Тақырыбы: Қаратөбе - өнерлі өлке
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыға ән өнері ғасырдан ғасырға өлмей мұра болып дамып, кейінгі ұрпаққа үлгі болатыны туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Дәстүрлі әнді тыңдату арқылы оқушының туған жерге деген сүйіспеншілігін өлең арқылы. дамыту.
Тәрбиелік: Эстетикалық сезімін қалыптастыру, жерлес сазгер Мұхит, Ғарифолла атамыздың әндерін тыңдату. Қ. Ислямовтың Қаратөбем әнін үйрету.
Түрі: тарихи - танымдық сабақ
Әдісі: жеке оқушымен жұмыс, тірек - сөздермен жұмыс, Венн диаграммасы
Өту барысы:
Қайырлы күн, қымбатты оқушым, мұғалімдер! Мен бүгін жылылық пен қонақжайлылық ұялаған бөлмеде кездескеніме қуаныштымын. Орыныңызға отырыңыз.
I Қызығушылықты ояту
Назерке тақтада көрсетілгендей сенің алдыңда суреттер тізбегі көрсетіліп тұр.
Көрнекіліктер стратегиясы: киіз үй, шаңырақ , кең дала, адам бейнесі
Осы суреттер арқылы сен 5 минуттық эссе жазасың немесе төрт жолдық өлең шығаруыңа болады.
Мен бүгінгі сабағымда өз туған өлкемді таныстырғым келеді. Осы облыс орталығынан шалғайда жатқан өзіміздің ауданымыз туралы не білесің? Жалпы осы өлкеде қандай өнер адамдары бар?
- Иә, кең жазира ен өлкеде, көгілдір аспан, тыңдаушысы сарыжайлау мен өзен - көлдің аққу қаздары болған өңіріміздің біртуар дарын иелерінің үлкен өнерге келуінің өзі - бір тарих.
Топтастыру стратегиясы:
Олай болса, Қаратөбе өңіріндегі Ұзақ күйші, балет бишісі Ғазиз Ахмедияров, жазушы Құрманғазы Қараманұлы, палуан Еңсеп Досқалиев, әнші Мұхит, Ғарифолла, ақын Жұрғали Ертілесов, сазгер Ескендір Хасанғалиев кіндік қаны тамған жер.
II Мағынаны тану
Бүгінгі біздің сабағымыздағы баста тұлға
Мұхит Мерәліұлына қатысты ұғымдарыңызды таратып жаза қойыңыз.
Категориялық топтастыру
Мұхит тек қана ән орындаушы ғана емес, оның бойынан үш ерекшелік табылады.
1. Әннің сөзін өзі шығарады. (ақын)
2. Сазгер.
3. Орындаушы.
Мұхиттың күйі А. Затаевичтің Қазақ халқының 1000 әні деген кітабында бар. (Кітапты көрсету)
Музыка тыңдату: Мұхит Айнамкөз ( шығу тарихын айтып өту)
Мұхиттың балалары, немерелері музыкаға аса қабілетті болыпты. Нәу, Шайқы, Шоң секілді немерелері әнші, домбырашы болып көпке өнерімен танылған жандар. Міне, осындай өзіндік ән мектебінің шебері сал Мұхиттың ұрпақтары да өнерлі болған екен.
Мұхиттың өнерін әрі қарай жалғастырушы, қазақ әндерін орындауда ешкімге ұқсамайтын біртуар дарын иесі ҒҚұрманғалиев.
Категориялық топтастыру стратегиясы:
Ғарифолла туралы не білесің? Қане, ойланып, еске түсіріп, білгеніңді топтастырып жаза қой.
Ғарифолла - тек қана әнші сазгер ғана емес, қазақ ән өнері туралы зерттеу еңбек жазған. Әнші дауысы атты кітаптың авторы. Оның Нұржамал , Сүйген жар , Ақ Жайық , Әнші дауысы секілді ел арасында кеңінен тараған әндері әншінің кең диапазонын алты қырдың астынан естілетін асқақ үнін паш ететін тамаша туындылар.
Музыка тыңдату.
Атадан қалған асыл сөз атты облыстық жасөспірімдер арасындағы термешілер сайысының II орын иегері Егінғали Қыдырниязды бүгін осы сабағыма қонақ ретінде шақырып отырмын.
Ғарифолла Құрманғалиев Еңбек термесі
Мұхиттың да, Ғарифолланың да негізгі сүйеніші де, қаруы да, құралы да, аспабы қазақтың қара домбырасы болған.
Дауыс жаттықтыру:
Олай болса, И. Нүсіпбаевтың Домбырасыз сән қайда әніне
дауысымызды жаттықтырайық..
Ән үйрету: Домбырасыз сән қайда
1. Әннің 1 шумағын қайырмасымен үйрету.
2. Әннің қағысын қағу (төмен, төмен, жоғары)
3. Әннің сазын үйрету
4. Әнді домбырамен қосып айту.
Мұхит та, Ғарифолла да, қарапайым ән – терме жетекшісі менде, сен де, мына отырған барлық мұғалімдер де - Қаратөбе топырағының перзентіміз. Қаратөбе өңірі біз үшін әнге арқау болған киелі жер. Ендеше, келіңдер, бәріміз Қаратөбем әнін қосылып шырқайық..
Қосылып ән айту. Ән Қаратөбем
Сөзі: Жұрғали Ертілесов
Әні: Қайырлы Ислямов
III Толғаныс Венн диаграммасы
Қорытындылау:
Халқымыздың осындай дарынды перзенттері кейінгі ұрпаққа өнердің өлмес мұрасын қалдырды. Қазақ халқы тегінде, өлеңші де, өнершіл халық, қанында ақындық қасиеті бар түпкі тегі ақын халық, батыр халық, әнші халық кейінгі ізбасар ұрпақтары есіне алып жүрсін деп әннен белгі қалдырыпты.
Біз, бүгінгі жас буын, сол өнерді өзімізге серік етіп Жаңа әлемдегі - Жаңа Қазақстанның жаңашыл жастары ретінде әлемнің алдыңғы қатарлы 50 елінің қатарына жетуге ұмтылып келеміз. Өзі өлсе де артына өлмейтіндей із қалдырған Мұхит, Ғарифолла сияқты жезтаңдай әншілердің ән аспанында жұлдызы жоғары.