрмыс табыны.
1.Антропогенез процесіне әсер еткен жағдайлар.
2.Нәсілдер генезисі.
2
3-4
Сұрақ, жауап
4.
Рулық қоғам.
1. Рулық қоғамның пайда болуы.
2
5-6
Сұрақ, жауап
5.
Алғашқы қоғамдағы шаруашылық.
1. Алғашқы егіншіліктің шығуы және дамуы.
2. Алғашқы малшылықтың,балықшылықтың пайда болуы.
1
7
Сұрақ, жауап
6.
Рулық құрылыстың ыдырауы және мемлекеттің пайда болуы.
1.Артық өнімнің пайда болуы.
2.Теселі егіншіліктен жыртпалыға көшу.
3.Алғашқы қоғамнның ыдырау жағдайындағы мал шаруашылығы.
2
8-9
Сұрақ, жауап
7.
Темір өндірудің шаруашылықтың дамуына тигізген әсері.
1.Темір өндірудің және өңдеудің алғашқы әдістері.
2. Ежелгі темір өндіру ошақтары.
3.Темірді пайдаланудың шаруашылыққа әсері.
1
10
Сұрақ, жауап
8.
Алғашқы тұрмыстық мәдениет.
1.Шаруашылыққа қажетті білімдер.
2.Жазудың пайда болуы.
3.Діни-наным сенімдердің шығуы.
2
11-12
Сұрақ,жауап
9.
Алғашқы тұрмыстық мәдениет.
1.Этностың пайда болу негізі.
2.Тілдің пайда болуы туралы ойлар.
3.Этностардың жер жүзіне таралуы.
2
13-14
Сұрақ, жауап
10.
Таптық қоғамдағы алғашқы тұрмыстық қоғам.
1.Алғашқы тұрмыстық қоғамдық құрылыс.Құрылыс қалдықтары. Ерте таптық қоғам компоненті ретінде.
1
15
Сұрақ,жауап
Барлығы:
15
15
ОСӨЖ күнтізбелік жоспары:
№
ОСӨЖ бойынша тақырып және тапсырма
Сағат саны
Апта
1.
Алғашқы қоғам тарихы.
1.Пән мақсаты.
2.Алғашқы қоғам тарихының жалпы кезеңденумен дәуірлерге бөлу.
1
1
2.
Адамзаттың пайда болуы.
1.Алғашқы халықтардың өмірі жайындағы кейбір мәліметтер.
2.Нәсілдің шығуы.
2
2-3
3.
Алғашқы палеолит адамдарының қоғамдық қатынастары.
1.Адамдардың табиғатты жеңіп шығуының маңызы.
2.Адамдардың жануарлар дүниесінен біржолата бөлініп шығуы.
1
4
4.
Рулық қауым.
1.Алғашқы тұрмыстық табынның руға айналу процессі.
2.Табынның алғашқы қауымға айналуы.
2
5-6
5.
Рудың пайда болуы.
1.Рулық құрылыстың гүлденуі.
2. Қола ғасыры.Тұңғыш қоғамдық еңбек бөлінісі.
2
7-8
6.
Рулық құрылыстың ыдырауы және мемлекеттің пайда болуы.
1.Темір ғасырының басталуы.
2.Патриархтық қауымның ыдырауы.
1
9
7.
Рулық құрылыстың пайда болуы.
1.Таптардың арасында өндіріс құрал жабдықтарына жеке меншіктің шығуымен тікелей байланыстырылуы.
2.Таптар арсындағы айырмашылқтың негізгі белгілері.(Оның қоғамдық өндірісте алатын орнына қарай)
2
10-11
8.
Алғашқы тұрмыстық мәдениет.
1.Тұрғын жайларды қолдануы,ру мен тайпаның тырнақтап жинаған білімін аға ұрпақ өзінің кейінгілерге қоғамдық сипатта үйрету жолымен қалдыруы.
2.Жазу,сызу,білім,ғылым.
1
12
9.
Алғашқы дін.
1.Тотемизм.
2.Анемизм, фетишизм т.б.
2
13-14
10.
Алғашқы тұрмыстық қауым қалдықтары.
1.Құрылыс қалдықтары ерте таптық қоғам компоннеті ретінде.
2.Қол өнердің пайда болуы.
1
15
Барлығы:
15
15
Алғашқы қоғам тарихы пәнінен – ОСӨЖ тақырыптары және
мазмұны
№ 1. Тақырыбы:Алғашқы қоғам тарихы.
1. Шетел ғалымдарының алғашқы қоғам тарихын дәуірлеуі.
2. Кеңес тарихшыларының алғашқы қоғам тарихын дәуірлеуі.
Методикалық нұсқау
Бұл тақырып бойынша алғашқы қауымдық формация өмір сүрген кезде адам қоғамының дамуы туралы тұтас түсінік беру. Тарихи процестің бірлігін және осы бірлік шегінде даму жолдарының әртүрлілігін көрсету.
Бұл пәндегі жекелеген мәселелерді қайта қарауды және оны кеңестік дәуірдегіден гөрі кеңірек талдап, түсіндіруді талап етеді. Мысалы адамның пайда болуы, антропогенездың еңбек теориясы, коллектив адамзат прогресінің негізгі шарты, еңбек құралдарын жасаудың, еңбек етудің өзгертушілік ролі, әскери демократия, діннің шығуы, т.б.
Шетел ғалымдарының және кеңестік тарихшылардың алғашқы тұрмыстық қоғам тарихын кезеңдеуге қосқан үлесі туралы танысасыз.
Әдебиетттер:
1. Першиц А.Н. История первобытного общества. Мектеп. 1974
2. Першиц А.Н. История первобытногообщества. Высшая школа. 1990.
3. История первобытного общества. М. Высшая школа 1982.
4. История первобытного общества М. 1983.
5. Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М. 1969.
№ 2 Тақырыбы: Алғашқы қоғам тарихнамасы.
1. Адамзаттың пайда болуы туралы антикалық ойшылардың идеялары.
2. Дарвиннің табиғи сұрыппау идеясы.
3. Адамзат пайда болуының алғы шарттары.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша адамның шығу тегі проблемасы. Дарвинге дейінгі антропогенез идеялары.
Дарвиннің жануарлар дүниесіндегі эволюциялық дамуы туралы білімі.
Адамның шығу тегі туралы түрлі болжамдары туралы білесіз.
Әдебиеттер:
1. Перщиц А.Н., Монгайт А.Л. История первобытного общества. М. Высшая школа 1982.
2. Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М. 1960.
3. Неструх М.Ю. Приматология антропогенеза. М. 1960
4. Семенов И.Ю. Как возникло человечество. М. 1966
5. Проблемы антропосоциогенеза М. 1983.
6. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т.20
№ 3 Тақырыбы: Алғашқы тұрмыс табыны.
1. Антропогенез процесіне әсер еткен жағдайлар.
2. Адамзат эволюциясының археологиялық ескерткіштер, нәсілдер генезисі
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша антропогенез процесінің аяқталуы туралы және қазіргі адамдар түрінің шығуы.
Нәсілдер: Қалыптасу жағдайлары, түрлері, ұқсастықтары мен айырмашылықтары
Әдебиеттер
1. Рогинский Я.Я. Проблемы антропогенеза. М. 1969.
2. История первобытного общества. Общие вопросы.
3. Проблемы антропосоциогенеза М. 1983.
4. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т.20
№ 4 Тақырыбы: Рулық қоғам
1. Алғашқы қауымдық тұрмыс кезіндегі өмірдің ұзақтығы.
2. Адамдардың жыныстық құрамының шаруашылыққа әсері.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша алғашқы қауымдық тұрмыс кезіндегі өмірдің ұзақтығы туралы танысасыз.
Адамдардың жыныстық құрамының шаруашылыққа әсері туралы білесіз.
Әдебиеттер
1. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяйства. М. 1989.
2. Семенов С.А. Развитие техники в каменном веке. Л. 1968.
3. Кныщенко Ю.П. История первобытного общества. Общие вопросы, проблемы антропосоциогенеза. М. 1983.
4. Семенов С.А. Развитие техники в каменном веке. Л. 1968.
5. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л. 1976.
№ 5 Тақырыбы: Алғашқы қоғамдағы шаруашылық
1. Алғашқы егіншіліктің шығуы және дамуы.
2. Алғашқы малшылықтың пайда болуы және өркендеуі.
3. Балықшылық пен аңшылықтың шығуы және дамуы.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша теселі егіншілік, көшпенді егіншілік, жыртпалы егіншілік туралы білесіз. Отырықшылар тұрмысы. Малшы егінші тайпалар туралы.
Аңшы және балықшы қауымдардың дамыған топтары.
Әдебиеттер
1. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяйства. М. 1989.
2. Семенов С.А. Происхождения земледелия. Л. 1974.
3. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т.20
4. Семенов С.А. Развитие техники в каменном веке. Л. 1968.
5. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л. 1976.
№ 6 Тақырыбы: Рулық құрылыстың ыдырауы
1. Артық өнімнің пайда болуы.
2. Теселі егіншілікпен жыртпалыға көшуі.
3. Алғашқы қауым ыдырауы жағдайындағы мал шаруашылығы.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша қоғамдық өнімдердің өсуі және әртүрлілігі. Қосымша өнімдердің пайда болуы.
Теселі егіншілікпен жыртпалыға көшуі туралы білесіз
Тайпа одақтарының ыдырауы және халықтардың қалыптаса бастауы туралы білесіз.
Әдебиеттер
1. История первобытного общества. Эпоха классообразования.
2. Семенов С.А. Происхождение земледелия. Л. 1974.
3. Энгельс Ф. Роль труда в процессе превращения обезьяны в человека. Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т.20
№ 7 Тақырыбы: Темір өндірудің шаруашылықтың дамуына тигізген әсері
1. Темір өндірудің және өңдеудің алғашқы әдістері
2. Ежелгі темір өндіру ошақтары.
3. Темірді пайдаланудың шаруашылыққа әсері.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша металдың өндіріске енуі туралы, оның шаруашылықта даму әсері. Қола және алғашқы темір дәуірінің археологиялық ескерткіштері туралы танысасыз.
Әдебиеттер
1. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяйства. М. 1989.
2. Марков Г.Е. История хозяйства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М. 1979.
3. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л. 1976.
4. Семенов С.А. Развитие техники в каменном веке. Л. 1968.
№ 8 Тақырыбы: Алғашқы тұрмыстық мәдениет
1. Шаруашылыққа қажетті білімдер.
2. Абстрактілі білімдердің пайда болуы.
3. Жазудың пайда болуы.
4. Діни наным – сенімдердің шығуы.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша ғылыми білім негіздерінің қалыптасуы туралы. Халық емшілері туралы. Шаруашылыққа қажетті білімдер туралы.
Жазудың қалыптасуы: сурет арқылы жазу, символдық жазу, таңбалар мен әріптердің пайда болуы туралы.
Діндарлық және діни мамандану. Көп құдайға табынушылық (политейзм).
Діни түсініктердің дамуы туралы танысасыз.
Әдебиеттер:
1. Марков Г.Е. История хозяйства материальной культуры в первобытном и раннеклассовом обществе. М. 1979.
2. Археология. Е.Мартынов, Токарев С.А. Ранние формы религии и их развитие. М.1964.
3. Чайльд Г.У. У истоков европейской цивилизации. М. 1952.
№ 9 Тақырыбы: Алғашқы қауымдағы әлеуметтік қатынастар
1. Алғашқы қауымдағы әлеуметтік ұйымдардың түрлері және функциясы.
2. Рулық қауымдағы неке және отбасы эволюциясы
3. Рулық қатынастардың дамуы
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша алғашқы қауымдағы әлеуметтік ұйымдардың түрлері және функциясымен танысасыз. Мүліктік және әлеуметтік жіктелістер рулық қауымдағы неке және отбасы эволюциясымен танысасыз. Тайпалармен тайпа одақтары, олардың арасындағы қатынастардың дамуы туралы танысасыз.
Әдебиеттер
1. Семенов Ю.И. Происхождение брака и семьи. М. 1974.
2. История первобытного общества. Эпоха первобытной родовой общины. М. 1986.
3. Морган Л.Г. Древнее общество. Л. 1934
4. Массон В.М. Экономика и социальный строй древних обществ. Л. 1976.
№ 10 Тақырыбы: Таптық қоғамдағы алғашқы тұрмыстық қоғам.
1. Тайпа және метатайпалар.
2. Қоғамдық тұрмыс өлшемі.
3. Қоғамдық сана түрлері.
4. Алғашқы тұрмыстық қауымдық құрылыс. Құрылыс қалдықтары ерте таптық қоғам компоненті ретінде.
Методикалық нұсқау:
Бұл тақырып бойынша таптық қоғамдардағы алғашқы тұрмыстық қауым қалдықтары туралы тайпа және метатайпалар.
Қоғамдағы тұрмыс өлшемі туралы. Қоғамдық сана түрлері, алғашқы тұрмыстық қауымдық құрылыс қалдықтары ерте таптық қоғам компоненті ретінде екендігі туралы танысасыз.
Әдебиеттер:
1. Шнирельман В.А. Происхождения производящего хозяйства. М. 1989.
2. Семенов С.А. Происхождение земледелия. Л. 1974.
3. Чайльд Г.У. У истоков европейской цивилизации. М. 1952.
Тақырыптық-күнтізбелік СӨЖ жоспары
№
Тапсырманың мазмұны
Сағат саны
Өткізу мерзімі
Бақылау түрі
1.
Ф.Энгельстің Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің ролі.
2
1-2
Пікірталас
2.
Ч.Дарвин теориясы бойынша антропогенез процесінің негізгі қозғаушы күші ретіндегі факторлар.
1
4
Реферат
3.
Ф.Энгельстің Семьяның жеке меншіктің мемлекеттің пайда болуы туралы еңбегі.
2
5-6
Реферат
4.
Миклухо-Маклайдың тайпалар арасындағы зерттеулері.
1
7
Сұрақ,жауап
5.
Адамзаттың үш үлкен нәсілі аталған материктердердегі қалыптасуы.
2
8-9
Сұрақ, жауап
6.
Питекантроп, синантроп,гейдельберг адамдарының територияларда пайда болуы.
1
10
Диспут
7.
Қола ғасырының Андронов мәдениетінің територияларды қамтуы.
1
11
Сұрақ, жауап
8.
Андронов тайпаларының шаруашылық түрлері.
2
12-13
Сұрақ,жауап
9.
Ч.Дарвинның адамзатты тұңғыш рет жануарлар дүниесіне жатқызуы.
1
14
Пікірталас
10.
Американ ғалымы Льюис Генри Морганның негізгі еңбектері.
1
15
Реферат
Барлығы:
15
15
ГЛОССАРИИ
Адамзат – бүкіл жер бетіндегі адам біткеннің бәрі. Адамзат аса күрделі организм, оның барлық тіршілігі сан алуан қоғамдық қатынастармен өзара байланысты.
Алғашқы адамдар – алғашқы қауымдық құрылыс кезінде өмір сүрген адамдар.
Алғашқы қауымдық құрылыс – адамзат тарихындағы ең алғашқы қоғамдық-экономикалық формация. Жер бетінің барлық халықтары ондаған мың жылдар осы даму сатысында болған. Тап қанау болмады. Өндіріс төмендегі дәрежеде қарапайым еңбек құралдарының көмегімен қауымдасып жүргізіледі. Өндірістік қатынастың негізгі құрал-жабдықтарына қауымдық меншік болып, өнім қауым мүшелерінің арасында тең бөлінеді. Ежелгі адамдардың табиғатқа тәуелді болуынан топтасып, бірлесіп, қиын жағдайда қажырлы еңбекпен өмір сүрген және рулық қауым кезін алғашқы қауымдық құрылыс дейді. Алғашқы қауымдық құрылыс адамзат қоғамы пайда болуынан таптық қатынастардың қалыптасуына дейінгі дәуірді қамтиды.
Антик, антикалық – (лат. Antiguus – ежелгі деген сөздің мағынасын береді). – Ежелгі гректің және ежелгі римдіктердің тарихына, мәдениетіне, өнеріне жататын шығармалар және қоғамдық құрылысына жататындық, олардың ерте замандық өнері, қала ескерткіштері, т.б.
Археолог – археология ғылымымен айналысатын маман адам.
Археолог адамдардың өткен замандық қатынастарын, пайдаланған түрлі қалдық заттарды зерттеуші, әр қоғам жайын анықтаумен айналысатын ғалым.
Архитектура – түрлі ғимарат құрылысын салу өнері, құрылыстарды жобалау, жасау, әшекейлеу өнері. Сәулет өнері. Архитектура өнері өте ерте заманда басталған.
Әлеуметтік – қоғамдық: қоғам өмірімен, оның таптарына, әлеуметтік топтарына, қоғамдық қатынастарына байланысты, қоғамдық құрамына, құбылыстарына қатынасты ұғым. Мысалы, әлеуметтік революция немесе әлеуметтік прогресс десек қоғамның үдемелі даму мағынасын білдіреді.
Әлеуметтік өзгерістер – қоғамдық құрылысқа қатысты өзгерістер, қоғамдық құрылысты қайта құруға байланысты өзгерістер.
Баба – Қазақ және түркі халықтарында әкесінің атасын (арғы атаны) баба дейді. Баба түпкі атаны білдіретін ұғым, кейде туыс болмаса да ауыл – аймақта ақыл парасатымен жұрт таныған, жұртшылық қадір, құрмет тұтатын қария кісіні де баба деп атайды.
Гетеризм – Бахофен сәтсіз енгізген “гетеризм” термині промискуитетпен топтық некенің түрлі сарқыншақтарын білдіру үшін орнықты.
Геронтократия – грекше geront – қарт және cratos – билік.
Дата – қандай да бір оқиғалардың болған уақыттарын (айы, күні, жылы, ғасыры) дәл белгілейтін күнтізбелік уақыт.
Дін және дін басылар (духовенство) – адам баласы алғашқы жаралған кезде табиғатта бар заттарды және табиғат құбылыстарын түсінбеді. Әр нәрсенің жаратушысы, құдайы болады деп есептеп, соларға сыйынды. Ойдан шығарылған құдай, рух, жан сияқты табиғаттан тыс күштерге табыну алғашқы дін еді. Осы дінмен қатар оларды уағыздайтын дін басылар (абыз, бақсы, молда, қожа, епископ, архиепископ, митрополит т.б.) шығып, халықты діни сенімге нандырады. Олар бөлекше түрде ұйымдасқан, дін уағызын, дін ілімін жүргізетін әлеуметтік топ болады. Дін басылар иерархиялық принцип бойынша ұйымдастырылады.
Диолокальды – латынша – dis – қосымша, бөлінуді білдіреді және lokus – орны
Дуальдық – латынша (duo) – екі
Ежелгі адамдардың еңбек құралдары – тастан, ағаштан жасалды. Тастарды қырлап, үшкірлеп әртүрлі еңбек құралдарын (шоқпар, таяқ, т.б.) жасауға пайдаланады. Жануарлардың жілік, мүйіз, сүйектерін де құрал етті. Ежелгі адамдар бара-бара мыңдаған, жүз мыңдаған жылдар ішінде тері, сүйек ағашты өңдейтін еңбек және басқа да құралдарын жасап жетілдірді, ыдыстар жасады. Сондай-ақ түрлі нәрсеге жануар және басқалардың кескінін жасады. Түрлі заттардан жаңа құралдар жасауды үйрене түсті. Осыған байланысты адамдардың тіршілік жағдайы да ілгерілеп дами берді.
Еңбек бөлінісі – Орта ғасырдың бастапқы дәуірінде шаруалар керекті нәрселерін өздері жасады. Шаруашылықтың бірте-бірте дамуы ХІ-XIV ғасырларда қолөнердің ауыл шаруашылығынан бөлінуіне әкеп соқты. Қала өсіп, қолөнер, сауда кәсібінің орталығына айнала бастап, қала мен деревня арасында еңбек айқын түрде бөлінеді. Мысалы, біреулері қару жасаса, басқалары үйге керекті нәрселер жасауға маманданды, тері иелеуші, етікші болып екіге бөлінеді. Мануфактура кезінде мамандық көбейе түсті. Әрбір өндірушілер бұйымының белгілі бір түрін өндіретін болды.
Еңбек заттары – адамның еңбегі неге бағытталса, сол жеке адамның немесе қоғамның қажетіне жарататын заттары болып табылады. Еңбек заттарына: ағаш, көмір, темір рудасы, мұнай және басқалар жатады. Оларды өңдеу арқылы адамзат өздеріне қажетті сан түрлі бұйымдар жасап алады.
Жыл санау – ежелгі замандағы адамдар жаздың айналып келуін және басқа да аралық уақытты жыл деп есептеу жүргізген. Кейін санауды тарихи немесе айтулы оқиғадан бастайтын болған. Сол оқиға алғашқы жыл басы болып есептелген. Бұдан екі мың жылға жуық бұрын құдай Иисус Христос Рим қаласы салына бастағанда туыпты дегеннен бастап жыл санауды жүргізген. Бұл жылды санау жаңа эра немесе біздің эрамыз дейміз. Содан бері 1990 жыл болды. Ал осы жыл санаудан бұрынғы кездерде де көп оқиғалар ары жағынан бері қарай саналады. Арабтар жыл санауды ислам негізін салушы пайғамбар Мұхаммедтің 622-жылы Мединаға келіп қоныстануынан бастайды.
Иероглиф – ерекше қасиетті жазулар деген сөз. Иероглиф жазуы фигуралық, нышандық белгілер. Ондай жазу принципінде әріп қолданылмайды. Бүтін сөздер, ұғымдар негізіне тиісті суреттер, арнайы белгілер алынған. Иероглиф ертедегі Египет, Қытай , т.б. елдерде қолданылған.
Инициация – латынша (initiato) – арнау
Кәсіп, кәсіпшілік (промысел, промысловый) – 1. Әртүрлі кәсіппен айналысу арқылы пайда табушылық. Мәселен, ауыл-селода тұрып, басқа жердегі өндіріс орындарына уақтылы барып, жұмыс істеп, пайда тауып қайту. 2. Белгілі жұмыс түрін атқару арқылы өнім өндіру. Мысалы, балық аулау, тұз өндіру кәсіпшілігі, т.б.
Керамика – 1. Балшықтан және күйдірілген қыштан жасалған түрлі бұйымдардың жалпы аты. Адамзат балшықтан зат жасауды өте ертедегі дәуірлерде қолданған. 2. Балшықтан бұйымдар жасайтын өндіріс, қыш бұйымдар жасау өнері.
Қанау – белгілі бір адамдардың басқаларға жұмысын істеу арқылы пайда табуы, еңбегінің жемісін иеленуі, ақысыз жұмыс жасатуы. Еңбек бөлінісі әділ болмаған жерде адамдар қанаушылар және қанаушылар болып бөлінеді.
Қолөнерші – 1. Өндірісте еңбек бөлінісі қарапайым құралсаймандармен қол еңбегіне негізделген жаңа бұйымдар жасаушы шебер.
Құрал – құлдық қоғамдағы негізгі таптың бірі. Олардың меншігі, бас бостандығы болмады. Құралдардың өзі және олардың еңбегінің нәтижесі мырзасының меншігі болып есептелінеді. Құл сөйлейтін құрал есебінде саналып, иесі болды. Құлдық қоғамдағы билеуші үстем тап құл иеленушілер болды.
Құл иеленушілік құрылыс – адамды адам қанауға негізделген алғашқы таптық антагонистік әлеуметтік экономикалық формация. Құлдық қоғамның негізгі таптары құлдар мен құл иеленушілер. Құл иеленушілік құрылыс алғаш рет ежелгі Шығыс елдерінде (Египет, Вавилон) қалыптасып, нығайды. Одан кейін Греция мен Римде дамып, б.э.б. бірінші мың жылдықта және біздің эрамыздың үшінші-төртінші ғасырында ең жоғарғы шыңына жетті. Құл иеленушілік құрылыстың тұсында негізгі өндірістік қатынасы өндіріс құрал-жабдықтары мен құлдар құл иеленушілердің меншігі болды. Таптық қайшылықтардың шиеленісуі (көптеген құлдар көтерілістері) құлдық құрылыстың күйреуіне, оның орнына феодалдық қоғамның орнауына жеткізді.
Мәдениет – 1. Қоғамдық, тарихи, практикалық және рухани байлықтарының адамзат жасаған жиынтығы. Белгілі дәуірдегі материалдық (еңбек құралы, үй, киім, адамдардың еңбектегі тәжірибесі) және рухани (оқу ісі, ғылым, өнер т.б.) даму жетістіктерінің дәрежесі. 2. Қандай да бір ғылым саласындағы немесе еңбектегі жетістіктер даму дәрежесінің деңгейі.
Миссионерлік – 1. Басқа діндегі халықтар арасында екінші бір дін ілімін тарату тәсілдері. Христиан миссионерлігі басқа елдер халықтарын құлдануға, отарлау жүйесін жасауға пайдаланады. Миссионерлік барлық діндерге тән іс болып табылады. 2. Батыс Европа елдерінде арнайы құрылған дін таратуды жүргізе жаулаушылық жасаушы, христиан дінінің жаулары мен күресуші және монахтың миссионерлік ордендер мен қоғамдар.
Мифология – 1. адамзат қоғамы дамуының ертедегі сатысындағы халықтың қиялынан туған аңыз, ертегілерінде (мифтерінде) табиғат жаратылысы, жануарлардың шығуы, адамның пайда болуы, т.б. құбылыстар ғажап ұғымда бейнеленеді. Олар дінмен байланысты болады. Мифология осы ауызекі әңгімелер түріндегі аңыздарды зерттейтін ғылым.
Магия – грекше (бақсылық)
Моногамия – грекше (monos) – бір және (gomos) – неке. Ерлі зайптылардың мықты бірлігі мен көзге түсетін неке формасы ретінде моногамияны кейініректе пайда болған семьяның моногамдық формасымен алмастыруға болмайды.
Мозайка – түрлі түсті тастарды, әйнектерді, ағаштарды т.б. қиюластыра жабыстырып жасалған суреттер мен өрнекті әшекейлер. Оларды храмдар мен сарайлар қабырғаларын безендіругепайдаланған.
Монотеизм – тек бір құдайға сыйыну бағынушылық көп құдайлы дін – политейзмнен өзгешілігі монотизм бір құдайды мойындайды.
Мумия – адамның немесе жануарлардың өлігінің іш қуысындағыларды алып тастайды да ұзақ сақтау үшін бальзамдайды, осындай сенген мәйітті мумия дейді.
Неолит – ежелгі адамзат үш тас дәуірін басынан өткізді. Соңғы үшіншісі жаңа тас дәуірі б.э.б. 8-3 мың жылдықты қамтиды. Осы дәуірді халықтардың отыршылыққа көшуі, малды қолға үйрету, өсіру, мал шаруашылығы мен жер өңдеу кәсібі пайда болды, балшық, қыштан ыдыс т.б. бұйымдар жасауды, тас қаруын жетілдіре түсуі, сүйектен, ағаштан әртүрлі бұйымдар жасауды, киім тігу, жіп иіру сияқтыларды игерді. Бұл жаңа тас дәуірінде адамзаттың ілгерілеуі көп салалы кәсіпшілдіктерімен ерекшеленеді.
Отырықшылық – көшпелі және жартылай көшпелі халықтардың суы мол жерлерде бір оынды мекендеп қоныстануы, шаруашылығымен айналасуы.
Өндіріс – материалдық игіліктерді (тамақ, киім, үй т.б.) өндіру процесі сол игіліктерді өндірудегі адамзаттың іс әрекеті өмір сүруінің табиғи шарты болып табылады. Адамзат қоғамы дамуының барлық сатыларында материалдық игіліктер өндіру болмаса қоғам жойылған болар еді.
Өндіруші шаруашылық - өте ертедегі дәуірден бастап адамдар пайдалануға жарайтын өсімдіктер тұқымын себуді, жас төлдерді күтуді үйренеді және оларды ары қарай өсіре береді. Бұл тамақ қорын молайта түсті. Мұндай шаруашылық өндіруші шаруашылық деп аталады. Өндіруші шаруашылық адамзат тарихы бойында жасап келеді.
Өнер - өнер түрлерінің бастамасы алғашқы қауымдық құрылыс кезінде пайда болған.Кейіннен сурет өнері ауыз әдебиеті, әдебиет сәулет өнері, музыка, қолөнер шеберлігі қоғамның игерілуімен бірге дами түскен.
Папирус – көп жылдық ағаш өсімділігі, оның сабақтарын жұқа етіп тіліп, ұзына бойы бір-біріне желімдеп парақтар жасаған. Оған жазу сыймаса төменгі шетіне желілейді.Осындай лентаның ұзындығы 45 метрге дейін жеткен.Осы қағаздарға жазылғагн қолжазба папирус деп аталады.
Патриархалдық – 1. Рклардың, семьялардың басында патриархаттың үстемдігі жүрген құрылыс, патриархалдық ру дәуірі. 2. Ескі әдеп-ғұрыпқа, дәстүрге, ата-бабаға берілгендік, жаңа жат көзбен қараушылық, консервативтік.
Патрилокальдық – Латынша patez - әке және Locus – орын деген сөздер.
Полиандрия – грекше (күйеу) және көп
Промискуитет – латынша promiscuous – араласқан, жалпыға ортақ
Приматтар – латынша primus – бірінші
Плюрализм – латынша pluralis – толып жатқан
Полиграфия – текстік және графикалық материалды (кітап, газет, журнал т.б.) көптеп басып шығаруға арналған техника саласы.
Пір тұту – 1. Пір дін ұстаушылардың әулие санайтын адамы: қажы, қазірет, ишандарға көзсіз бағыну. 2. Қорған қолданушы рухқа, жанашыл әруаққа табыну
Ру – бір атадан тараған қаны бір туыстас адамдардың жиын тобы. Ру адамдары бірге еңбек етті және мүліктерін ортақ пайдаланды. Руды тәжірибелі ақсақалдар басқарды.
Рынок – 1. Товар айырбастау өрісі, сату сатып алу ісініңжиынтығы, тамақ т.б өнімдер мен товарлар құны ұсыныс пен сұраныс қажеттілікке байланысты болды.
“Саналы адам” (лат.Homo sapiens) – ұзақ дамуға байланысты осыдан 30 мың жылдай бұрынғы адам қазіргі адамға әбден ұқсас болып қалыптасты. “Саналы адамдар” сөзбен қатынас жасады.
Сорорат – латынша soror – қарындас
Тайпа – Алғашқы қауымдық қоғамдағы бір жерде тұратын, тілі бірдей, бірнеше рулардан құралған, өзара туыстық байланыстары бар адамдар тобы. 2. Тайпа, ұрпақ, халық.
Тайпалар одағы – алғашқы қауым қоғамындағы халықтың этникалық бірлігінің әлеуметтік ұйымдасу түрі. Тайпалар одағының аты күшті тайпа атымен аталады. Мысалы, үйсін тайпалар одағы немесе сақ тайпалар одағы
Тотем – (үндіс – “оның руы” деген мағынада)-1. Алғашқы қауымдық құрылыс кезіндегі адамдардың нанымы бойынша құдай деп санап, сыйынатын алуан, өсімдік, зат немесе табиғат құбылыстары. 2. Тотем бейнеленген тайпаның гербі.
Трайбализм – латынша tribus – тайпа
Ұсақ товарлы өндіріс – майдагерлердің үйде немесе шағын шеберханасында жасалып, рынокқа шығарылатын өндіріс бұйымдары.
Үстемдік – 1. Бір таптың екінші тапқа билік, үстемдік жүргізу. 2. Мемлекеттік өкіметті басқаруда толық билікке ие болу. 3. Бір салада басқалардан басымдылық, үстем ықпалдың болуы.
Фреска – салынып жатқан ғимараттар қабырғаларына сылағы кеппей, дымқыл кезінде сулы сырлармен салынған түрлі бейнелер мен әшекейлер.
Хронология – 1. тарихи оқиғалар мен документтердің даталарын анықтайтын тарихи ғылым.
Шаманизм – алғашқы қоғам кезінде пайда болған діни сенімдер, тап пайда болғанға дейінгі діннің бір түрі
Эмансипация – (лат. Emancipatio – баланың әке билігінен босауы)- Тәуелдіктен, қанаудан жалпы ескіліктің қалдықтарының бәрінен азат болу.
Экзогамия – грекше ecsos – сырт және gamos – неке
Эндогамия – грекше endos – ішкі және gamos – неке
Эолиттер – грекше (таң сәрісі)
Фратрия – грекше (туысқандық)
АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ.
1. Австралопитектердің антропологиялық түрлері.
2. Петикантроптардың антропологиялық түрлері
3. Синатроптардың антропологиялық түрлері.
4. Неандерталь адамының антропологиялық түрі
5. Кроманьон адамының антропологиялық түрі
6. Алғашқы қауымдық құрылыс тарихын Л.Г. Морганның дәуірлеуі
7. Неолиттік революция және оның маңызы
8. Алғашқы қауым қоғамында аңшылықтың орны
9. Алғашқы қоғам тарихында тарихи процесстерді Ф.Энгельстің дәуірлеуі
10. Апополитейлік және синополитейлік қауым деген неі білдіреді.
11. Алғашқы қоғам тарихының палеоантропологиялық дәуірлеу.
12. АҚҚ тарихының археологиялық кезеңдеуі.
13. Дүние танымдық қөзқарастар, тотем және тотемизм түсініктері
14. Архантроптар: Өмір сүру кезеңі, эволюциялық сатылары, өндірістік қызметінің қалыптасуы
15. Homo Habilis және оның ерекшеліктері
16. Қоғамның дамуына аңшылықтың тидірген рөлі
17. Энеолит дәуірінде еңбек құралдың дамуы
18. Кейінгі палеолит дәуірінде еңбек құралдың дамуы
19. Қола ғасырындағы еңбек құралдың дамуы
20. Темір ғасырында еңбек құралдың дамуы
АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ.
1. Алғашқы қауымдық тарихтың хронологиясы және дәуірлеуі. Бірінші тақырыпқа қатысты баяндамалар.
1.1. Төменгі палеолитке жалпы шолу
1.2. Орта палеолитке жалпы шолу
1.3. Жоғарғы палеолитке жалпы шолу
1.4. Мезолит дәуіріне жалпы шолу
1.5. Неолит дәуіріне жалпы шолу
1.6. Энеолит
2. Адамзат қоғамының қалыптасуы
Екінші тақырыпқа қатысты баяндамалар
2.1. Ф. Энгельстің Маймылдың адамға айналу процесіндегі еңбектің рөлі атты еңбегіне талдау жасау
2.2. Ф. Энгельстің Семьяның жеке меншіктің және мемлекеттің шығуы атты еңбегіне талдау жасау.
2.3. Алғашқы қауымдық құрылыс тарихының археологиялық деректері
2.4. Ежелгі гоминидтер және олардың еңбек құралдары мен тіршілігі
2.5. Адамзат қоғамы қалыптасуы теориялық мәселелері
3. Адамзат қоғамының қалыптасуы
Үшінші тақырыпқа қатысты баяндамалар
3.1. Ойлау мен сөйлеудің шығуы
3.2. Антропогенез процесінің аяқталуы және адамның осы заманғы түрінің қалыптасуы
3.3. Алғашқы қауымдық рудың қалыптасуы.
3.4. Дамымаған рулық қауым
3.5. Дамыған рулық қауым
4. Алғашқы қауымдық қоғамның ыдырауы.
Төртінші тақырыпқа қатысты баяндамалар
4.1. Таптық қоғамның қалыптасуының алғы шарттары
4.2. Алғашқы қауымдық құрылысының ыдырау сатысындағы неке және семья формалары
4.3. Ғылыми білім негіздерінің қалыптасуы