ШОҒЫР ҚОҢЫРАУГҮЛ
(Крңыраугүлдер түқымдасы)
Ең танымал және Қазақстанда кездесетін 12 түрдің арасындағы көп тарағаны. Оңтүстік шөлден басқа Қазақстанның барлық аймағында — шабындықтар мен орман алаңқайларында, тау-лар мен жазықтарда кездеседі. Бұл көпжылдықтың мықты тамыр сабағы (50 см-ге дейін биік), жұмыртқа тәрізді созыңқы жапырағы бар. Басқа гүлдерден гүлдерінің орналасу ерекшелігімен ажыратылады. Дара емес тығыздала сабақ үшына жақындап топтама гүлдің басын қүрайды. Әр гүлде бес тостағанша, күлте және аналық, одан кейін үш бөлек тозаң түйіні бар. Өсіп кеткен күлтелер үзын түтік қүрайды, олардың түбінде омар-талық бездер орналасқан (шы-рынды). Осыған байланысты гүлде айқас тозаңдану жүреді, оған тек үлкен жәндіктер (аралар т.с.) қатысады. Қоңырау гүл жаздың ортасында маусым-тамызда гүлдейді, тамыз-қыркүйекте жеміс береді. Түқымы өте үсақ пісіп-жетілген қауашақта пайда болатын арнайы тесік арқылы төгіледі де жел-мен таралады. Жапырағы, гүлі және басқа да жер бетіндегі бөлігі халық медицинасында нерв жүйесі ауырғанда, тамақ ауруына (ангина) қолданады. Жас өскіндері мен жапырағы Е дәруменге бай, оларды тамаққа салат ретінде пайдаланады. Шоғыр қоңыраугүл жақсы омарталық өсімдік және әсемдік үшін өсіруде қиындық тудырмайды.