Өскемен ЖЭО қаланың сол жақ бөлігінде Ертіс және Үлбі өзендерінің оң жақ жағалауында орналасқан.
Өскемен ЖЭО ҚК құрамына кіреді және Үлбі металлургиялық зауыты мен қорғасын зауыты тәжірибесімен ВНИИЦветмет кіретін Солтүстік өндірістік торабының аймағында орналасқан.
ЖЭО өндірістік кәсіпорындар соның ішінде «Қазмырыш» АҚ, ҮМЗ АҚ, ВНИИЦветмет және т.б. және Ертіс өзенінің оң жағалауында орналасқан қаланың тұрғын аймағының бірқатарын жылумен жабдықтау көзі.
Кәсіпорынның қуаттылығы:
электрлігі – 241,5 МВт;
жылулығы – 1050,9 Гкал/сағ;
Өскемен ЖЭО жылу кестесі бойынша жұмыс істейді. Күштің басым салмағы қыс кезеңінде түседі.
1.1.2. Қайта құруға дейінгі 320-140 БҚЗ қазандық агрегаты құрылысының бейнеленуі.
Өскемен ЖЭО Барнауыл қазандық зауытының станциалық нөмірі 11,12,13,14 БҚЗ 320-140 маркалы 4 қазандығы орнатылған.
Табиғи айналмалы, тік-су құбыры, бір барабанды, ірі ағашты құрылысты қазандықтар Кузнецк көмірін жағуға арналған П-үлгілісі бойынша жасалған.
Диірмен құрылысының үлгісі - өндірістік ыдысты шар барабанды диірмендер.
Қазандық келесідей параметрлер бойынша жұмыс істеуге есептелген:
Өндірушілігі 320 т/сағ
Булы ысырмадағы қатты қыздырылған будың қысымы 14,0 МПа
Қатты қыздырылған будың қысымы 555оС± 2оС
Қоректену суының қысымы 230оС
Қазандық барабанындағы қысым 15,8 МПа
Қазандықтың су көлемі 83,6м3
Қазандықтың бу көлемі 48,2м3
Пештің оттығы бірінші жоғары көтерілуші газ жолында, ал екінші төмен түсуші газ жолында қақ айырылу жерінде сулы экономайзер мен ауа қыздырғыш орналасқан.
Пештің оттығының камерасы.
Оттық бөлімі 64 мм адымда орналасқан Ø60* 5,5 20бет, түтікшесінің экранымен жасалған. Пештің оттығының камералары 14 дербес айналып жүру пішініне бөлінген. Майдан және артқы экраны төменгі бөлігінде оттықтың жоғарғы бөлігін түтінді газбен толықтырылуын жақсартатын және бу қыздырғыштарының қақпаларын жартылай көлеңкелеу үшін қызмет атқаратын оттыққа шығыңқы жер тудырады.
«Босағаны» экранмен жауып, артқы экранның түтікшелері Ø 133 *10, 20 бет, он алты түтікшелері бойынша булы су қоспалары қазандық барабандарының 20,8 м белгісінде коллекторда жиналады.
Әрбір пішіннің экранды түтікшелері Ǿ 273*35 мм коллекторына енеді. Су мен бу камералары Ǿ 133*10 мм түтікшелерімен қазандық барабандарымен бірігеді. Пештің оттығының камерасының көлемі 1510 м3.
Оттық камерасының майдандық камерасында 9,8 м. и 12,3 м белгісінде ГТ үлгісіндегі 4 жанарғыш қатары бойынша 2 қабатта 8 түтік жолақты жанарғыш орналасқан. Соңғы жанарғыштың білігі оттықтың білігіне қарай бұрыштап 6о төмен бұрылған, шоқ бойынша жанарғыштың өндірушілігі 6 т/с құрайды. Әрбір жанарғышқа УЛПП-1 үлгідегі өндірушілігі 1,3-5,0т/с екі шоқпен қоректенуші орнатылған. Жанарғышта өндірушілігі 820кг/с ОН-563-07 үлгідегі бу бүріккіш қара майлы фарсункалар орнатылған.
Тік бұрышты қиылыстағы пештің оттығының камералары жоспарда 12096*6656мм түтікше білігінің көлемінде болады.
Оттықтан шыққан газдың температурасының есебі 11600С тең. Пеш оттығының айналдыра қалануы – мұржалы. Ø133*10 20бет, төмен түсірілетін мұржалары айналдыра қаланудың белгілі бір бөлігінде орналасқан.
Барабанның бөліну құрылыстары.
Қазандықта дәнекерленген ішкі диаметрі 1600 мм, қалыңдығы 92 мм, болаттың маркасы 16ГНМ тең барабан бар. Барабанның ішкі диаметрі 1600 мм, қабырғасының қалыңдығы 112 мм тең.
Қазандықта сапалы буды алу үшін екі сатылы булану мен бөліну құрылыстарының үлгілері қолданылған: барабанның ішкі циклоны, барботажды-жуып тазартқыш құрылыстары, бу айырғыштар.
Буланудың бірінші сатысы (таза бөлік) тікелей қазандықтың барабанында орналасқан. Тұзды бөліктер оттықтың жанама қабырғаларында орналасқан ұшып кету циклондарынсыз Ø426*35 мм 20бет, шығарғыш екі топта (әрбір топта екіциклоннан бар) орындалған. Тұзды бөліктерге екі данадан Ø133*10 түтікшелі циклондармен қосылған экранның орта жанама пішіндері қосылған, циклондар өз кезегінде қазандық барабандары мен Ø133*10 түтікшелері арқылы жалғасқан.
Әрбір циклонда тесік тірек парақтары мен су құйғыштарды тарату үшін крестовиналар орналасқан. Айырғыш құрылыстарының бірінші сатысы болып буды барботажды тазалау мен айырғыш жапқыштарының ішкі барабан циклондары табылады.
Қоректену суы барабанға Ø 60*5,5 20бет, 16 түтікше бойынша келеді және таратушы қорап арқылы бір қалыпта жуып тазарту қақпаларына бағытталады, сол бойынша және гидравликалық қақпа арқылы барабанның сулы аумағына құйылады.
Бу мен су қоспасы қазандықтың экранды жүйесі бойынша ажыратқыш қораптарына келіп құяды, одан барып ол ажыратқыш қораптарына орнатылған ішкі барабан циклондарына бағытталады. Циклонда ажыратылған су барабанының су аумағына құйылады, ал бу циклон астында тікелей орналасқан алғашқы айырғыштар арқылы өтіп жоғары көтеріледі, содан барып су қабаты арқылы өтеді, жуып тазарту парағы бойынша аға отырып екінші айырғышқа келеді, одан барып дроссельдік тесік парақ арқылы бу қазандықтың бумен жылыту бөлігіне келеді.
Қазандықтың айналмалы үлгісі қазандық экранында сенімді айналымды арттыратын, экрандардың терең бөлінуін қарастырады.
Буды қыздырғыш.
Қазандықтың бу қыздырғышы радиациялы, конвектив типті, екі ағынды, жалпы үстіңгі қызуы 3542 м2тең төрт сатыда орналасқан.
Алдыңғы сатысы «суық» - конвективті бөлім, үстіңгі қызуы 1422 м2. Екінші сатысы – екі қозғалмалы керме, үстіңгі қызуы 590 м2. Үшінші сатысы «ыстық» - конвективті екі қозғалмалы бөлім, үстіңгі қызуы 980 м2. Төртінші сатысы – шығысы екі қозғалмалы бөлім, үстіңгі қызуы 550 м2.
Бу қыздырғыштың радияциялық бөлімі төбе бу қыздырғыштың оттығы мен түтікшесінде орналасқан үстіңгі керме түрінде орындалған.
Бу қыздырғыштың конвективті үстіндегі қазандықтың жоғарғы көлденең газ жолында орналасқан.
Бу қыздырғыш өзінің конденсатын бүрку арқылы будың температурасын реттеуші екі сатыдан тұрады. Реттегіштер есептік өндірушілігі 9 т/с шеткі кермеде (реттегіштің бірінші сатысы) орналасқан. Бу қыздырғыштың үшінші сатысында (реттегіштің екінші сатысы) есептік өндіргішітігі 7 т/с.
Бу қыздырғыш бойынша будың қозғалысының үлгісі келесідей. Ø133*10 бет, 20 үлгідегі 12 түтікше бойынша қазандық барабанынан бу 300 төбе түтікшелерінен тұратын Ø32*4 20бет, радиациялық төбе бу қыздырғыштың Ø219*25 20 бет, төрт кіру камерасына келеді. «Суық» пакетінің шығу коллекторы бойынша бу Ø133*13 20бет, түтікше бойынша Ø133*13 бет,12Х1МФ соңғы шілтердің кіру камераларына келеді.
Ø32*4 бет,12ХМФ түтікшелерінен тұратын соңғы шілтерден өте отырып, бу соңғы шілтердің Ø133*17 бет, 12ХМФ шығыс камерасынан Ø133*20 түтікшелері бойынша Ø73*25 бет, 12ХМФ қыздырудың бірінші сатысының реттеуші екі камерасына келеді. Реттегіш камераларынан асыра лақтыру бірінші сатыдан ортаңғы шілтердің кіріс коллекторына, Ø73*25 бет, 12ХМФ үлгідегі сегіз түтікше арқылы жүзеге асырылады. (төртеуі оң жағынан, төртеуі сол жағынан).
Ортаңғы шілтерден өте отырып, бу қыздырғыштың шығу камераларының үшінші сатысынан өте отырып, Ø32*4 бет,12ХМФ түтікшеден тұратын соңғы 12 қысқа одаққа (6 қысқа одақ сол жағынан, 6 қысқа одақ оң жағынан) келіп түседі де, Ø273*25 бет,12ХМФ екі аралық коллектордың және Ø32*5 бет,12ХМФ түтіктен тұратын 12 орташа қысқа одақтың көмегі арқылы жіберіледі, одан барып Ø133*17 бет, 12ХМФ үлгідегі 12 түтікше арқылы Ø273*35 бет, 12ХМФ екінші сатылы қыздырғыштың реттегіш екі камерасына келеді, соның нәтижесінде бу суытыла отырып үшінші сатылы қысқа одақтардан жіберіледі.
Шығуы сатысының соңғы пакеттерінен бу Ø273*45 бет, Х18Н12Т камерасының көмегі арқылы Ø32*5,5 бет, Х18Н12Т түтікшеден орта 12 қысқа одаққа беріледі.
Ø133*17 бет, Х18Н1 түтікшелі 12 орта қысқа одақтан бу, Ø273*45 бет,Х18Н12Т бу жинау камераларына беріледі.
«Өзінің жеке конденсатын» алу үшін қондырғы.
Бу қыздырғыштағы будың температурасының аса жоғарылығын алмау және қазандықтағы металл құбырларының қауіпті қызуын жою үшін өзінің жеке конденсатын бүрку арқылы буды реттеу қолданылады. Оны алу үшін 33,593 м. белгісінде одақта екі конденсатордан (оң жақтағы одақ, сол жақтағы одақ) қазандық барабанының артында орнатылған жылан тәрізді «суға батпайтын» конденсатор қызмет атқарады.
Барабаннан Ø133 төрт түтікше, содан соң Ø60*5,5 бет, 20 28 түтікшесі арқылы конденсаторға түсуші будың тығыздалуы сулы экономайзердің алғашқы сатысынан өткен қоректену суымен жүзеге асырылады. Барабандағы бу конденсатордың жоғарғы бөлігінен қорытып шығарылады. Осында жиналған конденсатордың Ø60*5,5 бет, 20 28 түтікшесі арқылы Ø133*13 бет, 20 түтікшесінен екі құрамалы коллекторға құйылады.
Құрамалы коллекторлар барабан мен барабанның су көлеміне конденсаттың артығын құю үшін қызмет атқаратын барабанның әр жағынан шығып тұратын екі ілмегі бар Ø133*10 бет, 20 түтікшелер арқылы бірігеді. Бүрку үшін конденсаттарды іріктеу, конденсаттың құрамалы камераға бағытталатын, яғни конденсаттың шығынын реттеуші құрылғыларымен қазандықтың қоректену түйінімен қатар орналасқан ілмектің төменгі нүктесінен жүзеге асырылады.
Құрамалы камерадан конденсат жолай механикалық сүзгілер арқылы өте отырып,бүрку арқылы бағытталады. Конденсаттың бірінші сатылы бүркіп реттегішке берілуі арқылы, булы эжектормен сору арқылы, ал екінші сатылы реттегіш конденсаттың құрамалы камерасы арасындағы қысымның төмендеуі және қыздыруды реттегіш камерасының екінші сатысы есебінде жүзеге асырылады.
Конвективті шахта.
Конвективті шахта қазандықта орналасқан сулы экономайзермен және ауа қыздырғышпен төмендеткіш газ жолдарын құрайды.
Жылыту экономайзері мен ауа қыздырғыш үстіндегі сулы экономайзердің пакетінен басқасы конвективті шахтаның одақтарының арасында компенсаторлардың орнына орнату мүмкіндігін беретін тірекпен байланысты емес, бұл одақтарды бір-біріне мығым жасауды жүзеге асыру, сонымен қатар ауаның сорылуын төмендету.
Порталға қойылған конвективті шахтаның жылуының ұлғаюы төменнен жоғары қарай жүзеге асырылады және сулы экономайзердің жоғарғы пакетінің астына орналасқан компенсатордың орны толтырылады.
Сулы экономайзер.
Екінші сатылы сулы экономайзердің жоғарғы бір бөлігі газ жолында орналасқан, одан кейін екінші сатылы жоғарғы ауа қыздырғыш, одан барып төменгі экономайзер мен ауа қыздырғыштың бірінші сатысы арқылы орналасқан конвективті шахта екі бағанаға бөлінеді.
Экономайзер Ø32*3,5 бет, 20 түтікшесінен жасалған. Жылытудың жалпы көлемі 3340 м2 шахмат тәртібінде орналасқан тегіс құбырлы жылан тәрізділер пакеті түрінде (бірінші саты 1700 м2, екінші саты 1640 м2). Экономайзерде қазандықтың газ жолдарынан шығарылған кіріс және шығыс коллекторы бар. Жылан тәрізділер коллекторға дәнекерленеді, олар өз араларында салқындатқыш ағаштарға сүйенген бағандармен орнатылған. Сулы экономайзердің «Ыстық» бөлімінің тірек ағаштары ауа салқындатқыштармен жасалған. Әрбір ағаштың бір соңғы үрлемелі желдеткіштерінің айдамалы жағымен, ал екінші жағы ыстық ауаның қорабымен жалғастырылған.
Ауа қыздырғыш.
Ауа қыздырғыш пештің оттығына берілетін және отынды кептіруге арналған ауаны қыздыру үшін орнатылған. Ауа қыздырғыш түтікше тәрізді, Ø40*1,5 ст. 3 дәнекерлеу құбырларының екі сатылы үлгісі бойынша орындалған. Ыстық түтінді газ құбыры арқылы өтеді. Ауа үрлеу желдеткіштерімен айдамаланады және құбырлар арқылы кеңістікте өтеді. Ауа қыздырғыштың жалпы көлемі 21180 м2. Төменгі текшесі күйзеліске ұшыраған кезде оның ауыстырылуын қамтамасыз ету мақсатында алынбалы етіп жобалаған.
Ауа қыздырғыштың текшелері мен экономайзердің суық бөлімінің одақтары бір-біріне орнатылған және конвективті газ жолдарының беріктігін нығайту үшін өзара дәнекерленген.
Қоректену торабы.
Қазандықта қоректенудің бір жіпті үлгісі қолданылған. Қоректену торабы (негізгі арматура) қазандық бөлімшесінің 8 м. белгісінде орнатылған ерікті ағаш түрінде орындалған.
Ду-100,50,20 қоршауымен Ду-250 бір реттегіш қақпадағы негізгі құбырлы өткізгіштерде орнатылған қоректену торабының үлгісі әсіресе сорғыштың тегеуріні мен қазандық барабанында қысымның және біраз шығындардың қақпадағы қысымы төмендеген кезде реттегіш қақпалардың жұмыс жағдайын жеңілдету үшін қабылданған, қысымның төмендеуі аса жоғары болмаса да.
Дроссельдік құрылыстың Ду-20 сызығы қазандықты толтыру үшін және бастапқы от жағу кезінде қазандықта қысымның төмендеуі кезінде қосылады.
Ду-50 сызығы қысым көтерілген кезде және қазандықта от жағу кезінде өндірушілікте және құбырлар қызған кезде қосылады.
Ду-100 сызығы қазандық жұмысы төмендеген кезде қосылады.
Ду-250 сызығы – басты қоректену сызығы.
Ду-100 және Ду-50 сызықтарының жинақты өткізгіш қабілеттілігі негізгі жұмыс сызығы істен шыққан кезде апаттық жағдайда қазандықтың толық жұмысын қамтамасыз етеді.
1.1.3. БҚЗ-320-140-2 қазандық агрегатының қосымша жабдықтары.
Шоқ дайындау жабдықтары:
Қазандық агрегаты өндірістік ыдыстарымен шоқ дайындаудың екі жүйесімен жабдықталған. Отынды кептіру мен уату ШБМ-287/470 типті диірменнің шарлы барабанында 19 об/мин айналу жылдамдығымен жүзеге асырылады. Қуаттылығы 500Квт тең АЗ-13-52-8 типті электрлі қозғалтқыш, 6000 В тоқ, электрлі қозғалтқыштың айналу жылдамдығы 735 об/мин.
«Д» маркалы Кузнецк тас көмірі бойынша диірменнің өндірушілік есебі 23 т/сағ құрайды.
Отынды кептіру үшін ауа қыздырғыштың біріші сатысынан кейін алынған. Қыздырылған ауа және ауа қыздырғыштың екінші сатысынан кейін алынған ыстық ауа қолданылады. Кептіруге кеткен ауаның жалпы көлемінен алғанда қыздырылған ауаның үлесі 76%, ыстық ауа үшін 24% құрайды.
Шоқ қыздырғышта өңделген кептіру агенттерімен ВМ-18А-40 1Б типті диірмен желдеткіштерінің көмегімен, айналымы минутына 1500, тегеуріні 1065 мм. су, қуаттылығы 6000 В, өндірушілігі 108*103 м3/сағ тасымалданады. Шикі отын диірменге өндірушілігі 40 т/сағ дейін, электрлі қозғалтқыштардың қуаттылығы 2,8 Квт, айналым саны 450-тан бастап 1500-дейін об/мин шнекті енушімен беріледі.
Шоқ жүйесі шоқ өткізгіштің ЦККБ Ø3420 екі түрімен және НИИОГАЗ Ø2350 типті екі шоқты циклондармен жабдықталған.
Шоқ дайындау жүйесінен қандай да бір қазандық агрегатынан басқа бір қазандықтың шоқ ыдысына көмірдің шоғын беру үшін ШР-45-1 Ø500 мм типті шнек жұмыс істейді. Өндірушілігі 45 т/сағ.
Ауыр – үрлегіш құрылғылар.
Ауыр – үрлегіш құрылғылар Д-20*2 типті АЗ-13-52-10 электрлі қозғалтқышымен, қуаттылығы 400 Ктв, айналым саны 580, өндірушілігі 195*103 м3/сағ екі жақты соратын екі түтін сорғышты қосады. Тегеуріні 260 мм .в. ст. және ВДН-18*2 типті екі үрлегіш желдеткіштері, қуаттылығы 250/105 Кт ВДН-18*2 екі жылдамдықты электрлі қозғалтқыштарымен. Айналым саны 970/730 об/минутына, өндірушілігі 135*103 м3/сағ. жылдамдығы 209 мм. в. ст.
№ 14 қазандық агрегатының түтін сорғышында айналым саны 730-ға тең электірлі қозғалтқыштар орнатылған, соның есебінде олардың өндірушілігі артқан.
Шоқты ұстау.
Түтінді газдардан күлді ұстау үшін түтін сорғыштың алдында Вентури түтігі мен 3000 мм диаметрлі ЦС ВТИ типті скрубберде орнатылады, әрбір қазанға төрт данадан. Қазандық астындағы күл мен қалдықтарды шнекпен тазартылады. Оттықтағы қалдық қорғаушы шоғыр орнатылған су құйылған арнайы шахтада жиналады, оған қалдық багерлі сорғышпен тасымалданады. Қалдық каналы багерлік сорғышқа еңістелген.
Күл скрубберден кейін гидрозатвор арқылы қорғаушы шоғыры орнатылған күл каналына лақтырылады. Соның көмегі арқылы күл тікелей багерлік сорғышқа тасымалданады. Күл каналы багерлік сорғышқа қарай еңістелген. Багердік приямкасынан күл қалдықтарын өткізгіш бойынша қалдық пен күл багердік және шламдық сорғышмен алынады.
МВ УО ОРГРЭС күл ұстаушы құрылғылар әрбір қазандыққа төрт данадан. Диаметрі 3100 мм ЦС ВТИ типті скрубберлерден ЗУУ. Вентури көлденең түтікшелері. Газды тазарту деңгейі ЗУУ 96-97,5%.