Жиынтық бағалауға арналған
əдістемелік ұсыныстар
Қазақстан тарихы
6-сынып
Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 6-сынып білім алушыларына Қазақстан тарихы пәні бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар (қазақ тілінде білім беретін) 6-сыныптың Қазақстан тарихы пәні бойынша оқу бағдарламасы (орта білім беру мазмұнын жаңарту аясындағы) мен оқу жоспарының негізінде дайындалған.
Бөлім бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге білім алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.
Әдістемелік ұсыныстарда бөлім бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.
Әдістемелік ұсыныстар жалпы білім беретін мектеп мұғалімдері мен мектеп әкімшілігіне, мектеп білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.
Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет-сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.
2
МАЗМҰНЫ
I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 4
VI – IX ғасырлардағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау 4
II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 7
X ғасыр – XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау 7
III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 11
XIII – XV ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау 11
Қазақ халқының қалыптасуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау 14
Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау 17
IV ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР 21
Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау 21
XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет бөлімі бойынша жиынтық бағалау 24
3
I ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР VI – IX ғасырлардағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып
Оқу мақсаты
6.3.1.2
VI-IX
ғасырлардағы
мемлекеттердің
даму
ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын анықтау
6.2.3.1 Көне түркі жазуының тарихи маңызын
түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп,
олардың ұқсастықтары
мен айырмашылықтарын
көрсетеді
•
Көне түркі
жазуының
тарихи маңыздылығын
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1. Кестені толтырыңыз.
Мемлекеттің атауы
Мемлекеттердің
Мемлекеттердің дамуындағы
дамуындағы ерекшеліктері
ұқсастықтар
Түрік қағанаты
Батыс түрік
қағанаты
Түргеш қағанаты
Қарлұқ қағанаты
2. Деректен үзінді оқи отырып, төмендегі сұраққа жауап беріңіз.
Күлтегін жырынан үзінді
Түркі халқы үшін
Түн ұйықтамадым,
Күндіз отырмадым.
Інім Күлтегінмен бірге,
Екі шадпен бірге,
Өліп-тіріліп ұлғайттым.
Біраз ұлғайтып,
Біріккен халықты от-су қылмадым.
Сөйтіп, Тәңірі жарылқады.
Бағым болғандықтан,
Сәті түскендіктен
Өлімші халықты тірілттім.
4
Жалаңаш халықты тонды,
Кедей халықты бай қылдым.
Аз халықты көп қылдым,
Тату елге жақсылық қылдым.
Төрт бұрыштағы халықты
Бәрін бейбіт қылдым,
Тату қылдым,
Бәрі маған бағынды.
Білге қағанның мемлекетті нығайтудағы рөліне екі дәлел келтіріңіз.
Көне түрік жырының тарихи маңызына үш дәлел келтіріңіз.
Бағалау
Тапсырма
Дескриптор
Балл
критерийі
№
Білім алушы
Түрік қағанатының дамуының
Мемлекеттердің
даму
1
ерекшелігін көрсетеді;
1
ерекшеліктерін
Батыс түрік қағанатының дамуының
1
түсіндіріп,
олардың
ерекшелігін көрсетеді;
ұқсастықтары
мен
Түргеш қағанатының дамуының
1
айырмашылықтарын
ерекшелігін көрсетеді;
көрсетеді
Қарлұқ мемлекетінің дамуының
ерекшелігін көрсетеді;
1
мемлекеттердің дамуындағы
1
ұқсастықтарды жазады;
Көне түркі
жазуының
Білге қағанның мемлекетті нығайтудағы
тарихи маңыздылығын
2
ролі туралы 1-дәлел келтіреді;
1
сипаттайды
Білге қағанның мемлекетті нығайтудағы
1
ролі туралы 2-дәлел келтіреді;
Көне түркі жазуының тарихи
1
маңыздылығына 1-дәлел келтіреді;
Көне түркі жазуының тарихи
1
маңыздылығына 2-дәлел келтіреді;
Көне түркі жазуының тарихи
маңыздылығына 3-дәлел келтіреді.
1
Жалпы балл
10
5
VI – IX ғасырлардағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға
арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқушылардың оқу жетістігі деңгейлері
Төмен
Орта
Жоғары
Мемлекеттердің
даму
Мемлекеттердің
(түрікбатыс
Мемлекеттердің
(түрікбатыс
Мемлекеттердің
даму
ерекшеліктерін түсіндіріп,
түріктүргешқарлұқ)
даму
түріктүргешқарлұқ)
даму
ерекшеліктерін
түсіндіріп,
олардың
ұқсастықтары
ерекшеліктерін
түсіндіріп,
ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың
олардың
ұқсастықтары мен
мен
айырмашылықтарын
олардың
ұқсастықтары
мен
ұқсастықтары
мен
айырмашылықтарын көрсетеді
көрсетеді
айырмашылықтарын көрсетуде
айырмашылықтарын көрсетуде
қиналады
қателіктер жібереді
Көне
түркі
жазуының
Білге
қағанның
мемлекетті
Білге
қағанның
мемлекетті
Білге
қағанның
мемлекетті
тарихи
маңыздылығын
нығайтудағы рөліне
12
дәлел
нығайтудағы рөліне
12 дәлел
нығайтудағы рөлін, Көне түркі
сипаттайды
келтіруде, көне түркі
жазуының
келтіруде,
көне түркі
жазуының
жазуының
тарихи
тарихи
маңыздылығына
123
тарихи маңыздылығына 123 дәлел
маңыздылығын сипаттайды
дәлел келтіруде қиналады
келтіруде қателіктер жібереді
6
II ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
X ғасыр – XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау Тақырып
Оқу мақсаты
6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің
даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен
айырмашылықтарын анықтау
6.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына
әсерін анықтау
6.2.2.4 Түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде М.Қашғари,
Ж.Баласағұни және А.Яссауи еңбектерінің тарихи
құндылығын түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
•
Қарахан және Қыпшақ мемлекеттерінің ерекшеліктері
мен ұқсастықтарын анықтайды
•
Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына
әсерін көрсетеді
•
Түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде М.Қашғари,
А.Яссауи еңбектерінің тарихи құндылығын
сипаттайды
Ойлау дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Қолдану
Орындау уақыты
20
минут
Тапсырма
1. Кестені толтырыңыз.
Мемлекеттер
Ұқсастықтары
Ерекшелігі
Қарахан
Қыпшақ
2. Суретпен жұмыс.
Суретті қолданып, Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы қала құрылысының, сауданың және қолөнердің дамуына әсерін анықтап, 3 дәлел келтіріңіз:
7
1. __________________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________________
3. Кестені толтырыңыз.
Ғұламалар
Еңбегінің атауы
Еңбегінің құндылығы
Махмуд Қашғари
Қожа Ахмет Яссауи
8
Бағалау
Тапсырма №
Дескриптор
Балл
критерийі
Білім алушы
Қарахан және Қыпшақ
1
Қарахан мемлекеті мен Қыпшақ
мемлекеттерінің
мемлекетінің ұқсастығын жазады;
1
ерекшеліктерін,
Қарахан мемлекетінің ерекшелігін
айырмашықтары мен
жазады;
1
ұқсастықтарын
анықтайды
Қыпшақ мемлекетінің ерекшелігін
1
жазады;
Ұлы Жібек жолының
2
қала құрылысының дамуы туралы
1
қала мәдениетінің
дәлел келтіреді;
дамуына әсерін
сауданың дамуы туралы дәлел
1
көрсетеді
келтіреді;
қолөнердің дамуы туралы дәлел
1
келтіреді;
Түркі кезеңіндегі
3
Махмуд Қашғаридің еңбегінің атауын
1
қоғамды бейнелеуде
көрсетеді;
М.Қашғари, А. Яссауи
Махмуд Қашғаридің еңбегінің
1
еңбектерінің тарихи
құндылығын көрсетеді;
құндылығын сипаттайды
Қожа Ахмет Яссауи еңбегінің атауын
1
көрсетеді;
Қожа Ахмет Яссауи еңбегінің
1
құндылығын көрсетеді.
Жалпы балл
10
9
X ғасыр – XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан бөлім бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістігінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Қарахан
және
Қыпшақ
Қарахан
және
Қыпшақ
Қарахан
және
Қыпшақ
Қарахан
және
Қыпшақ
мемлекеттерінің
мемлекеттерінің
ерекшеліктері
мемлекеттерінің ерекшеліктері мен
мемлекеттерінің
ерекшеліктері
ерекшеліктері
мен
мен ұқсастықтарын
анықтауда
ұқсастықтарын
анықтауда
мен ұқсастықтарын анықтайды
ұқсастықтарын анықтайды
қиналады
қателіктер жібереді
Ұлы Жібек жолының қала
Ұлы
Жібек
жолының
Ұлы
Жібек
жолының
Ұлы
Жібек
жолының
мәдениетінің дамуына әсерін
Қазақстандағы
қала
Қазақстандағы қала құрылысының,
Қазақстандағы
қала
көрсетеді
құрылысының,
сауданың
және
сауданың
және
қолөнердің
құрылысының,
сауданың және
қолөнердің
дамуына
әсерін
дамуына
әсерін
көрсетуде
қолөнердің
дамуына
әсерін
көрсетуде қиналады
қателіктер жібереді
көрсетеді
Түркі
кезеңіндегі
қоғамды
Түркі кезеңіндегі қоғамды
Түркі кезеңіндегі қоғамды
Түркі
кезеңіндегі
қоғамды
бейнелеуде
М.Қашғари, А.
бейнелеуде
орта
ғасырлық
бейнелеуде
орта
ғасырлық
бейнелеуде М. Қашғари және А.
Яссауи
еңбектерінің тарихи
ғалымдардың
еңбегінің
атауын
ғалымдар М. Қашғари және А.
Яссауи
еңбектерінің
құндылығын сипаттайды
атауда
және
құндылығын
Яссауи еңбектерінің атауын атауда
барлығының
атауын
атап,
сипаттап жазуда қиналады
және құндылығын
сипаттауда
құндылығын сипаттайды
қателіктер жібереді
10
III ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
XIII – XV ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып
Моңғол империясының құрылуы. Ақ Орда
Оқу мақсаты
6.2.2.3 Көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін
сипаттау
6.3.2.5 Тарихи оқиғалардың өзара байланысын анықтап,
Қазақстан аумағында XIII – XV ғасырларда құрылған
мемлекеттердің сыртқы саясатын түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Көшпелілердің әскери
анықтайды
• Ақ Орда хандарының
байланысын сипаттайды
өнерінің сөздерінің
жетістіктерін оқиғалармен
Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
1. Төменде берілген мәтінді зерделеп, келесі сұрақтарға жауап беріңіз.
Шыңғыс-хан мемлекетті әскери тұрғыдан ұйымдастырды. Бүкіл территориясы мен халқы оң қанат (барунғар), сол қанат (зұңғар – жоңғар) және орталық (гол) атты үш әскери-әкімшілік округке бөлінді. Әрбір округ түменге бөлінді. Олардың әрқайсысы он мың адамнан тұрды, мыңдықтар – он жүзден, ал жүздіктер ондықтан құралды. Мемлекеттің барлық аумағында 95 түмен болды. Мемлекеттің басты заңы Жасақ деп аталды.
Моңғол әскерінің жеңіске жетуінің себептерін анықтаныз.
1____________________________________________________________________________
2___________________________________________________________________________
2. Кестеде берілген тарихи тұлғаларды сөздерімен сәйкестендіріңіз. Цитаталармен байланысты саяси оқиғаны толықтырыңыз.
Тарихи
жауабы
Тұлғалардың сөздерінен үзінділер
Цитаталармен
тұлғалар
байланысты саяси
оқиғалар
1.Ұрыс хан
А. Мен әлемді жаулап алмағанда,
олар бізге қылыш көтерер еді
2. Өзбек хан
В. Ақ Орданың тәуелсіздігіне мен
алғаш қол жеткіздім!
3.Тоқтамыс
С. Біз мемлекетімізді нығайту
үшін ислам дінін нығайттық
4.Әмір Темір
D. Әмір Темір болмағанда, Мәскеу
біздің астанамыз болар еді...
11
Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
Моңғолдардың әскери
1
Моңғол әскерінің жеңіске жетуінің 1-
1
өнерінің жетістіктерін
себебін көрсетеді;
анықтайды
Моңғол әскерінің жеңіске жетуінің 2-
1
себебін көрсетеді;
Ақ Орда хандарының
2
Мен әлемді жаулап алмағанда, олар
1
сөздерінің оқиғалармен
бізге қылыш көтерер еді цитатасымен
байланысын
байланысты оқиғаны анықтайды;
сипаттайды
Мен әлемді жаулап алмағанда, олар
1
бізге қылыш көтерер еді цитатасымен
байланысты оқиғаның авторын
анықтайды;
Ақ Орданың тәуелсіздігіне мен алғаш
1
қол жеткіздім! цитатасымен
байланысты оқиғаны анықтайды;
Ақ Орданың тәуелсіздігіне мен алғаш
1
қол жеткіздім! цитатасымен
байланысты оқиғаның авторын
анықтайды;
Біз мемлекетімізді нығайту үшін ислам
1
дінін нығайттық цитатасымен
байланысты оқиғаны анықтайды;
Біз мемлекетімізді нығайту үшін ислам
1
дінін нығайттық цитатасымен
байланысты оқиғаның авторын
анықтайды;
Әмір Темір болмағанда, Мәскеу біздің
1
астанамыз болар еді... цитатасымен
байланысты оқиғаны анықтайды;
Әмір Темір болмағанда, Мәскеу біздің
1
астанамыз болар еді... цитатасымен
байланысты оқиғаның авторын
анықтайды.
Жалпы балл
10
12
XIII – XV ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушыныңаты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Моңғолдардың әскери
Моңғолдардың әскери
Моңғолдардың әскери өнерінің
Моңғолдардың әскери өнерінің
өнерінің жетістіктерін
өнерінің 12 жетістіктерін
12 жетістіктерін анықтауда
жетістіктерін анықтайды
анықтайды
анықтауда қиналады
қателіктер жібереді
Ақ Орда хандарының
Ақ Орда хандары: Ұрысхан
Ақ Орда хандары: Ұрысхан
Ақ Орда хандарының сөздерінің
сөздерінің оқиғалармен
Өзбек ханТоқтамысӘмір
Өзбек ханТоқтамысӘмір Темір
оқиғалармен байланысын
байланысын сипаттайды
Темір сөздерінің оқиғалармен
сөздерінің оқиғалармен
сипаттайды
байланысын сипаттауда
байланысын сипаттауда
қиналады
қателіктер жібереді
13
Қазақ халқының қалыптасуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып
Қазақ халқының қалыптасу процесінің аяқталуы
Оқу мақсаты
6.1.1.3 Ежелгі және орта ғасырлар тарихының оқиғалары
арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқы
қалыптасуының негізгі кезеңдерді анықтау
6.1.1.4 Қазақ этнонимінің мағынасын түсіндіру
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Қазақ халқы қалыптасуының негізгі кезеңдерді
сипаттайды
• Қазақ этнонимі туралы пікірлерді анықтайды
Ойлау дағдыларының деңгейі
Білу және түсіну
Қолдану
Орындау уақыты Тапсырма
20 минут
1. Кілтті сөздерді негізге ала отырып, қазақ халқының қалыптасының кезеңдерін сипаттаңыз.
Сақ, үйсін, қаңлы, ғұн, түркі, түркеш, құрлұқ, оғыз, қимақ, қыпшақ, иран тілдес, еуропоидтық нәсіл, андрон тайпасы, моңғолоидтық нәсіл, түркі тілдес тайпалар. Андронов кезеңі
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Сақ кезеңі
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Түркі кезеңі
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Моңғол кезеңі
2. Кестеде "Қазақ" этнонимі туралы деректерді сәйкестендіріңіз
№
Ғалымдар
Қазақ сөзі туралы пікірлер
1
В.В. Радлов
A.Қазақ сөзінің мағынасы тәуелсіз, ерікті адамдар
2
Ш.Ш.Уалиханов
B.Қазақ күшті, мықты, шабытты дегенді білдіреді
3
Ш.Құдайбердіұлы
C. Бастапқыда ол ерiктi, еркiн деген мағынада
қолданылды.
4
Б.Кәрібаевтың
D.Қазақ өз алдына ел болып жүреген халық қазақ –
түркi сөзi
А. Н. Бернштам
E. Бұхар қонағы атты шежіресінде қазақтар арба
5
үстінде адам таңғалатын қазақ үйлерін тіккен,
сондықтан қазақ сөзінің шығуы да қасағ атауының шығу
төркініне жат емес
6
Ибн Рузбихан
F. қазақ сөзі кас - пи мен сақ тайпасының бірігуінен
тайда болған деп тұжырымдайды.
14
Жауаптары
1
2
3
4
5
6
Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
Қазақ халқы
1
андронов кезеңін сипаттайды;
1
қалыптасуының
сақ кезеңін сипаттайды;
1
негізгі кезеңдерді
сипаттайды
түркі кезеңін сипаттайды;
1
моңғол кезеңін сипаттайды;
1
Қазақ этнонимі
2
В.В. Радловтың пікірін табады;
1
туралы пікірлерді
Ш.Ш.Уалихановтың пікірін табады;
1
талдайды
Ш.Құдайбердіұлының пікірін табады;
1
Б.Кәрібаевтың пікірін табады;
1
А. Н. Бернштамның пікірін табады;
1
Ибн Рузбиханның пікірін табады.
1
Жалпы балл
10
15
Қазақ халқының қалыптасуы бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Қазақ халқы қалыптасуының
Қазақ халқы қалыптасуының
Қазақ халқы қалыптасуының
Қазақ халқы қалыптасуының
негізгі кезеңдерді сипаттайды
негізгі кезеңдерін
негізгі
кезеңдерін
негізгі
кезеңдерін
(андроновсақтүркімоңғол)
(андроновсақтүркімоңғол)
сипаттайды
сипаттауда қиналады
сипаттауда қателіктер жібереді
Қазақ этнонимі туралы
Қазақ
этнонимі
туралы
Қазақ этнонимі туралы
Қазақ этнонимі туралы
пікірлерді талдайды
пікірлерді(Радлов
пікірлерді(Радлов
пікірлерді сәйкестендіреді
УәлихановҚұдайбердіұлы
УәлихановҚұдайбердіұлы
Кәрібаев Бернштам Рузбихан)
Кәрібаев Бернштам Рузбихан)
сәйкестендіруде қиналады
сәйкестендіруде
қателіктер
жібереді
16
Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау Тақырып
Оқу мақсаты 6.2.3.4 М.Х.Дулатидің Тарихи-Рашиди еңбегінің маңыздылығын түсіндіру
6.3.1.9 Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• М.Х.Дулатидің Тарихи-Рашиди
маңыздылығын сипаттайды
еңбегінің
• Қазақ хандығының құрылуының
факторлар арқылы сипаттайды
маңыздылығын
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1. Мәтінді қолданып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
Мұхаммед Хайдар Дулати Тарих-и Рашиди еңбегінен үзінді
Бұл уақытта Дешті Қыпшақты Әбілхайыр хан биледі. Ол Жошы тегінен тараған
сұлтандарға көп зардап шектірді. Жәнібек хан мен Керей хан одан қашып, Моғолстанға барды. Есен-Бұға хан оларды жылы шыраймен қабылдап, Моғолстанның батыс шебін құрайтын Шу және Қозыбасы округтерін берді.
Кейбір жошылық сұлтандар Әбілхайыр хан тарапынан төніп келе жатқан қатерді алдын-ала сезіп, оны болдырмауға тырысты. Сол мақсатпен олар Керей хан, Жәнібек сұлтан және сол сияқтылар азғантай адамдары мен Әбілхайыр ханнан қашып, Моғолстанға келді.
Сол уақытта Моғолстан хандығын билеу кезегі Есенбұға ханға жеткен еді. Есенбұға хан оларды қатты құрметтеп, оларға Моғолстанның бір шетін бөліп берді. Олар осы жерден қауіпсіз жайлы қоныс тапты. Қазақ сұлтандарының билігі 870 жылдан (хижра бойынша) басталады. Аллаға бәрі мәлім.
(М.Х.Дулати. Тарих-и Рашиди. Алматы 2003, 305-306-беттер)
Керей мен Жәнібек бастаған қазақ елін Моғолстан билеушісі не себепті құшақ жая қарсы алды?
Еңбектің маңыздылығын 2 дәйекпен түсіндіріңіз.
17
2. Кестеде Қазақ хандығының құрылуының салалар бойынша тарихи маңызын дәлелдеңіз.
Саяси маңызы
Экономикалық маңызы
Әлеуметтік-этникалық
маңызы
1
1
1
2
2
2
Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызы
18
Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
М.Х.Дулатидің
1
Керей мен Жәнібек бастаған қазақтарды
1
Тарихи-Рашиди
Моғолстанның билеушісінің қарсы алу
еңбегінің
себебін көрсетеді;
маңыздылығын
еңбектің маңыздылығын бірінші дәйекпен
1
сипаттайды
түсіндіреді;
еңбектің маңыздылығын екінші дәйекпен
1
түсіндіреді;
Қазақ хандығының
2
Қазақ
хандығының
құрылуына
ықпал
1
құрылуының
еткен 1-саяси факторды кестеге жазады;
маңыздылығын
Қазақ
хандығының
құрылуына
ықпал
1
факторлар арқылы
еткен 2-саяси факторды кестеге жазады;
сипаттайды
Қазақ
хандығының
құрылуына
ықпал
1
еткен
1-экономикалық факторды кестеге
жазады;
Қазақ
хандығының
құрылуына
ықпал
1
еткен
2-экономикалық факторды кестеге
жазады;
Қазақ хандығының құрылуына ықпал
1
еткен 1-әлеуметтік-этникалық факторды
кестеге жазады;
Қазақ хандығының құрылуына ықпал
1
еткен 2-әлеуметтік-этникалық факторды
кестеге жазады;
Қазақ
хандығының
құрылуының
тарихи
1
маңызын жазады.
Жалпы балл
10
19
Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатыстыата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні __________________________________________
Бағалау
Оқу жетістіктерінің деңгейі
критерийлері
Төмен
Орта
Жоғары
М.Х.Дулатидің
Керей
мен
Жәнібек
бастаған
Керей мен Жәнібек бастаған
Керей
мен
Жәнібек
бастаған
Тарихи-Рашиди
қазақтарды
Моғолстанның
қазақтарды Моғолстанның
қазақтарды
Моғолстанның
еңбегінің
билеушісінің
қарсы
алу
себебін
билеушісінің қарсы алу себебін
билеушісінің
қарсы алу
себебін
маңыздылығын
көрсетіп, М.Х.Дулатидің Тарихи-
көрсетіп, М.Х.Дулатидің Тарихи-
көрсетіп, М.Х.Дулатидің Тарихи-
сипаттайды
Рашиди еңбегінің маңыздылығына
Рашиди еңбегінің маңыздылығына
Рашиди
еңбегінің
12 дәлел келтіруде қиналады
12 дәлел келтіруде қателіктер
маңыздылығына 12
дәлел
жібереді
келтіреді
Қазақ хандығының
Қазақ
хандығының
құрылуының
Қазақ хандығының
құрылуының
Қазақ
хандығының құрылуының
құрылуының
маңыздылығының
12
маңыздылығының
12
маңыздылығын факторлар арқылы
маңыздылығын
саясиэкономикалықәлеуметтік-
саясиэкономикалықәлеуметтік-
сипаттайды
факторлар арқылы
этникалық
факторлар
бойынша
этникалық
факторлар
бойынша
сипаттайды
анықтауда қиналады
анықтауда қателіктер жібереді
20
IY ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып
Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығының күшеюі
Тәуке хан тұсындағы қазақтардың қоғамдық-құқықтық жүйесі
Оқу мақсаты
6.3.1.10 Қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы ролін
анықтау
6.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
Бағалау критерийі
Білім алушы
• Қазақ
көрсетеді
хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін
Қазақ хандарының сыртқы саясатына талдау жасайды
Ойлау деңгейі
дағдыларының
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1. Қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы ролін анықтаңыз.
Қазақ хандары
Басқарудағы жетістіктері
Мемлекетті нығайтудағы ролі
Тәуекел хан
Тәуке хан
2. Төмендегі кестеде қазақ хандарының көршілес мемлекеттермен қарым-қатынасына талдау жасаңыз.
Қазақ ханы
Ресей мемлекетімен
Орта Азия
Жоңғар
қарым-қатынасы
хандықтарымен
хандығымен
қарым-қатынасы
қарым-қатынасы
Хақназар хан
Тәуекел хан
21
Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
Қазақ хандарының
1
Тәуекел
ханның
Қазақ
хандығын
1
мемлекетті нығайтудағы
басқарудағы жетістіктерін анықтайды;
рөлін анықтайды
Тәуекел ханның мемлекетті нығайтудағы
1
ролін жазады;
Тәуке
ханның
Қазақ
хандығын
1
басқарудағы жетістіктерін анықтайды;
Тәуке ханның мемлекетті
нығайтудағы
1
ролін жазады;
Қазақ
хандарының
2
Хақназар ханның Ресей мемлекетімен
1
сыртқы
саясатына
қарым-қатынасына талдау жасайды;
талдау жасайды
Хақназар ханның Орта Азия
1
хандықтарымен қарым-қатынасына талдау
жасайды;
Хақназар ханның Жоңғар хандығымен
1
қарым-қатынасына талдау жасайды;
Тәуекел ханның Орта Азия
1
хандықтарымен қарым-қатынасына талдау
жасайды;
Тәуекел ханның жоңғар хандығымен
1
қарым-қатынасына талдау жасайды;
Тәуекел ханның Ресеймен қарым-
1
қатынасына талдау жасайды.
Жалпы балл
10
22
Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы бөлімібойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушыныңаты-жөні: ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Қазақ
хандарының
Тәуекел хан
Тәуке
ханның
Тәуекел хан Тәуке ханның
Қазақ хандарының мемлекетті
мемлекетті
нығайтудағы
мемлекетті
басқарудағы
мемлекетті
басқарудағы
нығайтудағы ролін анықтайды
ролін анықтайды
жетістіктерін
анықтап,
жетістіктерін
анықтап,
мемлекетті нығайтудағы ролін
мемлекетті нығайтудағы ролін
анықтауда қиналады
анықтауда қателіктер жібереді
Қазақ хандарының сыртқы
Тәуекел ханХақназар ханның
Тәуекел ханХақназар ханның
Қазақ хандарының сыртқы
саясатына талдау жасайды
көршілес
мемлекеттер:
көршілес мемлекеттер: Жоңғар
саясатына талдау жасайды
Жоңғар
мемлекетіРесей
мемлекетіРесей
мемлекеті
мемлекеті
Орта
Азиямен
Орта
Азиямен
қарым-
қарым-қатынастарына талдау
қатынастарына талдау жасауда
жасауда қиналады
қателіктер жібереді
23
XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Тақырып
XVI – XVII ғасырлардағы қазақтардың рухани мәдениеті
XVI – XVII ғасырлардағы қазақтардың материалдық
мәдениеті
Оқу мақсаты
6.2.2.1 Күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи
дереккөзі ретіндегі маңыздылығын айқындау
6.2.2.5 Көшпелілердің қолданбалы өнердегі жетістіктерін
сипаттау
6.4.1.2 Көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін
анықтау
Бағалау критерийі
Білім алушы
•
Қазақ халқының күйлері мен шежіресін дерек көзі
ретінде айқындайды
• Киіз үйдің ерекшеліктерін сипаттайды
•
Көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін
көрсетеді
Ойлау дағдыларының
Білу және түсіну
деңгейі
Қолдану
Орындау уақыты
20 минут
Тапсырма
1. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
XVI – XVII ғ қазақ даласында кең таралған күйлер
Шыңғыснама қандай ақпарат береді?
2. Суретті пайдаланып, төмендегі кестені толтырыңыз.
Киіз үйдің құрылысы
Киіз үйдің жабдықтары
Киіз үйдің заманауи
баспаналардан ерекшеліктері
24
3. Жылқының маңызын түрлі салалар бойынша сипаттаңыз.
Жылқының шаруашылықпен байланысы
Жылқының салт-дәстүрмен байланысы
Жылқы сүтінің емдік қасиеттері
Жылқының басқа малдардан ерекшелігі
Қорытынды ой
25
Бағалау критерийі
Тапсырма
Дескриптор
Балл
№
Білім алушы
Қазақ халқының рухани
1
XVI – XVIIғ.ғ. қазақ даласында кең
1
мәдениетін түсіндіреді
таралған күйлерді анықтайды;
Шыңғыснама
қандай
ақпарат
1
беретінін айқындайды;
Киіз үйдің ерекшеліктерін
2
киіз үйдің құрылысын жазады;
1
сипаттайды
киіз үйдің жабдығын жазады;
1
киіз үйдің
заманауи баспаналардан
1
ерекшелігін көрсетеді;
Көшпелілердің
3
жылқының
шаруашылықтағы ролін
1
шаруашылық өмірінің
анықтайды;
ерекшеліктерін көрсетеді
жылқының ұлттық салт-дәстүрмен
1
байланысын анықтайды;
жылқы сүтінің
емдік
қасиеттерін
1
көрсетеді;
жылқының
басқа
малдардан
1
ерекшелігін анықтайды;
қорытынды ой жазады.
1
Жалпы балл
10
26
XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет бөлімі бойынша
жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні: ___________________________________________
Бағалау критерийлері
Оқу жетістіктерінің деңгейі
Төмен
Орта
Жоғары
Қазақ
халқының
рухани
Қазақ
халқының рухани
Қазақ
халқының
рухани
Қазақ
халқының
рухани
мәдениетін түсіндіреді
мәдениеті туралы
сұрақтарға
мәдениеті
туралы
12
мәдениеті туралы сұрақтарға
жауап беруде қиналады
сұрақтарға
жауап
беруде
жауап береді
қателіктер жібереді
Киіз
үйдің ерекшеліктерін
Киіз
үйдің
құрылысын,
Киіз
үйдің
құрылысын,
Киіз
үйдің
барлық
сипаттайды
жабдықтарын,
заманауи
жабдықтарын,
заманауи
құрылысын,
жабдықтарын
баспаналардан ерекшеліктерін
баспаналардан
ерекшеліктерін
заманауи
баспаналардан
сипаттауда қиналады
сипаттауда қателіктер жібереді
ерекшеліктерін сипаттайды
Көшпелілердің
Жылқының
шаруашылықпен,
Жылқының шаруашылықпен,
Қазақ
халқы
үшін
жылқы
шаруашылық
өмірінің
салт-дәстүрмен байланысын,
салт-дәстүрмен байланысын,
малының
ерекшеліктерін
ерекшеліктерін көрсетеді
емдік
қасиеттері
және басқа
емдік
қасиеттері және
басқа
анықтайды
малдардан
айырмашылығын
малдардан
ерекшелігін
анықтауда қиналады
анықтауда қателіктер жібереді
27
28