ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЖЕДЕТІЛГЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ПРОЦЕСІ
Қазақстан өз азаматтары үшін өмір сүрудің жоғары стандарттарын жасай отырып әлемді тиімді дамып келе жатқан елдерінің қатарына қосылуға тиіс. Біз мұны ұлтымызбен экономикамыз бәсекеге қабілетті болған жағдайда ғана істей аламыз.
3,1 Иновациялық экономика құру және шикізаттық емес секторды дамыту
Біз экономиканы диверсификациялайға бағытталған индустриялық-инвациялық страгенияны іске асыра бастадық бұл болашақтың бағадрламасы.
Біз бәсекеге қабілетті экономиканың үлгісін таңдай отырып, бәсекелестікке қарымы мол басым салаларды дамытуға кірістік, сол арқылы қазақстандық кластерлер жүйесіне дамуына жол аштық.
Биылғы жылдың ортасына қарай біздің қолымызда нарықтың туризм, мұнай-газ машиналарын жасау, тамақ және тоқыма өнеркісібі, көлік логистикалық қызмет көрсету, металлургия және құрылыс материалдары сияқты салаларда кемінде 5-7 кластерін жасау мен дамытудың жоспары болуы керек деп санаймын. Ел экономикасының шикізаттық емес салалардағы ұзақ мерзімдік мамандануын, міне солар айқындайтын болады.
Біз өзімізді жаңа технологиялар мен жаңа экономика әліміне енгізетін экономикалық басқарудың түбегейлі жаңа жүйесі – Ұлттық инвациялық жүйе жасауды қолға алыдық.
Индустиялық инавациялық дамудың инфрақұрылымы қазірдің өзінде қалыптасты. Мемлекеттік даму институттарын капиталдандыру жыл басында 730 млн. АҚШ долларын құраса, инвистициялық жобалар портфелі 1 млрд. 200 млн. АҚШ долларынан асып отыр.
2004 жылы 204 инвистициялық жоба іске асырылса соның тең жартысы даму институттарының қолдауымен дүзеге асты.
Біздің стратегиялық міндетіміз – бәсекеге қабілетті елдердің қатырнан лайықты орын алу. Сондықтанда мемлекет пен жеке меншік сектор өзара сенім мен тиімділікке негізделген әріптестік қатынастарын жолға қоюы керек.
3,2 Шағын және орта бизнес туралы
Жапония, Германия, Белгия, Италия сияқты елдерде шағын және орта бизнес олардың барлық кәсіпорындарының санының 90 пайыздан астамын құрайды, көптеген дамыған елдерде олар жалпы ішкі өнімнің 50 пайыздан астамын береді.
Сондықтан да біздің шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың түбірінен жаңа идиалогиясын түзіуіміз қажет. Біздің кәсіпкерлік ортаның бастамашылығын іске асыру үшін қолайлы жағдай туғызуымыз керек.
Әрбір іскер қазақстандық осы ортаға кірігіп, инавациялық экономикадығы өз орнын табуға тиіс. Қазақстандықтардың бастамашылығына кең өріс ашу үшін жағдай жасалды, кәсіпкерлер ендігі жерде осы мүмкіндіктерді пайдалана білсе игі.
Мен өңірдерді экономикада өршіл болуға шақырамын.
Ендігі жерде жаңа идиалогияға сәйкес заңнаманы сапалық жағынан жақсарту міндет. Қысқасы, сөзден іске көшетін, мемлекеттік кәсіпорындар мен мегахолдингтердің, ең алдымен ірі мемлекеттік компаниялармен монополиялардың өздеріне үйлеспейтін міндеттін шағын және орта бизнеске беру жөніндегі жұмысты тындыратын сәт туды. Сол арқылы біз бизнеске тын тыныс ашамыз.
Бұл ретте бір қатар тратегиялық маңызды мемлекеттік компаниялар акцияларының пакеттерін басқаруды арнайы құрылатын мемлекеттік холдинг компаниясына беру қажет. Әлбетте бұл шараларға қарсыласуда, сөз бұйдаға салуда болмай қоймайды. Бірақ үкіметтің батылдық танытып, бұл іске мықтап кірісетін кезі келді.
Келесі бір мәселе туралы. Даму банкті мен Инвистицялық қорға барлық кәсіпкерлердің қолы жете бермейді. Сондықтан «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорлары» өзіндік бір «үлкен қаржылық меркетке» айналуға тиіс. Біз Қорға биылғы жылы республиклықбюджеттен қосымша 10 млрд. теңге бөлеміз, сонда шағын бизнес субъектілерін кредиттеу мүмкіндігі 25 млрд. теңгеге дейін өседі. Биылдан бастап, банк кредиттеріне кепілдік беру мен сақтандыруды жүзеге асырыды қолға лау керек. Мұның өзі қомақты мемлекеттік қолдау болмақ.
3,3 Аграрлық мәселелер
Биыл үш жылдық аграрлық азық-түлік бағдарламасын іске асыру аяқталады. Біз еліміздегі агарлық бизнесті мемлекеттік реттеу мен қолдау жүйесін негізінен қалыптастырдық. Үстіміздегі жылы ғана ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуға республикалық бюджеттен 57,9 млрд. теңгеден аса қаржы бөлінеді. Бұл рекордтық сан.
«Агроөнеркәсіп кешені мен ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы» заң қабылдау қажет.
Алдағы уақытта Бүкілдүниежүзілік сауда ұйымына кіруіміз, біз бұл мәселені талай мәрте талқыланған болатынбыз, отандық ауыл шаруашылғы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігіне айрықша талаптар қойылатын болады. Ендігі жерде ауылшаруашылығы шикізатын өндіру мен өңдеу саласында кластерлік бастамашылықты іске асыру арқылы аграрлық өндірісті индустрияландыруға айрықша назар аудыру қажет деп санаймын. Жеке меншік сектордың назарын нақ осыған аудару керек, сондай-ақ кредиттерді де, атап айтқанда, агроиндустриялдық саясат арнасын да осында тарту керек.
3,4 Қаржылық сектор мәселелері
Қаржы секторын одан ары дамыту үшін қазір құнды қағаздар нарығын дамыту мен 2005-2007 жылдарын жинақтау зейнетақы жүйесін дамыту бағдарламалары қабылданды. Енді тек жұмыс істеу керек.
Банктердің қызметі ашықтықтың айтулы өнегесі болуға тиіс. Ең алдымен, мұның меншік құрылымы мен аффилирленген тұлғалар туралы мәлеметтерге қатысы бар. Банк қабылдайтын шешімдерге елеулі ықпалы бар барлық тұлғалар уәкілетті органның келісімін ала отырып, өздерінің мәртебесін нақтылы түсулері керек. Банктердің инвистициялық қызметіне қойылатын талаптарды топтасу негізінде ретке келтіру қажет. Аффилирленген тұлғалармен жасалатын мәмілелер банктерді тәуекелге барғызбауы шарт. Қаржылық қадағалау агенттігінің бұл жұмысты батыл жүргізуі міндет.
3,5 ХХІ ғасыр деңгейінде білімберу мен кәсіптік даярлау
ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елідң тығырыққа тірелері анық. Біздің болашықтың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістері үшін кадрлар қорын жасақтауымыз қажет. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алыста барлап, кең ауқымда ойлай білітін осы заманғы басқрушыларсыз біз инвациялық экономика құра алмаймыз.
Демек, барлық деңгейдегі техникалық және кәсіптік білім беруді дамытуға бағытталған тиісті шаралар қолдауымыз шарт.
Қазақстан жоғары оқу орындарының міндеті - әлемдік стандарттан деңгейінде білім беру. Ал жетекші оргындарының дипломдары күллі әлемде танылуға тиіс. Олар міндетке тиісге міндетті.
Біздің әрбір қазақстандықтың жоғары білім алуына нақтылы кепілдік беруіміз керек.
Студенттердің оқуын бюджеттен қаржыландырудың біріңғай жүйесін құру мақсатында Үкіметке білім беру кредиттерінің есебінен білім беруге арналған кредиттердің мөлшерін 50 пайызға арттыруды тапсырамын.
Сонымен бір мезгілде осы аталған кредиттердің қайтарылуына мемлекеттің кепілдігін беруді қамтамасыз ете отырып, екінші деңгейдегі банктер арқылы студенттерге кредит бөлудің осы заманға жүйесін жасау керек.
Үкіметтің каникул кездерінде студенттерге тұрғұн үйлер тұрғызатын құрылыс отрядтарында жұмыс беру, еліміздің көгалдандырудың «Жасыл ел» бағдарласмасын өрістетіп, бұл игілікті іске студенттерді қатыстыру мәселесін нақтылы қарауы міндет.
Енді оқытушылар жайында. Олардың проблемалары да бізге жақсы мәлім, бұл проблемалар шешіліпте жатыр, алайда бәрін бір сәтте шешіп тастау да мүмкін емес. Білім және Ғылым министірлігі Жоғары оқу орындарының ассоциациясымен бірлесіп, профессор-оқытушылар құрамына қолдау көрсету жүйесін ойластырған жөн. Айталық, қазірдің өзінде кез келген шетелге тәжірибеден өтуге баруды қарастыратын әрі бір жыл бойы ғылыми зерттеулер жүргізуге берілетін гранттың мәртебесіне ие «Үздік оқытушы» мемлекеттік степендиясын тағайындауға болар еді.
Менің таптсырмам бойынша биылғы жылы Қазақстан Ұлттық университеті мен Еуразия ұлттық университетіне 20 шетелдік оқытушы кеңесшілер тарту үшін 2 млн. Доллар бөлінеді. Ендеше батысқа танымал өзіміздің үзідк мамандарымызды дәл осылайша неге марапаттамасқа!
Өзіміз зәру болып жүрген әрі кадрларды сырттан шақыруға мәжбір етіп отырған техникалық мамандықтарды бірінші кезекте дамыту керек деп санаймын.
Бәріде мектептен басталады. Сондвқтан біздің 2008 жылдан бастап 12 жылдық жалпы орта білім беркге көшіп, педагогтардың кәсіптік деңгейін, оқулықтар мен білім беру бағдарларымының сапасын арттыруымыз керек. Бұл мұғалым мамандығының беделі мен абройын қайтаруға міндеттіміз.
3,6 Ана, бала, аға ұрпақ
Біздің стратегиямыздың маңызды мәселесі – қоғамның ең бір әлсіз қорғалған мүшелерінің-балалардың, олардың аналарының және аға ұрпақтың өмірін лайықты қамтамасыз ету. Мемлекет бұл мәселелерді шешу үшін қаражат аямайтын болады. Біз балалар мен жүкті әйелдерді шешу үшін қаражат аямайты болады. Біз балабар мен жүкті әйелдерді дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жөнінде нақтылы шаралар қабылдадық, енді оларды іске асыратын боламыз.
2003 жылдан бастап, перзенттің дүниеге келуіне байланысты біржолғы жәрдемақы төленіп еледі.
Биылғы жолдан бастап, біз әлеуметтік қамсыздандырудың идиалогиясы барынша қарапайым үш деңгейлік жүйесін қалыптастыруға бағытталған әлеуметтік реформаларды т