8. Инвестицияларды есепке алу.
7. Кесте. Инвестиция түрлері және олардың мазмұны.
Түрлері
1. Қаржылық инвестициялары Әсер ету көрсеткіші
айтарлықтай әсері жоқ бақыланбайды Иелік ету пайызы
20% кем Шығу көздері
БЕС 8 «қаржылық инвестицияларды алу»
2. Бағынышты шаруашылық серіктестерінің инвестициялары Айтарлықтай әсері бар: бақыман байды 20% тен
50% дейін Шығу кездері
БЕС 14 «Бағынышты шаруашылық серіктестердің инвестицияларын есепке алу»
3. Екінші дәрежелі шаруашылық серіктестерінің инвестициялары Бақыланады 50 %
көп БЕС 13 «Біріккен қаржылық есеп беру және екінші дәрежелі серіктестіктің инвестицияларын есепке алу»
8.1 Қаржылық инвестициялар
6. Сызба. Қаржылық инвестициялардың түрленуі
Тартылған қаржылық инивестициялар сатып алу құнымен белгіленеді.
Және де комерциялық қызмет көрсету фондының биржаға және де брокер мен диллерге белгіленеді.
Егер қаржылық инвестиция пайдалану барысында пайызбен есептелетін болса, онда инвестиция бухгалтерлік есептің сатып алу бағасына әсер етеді.
Егер қаржылық оинвестиция пайдалану бағасынан жоғары бағамен пайдаланса, онда әрбір санында белгіленген пайда жазылады. Сатылу бағасымен бастапқы бағаның арасында тұрақты баға орнатылады. (Мұны 10 – шы мысалдан көруге болады)
10 . Мысал. Кәсіпорынның номиналды бағасы 20,0 мың теңгелік облтгацияны 30,0 мың теңгеге ай сайынғы пайызбен 6 ойға сатып алды.
Номиналды бағасымен сатып алынған бағасы арасындағы айыра 10,0 мың теңге 6 айдан 1 байға дейінгі теңгемен ай сайын амартизацияланады, яғни пайыз төлеу шеңберіне сәйкес жүргізіледі.
Облигация пайызын төлеп біткенде 40 г шотындағы баға н,оминалды бағаға сай болуы керек.
Бұл операция кәсіорынның бухгалтерлек есеп беруінде былай болар еді:
Д 402 к 441 30,0 – облигация сатып алынды.
Д 332 к 724 15,0 – процент есептелінді
Д 845 к 402 10,0 – амортизация айрмасы.
Егер сатып алу бағасы нолминалды бағадан төмен болса, онда былай болар еді.
Д 402 к 441 - 50,0 номинаосы 50,0 мың теңге
Д 332 к 724 – 12,0 процент есептелінеді
Д 402 к 724 – 10,0 – айырмашылық облигация бағасына қосылады.
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар баухгалтерлік есеп берудің 2 әдісі мен есептелінеді.
1. Ағымдағы нарықтық бағамен есептелінеді (11 мысал)
2. Сатып алудағы және ағымдағы бағаның ең төменгісімен есептелінеді.
11 Мысал
Кәсіпорын 20.05.97 жылы бағасы 50,0 мың теңгелік қысқа мерзімді қаржылық инвестицияны сатып алды. 30.11.97 жылы бұл инвестициялардың биржадағы бағасының нарықтық құны быладй жүргізіліп теңген құрады.
Д 402 к 441 50,0 – сатып алынғандардың бағасы.
Д 402 к 727 8,0 – нарықтық бағаның өсуі. Нарықтық бағаның түсуі келесідей көрсетілуі.
Д 402 к 441 и 50,0 сатып алынғандардың бағасы.
Д 845 к 402 10,0 - нарықтық бағаның түсуі.
7. Учет операции и иностранной валюте
Схема 5. Виды операций в иностранной валюте
В бухгалтерском учете записи по операциям в иностранной валюте должны отражаться в казахстанских тенге по курсу Нацбанка РК, установленному на дату совершения операции. Дата совершения том или иной операции определяется в соответствии с приложением к методическим рекомендациям к СБУ 9 "Учет операций в иностранной валюте". Параллельно с записями в тенге в бухгалтерском учете указывается эквивалент в иностранной валюте (дробью, на субсчетах и т. д.).
В последующие периоды стоимость приобретенных за иностранную валюту основных средств, незавершенного строительства, нематериальных активов, ТМЗ и собственного капитала в связи с изменениями курса не лерес читы вается.
Что касается дебиторской и кредиторской задолженности, выраженной в иностранной валюте, а также валютных денежных средств, то указанные статьи в последующие периоды должны пересчитываться по официальному курсу на каждую отчетную дату перед частичным или полным погашением задолженности и перед движением валютных средств. Здесь и возникает курсовая разница: положительная, отражаемая на счете 725, и отрицательная, отражаемая на счете 844.
Таким образом, курсовая разница - это разница, возникающая в результате отражения в системе бухгалтерского учета и финансовой отчетности одинакового количества единиц иностранной валюты в тенге при изменении официального курса (см. пример 8).
Как видно из примера 8, курсовые разницы отражаются в бухгалтерском учете и в финансовой отчетности отдельно от других видов доходов и расходов.
Более подробно примеры возникновения курсовых разниц приводятся в п. 9 методических рекомендаций к СБУ 9 "Учет операций в иностранной валюте".
Согласно п. 13 методических рекомендаций к СБУ 9 курсовые разницы следует отличать от других разниц, возникающих в результате оценки на одну и ту же дату одинакового количества единиц иностранной валюты по официальному курсу и по рыночному (биржевому) курсу (см. пример 9).
Пример 9. Предприятие покупает у обслуживающего банка 50,0 тыс. долл. по биржевому курсу 76,2, т. е. эквивалент в тенге - 3 8ПЗ.О тыс. тенге (50,0 х 76,2). Курс Нацбанка на дату покупки составил 75,85 или эквивалент в тенге -3 792,5 тыс. тенге (50,0 х 75,85). Возникшая разница в 17,5 тыс. тенге (3 810,0 - 3 792,5) не является курсовой разницей, а относится на прочие расходы по неосновной деятельности. В учете предприятие отразит указанную операцию следующими записями:
Д 845 К 441 3 810,0 - списано с расчетного счета на покупку 50,0 тыс. долл.;
Д 431 К 727 3 792,5 - 50,0 тыс. долл. зачислено на валютным счет или
Д 411 К 441 3 810,0 - списано с расчетного счета;
Д 431 К 411 3 792,5 - зачислено на валютный счет 50,0 тыс. долл.;
Д 845 К 411 17,5 - списаны расходы по покупке иностранной валюты.
Валталық шоттағы қаражаттың есебі.
Барлық шаруашылық өнерлерінің төлемдері резиденттердің өзара қатыналсуында тек қана теңгемен жүргізілуі тиісті. Егер де кейбір операцияларға нормативтік құжаттар бойынша валютамен елсептесуң рұқсат етілсе, онда олар арнаулы банктер арқылы және банкғ емес басқа да қаржылық орналасуда жүргізіледі.
Бұл операциялар Ұлттық Банктің рұқсатымен жүргізіледі де, салық және кеден заңдарына сәйкес болуын қажет етеді. Валюталық операцияларға арналған ең негізгі нормативтік құжаттар:
1. 1996 ж. қабылданған № 54 валютаның реттеу заңы.
2. 1997 ж. қабылданған № 205 Ұлттық Банктің валюталық операцияларды жүргізу ережелер.
Валюталық операцияларнды жүргізу барысында заңды тұлғалар айрбастау орындары бойынша сондай шотымен қатар валюталық шоттар ашады. Заңды түрде валюталық операцияларды басқа банктер және айрбастау орындарында жүргізуге болады. Басқа мемлекеттердің басқа шетелдік келген валютасы банк шотында арнаулы чектері бойынша жүргізіледі. Мысалы. Біз (басқа шетелдік) кәсіпорындарда Америка банкісі мен 10000 доллор көлемінде қаржы келді. Ендешен біздер осы суммаға дәлелдеу құжаттарын түгелдеуіміз керек. Бұлар:
1. Келісім шарт
2. Банк атынан анықтама
3. Арнаулы банктен шетел валютасын сатып алу рұқсаты.
4. Келген ваюлютаға арналған кеден декларациясы
Резидент және резидент емес тұлғаланған валюта арқылы есептеу жүргізілген кезде арнаулы банктегі құжаттарды даярлап өткдізу керек және тағы басқа.
Егер де валюта операцияларды жүргізу лицензия арқылы және Ұлттық Банктің куәлігі бойынша ұйымдастырылса, онда жоғарыда айтылған құжаттың көшірмесі қажет болады. Осындай алюта операцияларының негізін реттеушісі Ұлттық Банк болып саналады. Ол экспорттық операцияның төлемдеріне шектеу қоюы мүмкін.
Ал ағымдағы валюта операциялар арнаулы рұқсаты бар банктер арқылы шексіз жүргізіліп тұрады.
Заңды тұлғалардың шетелдік валютасы ішкі валюта рынокта валюталық операцияларды тек қана құжаттарға мыналар жатады:
1. Кірістік валюта операциялары нақты келіп түскен валюта саласында қосылады
2. Нақтылы валютаны беруге арналған шығыстың валюталық операциялары
3. Валюталық шоттың жабылуы оның иесінің арызы бойынша арналған банк шешімдерімен бекітіледі.
4. Шетелдегі ауылшаруашылығына аударым құжаты, яғни тапсбырыс қарызы қолданылып толтырылады.
5. Валюталық операциялар бойынша есеп беру формалсы.
- есеп беру мерзіміндегі қалдық
келіп түскен валютаның нышаны
Курстық айрма
Шетелдік валюта мен ұлттық валютаға қарағанда өзгергенін айтамыз.
Курстық айырма