Жартылай көшпелі және отырықшы мәдениеттердің өзара әсері
Конспект
Орта ғасырдың басында қалалық өмір қалыптаса бастаған. Қалалар мен жартылай көшпелілердің арасында мәдени және экономикалық байланыстар дамыған. 6 - 9 ғасырларда Қазақстанның оңтүстігі мен Жетісудың оңтүстік - батыс аймақтарында қалалық мәдениет дамыған. Оңтүстік Қазақстанда отырықшылық мәдениеттің орталығы Отырар, Йасы, Сауран, Сығанақ, Құлан қалалары болған. Жетісу аймағында Тараз, Талхир, Алмалық, Қойлық қалалары орналасқан. Қытай жылнамасында Испиджаб қаласының аты кездеседі. Бұл қала Махмуд Қашғаридің жазбаларында Сайрам деп аталған.
Қалалардың құрылысы 3 бөліктен жасалған. Бұл қала тұрғындарының әлеуметтік теңсіздігін көрсетеді. Қаланың орталық бөлігінде бай - шонжарлар тұрған. Орталық бөлікті қоршай орналасқан екінші бөлікте тұрмысы орташа қалыптағы қала тұрғындары, қолөнер шеберлері орналасқан. Үшінші бөлік екіншінің сыртынан қоршай орналасқан. Мұнда егіншілер мен кедейлер тұрған.
Қолөнер бұйымдарын жасауда түріктер кісе белдік жасауға ерекше көңіл бөлген. Ер адамдардың күнделікті тұтыну құралдарын өзімен бірге алып жүруіне ыңғайлы бұйымдары болған. Түріктер кен қорыту ісімен V ғасырдан бастап айналысқан.
Қала санының өсуі сауданың жандануына үлкен әсерін тигізді. Сауда негізгі үш бағытта жүргізілді: халықаралық сауда, қалалардың өз аумағындағы сауда, және қалалықтардың дала халқымен сауда байланысы. Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу арқылы өткен. Жол бойында орналасқан Суяб, Тараз, Испиджаб арқылы сауда керуендері жүрген. Жібек жолының тармақтары Испиджабтан Фарабқа, одан Түркістан арқылы Орталық Қазақстанға қарай созылған.
Конспект сұрақтар
1. Кангу Тарбан деген түрік бірлестігінің теңгелері табылды:
2. Иран, Византиямен сауда келіссөздерін жүргізген түрік қағаны:
3. Ұлы Жібек жолының солтүстік тармағы өтетін аймақ:
4. Cауданың жандануына әсер етті:
5. Түрік кезеңінде түсті металдар өндірілген аймақ:
6. Түріктер кен қорыту ісімен айналысқан кезең:
7. Түріктер қолөнер бұйымдарын жасауда ерекше көңіл бөлді:
8. Киіз үй туралы жазылған деректер:
9. Қыстақ - кент тұрғындарының негізгі шаруашылығы:
10. Қалалардың құрылыс жүйесінің бөліктері:
11. Қазіргі Сайрам қаласының бұрынғы атауы:
12. 6 - 9 ғасырларда қалалық мәдениет дамыған аймақ:
13. Қалалық өмір қалыптаса бастады:
Тақырыптың тесті